NKHANI YOPHUNZILA N.° 40
Molingana na Petulo, mwewo mungakwanishe kupilila
“Ambuye, fumani pano pali newo chifukwa nine munthu wochimwa.”—LK. 5:8.
NYIMBO N.° 38 Mulungu akupase mphamvu
VATIKUTI TIPHUNZILEa
1. Kansi Petulo echita tyani pechikata nsomba modabwisa?
PETULO enkhala usiku wonse okata ntchito yopaya nsomba, koma aliyepaye kalikonse. Koma modabwisa, Yesu efwika nowauja kuti: “Chapilani mwadiya wanu konoka ndipo muponye makombe ŵanu kuti mupaye nsomba.” (Lk. 5:4) Petulo enzekaikila kuti angapaye nsomba, koma olo n’tetyo, yove echita vechiujiwa. Makombe ŵechiponya amene awo eyamba kung’ambika chifukwa cha kupaka kwa nsomba zechikata. Pechiziŵa kuti chamene icho chenze chodabwisa, Petulo na ayake ŵenzekata nawo ntchito “edabwa ngako.” Petulo enena kuti: “Ambuye, fumani pano pali newo chifukwa nine munthu wochimwa.” (Lk. 5:6–9) Vuwoneka kuti Petulo enzeliwona kuti niwosayenelela kunkhala pafupi na Yesu.
2. Ndaŵa yanji kuganizila chisanzo cha Petulo n’koyavya?
2 Petulo elaŵila vachendi—yove enze “munthu wochimwa.” Malemba owonesha kuti nthawe ziyakine, yove elaŵila nochita vinthu vamene pavuli pake eliimba navo mulandu. Kansi mwewo nthawe ziyakine mulimvwa monga nimwenzemvwila Petulo? Kansi mwewo mulimbana na vuto olo chiyoloŵezi chiyakine chiipa chifukwa chosowa ungwilo? Keno n’tetyo, mungankhale na chiyembekezo mwa kuphunzila chisanzo cha Petulo. Motyani? Ganizilani ivi: Vinthu vechiphoniyesha Petulo sembe evichosa mosavuta m’Baibolo. Koma olo n’tetyo, vamene ivi vilembewa kuti sewo tiphunzilepo kanthu. (2 Tim. 3:16, 17) Kuphunzila za munthu wamene uyu wamene enze na vofoka komasoti wamene enzelimvwa monga nimwatumvwila sewo, kungatiyavye kuwona kuti Yehova, oyembekezela lini kuti tikochita vinthu mwaungwilo. Yove ofuna kuti sewo tinkhale opilila—popitilija kuyeja-yeja—olo panthawe yatili ofoka.
3. Ndaŵa yanji tufunikila kupilila?
3 Ndaŵa yanji sewo tufunika kunkhala opilila? Pali mwambi uyakine wakuti, kuyeselela kuchitisha munthu kukulisha luso yake. Mwachisanzo: Woimba nyimbo osila vyaka vinyinji kuti aviziŵe luweme visulo vake voimbila. Pa nthawe yamene iyo yove angoimba mophoniyeka, koma keno angapitilije kuyeselela angakwanishe kuyangijila luso yake. Koma olo kuti yove ankhale kaswili woimba, nthawe ziyakine angophoniyesha vinthu. Koma yove otayalini ntima. Yove opitilija kuyeja-yeja na cholinga chakuti ayangijile luso yake. Molingana na vamene ivi, olo pavuli powona kuti takwanisha kugonjesa vofoka viyakine, sewo tingakumane mphela na mavuto. Koma tupitilija mphela kuyeja-yeja kuti tikwanilishe cholinga chasu. Sewo tonse tulaŵila olo kuchita vinthu vamene pavuli pake tuliimba navo mulandu; olo vamene ivo vichitike, keno sewo tingaleke kuwelela nvuli Yehova azatiyavye kupitilija mphela kupita pasogolo. (1 Pet. 5:10) Tiyeni tikambilane chisanzo cha Petulo pankhani ya kupilila. Chifundo chechimuwonesha Yesu olo kuti yove enzephoniyesha vinthu viyakine, chingatilimbikise kupitilija kutumikila Yehova.
MAVUTO ŴENZELIMBANA NAWO PETULO KOMASOTI MADALISO ŴECHIFWANA
Kansi mungachite tyani keno mukumana na vinthu volingana na vechikumana navo Petulo? (Onani ndime 4.)
4. Mokatijana na Luka 5:5-10, kansi Petulo enzeliwona tyani, ndipo Yesu emusimikijila chinji?
4 Malemba ofotokozalini chifukwa chake Petulo enena kuti enze “munthu wochimwa” kapena kuti enzeganiza za machimo otyani. (Ŵelengani Luka 5:5-10.) Koma vuwoneka kuti yove enze ephoniyeshapo kale vinthu viyakine vikulu-vikulu. Yesu, eziŵa kuti Petulo enze na wowa vamene venzemuchitisha kuliwona kuti niwosayenelela. Yesu enzeziŵasoti kuti Petulo angakwanishe kunkhala mphela wokhulupilika. Tetyo, Yesu mowama ntima euja Petulo kuti “osachita wowa.” Chifukwa chakuti Yesu enzemudalila Petulo vamene ivi vimukhuza kwa moyo wake wonse. Pavuli pake, Petulo na mkwake Andireya, eleka kukata ntchito yawo yopaya nsomba ndipo ove enkhala ophunzila a Mesiya, vamene ivi viŵaletela madaliso akulu ngako.—Mk. 1:16-18.
5. Kansi Petulo elondela madaliso otyani pechigonjesa wowa wake novomela Yesu pechimuita?
5 Petulo ekumana na vinthu viweme ngako chifukwa chonkhala wophunzila wa Khilisitu. Yove ewona Yesu opojeka olwala, kuchosa viŵanda, komasoti kuusha akufwa.b (Mt. 8:14-17; Mk. 5:37, 41, 42) Petulo ewonasoti mensomphenya aulemelelo wa Ufumu wa Yesu wakusogolo ndipo vamene ivi vimuyavya ngako pa moyo wake. (Mk. 9:1–8; 2 Pet. 1:16-18) N’chendi, Petulo ewona vinthu vamene enzeviyembekezelalini. N’voziŵikilatu kuti yove ekondwela ngako, ndipo aliye lole kuti maganizo oliwona kuti ni watyala-tyala amukangishe kulondela madaliso amene awo!
6. Kansi Petulo egonjesa vofoka vake mokulumija? Fotokozani.
6 Mosasamala kanthu za vinthu venzewona na kumvwa, Petulo enze akalilimbana mphela na vofoka vake. Ganizilani vochitika ivi. Yesu penzefotokoza mwakuti azatamanile na kufwa pokwanilisha ulosi wa m’Baibolo, Petulo emuzuzula. (Mk. 8:31-33) Moweleja-weleja, Petulo na atumwi ayakine, enzekangana za wamene enze nkulu ngako pakati pawo. (Mk. 9:33, 34) Usiku wosilijila wakuti Yesu apayiwe, Petulo mosaganiza luweme etenda kwatu ya munthu muyakine. (Yoh. 18:10) Usiku umo na umo wamene uyo, Petulo echita wowa ndipo ekana katatu kuti omuziŵalini nshamwali wake Yesu. (Mk. 14:66-72) Vamene ivi vimuchitisha Petulo kuti alile momvwisha chisoni.—Mt. 26:75.
7. Kansi Petulo epasiwa mwayi wotyani pavuli pakuti Yesu waushiwa?
7 Yesu aliyemusiye ntumwi wake wamene uyu panthawe yenze wokhumudwa ngako. Yesu pechiushiwa emupasa mwayi Petulo kuti asimikijile keno enzemukonda. Yesu euja Petulo kuti akomutumikila molichefya posamalila mbelele zake. (Yoh. 21:15-17) Petulo evomela na ntima wonse. Yove enze ku Yerusalemu pa pentekosite, ndipo enze mu gulu ya ŵanthu oyambilila kuzozewa na mzimu utuŵa.
8. Kansi Petulo ephoniyesha chinji ku Antiokeya?
8 Olo pechinkhala Nkhilisitu wozozewa, Petulo enzefunika kulimbana na vofoka vake. Mu 36 C.E., Petulo enzepo pamene Koneliyo wamene enze wachikunja wosatendewa pechizozewa na mzimu utuŵa wamene wenze umboni woonekelatu wakuti “Mulungu aliye sankho” komasoti kuti akunja angankhalesoti mbali ya mpingo wa Chikhilisitu. (Mac. 10:34, 44, 45) Tetyo Petulo enzelimvwa kunkhala womasuka kulya pamozi na ŵanthu amitundu iyakine vamene enze akaliyevichitapo kuvuli konse. (Aga. 2:12) Koma olo n’tetyo, Akhilisitu ayakine Achiyuda enzewona kuti Ayuda na akunja enzefunikilalini kulyela pamozi. Ŵanthu ayakine amene enze na maganizo ophoniyeka pechifwika ku Antiokeya, Petulo eleka kulya pamozi na abale ŵake achikunja payakine chifukwa choyopa kukhumudwisa Akhilisitu Achiyuda. Ntumwi Paulo pechiziŵa chinyengo chamene icho emuzuzula Petulo pamenso pa ŵanthu. (Aga. 2:13, 14) Olo kuti yove ekumana na vuto yamene iyi, Petulo epilila. Kansi n’chinji chimuyavya?
KANSI N’CHINJI CHIYAVYA PETULO KUPILILA?
9. Kansi lemba ya Yohane 6:68, 69 yuwonesha tyani kukhulupilika kwa Petulo?
9 Petulo enzewokhulupilika; yove aliye lole kuti chilichonse chimuchitishe kuwelela nvuli. Yove ewonesha kuti enzewokhulupilika pa nthawe iyakine Yesu pechilaŵila vinthu vamene ophunzila ŵake enzevimvwishalini. (Ŵelengani Yohane 6:68, 69.) Mmalo moyembekezela kapena kukonsha kuti aŵafotokozele tanthauzo yake, anyinji esankha kuleka kukonkha Yesu. Koma Petulo aliye leke. Yove eziŵa kuti Yesu yeka niye enze na “mawu a moyo wosasila.”
Ndaŵa yanji mutang’ishiwa na chikhulupililo chenze nacho Yesu kuli Petulo? (Onani ndime 10.)
10. Kansi Yesu ewonesha tyani kuti enzemudalila Petulo? (Onanisoti chithunzi.)
10 Yesu aliye musiye Petulo. Usiku wosilijila wa moyo wake pano pachalo, Yesu enzeziŵa kuti Petulo na atumwi ayakine amuthaŵe. Olo n’tetyo, Yesu ewonesha kuti enzekhulupilila kuti Petulo azachinje nopitilija kunkhala wokhulupilika. (Lk. 22:31, 32) Yesu enzemvwisha kuti “mzimu . . . niwofunishisha koma muŵili niwofoka.” (Mk. 14:38) Mokatijana na vamene ivi, olo kuti Petulo enze emukana kuti omuziŵalini, Yesu aliye taye ntima chifukwa cha ntumwi wake wamene uyu. Yesu pechiushiwa ewonekela kuli Petulo—vuwoneka kuti panthawe yamene iyo Petulo enze yeka. (Mk. 16:7; Lk. 24:34; 1 Akor. 15:5) Vamene ivi vimulimbikisa ngako ntumwi wamene uyu wamene enze wokhumudwa!
11. Kansi Yesu emusimikijila tyani Petulo kuti Yehova amuyavye?
11 Yesu esimikijila Petulo kuti Yehova amuyavye. Yesu pechiushiwa ekatasoti nsomba modabwisa pamozi na Petulo komasoti atumwi ayakine. (Yoh. 21:4–6) N’vosakaikisha kuti chodabwisa chamene ichi chimusimikijila Petulo kuti Yehova sembe ekwanisha kumupasa vinthu vofunikila pa moyo wake. Vuwoneka kuti ntumwi wamene uyu ekumbukila mawu a Yesu akuti Yehova azasamalile ŵanthu amene “osakila-sakila Ufumu choyamba.” (Mt. 6:33) Mokatijana na vamene ivi, Petulo eika pasogolo utumiki wake osati ntchito yopaya nsomba. Yove echitila umboni motang’a ntima pa Pentekosite wamu 33 C.E., ndipo eyavya ŵanthu masauzande kuti alondele uthenga uweme. (Mac. 2:14, 37-41) Pavuli pake, yove eyavya Asamariya na ŵanthu amitundu iyakine kuti alondele Khilisitu. (Mac. 8:14-17; 10:44-48) Yehova ekatishila ntchito Petulo mwanjila yodabwisa kuti alete ŵanthu amitundu yosiyana-siyana mumpingo.
KANSI TUPHUNZILAPO CHINJI?
12. Mokatijana na chisanzo cha Petulo, kansi tufunikila kukumbukila chinji keno tulimbana na vuto iyakine yonkhalisha?
12 Yehova angatiyavye kuti tipilile. Vingankhale vovuta kupitilija kunkhala otang’a maka-maka keno tulimbana na chofoka chiyakine chamene n’chonkhalisha. Nthawe ziyakine, vofoka vasu vingawoneke monga n’vovuta ngako kupambana vechikumana navo Petulo. Koma Yehova angatipase mphamvu kuti osati tifoke. (Sal. 94:17-19) Mwachisanzo, m’bale muyakine enze na nkhalidwe ya kuyonana na analume ayake kwa vyaka vinyinji akaliyephunzila choonadi. Yove esimikija ntima kuleka minkhalidwe iipa yamene iyi. Koma olo n’tetyo, nthawe ziyakine yove enzelimbana na vilako-lako viipa vamene ivi. Kansi n’chinji chimuyavya kuti apilile? Yove enena kuti: “Yehova enitang’isha.” Yove epitilija kunena kuti: “Na mzimu wa Yehova . . . , niwona kuti n’vokwanishika [kupitilija] kuyenda mu njila ya choonadi . . . Yehova onikatishiila ntchito olo kuti niliye ungwilo ndipo onitang’isha mosalekeja.”
Horst Henschel eyamba utumiki wake wa nthawe zonse pa 1 Djanuwale 1950. Kansi muganiza kuti yove edandaula pokatishila ntchito moyo wake potumikila Yehova? (Onani ndime 13, 15.)d
13. Kansi tingakonkheje tyani chisanzo cha Petulo chamene chilembewa pa Machitidwe 4:13, 29, 31? (Onanisoti chithunzi.)
13 Monga ni mwatawonela, moweleja-weleja Petulo egonja chifukwa choyopa ŵanthu. Koma yove enzeipemphelela nkhani yamene iyi, ndipo Petulo ekwanisha kuchita vinthu motang’a ntima. (Ŵelengani Machitidwe 4:13, 29, 31.) Sewo nase tingakwanishe kusilija wowa wasu. Ganizilani vamene vechitikila Horst, m’bale wachilumbwana wamene enzenkhala ku Germany pa nthawe ya Nkhondo Yachiŵili yapachalo chonse. Moweleja-weleja, yove egonja penzekakamijiwa kusikulu ndipo enena kuti “Heil Hitler!” Mmalo momuzuzula, makolo a Horst epemphela naye pamozi nosenga Yehova kuti amuyavye kunkhala wotang’a ntima. Moyavyiwa na Yehova komasoti makolo ŵake, m’kupita kwa nthawe Horst efwana mphamvu ndipo enkhala wotang’a. Pavuli pake, yove enena kuti: “Yehova aliyenisiye.”c
14. Kansi achiŵeta amene ni achikondi angalimbikise tyani ŵanthu achisoni?
14 Yehova na Yesu azatisiyelini. Petulo pechikana Yesu enzefunika kupanga chosankha chofunika ngako. Kansi yove sembe eleka kapena kupitilija kunkhala wophunzila wa Khilisitu? Yesu epapatila Yehova kuti chikhulupililo cha Petulo osati chisile. Yesu euja Petulo za pemphelo yamene iyi ndipo ewonesha kuti enzekhulupilila kuti kusogolo Petulo azakwanishe kutang’isha enekwake. (Lk. 22:31, 32) Vuwoneka kuti Petulo enzelimbikisiwa ngako akaganizila mawu a Yesu amene aŵa! Tikafuna kupanga chosankha pamoyo wasu, Yehova angakatishile ntchito achiŵeta achikondi amene aŵa potisimikijila kuti tufunikila kupitilija kunkhala okhulupilika. (Aef. 4:8, 11) M’bale muyakine wamene wankhala otumikila monga nkulu kwa nthawe itali zina yake Paul, oyeja-yeja kutonthoja ayakine. Yove oyavya ŵanthu amene ofuna kuleka kutumikila Yehova kuti akoganizila mwechiŵayavyila Yehova kuti ayambe kuphunzila chonadi. Pavuli pake, yove oŵasimikijila kuti chikondi chokhulupilika cha Yehova, chizamulolelini kuti aŵasiye. Yove enena kuti, “nankhala nuwona ŵanthu anyinji ofoka okwanisha kupilila moyavyiwa na Yehova.”
15. Kansi chisanzo cha Petulo na Horst chuwonesha tyani kuti mawu opezeka pa Mateyu 6:33 ni a chendi?
15 Molingana na mwechiyavyila Petulo na atumwi ayakine kufwana vinthu vakuthupi, sewo nase Yehova azatisamalile keno tuika vinthu va Ufumu pamalo oyamba. (Mt. 6:33) Nkhondo Yachiŵili yapachalo chonse peisila, Horst watatomola poyamba eganiza zochita upainiya. Koma olo n’tetyo, yove enze wosauka ngako, ndipo enzekaikila keno angakwanishe kulisamalila nopitilija utumiki wake wamene uyo. Kansi yove sembe echita tyani? Yove eganiza kuti awone mwangamuyavyile Yehova, ndipo esila sondo yonse ali muutumiki panthawe yenzetandajiwa na wopanamila dela. Kumapeto kwa sondo yamene iyo, yove edabwa ngako wopanamila dela pechimupasa envulupu yofumila kuli munthu muyakine wamene aliyemutomole zina. Mu envulupu yamene iyo, mwenze ndalama zokwanila kumuyavya kuchita upainiya kwa miyezi inyinji. Horst ewona mphaso yamene iyo monga umboni womusimikijila kuti Yehova angamuyavye. Yove esankha kuika vinthu va Ufumu pa malo oyamba kwa moyo wake wonse.—Mal. 3:10.
16. Kansi ndaŵa yanji chisanzo cha Petulo na vinthu vechilemba n’vofunika kuviganizila?
16 Vuwoneka kuti Petulo esangalala ngako kuti Yesu aliye musiye mokatijana na mwechisengela poyamba! Yesu epitilija kuphunzisa Petulo kuti ankhale ntumwi wokhulupilika komasoti chisanzo chiweme kuli Akhilisitu ayakine. Nkhani zamene izi, zili na maphunzilo amene angatipindulishe sewo tonse. Petulo efotokozasoti viyakine mwa vinthu vamene ivi m’makalata aŵili oujiliwa amene ŵechitumija kumipingo yoyambilila ya munthawe za atumwi. Nkhani yokonkhapo izafotokoze mfundo ziyakine za m’makalata amene aŵa na mwatingazikatishile ntchito masiku ŵano.
NYIMBO N.° 126 Nkhalani menso, nkhalani otang’a nkhalani amphamvu
a Nkhani ino, yakonzewa na cholinga chofuna kulimbikisa ŵanthu amene olimbana na vofoka poŵasimikijila kuti angakwanishe kupambana nopitilija kunkhala atumiki okhulupilika a Yehova.
b Malemba anyinji amene aikiwa mu nkhani ino, ni ofumila mu uthenga uweme wa m’buku ya Maliko. Vuwoneka kuti yove elemba vechimvwa kufumila kuli Petulo, wamene enze mboni yowona na menso pevenzechitika vinthu vamene ivo.
c Lolelani vidiyo pa jw.org yakuti Horst Henschel: Yehova Ndi Nsanja Yanga Yolimba.
d KUMVWIKISHA LUWEME: Monga ni mwatuwonela pa chithunzi ichi, makolo a Horst Henschel enzepemphela naye pamozi nomulimbikisa kunkhala wosimikija ntima kuti apitilije kunkhala wotang’a.