Mwaloleela Umusumba Uulatwalilila Ukuyako

1. I vyani vino Yesu wasoowile ukuti i vyali nu kucitikila Aina Klistu umu Yelusalemu?

LINO Yesu atatala wafwa, wanenyile alondezi yakwe pa usesemo umwi. Inkoleelo usesemo uu wafikiliziwe lino umusumba wa Yelusalemu ni tempele vyononyilwe. Yesu wayacelwile ukuti umusumba wa Yelusalemu wali nu ‘kuzingulukwa na asilika.’ (Luka 21:20) Yesu wanenyile alondezi yakwe ukuti ndi cakuti yalola asilika Aina Loma, lilyo kwene sile yalinzile ukuutuka.—Luka 21:​21, 22.

2. I vyani vino umutumwa Paulo wiwisyeko Aina Klistu Aebele amu Yudeya nu mu Yelusalemu?

² Imyaka inono uku cisila ala asilika Aina Loma yatatala yazinguluka umusumba wa Yelusalemu, umutumwa Paulo walemvile kalata ikaamwa ukuti ibuku lya Aebele. Muli kalata wii, Paulo wacelwile Aina Klistu ukuti yalinzile ukuipekanya uku nsita itale iyali nu kwiza. I vyani ivyali nu kucita? Umusumba wa Yelusalemu wali nu kononwa. Aina Klistu aakweti upaalilo wa kupusuka, yalinzile ukuipekanya ukusya mang’anda yao alino nu uculuzi uno yacitanga. Paulo walemvile pa musumba wa Yelusalemu ukuti: “Tutakwata umusumba ungikalilila manda pe.” Nupya watiile: “Tukalondesya uuliza.”—Aeb. 13:14.

3. Uzye ‘umusumba uwakwata imifula ya cumi’ ali cani, nupya u mulandu ci uno tukaulondesya?

³ Aina Klistu asoolwilepo ukufuma umu Yudeya nu mu Yelusalemu yafwile yayasekanga nu kuyacuzya, lelo vino yapingwilepo vyalenzile ukuti yapusuke. Na ndakai kwene antu yakatuseka pa mulandu wakuti tusitaila antu ukuti aliyo yangamala intazi zino tukakwata nupya tusilondesya ukukwata ivyuma ivya mu nsi yii. I cani calenga tutacitako vii? Pano twamanya ukuti insi yii ili nu kononwa likwene sile. Tukalondesya ‘umusumba uwakwata imifula ya cumi,’ “uuliza,” kuli kuti Uwene wakwe Leza.a (Aeb. 11:10; Mate. 6:33) Utumitwe utunono utuli umu cipande cii tumalanda pali: (1) vino ukusunda kwakwe Paulo kwazwile Aina Klistu akutandikilapo ukutwalilila ukulondesya umusumba ‘uwali nu kwiza,’ (2) vino Paulo wayazwile ukuipekanya kuli vino vyali nu kucitika uku nkoleelo, na (3) vino ukusunda kwakwe Paulo kungatwazwa ndakai.

MWATAILA YEOVA PANO ATANGA AMUTAZYELE

4. U mulandu ci uno umusumba wa Yelusalemu wacindamile uku Ina Klistu?

⁴ Umusumba wa Yelusalemu wacindime uku Ina Klistu. Icilongano ca Ina Klistu akutandikilapo capanzilwe umu 33 C.E., umu musumba kwene uu nupya u mwali ni iumba ilikatungulula. Nupya Aina Klistu aingi yakweti mang’anda alino ni vyuma umu musumba wa Yelusalemu. Nanti ciye vivyo, Yesu wacelwile alondezi yakwe ukuti yali nu kufuma umu musumba wa Yelusalemu alino na Yudeya.—Mate. 24:16.

5. Uzye Paulo wazwile uli Aina Klistu ukuipekanya kuli vino vyali nu kucitika?

⁵ Pakuti Paulo aazwe Aina Klistu ukuipekanya kuli vino vyali nu kucitika, wayazwile ukulaelenganya pali vino Yeova welenganyanga pa musumba wa Yelusalemu. Paulo wiwisyeko Aina Klistu ukuti Yeova watile ukupokelela malambo yano ya simapepo yapeelanga api tempele. (Aeb. 8:13) Antu aingi aikalanga umu musumba uu, yakanyile Mesiya. Antu yataali nu kulaya uku Yelusalemu mu kupepa Yeova pano umusumba wa Yelusalemu ni tempele vyali nu kononwa.—Luka 13:​34, 35.

6. U mulandu ci uno Aina Klistu yalinzile ukulondela ukusunda kwakwe Paulo ukwaya pa Aebele 13:​5, 6?

⁶ Lino Paulo walembiile Aebele kalata, ala antu aingi yakaipakizya ukwikala nu kutandala umu Yelusalemu. Kalemba umwina Loma uwaliko pa nsita iya, walanzile pali Yelusalemu ukuti “u musumba uwali ulumbuke sana umu nsi yonsi pa nsita iya.” Ayuda aafumanga umu mpanga izipusanepusane izanga umu kuzevya umu musumba uu nupya yaomvyanga impiya izingi. Nupya ukwaula nu kutwisika Aina Klistu yamwi yapanganga impiya ndi cakuti kuli ukuzevya. Nupya limwi ali mulandu uno Paulo wayanenyiile ati: “Lekini uwikazi winu utaya uwa kutemwa impiya, lelo mwateeka umwenzo kuli vino mukweti.” Lyene walanzile pa mazwi aaya umu malembo aakalangilila vino Yeova walaya aomvi yakwe ukuti: “Ntalakusya, nupya ntalatala nkutazyele.” (Belengini Aebele 13:​5, 6; Malan. 31:6; Masa. 118:6) Aina Klistu aikalanga umu Yelusalemu nu mu Yudeya yalinzile ukulaiusya amazwi yaa. U mulandu ci? Pano pataali nu kulengela yali nu kupokelela kalata muno yali nu kuyanena ukuti yasye mang’anda yao, uculuzi, alino ni vintu vino yakweti. Nupya yali nu kutandika ukwikala uku ncende yuze.

7. U mulandu ci uno ndakai tulinzile ukutaila sana Yeova?

⁷ Vino tukusambililako. I vyani ivili nu kucitika? “Ucuzi ukalamba” uli nu kutandika, nupya insi yii ili nu kononwa. (Mate. 24:21) Wakwe vino cali uku Ina Klistu akutandikilapo, naswe kwene tulinzile ukuya aiteyanye. (Luka 21:​34-36) Lino ucuzi ukalamba ulatandika, limwi tulalondekwa ukusya ivintu vimwi nanti vyonsi vino twakwata, nu kutaila ukuti Yeova asitazyela antu yakwe. Mwayuzya imuti, ‘Uzye vino nkacita na mauyo yano nimika vikalangilila ukuti nataila vino Yeova walaya ukuti alansakamala nanti nataila umu vyuma?’ (1 Tim. 6:17) Ukuya kwene tungasambililako ivintu ivingi kuli vino vyacitikile Aina Klistu akutandikilapo, lelo lino ucuzi ukalamba ulatandika ivintu vilatala sana ukucila na vino vyali pa nsita iya. Fwandi tulamanya uli ivya kucita lino ucuzi ukalamba ulatandika?

MWAUVWILA AAKATUNGULULA

8. I vyani vino Yesu wanenyile asambi yakwe ukucita?

⁸ Pa cisila ca myaka inono ukufuma pano Paulo walembiile Aebele kalata, Aina Klistu yaweni kuno asilika Aina Loma yazingulwike umusumba wa Yelusalemu. Vii ivyacitike vyayalangilile sile ukuti yalinzile ukuutuka nu kufuma umu musumba, pano umusumba wa Yelusalemu wali nu kononwa. (Mate. 24:3; Luka 21:​20, 24) Nomba aekwi kuno yali nu kuutukila? Yesu walanzile sile ukuti: “Aalaya umu Yudeya yace yatandike ukuutukila uku myamba.” (Luka 21:21) Kwali imyamba iingi umu ncende iya. Fwandi i myamba ci ino yali nu kuutukilako?

9. U mulandu ci uno catalile Aina Klistu ukusoolola umwamba ukwa kuutukila? (Loliniko na mapu.)

⁹ Elenganyini pa myamba kuno Aina Klistu yali nu kuutukila: kwali imyamba iya mu Samaliya, myamba iya mu Galili, Mwamba wa Helimoni, myamba ya mu Lebanoni, alino ni myamba iyayelile umu mbali ya luzi lwa Yodani. (Lolini mapu.) Antu yamwi yelenganyanga ukuti imyamba iyali umu ncende zii, yali izicingililwe ukwikalamo. Wakwe, umusumba wa Gamula wayelile pa myamba iitali nupya catalilanga antu ukufikapo. Ayuda yamwi yelenganyanga ukuti ukuutukila uku musumba uu kwali nu kulenga yacingililwe. Lelo Aina Loma izile iyazanza umusumba uu, nupya antu aingi yafwile.b

10-11. (a) Uzye Yeova afwile watungulwile uli Aina Klistu? (Aebele 13:​7, 17) (b) I visuma ci ivyacitike lino Aina Klistu yuvwilile aatungululanga? (Loliniko ni cikope.)

¹⁰ Cikaloleka ukuti Yeova watungulwile Aina Klistu ukupitila muli yano yatungululanga icilongano pa nsita iya. Eusebius kalemba wa malyasi ya mpiti, walemvile ati: “Antu aali umu cilongano ca mu Yelusalemu yatungulwilwe na aonsi asontwe, nupya yayanenyile ukuti yafume umu musumba nu kuutukila uku musumba wa Pella uwali mu Peleya ala inkondo itatala yatandika.” Umusumba wa Pella walinzile sana ukuti ali uno Aina Klistu yutukileko. Utaali ukutali nu musumba wa Yelusalemu, fwandi cali nu kwangukila antu ukuyako. Nupya antu aingi aali umu Pella yataali Ayuda, fwandi yatalwisyanyanga na Ina Loma.—Lolini mapu.

¹¹ Aina Klistu autukiile uku myamba yuvwilile ukusunda kwakwe Paulo ukwakuti, “mwauvwila aakamutungulula” umu cilongano. (Belengini Aebele 13:​7, 17.) Na cii, calenzile ukuti antu yakwe Leza yapusuke. Malyasi ya mpiti yakalangilila ukuti Leza atatazyezile yayo ‘aloleelanga umusumba uwakweti imifula ya cumi.’—Aeb. 11:10.

12-13. Uzye Yeova watungulwile uli antu yakwe umu nsita izitale?

¹² Vino tukusambililako: Yeova akaomvya yayo aakatungulula pa kupeela antu yakwe utunguluzi uno yakulondekwa. Muli Baibo mwaya malyasi aingi aakalangilila vino Yeova waomvizye aonsi acisinka ukutungulula antu yakwe umu nsita izitale. (Malan. 31:23; Masa. 77:20) Na ndakai kwene tukailolela vino Yeova akaomvya yayo aakatungulula pa kutungulula antu yakwe.

¹³ Wakwe, lino kwali icikuko cakwe COVID-19, yayo ‘aakatungulula’ yanenyile antu yakwe Leza ivyakulondela. Aina yaa yanenyile ya eluda ivyakucita pakuti amu cilongano yalonganila pamwi nu kutwalilila ukupepa Yeova. Lino papisile imyezi inono ukufuma pano icikuko catandikile, twakweti ukongano wa citungu umu ndimi 500. Aina itu na ya nkazi yakutike uku ukongano uu pa intaneti na pa TV, nanti pa Ledyo. Aina na ya nkazi yatwalilile ukupokelela ivyeo ivya kuyazwa muli ukapepa. Na cii, calenzile ukuti tutwalilile ukuya alemane. Fwandi asi mulandu ni ntazi zino tungakwata uku nkoleelo, tungataila ukuti Yeova alatwalilila ukwazwa yayo aakatungulula ukupingula ningo pa vintu. Ukulunda pa kutaila Yeova alino nu kuvwila masunde yakwe, i miyele ci yuze ilatwazwa ukuipekanya uku ucuzi ukalamba alino nu kupingula ningo pa vintu pa nsita iya?

MWAYA NU KUTEMWA ALINO NA UKAPEKAPE

14. Ukulingana na Aebele 13:​1-3, i miyele ci ino Aina Klistu yalondekwanga ukukwata lino umusumba wa Yelusalemu wali umupiipi nu kononwa?

¹⁴ Lino ucuzi ukalamba ulatandika, tulalondekwa ukuya sana nu kutemwa. Apa nsita iya, tulalondekwa ukucita wakwe vino Aina Klistu aikalanga umu Yelusalemu nu mu Yudeya yacisile. Yalanganga ukutemwa lyonsi. (Aeb. 10:​32-34) Lelo lino kwasiile imyaka inono kuti umusumba wa Yelusalemu wononwe, yalondekwanga ukutemwana sana wa ina nu kupokelela aenyi.c (Belengini Aebele 13:​1-3.) Vikwene ali vino naswe tulalondekwa ukucita lino kulashala sile insita inono ukuti insi yii yononwe.

15. U mulandu ci uno Aina Klistu Aebele yalondekelwanga ukulanga ukutemwa alino nu kuya na ukapekape lino yutwike?

¹⁵ Lino asilika Aina Loma aazingulwike umusumba wa Yelusalemu yaswilile, Aina Klistu yutwike. Lelo yasenzile sile ivintu ivinono. (Mate. 24:​17, 18) Lelo yalinzile ukulaazwana lino yayanga uku myamba kuno yali nu kulaikala. Ukwaula nu kutwisika kwaliko insita zimwi zino yalondekwanga ‘ukwazwilizyako’ yauze, fwandi yakweti ishuko ilya kulanga ukuti yatemilwe aina na ya nkazi nupya yapokelelanga aenyi ukupitila umu kwazwana nu kupeelako yauze vino yakweti.—Tito 3:14.

16. Uzye tungalanga uli ukuti twatemwa ya kapepa yanji yayo aakulondekwa uwazwilizyo? (Loliniko ni cikope.)

¹⁶ Vino tukusambililako: Ukutemwa kuno twatemwa aina itu na ya nkazi kukalenga twayazwa lino yakulondekwa uwazwilizyo. Antu yakwe Leza aingi yakaitemelwa ukwazwilizya aina na ya nkazi apuuka umu mpanga yao pa mulandu ni nkondo alino na mazanzo akuiponela, muli vino yakulondekwa alino na muli vyakwe Leza. Nkazi uwa ku Ukraine wino wasile ing’anda yakwe pa mulandu ni nkondo, watiile: “Twaweni vino Yeova watutungulwile nu kutwazwa ukupitila umu ina itu na ya nkazi. Yatupokelile nu kutwazwa umu Ukraine, mu Hungary, alino nu mu Germany muno tuli ndakai.” Tukaombela pamwi na Yeova ndi cakuti tuli na ukapekape uku ina itu na ya nkazi alino nu kuyazwa muli vino yakulondekwa.—Mapi. 19:17; 2 Kol. 1:​3, 4.

17. U mulandu ci uno cacindamila ukuya nu kutemwa alino na ukapekape ndakai?

¹⁷ Lino ucuzi ukalamba ulatandika, tulalondekwa sana ukulaazwana ukucila na pali vino tukaazwana ndakai. (Haba. 3:​16-18) Ndakai Yeova akutusambilizya ivya kuya nu kutemwa alino na ukapekape, imiyele ino tulalondekwa sana umu ucuzi ukalamba.

I VYANI IVILACITIKA UKU NKOLEELO?

18. Uzye tungakolanya uli Aina Klistu autwike umu Yelusalemu?

¹⁸ Ukulingana na vino malyasi ya mpiti yakalangilila, Aina Klistu auvwilile nu kuutukila uku myamba, yapuswike lino Yelusalemu ononyilwe. Yasiile umusumba lelo Yeova ataayasile. I vyani vino tungasambililako? Tutamanya vyonsi ivilacitika uku nkoleelo. Lelo Yesu watucelwile ukuti tulinzile ukuiteyanya ukuya ni cuvwila. (Luka 12:40) Nupya tulinzile ukwelenganya pa kusunda kwakwe Paulo kuno walembiile Aebele, ukungatwazwa ndakai wakwe vino kwazwile Aina Klistu akutandikilapo. Nupya Yeova watulaya swensi wenga na wenga ukuti atalatusha nanti ukututazyela. (Aeb. 13:​5, 6) Fwandi lekini twalondesha umusumba uulatwalilila ukuyako, kuli kuti Uwene wakwe Leza nupya tulaipakizya ivisuma vino uwene ulaleta, amanda pe.—Mate. 25:34.