Boraro Botee—Na bo a Rutwa ka Beibeleng?

“Tumelo ya Katholika ke ye, gore re rapela Modimo o tee Borarong botee le Boraro botee bo Kopane. . . . Ka gona Tate ke Modimo, Morwa ke Modimo le Moya o Mokgethwa ke Modimo. Lega go le bjalo, ga se Medimo e Meraro, eupja ke Modimo o Tee.”

KA MANTŠU a, Tumelo ya Athanasius e hlalosa thuto ya motheo ya tumelo ya Bojakane—e lego Boraro botee.a Ge e ba o le setho sa kereke ya Katholika goba ya Protestanta, mo gongwe o ka botšwa gore ye ke thuto e bohlokwa kudu yeo o swanetšego go e dumela. Eupja na o ka hlalosa thuto yeo? Ba bangwe ba dihlalefi Bojakaneng ba ile ba ipobola go se kgone ga bona go kwešiša Boraro botee.

Ka gona-ge, ke ka baka la’ng ba bo dumela? Na ke ka gobane Beibele e ruta thuto ye? Mohu mopišopo wa Anglican John Robinson o ile a nea karabo e tutuetšago monagano potšišong ye pukung ya gagwe e rekwago kudu ya Honest to God. O ngwadile gore:

“Ge go tliwa boemong bja kgonthe, boboledi le go ruta mo go tlwaelegilego go tšweletša pono ya Kriste yeo e ka se kego ya hlatselwa Testamenteng e Mpsha. E bolela feela gore Jesu e be e le Modimo, ka tsela yeo e lego gore mantšu ‘Kriste’ le ‘Modimo’ a ka dirišwa ka go swana. Eupja ga go na mo Beibele e dirišago se ka tsela ye. Testamente e Mpsha e bolela gore Jesu e be e le Lentšu la Modimo, e re Modimo o be a le go Kriste, le gore Jesu ke Morwa wa Modimo; eupja ga e bolele gore Jesu e be e le Modimo, go fo ba bjalo fela.”

John Robinson e be e le yo go ngangišanwago ka yena Kerekeng ya Anglican. Lega go le bjalo, na o be a nepile ka go bolela gore ga go na mo “Testamente e Mpsha” e bolelago gore “Jesu e be e le Modimo, go fo ba bjalo fela”?

Seo Beibele e se Bolelago

Ba bangwe ba ka araba potšišo yeo ka go tsopola temana yeo e thomago Ebangedi ya Johane: “Mathomong go be go e-na le Lentšu, gomme Lentšu o be a e-na le Modimo, gomme Lentšu e be e le Modimo.” (Johane 1:1, King James Version) Na seo ga se ganetše seo mopišopo wa Anglican a se boletšego? Ga se gore go bjalo. Bjalo ka ge John Robinson ka ntle le pelaelo a be a tseba, bafetoledi ba bangwe ba mehleng ye ga ba dumelelane le phetolelo ya King James Version ya temana yeo. Ka baka la’ng? Gobane go lefoko “Lentšu e be e le Modimo” Segerikeng sa mathomo, lentšu bakeng sa “Modimo” ga le na lebopi-kgetho (Seisemane “the”). Polelwaneng ya pejana ya gore “Lentšu o be a e-na le Modimo,” lentšu bakeng sa “Modimo” le a kgetha, ke gore le na le lebopi-kgetho. Se se dira gore go se kgonege gore mantšu a a mabedi a be le tlhaloso e swanago.

Ka baka leo, diphetolelo tše dingwe di tšweletša sebopego seo se hlaolago diphetolelong tša tšona. Ka mohlala, tše dingwe di fetolela lefoko e le “Lentšu e be e le la semodimo.” (An American Translation, Schonfield) Moffatt o e fetolela e le “Logos e be e le wa semodimo.” Lega go le bjalo, John Robinson le mosekaseki wa taba e ngwadilwego wa mo-Britania Mohlomphegi Frederick Kenyon bobedi ba bontšhitše gore ge nkabe seo e be e le seo Johane a bego a rata go se gatelela, nkabe a ile a diriša lentšu la Segerika “theiʹos” bakeng sa “semodimo.” New World Translation, ka go lebelela lentšu “Modimo” e le le akaretšago, gaešita le ka go tšweletša sebopego sa go hlaola seo se bontšhwago ke kagego ya Segerika, e diriša lebopi-kakaretšo ka Seisemane, e lego: “Lentšu e be e le modimo [a god].”

Moprofesara C. H. Dodd, molaodi wa sehlopha sa go dira nyakišišo sa New English Bible, o nea tlhaloso mogatong wo: “Phetolelo yeo e ka bago e nepagetšego . . . e be e tla ba ya gore, ‘Lentšu e be e le modimo [a god].’ Bjalo ka phetolelo ya mantšu a swanago, e be e ka se ke ya fošwa.” Lega go le bjalo, The New English Bible ga e fetolele temana ka tsela yeo. Go e na le moo, Johane 1:1 ka phetolelong yeo e balega ka gore: “Ge dilo ka moka di thoma, Lentšu o be a šetše a le gona. Lentšu o be a dula le Modimo, gomme seo Modimo a bego a le sona Lentšu o be a le sona.” Ke ka baka la’ng komiti ya bofetoledi e se ya kgetha phetolelo e bonolo kudu? Moprofesara Dodd o a araba: “Lebaka leo ka lona e sa amogelegego ke gore e ganetšana le kgopolo ya moapostola Johane, gomme ruri e ganetšana le kgopolo ka moka ya Bokriste.”—Technical Papers for the Bible Translator, Volume 28, January 1977.

Kgopolo e Sekilego ya Mangwalo

Na re ka bolela gore kgopolo ya gore Jesu e be e le modimo (a god) e sego yo a swanago le Modimo Mmopi e ganetšana le kgopolo ya moapostola Johane gotee le kgopolo ka moka ya Bokriste? Anke re hlahlobeng ditemana tše dingwe tša Beibele tšeo di bolelago ka Jesu le ka Modimo, gomme re tla bona seo bahlatholodi ba bangwe bao ba phetšego pele Tumelo ya Athanasius e hlangwa ba bego ba se nagana ka ditemana tšeo.

“Nna le Tate re batee.”—JOHANE 10:30.

Novatian (mo e ka bago 200-258 C.E.) o ile a hlalosa ka gore: “Ka ge A itše selo se ‘tee,’[b] anke bahlanogi ba kwešiše gore ga a re motho o ‘tee.’ Ka gobane tee yeo e sa bolelego bong, e bolela kwano ya tirišano, e sego botee ka nama. . . . Go feta moo, gore O re batee, go bolela tumelelano, le go swana ga kahlolo le bogwera bjo lerato ka bobjona, bjalo ka ge ka mo go kwagalago Tate le Morwa e le batee ka go dumelelana, ka lerato le ka maikwelo a borutho.”—Treatise Concerning the Trinity, kgaolo 27.

“Tate ó mphetha ka boxolo.”—JOHANE 14:28.

Irenaeus (mo e ka bago 130-200 C.E.): “Mo gongwe re ka ithuta ka Yena [Kriste] gore Tate o phagametše dilo tšohle. Ka gobane O re ‘Tate o mphetha ka bogolo.’ Ka baka leo, Tate o ile a bolelwa ke Morena wa rena e le yo a phagamego ge e le ka tsebo.”—Against Heresies, Puku II, kgaolo 28.8.

“Bophelô byo bo sa felexo ké xe ba Xo tseba, Wene Modimo-dimo Ò le nnoši. Ba tsebê le Moromiwa wa xaxo Jesu Kriste.”—JOHANE 17:3.

Clement wa Alexandria (mo e ka bago 150-215 C.E.): “Go tseba Modimo wa ka go sa felego, monei wa tšeo e lego tša bosafelego, gomme ka tsebo le ka kwešišo go rua Modimo, yo e lego wa pele, yo a phagamego, o tee le yo a lokilego. . . . Ka gona motho yo a tlago go phela bophelo bja therešo o tlamega go Mo tseba pele ‘yo go sego yo a mo tsebago, ge e se Morwa yo a (Mo) utollago.’ (Mat. 11:27) Yo a latelago yo go swanetšego go ithutwa ka yena ke Mophološi yo mogolo kudu yo a tlago ka morago ga Gagwe.”—Who Is the Rich Man That Shall Be Saved? VII, VIII.

“Modimo ké o tee, Yêna Ra-xo-bohle, Koka-mabohle, Mo-dira-ka-bohle mo-xo-bohle.”—BA-EFESO 4:6.

Irenaeus: “Ke kamoo Modimo Tate o tee a boletšwego ka gona, yo a phagametšego bohle, yo a dirago ka bohle, le yo a lego go bohle. Ka kgonthe Tate o phagametše bohle, gomme ke Yena Hlogo ya Kriste.”—Against Heresies, Puku V, kgaolo 18.2.

Bangwadi ba ba pele ba ile ba kwešiša gabotse ditemana tše le tšeo di hlalosago Tate e le yo a phagametšego tšohle le bohle go akaretša le Jesu Kriste. Ditlhaloso tša bona ga di nee hlasenyana ya gore ba be ba dumela Borarong botee.

Moya o Mokgethwa o Utolla Therešo Yohle

Jesu o ile a holofetša barutiwa ba gagwe gore ka morago ga lehu la gagwe le tsogo, ba be ba tla newa moya o mokgethwa e le mothuši. O holofeditše ka gore: “Gomme mohla Eo a tlago, e lego Moya wa therešo, o tlo le sepediša therešong ka moka. . . . gomme o tlo le tsebiša tše di tlog’o tla.”—Johane 14:16, 17; 15:26; 16:13, PK.

Kholofetšo yeo e ile ya phethagala ka morago ga lehu la Jesu. Beibele e bega kamoo dithuto tše difsa tša tumelo di ilego tša utollelwa goba tša hlalosetšwa phuthego ya Bokriste ka gona ka thušo ya moya o mokgethwa. Dithuto tše tše difsa di ile tša ngwalwa dipukung tšeo ka morago di ilego tša ba karolo ya bobedi ya Beibele, e lego Mangwalo a Bakriste a Segerika goba “Testamente e Mpsha.” Go eleng mo ka bontši ga seetša se sefsa, na go na le kutollo lege e le efe ya go ba gona ga Boraro botee? Aowa. Moya o mokgethwa o utolla selo se sengwe seo se fapanego mabapi le Modimo le Jesu.

Ka mohlala, ka Pentekoste ya 33 C.E., ka morago ga ge moya o mokgethwa o tlile godimo ga barutiwa bao ba bego ba bokane kua Jerusalema, moapostola Petro o ile a nea bohlatse ka Jesu go lešaba leo le bego le le ka ntle. Na o ile a bolela ka Boraro botee? Ela hloko tše dingwe tša dipolelo tša gagwe gomme o ahlole e le wena: “Jesu . . . monna eo Modimo a mo tsebaditšexo mo xo lena ka ditirô tše matla le ka mehlôlô le ka diká tša xo mo hlatsêla, tše Modimo a di dirilexo ka Yêna xare xa lena.” “Yêna Jesu eo, Modimo ó mo tsošitše bahung; ’me rena ka moka re dihlatse tša taba yeo.” “Jesu eo Le mmapotšexo, ke Yêna yo Modimo a mmeilexo a ba Morêna, a ba Yêna Kriste.” (Ditiro 2:22, 32, 36) Ka ntle le go ruta Boraro botee le gatee, dipolelo tše tšeo di boletšwego ke Petro yo a bego a tletše moya di gatelela boemo bja go ba ga Jesu ka tlase ga Tatagwe, gore ke sedirišwa sa go phetha thato ya Modimo.

Kapejana ka morago, Mokriste o mongwe yo a botegago o ile a bolela ka Jesu. Stefano o ile a tlišwa pele ga lekgotla la Sanhendrine go araba ditatofatšo. Go e na le moo, Stefano o ile a fetola boemo, a bea balatofatši ba gagwe molato wa gore ba be ba swana le bagologolo ba bona ba marabele. Mafelelong, pego e re: “Yêna a tlala Môya-mokxêthwa, a lelalêla lexodimong, a bôna letaxô la Modimo; a bôna Jesu à eme ka letsoxong le letona la Modimo; A bolela a re: Tsebang, ke bôna maxodimo à bulexile; Morwa-motho ke mmôna à eme ka letsoxong le letona la Modimo.” (Ditiro 7:55, 56) Ke ka baka la’ng moya o mokgethwa o utolla Jesu e fo ba “Morwa-motho” yo a emego ka letsogong le letona la Modimo gomme e se karolo ya modimo ya Boraro botee a lekana le Tatagwe? Ka mo go kwalago, Stefano o be a se na kgopolo ya Boraro botee.

Nakong ya ge Petro a be a iša ditaba tše di lokilego ka Jesu go Koronelio, go be go e-na le sebaka se sengwe gape sa go utolla thuto ya Boraro botee. Go ile gwa direga’ng? Petro o ile a hlalosa gore Jesu ke “Mong’a bohle.” Eupja o ile a tšwela pele go hlalosa gore borena bjo bo tšwa mothopong o phagamego. Jesu e be e le “yo Modimo a mmeilexo Moahlodi wa ba ba phelaxo le ba ba hwilexo.” Ka morago ga tsogo ya Jesu, Tatagwe ‘o ile a mo dumelela go iponagatša’ go balatedi ba gagwe. Go thwe’ng ka moya o mokgethwa? O a tšwelela poledišanong ye eupja e sego bjalo ka motho wa Boraro botee. Go e na le moo, ‘Modimo o tloditše [Jesu] ka moya o mokgethwa le ka matla.’ Ka gona moya o mokgethwa ka ntle le go ba motho le gatee, o bontšhwa e le selo se sengwe seo e sego motho, go swana le “matla” ao a bolelwago temaneng yeo. (Ditiro 10:36, 38, 40, 42) Hlahloba Beibele ka kelohloko, gomme o tla hwetša bohlatse bjo bo tšwetšego pele bja gore moya o mokgethwa ga se motho eupja ke matla a šomago ao a ka tlalago batho, a ba tutuetša, a ba dira gore ba fišege le wo o ka tšhelwago godimo ga bona.

Mafelelong, moapostola Paulo o be a e-na le sebaka se sebotse sa go hlalosa Boraro botee—ge nkabe e be e le thuto ya therešo ya tumelo—ge a be a bolela go ba-Athene. Polelong ya gagwe, o ile a šupa go aletare ya bona ya “Modimo wa xo se tsebye” gomme a re: “Byale nna ke Le tsebiša Yêna Modimo Eo, yo Le Mo rapêlaxo Lè sa Mo tsebe.” Na o ile a tsebatša Boraro botee? Aowa. O hlalositše “Modimo e a dirilexo lexohle, le tšohle tše di lexo mo xo lôna, Yêna Mong wa lexodimo le lefase.” Eupja go thwe’ng ka Jesu? “[Modimo] ó beile ’tšatši a tl’o xo ahlola lefase ka lôna ka tokô. Moahlodi ké Monna yo a mmeilexo.” (Ditiro 17:23, 24, 31) Ga go na tlhasenyana ya Boraro botee moo!

Ge e le gabotse, Paulo o hlalositše selo se itšego mabapi le merero ya Modimo seo se dirago gore go se kgonege gore Jesu le Tatagwe e be dikarolo tše lekanago tša Boraro botee. O ngwadile gore: “Xobane tšohle di beilwe ka tlase xa ’naô tša xaxwe [Jesu]. Xe xo thwe ‘tšohle’ di bušwa ke Yêna, xa se xo re xo balwa le E a mmeilexo mmuši. Mohla tšohle di tl’o xo ba di beilwe ka tlase xa ’naô tša xaxwe, ké mo le Yêna Morwa a tl’o xo bewa ka tlase xa E a mmeilexo mmuši wa tšohle, xore Modimo e bê Yêna Mo-ba-tšohle-xo-bohle.” (1 Ba-Korinthe 15:27, 28) Ka gona, Modimo o sa dutše a tla ba ka godimo ga bohle, go akaretša le Jesu.

Ka gona-ge, na Boraro botee bo rutwa ka Beibeleng? Aowa. John Robinson o be a nepile. Ga bo gona ka Beibeleng, le gona ga se karolo ya “kgopolo ya Bokriste.” Na o lebelela se e le sa bohlokwa borapeding bja gago? O swanetše. Jesu o itše: “Bophelô byo bo sa felexo ké xe ba Xo tseba Wene Modimo-dimo Ò le nnoši. Ba tsebê le Moromiwa wa xaxo Jesu Kriste.” (Johane 17:3) Ge e ba re tšeela borapedi bja rena go Modimo godimo, gona go bohlokwa gore re mo tsebe kamoo a lego ka gona e le ka kgonthe, bjalo ka ge a ikutolotše go rena. E tla ba feela ka go dira bjalo mo re ka rego re gare ga ‘barapedi ba therešo’ bao ba ‘rapelago Tate ka Moya le ka therešo.’—Johane 4:23.

[Mengwalo ya tlase]

[Seswantšho go letlakala 28]

Kgopolo e kwagalago ya Mangwalo e bontšha gabotse gore Jesu le Tatagwe ga se Modimo o tee

[Seswantšho go letlakala 29]

Ke ka baka la’ng moya o mokgethwa o sa utolla gore Jesu e be e le Modimo ka morago ga Pentekoste ya 33 C.E.?