Ma tijtemokaj nopa altepetl tlen nochipa eltos

1. ¿Tlake kiijtok Jesús kipanoskia Jerusalén ipan achtoui siglo?

KEMA nechka kimiktiskiaj Jesús, kiniljuik itokilijkauaj moaxitiskia tlen kiijtojtoyaj teokamanalouanij. Achtoui moaxitik kema kitsontlamiltijkej Jerusalén uan teokali ipan achtoui siglo. Jesús kiniljuik se tonali kinitaskiaj “miakej soldados kiyaualojtokej Jerusalén” (Luc. 21:20). Uan kiniljuik kema kiampa panoskia, nima ma cholokaj. Tlen Jesús kiijtok kena moaxitik pampa soldados tlen Roma kiyaualojkej Jerusalén (Luc. 21:21, 22).

2. ¿Tlake kiniljuik apóstol Pablo Cristo itokilijkauaj tlen Judea uan Jerusalén?

² Kema soldados tlen Roma nechka kiyaualoskiaj Jerusalén, apóstol Pablo kintitlanilik se carta Cristo itokilijkauaj katli itstoyaj nopaya uan ipan nochi Judea, kampa kiijtouayaya se tlamantli tlen tlauel ipati. Ipan ni tonali kiixmatij kej nopa carta tlen kintitlanilijkej Hebreos. Ipan nopa carta kiniljuik se keski tlamantli tlen kinpaleuiskia ma mokualchijchijtokaj pampa nechka kitsontlamiltiskiaj Jerusalén. Tlaj kinekiyayaj momanauisej, monekiskia kikajteuasej ininchaj uan kampa tlanamakayayaj. Yeka, kema kamanaltik tlen Jerusalén, Pablo kiijtok: “Nikaj amo tijpixtokej se altepetl tlen uejkaua para nochipa, tojuantij tijtemouaj ika nochi toyolo se altepetl tlen teipa ualas” (Heb. 13:14).

3. ¿Tlake eli nopa “nopa altepetl tlen kipia itsinpeualtil tlen melauak”, uan kenke moneki tijtemosej?

³ Uelis maseualmej kinpinajtiyayaj Cristo itokilijkauaj katli kistejkej tlen Jerusalén uan Judea, pero nopa kinpaleuik ma momanauikaj. Ipan ni tonali nojkia techpinajtiaj pampa amo timosentlaliaj titlatominpiasej yon timotemachiaj maseualmej uelis techpaleuisej kuali ma tiitstokaj. ¿Kenke kiampa tijchiuaj? Pampa tijmatij nechka kitsontlamiltisej tlen amo kuali, uan tojuantij tijtemouaj “nopa altepetl tlen kipia itsinpeualtil tlen melauak”, “tlen teipa ualas”. Nopa altepetl eli iTlanauatijkayo Dios (Heb. 11:10; Mat. 6:33).a Ipan ni tlamachtili tikitasej tlen Pablo kiijtok ipan nopa carta tlen kintitlanilik Hebreos. Ipan sejse tlaxeloli tlen ni tlamachtili tikitasej 1) kenijkatsa kinpaleuik Cristo itokilijkauaj kema Pablo kiniljuik ma kitemokaj nopa “altepetl tlen teipa ualas”, 2) kenijkatsa kinpaleuik ma mokualchijchijtokaj pampa nechka kitsontlamiltiskiaj Jerusalén uan 3) kenijkatsa techpaleuia ipan ni tonali.

MA TIMOTEMACHIKAJ JEHOVÁ AMO KEMA TECHTLAUELKAUAS

4. ¿Kenke Cristo itokilijkauaj tlauel kipatiitayayaj Jerusalén?

⁴ Cristo itokilijkauaj tlauel kipatiitayayaj altepetl Jerusalén. ¿Kenke? Pampa nopaya mochijki nopa achtoui tlanechikoli ipan xiuitl 33. Nojkia nopaya itstoya nopa cuerpo gobernante. Uan miakej Cristo itokilijkauaj nopaya mochantijtoyaj uan tlauel tlapijpixtoyaj. Pero Jesús kiniljuik monekiyaya kisteuasej tlen Jerusalén uan Judea (Mat. 24:16).

5. ¿Tlake kichijki Pablo para kinpaleuis Cristo itokilijkauaj ma mokualchijchijtokaj?

⁵ Pablo kinekiyaya Cristo itokilijkauaj ma mokualchijchijtokaj para kisteuasej tlen Jerusalén. Yeka, kinpaleuik ma kiitakaj nopa altepetl kej Jehová kiitayaya. Kinilnamikilik Jehová ayokmo kuali kiitayaya nopa teokali, tlen sacerdotes kichiuayayaj yon nopa tlakajkaualistli tlen temakayayaj (Heb. 8:13). Miakej maseualmej tlen nopa altepetl amo kiselijkej Mesías. Nojkia ayokmo monekiyaya yasej ipan nopa teokali para tlaueyichiuasej, uan kixoleuaskiaj nopa teokali (Luc. 13:34, 35).

6. ¿Kenke tlauel kinpaleuik Cristo itokilijkauaj tlen Pablo kiijtok ipan Hebreos 13:5, 6?

⁶ Kema Pablo kintlajkuiljuilik Hebreos, ipan altepetl Jerusalén maseualmej kuali itstoyaj. Se tlajkuilojketl katli euayaya Roma uan itstoya ipan nopa tonali, kiijtok Jerusalén eliyaya se altepetl tlen tlauel kiixmatiyayaj. Sejse xiuitl judíos katli itstoyaj kampa ueli, yauiyayaj iljuichiuaj nopaya uan tlakouayayaj, yeka maseualmej tlen nopa altepetl kipiayayaj miak tomij. Uan se keskij Cristo itokilijkauaj kitlaniyayaj miak tomij. Uelis yeka Pablo kiniljuik: “Amo xijpatiitakaj tomij uan xiyolpakikaj san ika tlen inkipiaj”. Uan teipa kiniljuik tlen kiijtoua iTlajkuilol Dios kampa kiijtoua tlen Jehová kintenkauilijtoya: “Amo kema nimitskajteuas uan amo kema nimitstlauelkauas” (xijpoua Hebreos 13:5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). ¿Kenke tlen kiniljuik tlauel kinpaleuik Cristo itokilijkauaj tlen Jerusalén uan Judea? Pampa teipa monekiyaya kikajteuasej ininchaj, kampa tlanamakayayaj uan miak tlamantli tlen kipixtoyaj. Ouij kimatiskiaj pampa yaskiaj sejkanok uan amo tleno kipiaskiaj.

7. ¿Kenke desde nama moneki más timotemachisej ipan Jehová?

⁷ ¿Tlake techmachtia? Sanse kej Cristo itokilijkauaj tlen achtoui siglo, moneki kuali titlachixtosej uan timokualchijchijtosej (Luc. 21:34-36). ¿Kenke? Pampa nechka tikixnamikisej nopa ueyi tlaijiyouilistli uan teipa kitsontlamiltisej nochi tlen amo kuali (Mat. 24:21). Ipan nopa tonali uelis monekis tijkajteuasej tochaj o nochi tlamantli tlen tijpiaj, uan timotemachisej Jehová amo kema techtlauelkauas. Maske ipan ni tonali ayamo peua nopa ueyi tlaijiyouilistli, moneki tijnextisej tlaj timotemachiaj ipan Jehová. Ma timotlatsintokikaj: ¿Tlen nimosentlalijtok nijchiuas uan tlen nijtlapejpenia kinextia amo nimotemachia ipan tomij uan nimotemachia Jehová nechmokuitlauis? (1 Tim. 6:17). Tlen panok ipan achtoui siglo, techmachtia miak tlamantli tlen techpaleuis teipa. Pero ipan ueyi tlaijiyouilistli tikixnamikisej más tlaouijkayotl. Yeka, kema asis nopa tonali, ¿kenijkatsa tijmatisej tlake moneki tijchiuasej?

MA TIKINNELTOKAKAJ KATLI TECHYAKANAJ

8. ¿Tlake kiniljuijtoya Jesús ma kichiuakaj itokilijkauaj?

⁸ Kema ya panotoya se keski xiuitl kema Pablo kintitlanilijtoya nopa carta toikniuaj hebreos, soldados tlen Roma kiyaualojkej Jerusalén. Uajka Cristo itokilijkauaj kimatkej monekiyaya cholosej pampa nechka kitsontlamiltiskiaj Jerusalén (Mat. 24:3; Luc. 21:20, 24). ¿Kanke yaskiaj? Jesús san kiijtojtoya: “Katli itstokej ipan Judea, ma cholokaj ipan tepemej” (Luc. 21:21). Pero nopaya onkayaya miak tepemej. Yeka, ¿kanke monekiyaya yasej?

9. ¿Kenke Cristo itokilijkauaj kinekiyayaj kimatisej kanke yaskiaj? (Nojkia xikita nopa mapa).

⁹ Cristo itokilijkauaj ueliskiaj yasej ipan miak tepemej, kej tlen eltoya ipan Samaria, Galilea, tepetl Hermón, tepemej tlen Líbano uan nopa tepemej tlen eltoya ipan ne seyok nali tlen ueyatl Jordán (xikita nopa mapa). Ipan se keski altepemej tlen eltoya ipan nopa tepemej maseualmej moiljuiyayaj kuali itstoskiaj. Se tlen nopa altepemej eliyaya Gamala, tlen mokauayaya itsonpak se tepetl uan eliyaya tlauel tlaixko, yeka maseualmej ouij kimatiyayaj asitij. Se keskij judíos moiljuijkej ueliskiaj momanauitij nopaya. Pero soldados tlen Roma kitsontlamiltijkej Gamala uan miakej maseualmej mijkej.b

10, 11. 1) ¿Kenijkatsa Jehová kinyakanki itekipanojkauaj? (Hebreos 13:7, 17). 2) ¿Tlake kinpanok katli tlaneltokakej? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹⁰ Uajka, ¿kenijkatsa kimatkej Cristo itokilijkauaj kanke yaskiaj? Jehová kinyakanki ika toikniuaj katli kiyakanayayaj tlanechikoli. Teipa, nopa historiador Eusebio kiijtok: “Dios kiniljuik katli tlayakanayayaj ipan tlanechikoli tlen Jerusalén, Cristo itokilijkauaj monekiyaya yasej ipan seyok altepetl tlen Perea kema ayamo peuayaya nopa tlauilankayotl, nopa altepetl motokaxtiyaya Pella o Pela”. Ipan nopa altepetl nesiyaya kena ueliskia momanauisej. Nojkia amo uejka mokauayaya tlen Jerusalén, uan amo ouij asiskiaj nopaya. Uan katli nopaya itstoyaj amo eliyayaj judíos, yeka amo kinekiyayaj kinteuisej romaeuanij (xikita nopa mapa).

¹¹ Pablo kintlajkuiljuilik Cristo itokilijkauaj: “Xikinneltokakaj katli inmechyakanaj” (xijpoua Hebreos 13:7, 17). Katli tlaneltokakej yajkej ipan nopa altepetl, yeka momanauijkej. Ixtlamatinij nojkia kiitstokej Dios amo kintlauelkajki katli motemachiyayaj ipan iTlanauatijkayo Dios o ipan “nopa altepetl tlen kipia itsinpeualtil tlen melauak” (Heb. 11:10).

12, 13. ¿Kenijkatsa Jehová kinyakantok itekipanojkauaj kema kiixnamiktokej tlaouijkayotl?

¹² ¿Tlake techmachtia? Jehová kintekiuia toikniuaj katli techyakanaj uan kiampa techiljuia tlake moneki tijchiuasej. Ipan Biblia miakpa kiijtoua kenijkatsa kintekiuiyaya se keskij tlakamej para kinyakanas itekipanojkauaj kema kiixnamikiyayaj tlaouijkayotl (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Uan ipan ni tonali nojkia tikitaj kenijkatsa Jehová kintekiuia toikniuaj para ma techyakanakaj.

¹³ Ma timoiljuikaj tlen mochijki kema pejki momoyaua COVID-19, katli techyakanaj techiljuijkej tlake monekiyaya tijchiuasej. Uan ueuejtlakamej kiselijkej se keski tlanauatili tlen ika kinpaleuiskiaj toikniuaj kuali ma tlaneltokakaj. Kema panok se keski metstli, mochijki se ueyi tlanechikolistli ipan kipano 500 tlajtoli. Toikniuaj uelkej kiitaj ipan internet, ipan televisión uan kitlakakilijkej ipan radio. Amo kema mochijtoya se ueyi tlanechikolistli kej nopa. Kema tlauel momoyajtoya nopa kokolistli, nochipa tijpixkej tlamachtili tlen techpaleuik kuali ma titlaneltokakaj uan amo ma timoxelokaj. Maske teipa panos miak tlamantli, timotemachiaj Jehová techpaleuis uan katli techyakanaj kuali kitlapejpenisej tlen kichiuasej pampa Jehová kinpaleuis. Uajka, moneki timotemachisej ipan Jehová uan tijchiuasej tlen technauatia. Pero, ¿tlake sekinok tlamantli techpaleuis ma timokualchijchijtokaj uan kiampa tijmatisej tlake tijchiuasej ipan ueyi tlaijiyouilistli?

MA TIMOIKNELIKAJ KEJ TIIKNIMEJ UAN KUALI MA TITESELIKAJ

14. Kej kiijtoua Hebreos 13:1-3, ¿tlake kuajkuali tlamantli monekiyaya kinextisej Cristo itokilijkauaj kema nechka kitsontlamiltiskiaj Jerusalén?

¹⁴ Kema peuas nopa ueyi tlaijiyouilistli, moneki tijnextisej tlauel timoikneliaj. Moneki tijchiuasej kej Cristo itokilijkauaj katli itstoyaj ipan Jerusalén uan Judea. Inijuantij nochipa kinextijkej moikneliyayaj (Heb. 10:32-34). Pero kema monechkauijtiauiyaya nopa tonali kema kitsontlamiltiskiaj Jerusalén, monejki kinextisej moikneliyayaj kej iknimej uan kuali teselisej (xijpoua Hebreos 13:1-3).c Uan tojuantij nojkia moneki kiampa tijchiuasej ipan ueyi tlaijiyouilistli.

15. ¿Kenke toikniuaj hebreos monejki kinextisej moikneliyayaj uan kuali teseliyayaj?

¹⁵ Kema soldados tlen Roma kiyaualojkej Jerusalén uan teipa sanima kistejkej, Cristo itokilijkauaj cholojtejkej uan san kiuikakej se keski tlamantli (Mat. 24:17, 18). Kema yajkej ipan tepemej uan asitoj Pela, tlauel monejki mosentikapaleuisej. Uelis miakej toikniuaj monekiyaya ma kinmakakaj tlakualistli, yoyomitl, uan se kali kampa itstoskiaj. Yeka, kema toikniuaj mopaleuijkej, uelkej kinextiaj nelnelia moikneliyayaj kej iknimej uan kuali teseliyayaj pampa mopaleuijkej uan temakakej tlen kipixtoyaj (Tito 3:14).

16. ¿Kenijkatsa uelis tijnextisej tikinikneliaj toikniuaj? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).

¹⁶ ¿Tlake techmachtia? Kema tlauel titeikneliaj, techyololinia ma tikinpaleuikaj toikniuaj kema moneki. Miakej Jehová itlajtoltemakauaj kinyolchikajtokej uan kinmakatokej tlen moneki sekinok toikniuaj katli kikajtejtokej ininchaj, pampa mochijtok tlauilankayotl o kintlasojsoljuilik se tlenijki. Se tosiuaikni katli kistejki tlen Ucrania pampa mochijki tlauilankayotl kiijtok: “Tikitstokej kenijkatsa Jehová techyakantok uan techpaleuijtok ika toikniuaj. Tlauel kuali techselijtokej uan techpaleuijtokej ipan Ucrania, Hungría..., ¡uan nama ipan Alemania!”. Kema kuali titeseliaj, Jehová techtekiuia uan kiampa kinpaleuia toikniuaj (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:3, 4).

17. ¿Kenke nama tlauel moneki ma tijnextikaj timoikneliaj kej tiiknimej uan kuali ma titeselikaj?

¹⁷ Maske ipan ni tonali moneki timopaleuisej, teipa nojua tlauel monekis kiampa tijchiuasej (Hab. 3:16-18). Yeka, Jehová techmachtijtok ma timoiknelikaj kej tiiknimej uan kuali ma titeselikaj, pampa tlauel monekis tijnextisej nopa kuajkuali tlamantli ipan ueyi tlaijiyouilistli.

¿TLAKE PANOS TEIPA?

18. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej toikniuaj hebreos?

¹⁸ Ixtlamatinij nojkia kiitstokej Cristo itokilijkauaj katli yajkej ipan tepemej momanauijkej kema kitsontlamiltijkej Jerusalén. Maske kikajtejkej ininaltepe, Jehová amo kintlauelkajki. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej inijuantij? Tojuantij nojkia amo tijmatij nochi tlen panos teipa. Pero sanse kej inijuantij, Jesús nojkia techiljuik ma timokualchijchijtokaj uan kiampa nima titlaneltokasej (Luc. 12:40). Nojkia tijpiaj nopa carta tlen Pablo kintlajkuiljuilik hebreos uan nojua techpaleuia ipan ni tonali. Uan Jehová kiijtojtok amo kema techtlauelkauas (Heb. 13:5, 6). Yeka, nojua ma tijtemokaj nopa altepetl tlen nochipa eltos, iTlanauatijkayo Dios. Tlaj kiampa tijchiuaj, tijselisej miak tlateochiualistli para nochipa (Mat. 25:34).