परमेश्वरको नाम जान्ने प्रयास गर्दा आइपर्ने चुनौतीहरू
यहोवाको नाम जान्न र उहाँसित घनिष्ठ सम्बन्ध राख्नदेखि तपाईंलाई रोक्न खोज्ने एक जना छ। यो दुष्ट शत्रु को हो? बाइबल भन्छ: “यस संसारको देवले अविश्वासीहरूको समझशक्तिलाई अन्धा तुल्याइदिएको छ।” अहिलेको अभक्त संसारको देव शैतान अर्थात् दियाबल हो। “परमेश्वरको महिमाको ज्ञानको ज्योति”-ले तपाईंको मन नचम्कोस् भनेर उसले तपाईंलाई अन्धकारमा राख्न चाहन्छ। तपाईंले यहोवालाई चिनेको शैतान चाहँदैन। त्यसोभए शैतानले मानिसहरूको समझशक्तिलाई कसरी अन्धा तुल्याउँछ?—२ कोरिन्थी ४:४-६.
मानिसहरूलाई परमेश्वरको नाम थाह नहोस् भनेर शैतानले झूटो धर्मलाई चलाएको छ। उदाहरणको लागि, पुरातन समयमा केही यहूदीले परमेश्वरको नाम प्रयोग नगर्ने प्रचलनको पछि लाग्नु बेस ठानेर प्रेरित धर्मशास्त्रलाई बेवास्ता गरे। जनसाधारणलाई पढेर सुनाउने यहूदीहरूलाई प्रथम शताब्दीतिर यस्तो निर्देशन दिइसकेको थियो जस्तो देखिन्छ: पवित्र धर्मशास्त्रमा परमेश्वरको नाम उच्चारण नगर्नू तर त्यसको ठाउँमा “परमप्रभु” अर्थ बुझाउने अदोनाई उच्चारण गर्नू। निस्सन्देह, यस्तो प्रचलनले गर्दा परमेश्वरसित मानिसको सम्बन्ध झन्-झन् फितलो हुँदै गयो। परमेश्वरसित घनिष्ठ सम्बन्ध राख्दा पाइने लाभहरू धेरैको हातबाट गुम्यो। तर येशूको सन्दर्भमा नि? यहोवाको नामप्रति उहाँको मनोवृत्ति कस्तो थियो?
येशू र उहाँका अनुयायीहरूले परमेश्वरको नाम थाह दिए
येशूले आफ्नो बुबालाई पुकार्दै यसरी प्रार्थना गर्नुभयो: “मैले . . . तपाईंको नाउँ परिचित गराएँ, औ परिचित गराउनेछु।” (यूहन्ना १७:२६) हिब्रू धर्मशास्त्रमा भएको त्यो महत्त्वपूर्ण नाम पढ्दा, त्यसबाट उद्धरण गर्दा वा व्याख्या गर्दा येशूले पक्कै पनि परमेश्वरको नाम धेरै चोटि उच्चारण गर्नुभएको हुनुपर्छ। आफूअघिका थुप्रै भविष्यवक्ताले जस्तै येशूले पनि परमेश्वरको नाम विनारोकटोक प्रयोग गर्नुभएको हुनुपर्छ। पृथ्वीमा येशूको सेवाको दौडान यदि कोही-कोही यहूदीले परमेश्वरको नाम प्रयोग गर्न छोडिसकेको हो भने पनि येशूले तिनीहरूको तरिका पक्कै पछ्याउनुहुनेथिएन। उहाँले त्यतिबेलाका धर्मगुरुहरूको यसरी कडा आलोचना गर्नुभयो: “तिमीहरूले आफ्ना रीतिले गर्दा परमेश्वरको वचनलाई बेकम्मा गराएका छौ।”—मत्ती १५:६.
येशूका विश्वासी अनुयायीहरूले येशूको मृत्यु र पुनरुत्थानपछि पनि परमेश्वरको नामबारे थाह दिइरहे। (“के प्रथम शताब्दीका ख्रीष्टियानहरूले परमेश्वरको नाम प्रयोग गरे?” भन्ने पेटी हेर्नुहोस्।) इ.सं. ३३ पेन्तिकोस, अर्थात् ख्रीष्टियान मण्डली स्थापना भएको दिन प्रेरित पत्रुसले योएलको भविष्यवाणीबाट उद्धरण गर्दै त्यहाँ भेला भएका थुप्रै यहूदी र धर्मपरिवर्तन गरेर यहूदी मत स्वीकारेकाहरूलाई यसो भने: “जसले परमप्रभुको [यहोवाको] नाउँ लिनेछ, त्यसले उद्धार पाउनेछ।” (प्रेरित २:२१; योएल २:३२) ती प्रारम्भिक ख्रीष्टियानहरूले विभिन्न राष्ट्रबाट आएका मानिसहरूलाई यहोवाको नाम थाह पाउन मदत गरे। तसर्थ, यरूशलेममा प्रेरितहरू तथा बूढा-प्रधानहरूको भेलामा चेला याकूबले भने: “परमेश्वरले . . . उहाँको नाउँको निम्ति अन्यजातिहरूबाट एक जाति लिनलाई कृपादृष्टि गर्नुभयो।”—प्रेरित १५:१४.
तैपनि, परमेश्वरको नामको शत्रुले हार मानेन। प्रेरितहरूको मृत्यु हुने बित्तिकै धर्मत्यागको बीउ रोप्न शैतान लागिपऱ्यो। (मत्ती १३:३८, ३९; २ पत्रुस २:१) उदाहरणको लागि, प्रेरितहरूमध्ये सबैभन्दा पछिसम्म बाँचेका यूहन्नाको मृत्यु भएको समयताका ख्रीष्टियान भनाउँदा लेखक जस्टिन मार्टियरको जन्म भयो। यद्यपि, सबै कुराको प्रबन्ध गर्नुहुने “परमेश्वरको व्यक्तिवाचक नाम छैन” भनेर आफ्ना लेखोटहरूमा जस्टिनले पटक-पटक दोहोऱ्याए।
जब धर्मत्यागी ख्रीष्टियानहरूले ख्रीष्टियान ग्रीक धर्मशास्त्रका प्रतिहरू बनाए, तब तिनीहरूले यहोवाको व्यक्तिगत नाम झिकेर त्यसको ठाउँमा “परमप्रभु” अर्थ बुझाउने ग्रीक शब्द किरिओस राखे। हिब्रू धर्मशास्त्रको हालत पनि यस्तै भयो। परमेश्वरको नाम ठूलो स्वरले उच्चारण गर्न छोडेर धर्मत्यागी यहूदी शास्त्रीहरूले धर्मशास्त्रमा भएको परमेश्वरको नामलाई १३० भन्दा बढी ठाउँमा अदोनाई शब्द राखे। जेरोमले इ.सं. ४०५ मा पूरा गरेको अनुवाद, जुन पछि भल्गेट भनेर चिनियो, त्यस प्रभावकारी ल्याटिन बाइबलले पनि परमेश्वरको व्यक्तिगत नाम हटायो।
परमेश्वरको नाम नामेट पार्ने वर्तमान प्रयास
आज, शास्त्रविद्हरूलाई थाह छ, बाइबलमा लगभग ७,००० पटक यहोवाको व्यक्तिगत नाम प्रयोग गरिएको छ। तसर्थ, कुनै-कुनै अत्यन्तै व्यापक वितरण भएका बाइबल अनुवादहरूमा परमेश्वरको व्यक्तिगत नाम धेरै ठाउँमा पाइन्छ। जस्तै: क्याथोलिक जेरूशलेम बाइबल, स्पेनिश भाषाको क्याथोलिक ला बिब्लिया लाटिनोअमेरिका अनि स्पेनिश भाषाकै लोकप्रिय रेना-भालेरा संस्करण। कुनै-कुनै अनुवादमा परमेश्वरको नाम “याहवे” लेखिएको छ।
तर दुःखको कुरा, बाइबल अनुवादकार्य प्रायोजन गर्ने थुप्रै चर्चले शास्त्रविद्हरूलाई तिनीहरूको अनुवादबाट परमेश्वरको नाम हटाउन दबाब दिन्छन्। उदाहरणको लागि, क्याथोलिक विशपहरूको सम्मेलनका अध्यक्षहरूलाई पठाइएको जून २९, २००८ को पत्रमा भ्याटिकनले यसो भन्यो: “हालैका वर्षहरूमा इस्राएलका परमेश्वरको व्यक्तिवाचक नाम उच्चारण गर्ने चलन बिस्तारै घुस्न थालेको छ।” त्यस पत्रले यस्तो सुस्पष्ट निर्देशन दियो: “परमेश्वरको नाम . . . प्रयोग गर्नु वा उच्चारण गर्नुहुँदैन।” साथै, “बाइबलको पद्यांश आधुनिक भाषाहरूमा अनुवाद गर्दा . . . ईश्वरीय टेट्राग्रामाटन-को ठाउँमा ‘परमप्रभु’ अर्थ बुझाउने अदोनाई/किरिओस लेख्नुपर्छ।” स्पष्ट छ, परमेश्वरको नामको प्रयोगलाई नामेट पार्न भ्याटिकनले यो निर्देशन दिएको थियो।
यहोवाको नाम प्रयोग गर्ने सन्दर्भमा प्रोटेस्टेन्टहरूले पनि उत्तिकै अनादर देखाएका छन्। प्रोटेस्टेन्टद्वारा प्रायोजित, सन् १९७८ मा अङ्ग्रेजीमा प्रकाशित न्यु इन्टरनेसनल भर्सन-का प्रवक्ताले लेखे: “यहोवा भनेको परमेश्वरलाई छुट्टै चिनाउने नाम हो अनि साँच्चै भन्ने हो भने हामीले त्यो नाम प्रयोग गर्नुपर्ने थियो। तर हामीले यस अनुवादको लागि २२ लाख ५० हजार डलर खर्च गरेका छौं। त्यसैले मानिलिऊँ, भजन २३ लाई ‘याहवे मेरो गोठालो हुनुहुन्छ’ भनेर अनुवाद गऱ्यौं भने त्यत्रो लगानी नालीमा फ्याँकेसरह हुनेछ।”
साथै, ल्याटिन अमेरिकीहरूलाई पनि परमेश्वरको नाम थाह नदिन चर्चहरूले अवरोध खडा गरेको छ। युनाइटेड बाइबल सोसाइटीका अनुवाद परामर्शदाता स्टिभन भोथ यस्तो लेख्छन्: “ल्याटिन अमेरिकी प्रोटेस्टेन्टहरूबीच चलिरहेको एउटा विवाद यहोभा नाउँको प्रयोगबारे नै हो . . . तर रोचक कुरा के छ भने, एकदमै वृद्धि भइरहेको नव-पेन्टिकोस्टल चर्चले . . . रेना-भालेरा १९६० संस्करणको माग गरे तर त्यसबाट यहोभा नाम भने हटाउनुपर्ने थियो। यसको ठाउँमा तिनीहरू सेनोर [प्रभु] राख्न चाहन्थे।” भोथको विवरणअनुसार युनाइटेड बाइबल सोसाइटीले सुरुमा त्यो माग इन्कार गऱ्यो तर पछि हार मानेर “यहोभा नाम नराखीकनै” रेना-भालेरा संस्करण प्रकाशित गऱ्यो।
परमेश्वरको लिखित वचनबाट उहाँको नाम मेटाउँदा अनि त्यसको ठाउँमा “परमप्रभु” लेख्दा पाठकले परमेश्वर वास्तवमा को हो भनेर राम्ररी चिन्न सक्दैन। यसरी अर्कै शब्द लेख्दा गोलमाल हुन्छ। उदाहरणको लागि, पाठकले “परमप्रभु” भनेको को हो, यहोवा कि उहाँको छोरा येशू भनेर छुट्ट्याउन सक्दैन। प्रेरित पत्रुसले दाऊदको उद्धरण गर्दै प्रेरित २:३४ मा ( NW) यसो भनेका छन्: “यहोवाले मेरा प्रभुलाई [पुनरुत्थान हुनुभएका येशूलाई] भन्नुभयो, ‘तिमी मेरो दाहिने हाततिर बस।’ ” तर नेपाली पवित्र बाइबलजस्ता ( RV) थुप्रै अनुवादमा “परमप्रभुले मेरा प्रभुलाई भन्नुभयो” लेखिएको छ। साथै, डेभिड क्लाइन्स्ले लेखेको “याहवे र ख्रीष्टियान धर्मको ईश्वर” शीर्षक निबन्धमा यसो भनिएको छ: “ख्रीष्टियानहरूको दिमागबाट याहवे नाम हटाइँदा मानिसहरूको पूरै ध्यान ख्रीष्टतिर केन्द्रित हुन पुगेको छ।” यसकारण येशूले प्रार्थना गर्दा सम्बोधन गर्नुभएको साँचो परमेश्वर भनेको छुट्टै व्यक्तित्व भएको यहोवा हुनुहुन्छ भनेर धेरैजसो चर्चवालालाई पत्तै छैन।
परमेश्वरबारे मानिसहरूको समझशक्तिलाई अन्धा तुल्याउन शैतानले कडा प्रयास गरेको छ। यसको बाबजुद तपाईं यहोवालाई राम्ररी चिन्न सक्नुहुन्छ।
यहोवालाई चिन्न सम्भव छ
शैतानले परमेश्वरको नामविरुद्ध युद्ध थालेको छ अनि त्यसले यसो गर्न झूटो धर्मलाई चलाखीपूर्वक चलाएको छ भन्ने कुरामा कुनै शङ्का छैन। तथापि, यथार्थ कुरा के हो भने परमेश्वरबारे अनि उहाँको महिमित उद्देश्यबारे सत्य कुरा सिक्न चाहने विश्वासी मानिसहरूलाई आफ्नो परिचय दिनदेखि स्वर्ग वा पृथ्वीको कुनै पनि शक्तिले सार्वभौम प्रभु यहोवालाई रोक्न सक्दैन।
बाइबल अध्ययनद्वारा परमेश्वरसित कसरी नजिक हुने भनी तपाईंलाई बताउन यहोवाका साक्षीहरू इच्छुक छन्। येशूले परमेश्वरलाई यसो भन्नुभयो: “मैले तिनीहरूलाई तपाईंको नाउँ परिचित गराएँ।” (यूहन्ना १७:२६) यहोवाका साक्षीहरू पनि येशूको यही उदाहरण पछ्याउँछन्। मानिसजातिलाई आशिष् दिन यहोवाले निर्वाह गर्नुभएको विभिन्न भूमिका प्रकट गर्ने शास्त्रपदहरूबारे विचार गर्दा तपाईंले उहाँको उच्च व्यक्तित्वका सुन्दर पक्षहरू थाह पाउनुहुनेछ।
विश्वासी कुलपिता अय्यूबले ‘परमेश्वरसित नजिकको सम्बन्ध’ गाँसेका थिए अनि तपाईं पनि त्यसो गर्न सक्नुहुन्छ। (अय्यूब २९:४, NRV) परमेश्वरको वचनको ज्ञान लिएर तपाईं यहोवालाई चिन्न सक्नुहुन्छ। यस्तो ज्ञान लिएपछि तपाईं कुन कुरामा विश्वस्त हुन सक्नुहुनेछ भने, “म जे हुन चाहन्छु, त्यही हुन्छु” भन्ने नामको अर्थअनुरूपै यहोवाले कदम चाल्नुहुनेछ। (प्रस्थान ३:१४) अतः मानिसजातिको लागि राख्नुभएका सबै असल प्रतिज्ञाहरू उहाँले अवश्य पूरा गर्नुहुनेछ। ( w10 -E 07/01)
[पृष्ठ ६-मा भएको पेटी/चित्रहरू]
के प्रथम शताब्दीका ख्रीष्टियानहरूले परमेश्वरको नाम प्रयोग गरे?
इ.सं. प्रथम शताब्दीमा येशूका प्रेरितहरूको बेला विभिन्न मुलुकमा ख्रीष्टियान मण्डलीहरूको स्थापना भयो। यी मण्डलीका सदस्यहरू धर्मशास्त्र अध्ययन गर्न नियमित तवरमा भेला हुन्थे। के ती प्रारम्भिक ख्रीष्टियानहरूले आ-आफ्नो धर्मशास्त्रमा यहोवा नाम भेट्टाए?
त्यतिबेला ग्रीक अन्तरराष्ट्रिय भाषा भइसकेको हुँदा थुप्रै मण्डलीले ग्रीक सेप्टुआजिन्ट प्रयोग गर्थे। यो हिब्रू धर्मशास्त्रको अनुवाद हो र ई.पू. दोस्रो शताब्दीमा यसको अनुवादकार्य पूरा भयो। कोही-कोही शास्त्रविद्हरू के दाबी गर्छन् भने, अनुवाद गर्न थालिएको समयदेखि नै सेप्टुआजिन्ट-मा परमेश्वरको नामको ठाउँमा “परमप्रभु” अर्थ बुझाउने ग्रीक शब्द किरिओस प्रयोग गरिएको थियो। तर प्रमाणले भने यो सही नभएको देखाउँछ।
यहाँ देखाइएका पाण्डुलिपिका टुक्राहरू ई.पू. प्रथम शताब्दीको ग्रीक सेप्टुआजिन्ट-का अंश हुन्। त्यसमा यहोवा नाम स्पष्टैसित देखाइएको छ र यसलाई ग्रीक लेखोटमा चारवटा हिब्रू अक्षर יהוה (अङ्ग्रेजीमा YHWH) अर्थात् टेट्राग्रामाटनद्वारा सङ्केत गरिएको छ। प्राध्यापक जर्ज हावर्डले लेखे: “हामीसित ख्रीष्टियान युगपूर्वका ग्रीक सेप्टुआजिन्ट बाइबलका तीनवटा छुट्टाछुट्टै प्रति छन्। यसमा कतै पनि टेट्राग्रामाटनको ठाउँमा किरिओस प्रयोग गरिएको छैन, बरु कति ठाउँमा त अनुवादै नगरी जस्ताको तस्तै राखिएको छ। अब भने हामी विना कुनै शङ्का भन्न सक्छौं, कि नयाँ नियम युगअघि, त्यसको दौडान र पछि ग्रीक धर्मशास्त्रमा परमेश्वरको नाम प्रयोग गर्नु यहूदी चलनै थियो।”—बिब्लिकल आर्कियोलोजी रिभ्यु।
के येशूका प्रेरित र चेलाहरूले प्रेरणाद्वारा लेखेका लेखोटहरूमा परमेश्वरको नाम प्रयोग गरे? प्राध्यापक हावर्ड भन्छन्: “नयाँ नियमका चर्चले प्रयोग गर्ने र उद्धरण गर्ने सेप्टुआजिन्टमा जहाँ-जहाँ परमेश्वरको नामको हिब्रू रूप प्रयोग गरिएको थियो, ती ठाउँहरूबाट उद्धरण गर्दा नयाँ नियमका लेखकहरूले पक्कै पनि टेट्राग्रामाटन नै लेखे।”
तसर्थ, हामी निस्सङ्कोच यो निष्कर्षमा पुग्न सक्छौं, कि अनुवाद गरिएको हिब्रू धर्मशास्त्रका साथै ख्रीष्टियान ग्रीक धर्मशास्त्रमा प्रथम शताब्दीका ख्रीष्टियानहरूले परमेश्वरको नाम भेट्टाएका थिए।
[स्रोत]
All photos: Société Royale de Papyrologie du Caire
[पृष्ठ ५-मा भएको चित्र]
मृत सागर पाण्डुलिपिको यशैयाको अंश, जसमा परमेश्वरको नामलाई घेरा लगाएर देखाइएको छ
[स्रोत]
Shrine of the Book, Photo © The Israel Museum, Jerusalem
[पृष्ठ ७-मा भएको चित्र]
यहूदी परम्पराले गर्दा वा नाफा कमाउन चर्चहरूले बाइबलबाट परमेश्वरको नाम हटाएका छन्
[पृष्ठ ८-मा भएको चित्र]
परमेश्वरको नाम थाह दिने सन्दर्भमा येशूले उदाहरण बसाल्नुभयो