လာဖဲဗ် ဒေးတာပ် သာမန်လူတန်းစားတွေကို သမ္မာကျမ်းစာ နားလည်စေချင်သူ

၁၅၂၀ ပြည့်လွန်နှစ် အစောပိုင်း၊ တနင်္ဂနွေနေ့ မနက်ခင်းတစ်ခုမှာ ပဲရစ်မြို့နားက မိုမြို့ငယ်လေးမှာ ချာ့ချ်တက်နေတဲ့ မြို့သူမြို့သားတွေ ကိုယ့်နားကိုယ်မယုံနိုင် ဖြစ်သွားကြတယ်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို လက်တင်စကားနဲ့ မဟုတ်ဘဲ သူတို့ရဲ့ မိခင်ဘာသာစကားဖြစ်တဲ့ ပြင်သစ်လို ဖတ်ပြတာကို ကြားလိုက်ရလို့ပါ။

ကျမ်းစာကို ပြင်သစ်စကားနဲ့ ဘာသာပြန်ဖို့ အစပြုလုပ်ဆောင်ခဲ့သူကတော့ ဇာက်ခ် လာဖဲဗ် ဒေးတာပ်ပါပဲ။ နောက်ပိုင်းမှာ သူက ရင်းနှီးတဲ့ မိတ်ဆွေတစ်ယောက်ဆီ အခုလို စာရေးခဲ့တယ်– “သမ္မာကျမ်းစာ နားလည်စေဖို့ လူတွေကို ဘုရားသခင် ဘယ်လိုကူညီနေတဲ့အကြောင်း ပြောပြရင် ခင်ဗျား ယုံမှာတောင် မဟုတ်ဘူး။”

အဲဒီအချိန်တုန်းက ပဲရစ်မြို့မှာရှိတဲ့ ကက်သလစ်ချာ့ချ်နဲ့ ဓမ္မပညာရှင်တွေဟာ သာမန်လူတန်းစားတွေ နားလည်တဲ့စကားနဲ့ ကျမ်းစာဘာသာပြန်တာကို ကန့်ကွက်ကြတယ်။ ဒါဆို ကျမ်းစာကို ပြင်သစ်စကားနဲ့ ဘာသာပြန်ဖို့ လာဖဲဗ်ကို ဘာက လှုံ့ဆော်ခဲ့တာလဲ။ သမ္မာကျမ်းစာကို သာမန်လူတွေ နားလည်အောင် သူ ဘယ်လို ကူညီပေးနိုင်ခဲ့သလဲ။

ကျမ်းစောင်တွေရဲ့ အဓိပ္ပာယ်အမှန်ကို ရှာဖွေခဲ့

လာဖဲဗ်ဟာ ကျမ်းစာဘာသာပြန်သူ မဖြစ်ခင်က ဒဿနိကနဲ့ ဓမ္မပညာဆိုင်ရာ ဂန္ဓာဝင်စာပေတွေကို မူရင်းအဓိပ္ပာယ်ပေါ်အောင် ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်တဲ့အလုပ်မှာ အာရုံနစ်ပြီး လုပ်ခဲ့တယ်။ ရာစုနှစ်တစ်လျှောက် ဘာသာပြန်ခဲ့ကြတဲ့ အဲဒီရှေးဟောင်းစာသားတွေဟာ မူရင်းအဓိပ္ပာယ်ကနေ သွေဖည်ပြီး အမှားတွေပါနေမှန်း သူသတိပြုမိခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ရှေးဂန္ဓဝင်စာပေတွေရဲ့ အဓိပ္ပာယ်အမှန်ကို ရှာဖွေလေ့လာဖို့ ကက်သလစ်ချာ့ချ်ရဲ့ စံကျမ်းစာဖြစ်တဲ့ လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းကို သူ စေ့စေ့စပ်စပ် စတင်လေ့လာခဲ့တယ်။

ကျမ်းစာကို လေးလေးနက်နက် လေ့လာကြည့်ပြီးနောက် သူက “ဘုရားသခင်နဲ့ဆိုင်တဲ့ အမှန်တရားကို လေ့လာခြင်းကသာ . . . အဆုံးစွန်သော ပျော်ရွှင်ချမ်းမြေ့မှုကို ရစေတာပါ” ဆိုပြီး ကောက်ချက်ချခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ဒဿနိကစာပေတွေ လေ့လာတဲ့အလုပ်ကို စွန့်လွှတ်ပြီး ကျမ်းစာဘာသာပြန်တဲ့အလုပ်ကို စိတ်ရောကိုယ်ပါနှစ်ပြီး သူလုပ်တော့တယ်။

လာဖဲဗ်က သူကိုယ်တိုင်တည်းဖြတ်ထားတဲ့ ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းအပါအဝင် လက်တင်ဘာသာပြန်ကျမ်း ငါးကျမ်းကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာထားတဲ့ ဆာလံကျမ်းကိုa ၁၅၀၉ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ သူ့ခေတ်က ဓမ္မပညာရှင်တွေနဲ့မတူဘဲ ကျမ်းချက်တွေကို သဘာဝကျကျ၊ ရိုးရိုးရှင်းရှင်းပြန်ဆိုနိုင်ဖို့ သူကြိုးစားခဲ့တယ်။ သူ့ရဲ့ ကျမ်းစာဘာသာပြန်ဆိုနည်းဟာ တခြားကျမ်းပညာရှင်တွေနဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားတွေကိုလည်း အကြီးအကျယ် ဩဇာလွှမ်းမိုးခဲ့တယ်။—“မာတင်လူသာကို ဩဇာညောင်းခဲ့တဲ့ လာဖဲဗ်” လေးထောင့်ကွက်ကို ကြည့်ပါ။

ကက်သလစ်ဘာသာဝင်အဖြစ် မွေးဖွားလာခဲ့တဲ့ လာဖဲဗ်က သာမန်လူတွေကို ကျမ်းစာအကြောင်း မှန်မှန်ကန်ကန် သင်ပေးမှသာ ချာ့ချ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်မယ်လို့ အပြည့်အဝ ယုံကြည်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျမ်းစာကို လက်တင်စကားနဲ့ပဲ အများဆုံးပြန်ဆိုကြတဲ့ အဲဒီခေတ်အခါမှာ သာမန်လူတန်းစားတွေ ကျမ်းစာကနေ အကျိုးရဖို့ဆိုတာ ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မလဲ။

လူတိုင်းပိုင်ဆိုင်နိုင်တဲ့ ဘာသာပြန်ကျမ်း

သမ္မာကျမ်းစာကို အလွန်မြတ်နိုးတဲ့စိတ်ကြောင့် လာဖဲဗ်ဟာ လူများနိုင်သမျှများများ ဖတ်နိုင်အောင် ကျမ်းစာကို ဘာသာပြန်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်အတိုင်း ၁၅၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လမှာ အိတ်ဆောင်အရွယ်အစားရှိတဲ့ ပြင်သစ်ဘာသာပြန် ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို အတွဲနှစ်တွဲနဲ့ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တယ်။ စံကျမ်းစာထက် စျေးထက်ဝက်သက်သာတဲ့ ဒီစာအုပ်ပုံစံကြောင့် ဝင်ငွေနည်းပါးသူတွေလည်း ကျမ်းစာကို လက်ဝယ်ပိုင်ဆိုင်နိုင်ခဲ့တယ်။

အဲဒီကျမ်းဟာ သာမန်လူတန်းစားတွေရဲ့ ထောက်ခံအားပေးမှုကို ချက်ချင်းရခဲ့တယ်။ ယေရှုပြောခဲ့တဲ့ စကားတွေကို မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ ကျားမ,မရွေး ဖတ်ချင်ကြတဲ့အတွက် ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေတဲ့ အုပ်ရေ ၁,၂၀၀ က လအနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ ကုန်သွားတယ်။

ကျမ်းစာအတွက် မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်ခဲ့

ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို လက်တင်စကားနဲ့ဖတ်ရင် နားလည်တဲ့ ကျမ်းစာအမှန်တရားအတိုင်း ချာ့ချ်အသင်းသား “သာမန်လူတန်းစားတွေ” နားလည်စေဖို့ ပြင်သစ်စကားနဲ့ ဘာသာပြန်ပါတယ်ဆိုပြီး ခရစ်ဝင်ကျမ်းနိဒါန်းမှာ လာဖဲဗ်က ရှင်းလင်းထားတယ်။ သာမန်လူတန်းစားတွေကို ကျမ်းစာသွန်သင်ချက်တွေအကြောင်း နားလည်စေချင်စိတ် သူ့မှာ ပြင်းပြတာ ဘာကြောင့်လဲ။

လူ့သွန်သင်ချက်နဲ့ အတွေးအခေါ်ပညာက ကက်သလစ်ချာ့ချ်ကို ယိုယွင်းပျက်စီးစေခဲ့မှန်း လာဖဲဗ် ကောင်းကောင်း သတိပြုမိခဲ့တယ်။ (မာကု ၇:၇; ကောလောသဲ ၂:၈) ထူးဆန်းတဲ့ လူ့အယူအဆတွေကြောင့် လူတွေ ထပ်မံလမ်းမလွှဲစေဖို့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးမှာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းတွေကို တိကျမှန်ကန်စွာ အသိပေး ကြေညာရမယ့်အချိန် ရောက်ပြီလို့ သူယုံကြည်ခဲ့တယ်။

ပြင်သစ်စကားနဲ့ ကျမ်းစာဘာသာပြန်တာကို တားဆီးကြသူတွေရဲ့ မှားယွင်းတဲ့ အကြောင်းပြချက်ကို ဖော်ထုတ်ဖို့လည်း လာဖဲဗ် ကြိုးစားခဲ့တယ်။ သူတို့ရဲ့ အရေခြုံဟန်ဆောင်မှုကို ဖော်ထုတ်ပြီး “ရိုးသားတဲ့ ကျေးလက်ကလူတွေကို မိခင်ဘာသာစကားနဲ့ ခရစ်ဝင်ကျမ်း မဖတ်စေချင်ဘူးဆိုရင် ယေရှုခရစ် မိန့်မှာခဲ့တာတွေကို လိုက်နာနိုင်ဖို့ လူတွေကို သူတို့ ဘယ်လိုလုပ် သင်ပေးနိုင်မှာလဲ” လို့ပြောခဲ့တယ်။—ရောမ ၁၀:၁၄။

ပဲရစ်မြို့၊ စောဘော်န်တက္ကသိုလ်ရဲ့ ဓမ္မပညာရှင်တွေက လာဖဲဗ်ကို နှုတ်ပိတ်ဖို့ ကြိုးစားလာကြတာ မဆန်းပါဘူး။ ၁၅၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လရောက်တဲ့အခါ ဒေသခံဘာသာစကားနဲ့ ကျမ်းစာဘာသာပြန်တာ၊ အဓိပ္ပာယ် ရှင်းလင်းဖွင့်ပြတာဟာ “ချာ့ချ်ကို ထိခိုက်နစ်နာစေတယ်” ဆိုပြီး ပိတ်ပင်ခဲ့ကြတယ်။ ပြင်သစ်ဘုရင် ဖရန်စစ် ၁ ကသာ ကြားမဝင်ခဲ့ရင် သူ့ကို မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိလို့ သတ်မှတ်ပြီး စီရင်ချက်ချပစ်မှာပဲ။

“ဆိတ်ဆိတ်နေတဲ့” ဘာသာပြန်သမား အလုပ်ပြီးမြောက်ခဲ့

လာဖဲဗ်ဟာ လူတွေရဲ့ ဝေဖန်ထိုးနှက်တဲ့ စကားတွေကြောင့် ကျမ်းစာဘာသာပြန်တဲ့ အလုပ်ကနေ အာရုံပြောင်းသွားဖို့ သူ့ကိုယ်သူ ခွင့်မပြုခဲ့ဘူး။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းလို့ လူအများခေါ်တဲ့ ဂရိကျမ်းစောင်တွေကို အပြီးသတ် ဘာသာပြန်ဆိုပြီးနောက် ၁၅၂၄ ခုနှစ်မှာ ဆာလံကျမ်းကို ပြင်သစ်စကားနဲ့ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ သူ့ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ယုံကြည်သူတွေ “ပြင်းပြတဲ့ ကြည်ညိုကိုင်းရှိုင်းမှု၊ နက်ရှိုင်းတဲ့ ခံစားမှုနဲ့” ဆုတောင်းနိုင်ဖို့ပဲ။

စောဘော်န်တက္ကသိုလ်ရဲ့ ဓမ္မပညာရှင်တွေဟာ လာဖဲဗ်ပြန်ဆိုထားတဲ့ ဂရိကျမ်းစောင်တွေကို အချိန်မဆိုင်းဘဲ နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဆန်းစစ်ပြီးနောက် အဲဒီကျမ်းစောင်တွေကို လူထုရှေ့မှာ မီးရှို့ရမယ်လို့ အမိန့်ချခဲ့တယ်။ သူ့ရဲ့တခြားကျမ်းစောင်တွေကိုလည်း “မာတင်လူသာရဲ့ ဒိဋ္ဌိအယူကို ထောက်ခံတဲ့ကျမ်းတွေ” ဖြစ်တယ်လို့ ကြေညာခဲ့တယ်။ ဖြေရှင်းချက်ပေးဖို့ ဓမ္မပညာရှင်တွေ ဆင့်ခေါ်တဲ့အခါ လာဖဲဗ်က “ဆိတ်ဆိတ်နေဖို့” ဆုံးဖြတ်ပြီး စထရာစ်ဘူမြို့ကို ထွက်ပြေးသွားတယ်။ အဲဒီမှာ ကျမ်းစာဘာသာပြန်တဲ့ အလုပ်ကို သိုသိုသိပ်သိပ် ဆက်လုပ်ခဲ့တယ်။ လူတချို့က သူထွက်ပြေးသွားတာကို သူရဲဘောကြောင်တယ်လို့ ယူဆကြပေမဲ့ တန်ဖိုးကြီး “ပုလဲ” နဲ့တူတဲ့ ကျမ်းစာအမှန်တရားကို သူတို့တန်ဖိုးမထားတဲ့အတွက် ဒီနည်းနဲ့တုံ့ပြန်တာ အကောင်းဆုံးပဲလို့ သူယုံကြည်ခဲ့တယ်။—မဿဲ ၇:၆။

လာဖဲဗ် တိမ်းရှောင်နေတာ တစ်နှစ်နီးပါးကြာတဲ့အခါ ပြင်သစ်ဘုရင် ဖရန်စစ် ၁ က အသက်လေးနှစ်အရွယ် သားတော်ချားလ်စ်ကို အနီးကပ်သင်ကြားပေးဖို့ သူ့ကို တာဝန်ပေးလိုက်တယ်။ ဒီတာဝန်ကြောင့် ကျမ်းစာဘာသာပြန်တာကို အပြီးသတ်ဖို့ လာဖဲဗ်အတွက် အချိန်အများကြီး ရသွားတယ်။ ၁၅၃၀ ခုနှစ်ရောက်တော့ သူဘာသာပြန်ထားတဲ့ လုံးချင်းကျမ်းစာကို ပြင်သစ်မှာ မဟုတ်ဘဲ ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံ၊ အန့်တဝပ်မြို့မှာ ဧကရာဇ်ချားလ်စ် ၅ ရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ ပုံနှိပ်ခဲ့တယ်။b

မျှော်လင့်သော်လည်း ဖြစ်မလာခဲ့

ချာ့ချ်ဟာ လူ့ထုံးတမ်းစဉ်လာတွေကို စွန့်လွှတ်ပြီး ကျမ်းစာမှာပါတဲ့ စစ်မှန်တဲ့အသိပညာဘက် ခြေဦးလှည့်လာမယ်လို့ ဘဝတစ်လျှောက်လုံး လာဖဲဗ် မျှော်လင့်ခဲ့တယ်။ “ကျမ်းစာကို ကိုယ်တိုင် ဖတ်ရှုလေ့လာတာဟာ တကယ်တော့ ခရစ်ယာန်ယောက်တိုင်းရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ တာဝန်ပဲ” လို့ သူအခိုင်အမာ ယုံကြည်ခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ကျမ်းစာကို လူတိုင်းရရှိနိုင်ဖို့ သူအစွမ်းကုန် ကြိုးစားခဲ့တယ်။ ချာ့ချ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲစေချင်တဲ့ သူ့ဆန္ဒ မပြည့်ဝခဲ့ပေမဲ့ သမ္မာကျမ်းစာကို သာမန်လူတွေ ဖတ်နိုင်ဖို့ သူအစွမ်းကုန် ကူညီခဲ့တယ်ဆိုတာကတော့ ဘယ်သူမှ မငြင်းနိုင်တဲ့အချက်ပါပဲ။