Aroʼö Wamatimö ba Nidöna-dönamö
”Famati andrö, ba no faʼaro dödö ba nidöna-döna andrö.”—HEBERAIʼO 11:1.
1, 2. (a) Hewisa wanötönada faböʼö moroi ba nitötöna niha böʼö? (b) Hadia nitutunöda ba duho daʼa?
OYA ngawalö zahöli-höli dödö nibeʼe Yehowa khöda si tobali tötönaföda. No ifabuʼu wa iʼamoniʼö döinia ba ifalua gohitö dödönia ba zorugo hegöi ba gulidanö. (Mataiʼo 6:9, 10) Daʼö zabölö tohude nitötönada. Ifabuʼu göi Yehowa wa ibeʼe khöda faʼauri si lö aetu ba zorugo mazui ba gulidanö. Hawaʼasökhi zalua andre! (Yohane 10:16; II Fetero 3:13) Tatötöna enaʼö tola taʼila hewisa wameʼe Yehowa fanuturu lala hegöi ba wotuhini ono mbanuania ba ngaluo safuria andre.
2 Itutunö Zura Niʼamoniʼö wa famati andrö ”no faʼaro dödö” ba nitötönada. Eluahania, faduhu sibai dödö niha samati wa hasambalö alua zi no ifabuʼu Yehowa. (Heberaiʼo 11:1) Baero daʼö, ato niha iadaʼa oya ngawalö nitötönara hegöi somasi dödöra, hizaʼi lö faduhu dödöra hadia tola alua fefu daʼö. Duma-dumania, so niha zanötöna enaʼö möna ia ba zulö-zulö, hizaʼi lö faduhu dödönia hadia tola möna ia. Ba duho daʼa, taʼila hadia zi tola tafalua ba wangaʼaroʼö wamatida ba nifabuʼu Lowalangi. Tadunö-dunö göi hewisa famati saro tola möi fanoloda iadaʼa.
3. Hadia mbörö wa mamati ita wa hasambalö alua zi no ifabuʼu Lowalangi?
3 Lö hadöi niha samati iʼotarai me tumbu. Ba wangokhögö famati, moguna tatehegö geheha niʼamoniʼö moroi khö Lowalangi tobali fanuturu lala ba dödöda. (Galatia 5:22) Tola itolo ita eheha niʼamoniʼö enaʼö aboto ba dödöda sanandrösa khö Yehowa. Ba ginötö aboto ba dödöda wa yaʼia andrö fondrege zabölö hegöi satua-tua, itugu faduhu dödöda wa so waʼabölö khö Yehowa ba wamalua fefu zi no ifabuʼu. Moloʼö Yehowa samösa, fefu gohitö dödönia andrö hulö no alua ba imane, ”No awai.” (Baso Famaʼeleʼö 21:3-6.) Aboto ba dödöda wa ifalua fefu si no ifabuʼu Yehowa. Yaʼia ”Lowalangi si lö faröi.” Daʼö mbörö wa faduhu dödöda ba ngawalö zi no iwaʼö khöda sanandrösa ba zi so föna.—V Moze 7:9.
SAMOSUMANGE LOWALANGI MEFÖNA SANGOKHÖGÖ FAMATI SARO
4. Hadia nifaduhusi tödö niha samosumange Lowalangi meföna?
4 Ba Heberaiʼo faza 11, itutunö khöda 16 döi ndra matua ba ira alawe sangokhögö famati saro ba nifabuʼu Yehowa. Itutunö göi wa ato danö böʼö zangomusoiʼö dödö Yehowa ”ba wamati”. (Heberaiʼo 11:39) Fefu ira, labalo-baloi ”maʼuwu” si no ifabuʼu Yehowa. Aboto ba dödöra wa ”maʼuwu” andrö zangohori fefu nudu Lowalangi ba ifuli ibaliʼö gulidanö andre tobali faradaiso. (I Moze 3: 15) Niha samosumange Lowalangi andre, laʼokhögö wamati saro wa ifuli isusugi ira Yehowa. Tatu manö, lö manötöna ira enaʼö lasusugi ira ba zorugo börö me no mate ira fatua lö ibokai dötönafö andrö Yesu ba niha. (Galatia 3:16) Sindruhunia manötöna ira ba wanusugi ba gulidano faradaiso si sökhi sibai.—Zinunö 37:11; Yesaya 26:19; Hosea 13:14.
5, 6. Hadia nitötöna Gaberahamo hegöi soroi yomonia? Hadia nifaluara enaʼö lö aetu aro wamatira? (Faigi gambara ba wamobörö wamahaʼö.)
5 Itutunö Heberaio 11:13 sanandrösa ba nono mbanua Yehowa si lö faröi, ”Ba ba waʼamate daʼö fefu, ba dali wamati, lö si falukha ira amabuʼula li andrö, ha moroi ba zaröu laʼila, ba laʼowai.” Latötöna gulidanö si bohou ba lakhalaigö hewisa na auri ira ba daʼö. Duma-dumania Aberahamo. Itutunö Yesu wa ”owua-wua dödö” Gaberahamo ba dötö nafö andrö. (Yohane 8:56) Sara, Gizaʼaki, Yakobo, hegöi tanö böʼönia, ladöna-döna göi ginötö wamatörö Mbanua andrö ”ba zi no möi tuka ba sotomo Lowalangi”, samatörö ba zi sagörö ulidanö.—Heberaiʼo 11:8-11.
6 Hewisa wondrorogö Gaberahamo hegöi ösi nomonia enaʼö lö aetu aro wamatira? Lö aetu lafahaʼö ira sanandrösa khö Yehowa. Itaria, iʼogunaʼö malaʼika, gangilata mazui fangifi Yehowa ba wahuhuosa khöra. Tola manö lafahaʼö ira göi moroi ba niha si lö faröi si no alawa ndröfi mazui moroi ba mbuku-buku nisura meföna. Aberahamo hegöi soroi yomonia, lö irai laʼolifugö nifabuʼu Lowalangi, ba omasi ira laʼangerönusi daʼö. Lua-luania, lö aombö dödöra wa hasambalö ifalua zi no ifabuʼu Yehowa. Andrö, lö faröi ira khönia hewaʼae lataʼögö wangabu dödö mazui göna ira folohi.
7. Hadia nibeʼe Yehowa ba wangaʼaroʼö wamatida, ba hadia zinangea tafalua?
7 Hadia zi tola manolo yaʼita enaʼö lö aetu aro wamatida? Ibeʼe Yehowa Zura Niʼamoniʼö ba wamahaʼö yaʼita sanandrösa ba nifabuʼunia ba zi so föna. Ba daʼö iforomaʼö khöda hadia zinangea tafalua enaʼö owua-wua dödöda. Daʼö mbörö wa moguna tabaso Zura Niʼamoniʼö ero maʼökhö ba tafalua wanuturu lala andrö. (Zinunö 1:1-3; baso Halöwö Zinenge 17:11.) Ibeʼe göi Yehowa khöda ’gö na inötö wemanga’ moroi khö ndra ”zawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua”. (Mataiʼo 24:45) Simane ono mbanua Lowalangi meföna, moguna asese tabaso sanandrösa ba nifabuʼu Lowalangi ba tahaogö taʼangerönusi. Daʼö zanolo yaʼita enaʼö lö faröi ita khö Lowalangi ba lö aetu tatötöna ginötö wamatörö mbanuania ba zi sagörö ulidanö.
Na tarasoi hewisa wameʼe Yehowa fanema li ba wangandröda, itugu aro wamatida khönia
8. Hewisa wangandrö tola möi fangaʼaroʼö wamatida?
8 Hadia nasa zanolo ono mbanua Yehowa meföna enaʼö lö aetu aro wamatira? Laʼandrö wanolo moroi khö Yehowa, ba ginötö larasoi wanema li ba wangandröra, itugu aro wamatira. (Nehemia 1:4, 11; Zinunö 34:5, 17, 18; Danieli 9:19-21) Simanö göi, na tarasoi wa ifondro-ndrongo wangandröda Yehowa ba ibeʼe zoguna khöda ba ginötö si tefaudu, itugu aro wamatida khönia. (Baso I Yohane 5:14, 15.) Moguna göi ’mangandrö’ ita khö Yehowa enaʼö ibeʼe khöda gehehania niʼamoniʼö ba wanolo yaʼita enaʼö monönö wamatida.—Luka 11:9, 13.
9. Hadia manö zi tola taʼohe ba wangandrö?
9 Ba ginötö mangandrö ita khö Yehowa, böi ha soguna khöda manö niʼandröda enaʼö ibeʼe khöda. Moguna göi taʼandrö saohagölö khönia ba tasuno ia ero maʼökhö. Baero daʼö, no oya ifalua Yehowa ngawalö zahöli-höli dödö! (Zinunö 40:6) Ono mbanua Yehowa, mangandrö göi ira salahi ndra talifusöra ba zi sagörö ulidanö. Duma-dumania, ’tatörö-törö tödöda nikuru andrö’. Moguna göi taʼohe ba wangandrö niha ’zolohe yaʼita’. Na tarasoi hewisa wameʼe Yehowa fanema li ba wangandröda, itugu aro wamatida ba ahatö ita khönia.—Heberaiʼo 13:3, 7.
LÖ FARÖI IRA
10. Hadia zanolo niha sato ba wangokhögö falöʼataʼu hegöi falöfaröi khö Lowalangi?
10 Imane Faulo ba Heberaiʼo faza 11, ”No ba wemaoso, moroi ba ngai zi mate, latema mangawuli zi mate khöra ira alawe, ba so ni foröfa, sanimba fangefa, enaʼö lakhamö wemaoso si sökhi.” (Heberaiʼo 11:35) Ato zanaögö fanandraigö ba lö faröi ira khö Lowalangi, börö me laʼokhögö wamati saro ba wanusugi nifabuʼu Lowalangi. Aboto ba dödöra wa ba zi so föna, tola isusugi ira Yehowa ba lasöndra wauri si lö aetu ba gulidanö. Angeraigö sanandrösa khö Naboti hegöi Zakharia. Latebu kara ira irege mate börö woloʼöra khö Lowalangi. (I Razo 21:3, 15; II Ngaʼötö 24:20, 21) Latiboʼö Danieli bakha ba dögi zingo solofo, ba latiboʼö ndra awönia ba mbaho galitö sohola-hola. Latehegö mate ira moroi na faröi ira khö Yehowa. Mamati sibai ira wa ibeʼe khöra geheha niʼamoniʼö Yehowa ba itolo ira enaʼö anau gölöra ba wanaögö fanandraigö.—Danieli 3:16-18, 20, 28; 6:14, 17, 22-24; Heberaiʼo 11:33, 34.
Lö faröi nono mbanua Lowalangi, börö me laʼokhögö famati saro ba wanusugi nifabuʼu Lowalangi
11. Hadia manö wanandraigö nitaögö ndra samaʼeleʼö börö wamatira?
11 Ato zamaʼeleʼö simane Mikha hegöi Yeremia, laʼoaya mazui lebeʼe ira ba gurunga. Tanö böʼönia simane Eliya, ”ba danö si mate misa elungu-lungu ira, ba ba hili misa, ba dögi narö gara, ba ba zoʼarö hili”. Anau gölöra ba wanaögö fanandraigö ba lö faröi ira khö Lowalangi börö me laʼokhögö ”faʼaro dödö ba nidöna-döna andrö”.—Heberaiʼo 11:1, 36-38; I Razo 18:13; 22:24-27; Yeremia 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
12. Haniha duma-duma si sökhi si tola taʼoʼö? Hadia zanolo yaʼia ba wanaögö fanandraigö?
12 Anau gölö Yesu Keriso ba wanaögö fanandraigö sabua sibai ba lö faröi ia khö Yehowa. Hadia zanolo enaʼö anau gölönia? Imane Faulo, ”Salahi waʼomuso dödö andrö, si no so fönania, si no mangositengagö faʼaila, ba si no mudadao ba gambölö dadaoma Lowalangi andrö.” (Heberaiʼo 12:2) Aefa daʼö, ifarou niha Keriso Faulo ba ’wanörö-nörö tödö’ duma-duma Yesu. (Baso Heberaiʼo 12:3.) Simane Yesu, ato niha Keriso si mate ba götö si föföna börö me lö faröi ira khö Yehowa. Samösa ba gotaluara yaʼia daʼö Gandrifa. (Famaʼeleʼö 2:13) Niha Keriso andrö no latema luora, faʼauri ba zorugo. Hizaʼi, ono mbanua Lowalangi tanö böʼönia sauri fatua lö yaʼira, latötöna luora faʼauri ba gulidanö. (Heberaiʼo 11:35) Lö ara me no tobali Razo Yesu me döfi 1914, niha Keriso nibayoini si no mate tesusugi ira ba waʼauri si lö aetu ba zorugo, ba mamatörö ira ba niha gulidanö fao khönia.—Famaʼeleʼö 20:4.
ONO MBANUA LOWALANGI IADAʼA SANGOKHÖGÖ FAMATI SARO
13, 14. Hadia manö wanandraigö nitaögö Rudolf Graichen, ba hadia zanolo yaʼia enaʼö lö faröi khö Lowalangi?
13 Zuta waʼato nono mbanua Lowalangi zoloʼö duma-duma Yesu. Laʼangerönusi nifabuʼu Lowalangi ba lö faröi ira khönia ba ginötö lataögö wanandraigö. Angeraigö sanandrösa khö Rudolf Graichen si tumbu ba Jerman me döfi 1925. Me awuyu-wuyu ia, lafalemba gambara ba nomora ira satuania sanandrösa ba waö-waö Zura Niʼamoniʼö. Itutunö, ”So gambara nasu gatua hegöi ono mbiri-biri, iraono side-ide ba harimo, ono zawi ba singo. Orudu ira fefu, ba iraono zi tobali gubalora.” (Yesaya 11:6-9) Tofakha ba wangera-ngera Rudolf gambara-gambara andrö irege aro wamatinia ba gulidanö faradaiso. Daʼö mbörö wa lö faröi ia khö Yehowa hewaʼae göna ia famakao sabölö-bölö moroi khö ndra Gestapo Nazi ba zi hauga fakhe, hegöi ira Stasi Komunis ba Jerman tanö ba Gatumbukha.
14 Anau gölö Rudolf ba wanaögö ngawalö wanandraigö. Mate ninania börö wökhö tifus ba kamp konsentrasi Ravensbrück. Iteka zura amania zangumaʼö wa tenga Samuduhuʼö Yehowa ia saʼae. Hizaʼi, irorogö Rudolf enaʼö aro wamatinia. Me no teʼefaʼö ia moroi ba gurunga, tobali ia satua samasui. Aefa daʼö lakaoni ia ba Sekola Gilead ba lafuli labeʼe halöwönia tobali satua samasui ba Chile. Ba daʼö mangowalu ia khö samösa utusan injil sotöi Patsy. Hizaʼi, döfi aefa daʼö, mate khönia nono sawuyu ono alawe. Lö ara aefa daʼö mate göi Patsy, awena 43 fakhe dröfinia. Hewaʼae itaögö daʼö fefu, lö iböhöli Rudolf ba wamosumange Yehowa. Iadaʼa, no alawa ndröfinia ba ambö faʼabölönia, hizaʼi ihalö halöwö tobali perintis biasa hegöi satua sokubaloi. Tola tabaso waö-waö waʼaurinia ba Menara Pengawal 1 mbaŵa si Walu 1997 ba ngaʼörö 20-25.[1] (Faigi gonönöta.)
15. Beʼe duma-duma ira talifusöda iadaʼa zamosumange Yehowa si fao faʼowua-wua dödö hewaʼae göna ira famakao.
15 Iadaʼa ato ndra talifusöda samosumange Yehowa si fao faʼowua-wua dödö, hewaʼae lataʼögö wamakao sabölö-bölö. Ngaotu ndra talifusöda nibeʼe bakha ba gurunga ba Eritrea, Singapura hegöi ba Korea Selatan börö me latimbagö ba ’wangai föda’. (Mataiʼo 26:52) Duma-dumania, Isaac, Negede, hegöi Paulos, no labeʼe ira ba gurunga ba Eritrea töra moroi ba 20 fakhe! Ba daʼö abölö-bölö lafakao ira. Ba zi hauga fakhe andrö, tebai mangowalu ira mazui larorogö zatuara. Hizaʼi, lö faröi ira khö Yehowa ba lö aetu aro wamatira. Iadaʼa lafosumange ira niha sozago gurunga. Tola tafaigi kodara ba situs web jw.org. No laboho mbawa hewaʼae göna ira famakao.
Hewisa enaʼö lö aetu aro wamati ndra talifusö ba mbanua niha Keriso si so yaʼugö? (Faigi ngenoli si-15, 16)
16. Hadia gunania na aro wamatida?
16 Ato nono mbanua Yehowa si lö labeʼe ba gurunga mazui abölö-bölö lafakao hulö simane ira talifusöda no mege. Hizaʼi, ato zi tefakao börö waʼanumana, wasuwöta, nduru danö, angi sabölö-bölö mazui tanö böʼönia. So göi zoloʼö duma-duma simane Gaberahamo, Gizaʼaki, Yakobo, hegöi Moze ba lö omasi ira tehöngö hegöi kayo enaʼö tola laosambuaʼö wangera-ngerara ba wamosumange Yehowa. Hadia zanolo ndra talifusöda ba wamosumange Yehowa si fao faʼowua-wua dödö? Börö me laʼomasiʼö ia ba mamati sibai ira ba nifabuʼunia. Aboto ba dödöra wa ibeʼe ba nono mbanuania si lö faröi, faʼauri si lö aetu ba gulidanö si bohou safönu faʼatulö.—Baso Zinunö 37:5, 7, 9, 29.
17. Hewisa lalania enaʼö lö aetu aro wamatimö, ba hadia nitutunöda ba wamahaʼö migu fönada?
17 Ba duho daʼa, aboto ba dödöda wa famati ”no faʼaro dödö ba nidöna-döna andrö”. Enaʼö taʼokhögö wamati saro, moguna mangandrö ita khö Yehowa ba lö aetu taʼangerönusi nifabuʼunia. Na tafalua simane daʼö, tola tataögö ngawalö wanandraigö. Ba wamahaʼö migu fönada tatutunö abölö oya sanandrösa geluaha mangokhögö famati.
^ [1] (ngenoli si-14) Faigi göi waö-waö waʼauri Andrej Hanák moroi ba Slovakia ba duho “Meskipun Menghadapi Ujian, Harapan Saya Tetap Cerah” ba Sedarlah! 22 mbaŵa si Öfa 2002.