Vakulu Vewaneno — Talelei ku Sindeyau

1. Ngeetyi tyipopia 1 Petulu 5:2, otyilinga patyi ovakulu vewaneno vena-tyo?

OVAKULU vewaneno vapewa otyilinga tyokunthita onongi mba Siovaa, ngwe onongi ombo Siovaa umbuhole unene. Ovakulu ovo vayumba onthumbi mu Huku, vetyihole tyokukwatesako vakwavo mewaneno, velikwatehila valinge “ovanthita vokulisa umwe.” (Jer. 23:4; Tanga 1 Petulu 5:2.) Noonthwe tupandula unene okukala novakulu ngoovo momawaneno etu!

2. Ovipuka patyi pamwe vihole umwe okulemena ovakulu vewaneno?

² Movilinga ovakulu vewaneno vena-vio, pamwe vivelemena umwe. Mwene notyilinga tyatyo vala tyokunthita ewaneno tyalema-le. Omukulu umwe wewaneno ukala ko Estados Unidos utiwa o Tony, wetyimwene okuti una okutala nawa ine ovilinga ena nokutavela mewaneno mevivili umwe. Wati: “Etyi omukihi Wokolona wehimbika, andyikala novilinga ovinyingi viokwonganeka omaliongiyo novilinga viokwivisa. Ankho ndyiti vala andyimane-po etyi apeya vali otyikwavo. Nkhati ñgana pahe hitange-ale vali Ombimbiliya, hilingi-ale vali elilongeso liange lioulike, nii hilikwambela-le apeho.” Omukulu omukwavo wewaneno ukala ko Kosovo utiwa o Ilir, nae wakalele novitateka ovikwavo. Etyi potyilongo akala peya ovilwa, tyemulemenene okutavela etyi eongano lipopia. Ngwe wati: “Etyi o Mbetele yanthuma ndyikakwateseko vakwetu veli oku kuli nokuluwa, ndyitehela natila owoma. Ngoti ankho notyipuka otyo o Mbetele yasoka, katyikahi-ale nawa.” Umwe utiwa o Tim omisionaliu ko Ásia, tyemulemenene unene okulinga ovilinga ankho apewa. Wati: “Pamwe ankho ndyilitehela ñgana naponwa, hahandele-ale okulinga otyilinga natyike.” Oityi tyipondola okukwatesako ovakulu vewaneno tyina vatumbukilwa novitateka ngoovio?

3. Oityi atuho tulilongesila kweetyi tyalingile Sindeyau?

³ Ovakulu vewaneno vapondola okulilongesila unene ku Sindeyau. (Heb. 6:12; 11:32) Sindeyau wali omunthita omuwa wovanthu va Huku, tupu ankho uveyakulila. (Juí. 2:16; 1 Crô. 17:6) Novakulu vewaneno onga Sindeyau, vapewa otyilinga tyokunthita ovanthu va Huku momuvo wokwepwiya unene. (Ovil. 20:28; 2 Tim. 3:1) Atuho tyilinge tuvakulu vewaneno tyilinge katuvakulu vewaneno, tupondola okulilongesila unene ku Sindeyau, ngwe ankho utyii umwe etyi evila neetyi ehevili, ulipaka koututu, utavela. Pamwe tyemulemenene umwe unene okulinga otyilinga apewa. Otyiwa atuho tupandule etyi ovakulu vewaneno valinga movilinga vya Huku, nokuvekwatesako movilinga valinga. — Heb. 13:17.

TYINA TYAMALEME OKULINOÑGONOKA NAWA NOKULIPAKA KOUTUTU

4. Oityi Sindeyau apopile tyalekesa okuti utyii etyi eheveli okulinga, ulikondola koututu?

⁴ Sindeyau ankho utyii etyi evila okulinga neetyi ehevili, ankho ulikondola koututu.b Etyi oandyu ya Siovaa yemupopila okuti wakoywa opo ayovole ova Isilayeli kova Mindiyaa, ngwe ova Mindiyaa ankho ovanthu vamwe vetyivila okulwa, ati: “Pomuhoko wa Manasesi onthwe, onthwe vokwehesilivila-po, meumbo lya tate, ame, ame nehesilivila-mo.” (Juí. 6:15) Sindeyau tyina ankho elitehela ñgana ngoti otyilinga apewa kemetyivili, mahi Siovaa ankho utyii okuti metyivili. Sindeyau wakwatesilweko na Siovaa otyilinga apelwe etyivitula umwe.

5. Oityi pamwe tyipondola okupwiyila kovakulu vewaneno okulikondola koututu?

⁵ Ovakulu vewaneno velikwatehila umwe tyimoneke okuti vetyii etyi vevila neetyi vehevili, nokuti velikondola koututu movipuka viatyo aviho. (Miq. 6:8; Ovil. 20:18, 19) Kavelipake-ko tyina vena evi vevila okulinga, tupu kavelitombo tyina vamapengesa. Pamwe vapondola okupewa ovilinga ovinyingi avevitavela, mahi pokuvilinga atyivepono. Pamwe vapopiwa omapita mokonda yotyilinga tyimwe valinga, pamwe tupu avapandulwa. Oityi ovakulu vewaneno velilongesila ku Sindeyau matyivekwatesako movipuka viatyo ngoovio?

6. Oityi ovakulu vewaneno vena okulinga vanoñgonoke umwe evi vevila okulinga neevi vehevili okulinga nga Sindeyau? (Tala olutalatu.)

⁶ Popia na vakwenyi vekukwateseko. Sindeyau ankho utyii etyi evila okulinga neetyi ehevili, apopi na vakwavo opo vemukwateseko. Omunthu wokukahi nga Sindeyau utyii umwe etyi evila okulinga neetyi ehevili. (Juí. 6:27, 35; 7:24) Novakulu vewaneno ovanongo otyo valinga ngootyo. Tony twapopia-le konyima oku wati: “Ame ankho ndyitavela vala ovilinga ovinyingi naapa umwe nahamevivili-ale okuvilinga, mokonda ame apa nekulila omunthu kaanye ovilinga. Pahe andyiti hahe mefendelo lietu liombunga tupopie oñgeni monoñgonoka umwe nawa etyi uvila okulinga neetyi wehevili, andyitehelela komukai wange oityi ngwe asoka. Andyitale vali ovindiu ili mo jw.org yokwati Longesa Vakuenyi, Yumba Onthumbi Vakuenyi, Avela Ovilinga Vakuenyi, Ngetyi Jesus Alingile.” Tony pahe ahimbika okupopia na vakwavo vemukwateseko movilinga ena-vio. Okuti pahe ovilinga evivili? Tony wati: “Ovilinga aviho mewaneno atutyivili okuvilinga, naame pahe andyikala vali nomuvo omunyingi wokulilongesa ndyipameke oupanga wange na Huku.”

7. Oñgeni ovakulu vewaneno mavahetekela Sindeyau tyina vakwavo vevepola-po vala omapita? (Tiaku 3:13)

⁷ Ine vakwenyi vekupola-po omapita ove popia vala nomapole. Otyipuka otyikwavo tyihole okulemena unene ovakulu vewaneno, oputyina vakwavo vevepola-po omapita. Opo napo ñgoo vapondola okulilongesila ku Sindeyau. Mokonda nae mwene ankho ulii umwe okuti upengesa, wakumbululile nomapole ova Efalaii etyi vemupola-po vala omapita. (Juí. 8:1-3) Kevekumbululile nononyengo, welikondolele koututu evetehelela umwe nawa tyina vapopia. Namphila ankho veya tyanumana, etyivili umwe okuveondweya. Ovakulu vewaneno ovanongo vahetekela umwe Sindeyau, vatehelela umwe nawa ou uli nokuvepopia pamwe wevepola-po vala omapita, kavemutete ondaka, vemukumbulula umwe nomapole. (Tanga Tiaku 3:13.) Tyina valinga ngootyo, vaeta ombembwa mewaneno.

8. Oityi vokwapewa otyilinga mewaneno vena okulinga tyina vamapandulwa? Popia etyi tyalingile Timothy.

⁸ Omunkhima uviukisa ku Siovaa. Etyi Sindeyau apandulwa pokwatilisa ova Mindiyaa, omunkhima euviukisa ku Siovaa. (Juí. 8:22, 23) Oñgeni ovalume vokwapewa otyilinga mewaneno mavahetekela Sindeyau? Mavemuhetekela vala tyina vati tyina vamalingi otyipuka omunkhima aveuviukisa ku Siovaa. (1 Kol. 4:6, 7) Pahe ine omukulu wewaneno upandulwa mokonda utyivila okulongesa nawa, oityi ena okulinga? Opo pahe otyiwa omunkhima eutwale no Mondaka ya Huku omu tupola ounongo watyo oo wokulongesa, okuti hatyo eutwala no keongano lya Siovaa lili nokutulongesa. Naina, otyiwa ovakulu vewaneno vasoke umwe nawa ine evi vena nokulinga pahe vina vala nokweeta no kuvo omunkhima. Tala vala etyi tyalingile omukulu umwe wewaneno utiwa o Timothy. Etyi akala omukulu wewaneno otyipuka ankho ehole vali okulinga omalongomona. Ngwe wati: “Pokuhimbika elongomona pamwe ankho ndyipopia vala onondaka ononyingi, nomihe vialema. Otyipuka otyo pamwe ankho pahe tyihuvisa vala unene vakwetu, mahi pahe ankho omunkhima kaweende-ale vali no k’Ombimbiliya nii no ku Siovaa, uya vala no kwaame.” Etyi pakala Timothy etyimono okuti wesukisa umwe okupiluluka pokulongesa opo omunkhima weheye vali no mwe. (Pro. 27:21) Pahe atyiende ñgeni etyi apiluluka? Ngwe wati: “Pahe ankho vakwetu vamphopila oñgeni pamwe elongomona nalinga lievekwatesako motyitateka tyimwe vena-tyo avetyivili okukoleleya, neetyi lievekwatesako avafwene vali ku Siovaa. Otyipuka pahe vakwetu vapopia atyinkhalesa umwe nawa, anahakala ngeetyi ankho ndyikala kohale pweetyi omunkhima uya vala no mwaame.”

TYINA TYAMEPWIYA OKUTAVELA NOKULIKWATEHILA

9. Omokonda yatyi Sindeyau ankho esukisila okukala omunthu utavela, ulikwatehila umwe wehena owoma? (Tala olutalatu lwo kondye.)

⁹ Etyi Sindeyau anakwa alinge wokukoya onomphela mo Isilayeli, ankho usukisa umwe okukala omunthu wokutavela, ulikwatehila, wehena owoma. Wapelwe otyilinga tyimwe tyitilisa owoma tyokuhanya-po omutala wokulingila ovilikutila Mbaale watungilwe na tate yae. (Juí. 6:25, 26) Konyima oku pahe etyi aonganeka umwe nawa ovita viae, apopilwa tuvali okuti kovita viae una okutepulula-ko. (Juí. 7:2-7) Pahe atiwa, monthanda yonondyale mbae pokukevelwisa una okunyingila-mo kounthiki. — Juí. 7:9-11.

10. Omovipuka patyi pamwe tyipondola umwe okupwiya ovakulu vewaneno okutavela?

¹⁰ Ovakulu vewaneno vena okukala “ovanthu vokutavela.” (Tia. 3:17) Tyina omukulu wewaneno mwene omunthu umwe wokutavela, etyi omatolelwa n’Ombimbiliya neongano lya Huku, utyitavela umwe keliseta-seta-le vali. Ya otyo tyilongesa umwe vakwavo navo avatalela-ko. Mahi pamwe tyipondola umwe okupwiya komukulu wewaneno okutavela. Tyipondola okupwiya tyina vapopilwa vala ovipuka ovinyingi vena okulinga, na tyina pamwe vati avapopilwa etyi atyipiluluka avapopilwa vali otyikwavo. Omukulu wewaneno upondola okulipula ine etyi vapopilwa tyaviuka umwe. Pamwe tupu tyipondola okumupwiya okutavela otyilinga tyipondola okumweetela. Ponohika mbatyo ngoopo oñgeni ovakulu vewaneno mavahetekela Sindeyau?

11. Oityi matyikwatesako ovakulu vewaneno valinge ovanthu vokutavela?

¹¹ Tehelela umwe nawa etyi eongano lipopia otyilingi. Huku wapopilile Sindeyau oñgeni mahanye-po omutala wovilikutila watungilwe na he, opi ankho matungila omutala omupe wokulingila ovilikutila Siovaa, notyinyama maave potyilikutila. Sindeyau ahatataisa-le vali, alingi vala otyo atolelwa. Hono ovakulu vewaneno vapopilwa ovipuka ovinyingi neongano lya Siovaa livelulika. Pamwe vatumwa omikanda vivepopila etyi vena okulinga vetukwateseko moupanga wetu na Siovaa no mekongoko lietu umwe. Tuvehole unene ovakulu vewaneno tuna-vo valandula umwe nawa etyi eongano livepopila. Tyina valinga ngootyo ewaneno aliho lipola-ko ouwa. — Sal. 119:112.

12. Oñgeni ovakulu vewaneno mavalandula etyi tyapopia Ova Hebeleu 13:17 tyina pena otyipuka tyimwe tyapiluluka meongano?

¹² Tyina pena etyi tyapiluluka meongano tavela. Nkhele soka vala kweetyi Siovaa apopilile Sindeyau, wemutile kovita viae una okutepulula-ko ovanyingi vatyo apesala vala ava vehehi. (Juí. 7:8) Sindeyau tyipondola wasokele ati: ‘Otyipuka otyo opo opalatyi vali? Okuti opo ñgana matuketyivila umwe okulwa?’ Tyilinge welipulile ngootyo, tyilinge kelipulile-tyo, mahi wetavelele. Novakulu vewaneno hono vahetekela Sindeyau, tyina vamatolelwa neongano okuti tyongandi tyina okweenda ñgana, otyo umwe vala valandula. (Tanga Ova Hebeleu 13:17.) Mo 2014, Ononkhalamutwe Mbonombangi avati pahe onombongo mbokutunga onondywo Mbomaliongiyo, nonondywo Mbovionge, mwene pahe eongano limbuyeka, kambutundu vali momawaneno ekahi nokutungilwa. (2 Kol. 8:12-14) Pahe okutuka opo, omawaneno mouye auho aava etyi ena-tyo akwateseko ovilinga viokutunga onondywo Mbomaliongiyo pana pesukisa umwe okutungwa, na tyina omawaneno eli-po ehena onombongo. Umwe utiwa o José, etyi etyinoñgonoka okuti otyipuka otyo pahe o ngootyo matyeenda-enda tyapiluluka, nkhele asimo katutu ati otyipuka otyo kamatyeende-ale nawa, nii petupu vali apa mapatungwa ondywo yomaliongiyo, kuno ovipuka ha ngootyo-ko vilingwa. Oityi tyakwatesileko José etavela etyi tyapopia eongano? Wati: “Onondaka mbuli mu Provérbios 3:5, 6 mbanthyinangelesa okuti ndyina okuyumba onthumbi mu Siovaa. Pahe tyina ndyitala ñgana oviwa vitundililako, ovinene unene! Pahe katuna vala nokutunga onondywo Mbomaliongiyo mahi twanoñgonoka etyi tuna okulinga twaave na tukwateseko-vo vakwetu vehena-tyo navo vatungilwe Onondywo Mbomaliongiyo.”

13. (a) Sindeyau wayumbile onthumbi mulie? (b) Oñgeni ovakulu vewaneno mavahetekela Sindeyau? (Tala olutalatu.)

¹³ Linga etyi Siovaa apopia, wahatile owoma. Sindeyau wetavelele umwe ku Siovaa ngwe ankho watila owoma, na tyina atala ñgana ngoti ankho upondola umwe okunkhila-po. (Juí. 9:17) Sindeyau wetyimwene umwe okuti Siovaa memukwatesako pokuyakulila ovanthu vae, ayumbu-ko umwe onthumbi. Ovakulu vewaneno vakala motyilongo ovilinga vetu viailikwa, vahetekela umwe nawa Sindeyau. Ngwe velikwatehila umwe avahatili owoma valulike omaliongiyo, novilinga viokwivisa namphila tyipondola umwe okuvekwatesa, nokuvetwaisa mombonge, nokuvepolesa movilinga vaundapa, pamwe nokuvevetesa umwe.c Mononkhumbi onene, ovakulu vewaneno mavesukisa umwe okulikwatehila vahatile owoma, vetavele etyi vapopilwa neongano naapa umwe tyipondola okuveetela. Pamwe tyipondola etyi mavakapopilwa okuti, pahe tuna okwivisa onondaka mbaelekwa nongandavila, neetyi tuna okulinga tuhupe tyina Ngonge ya Mangonge ametulwisa. — Eze. 38:18; Ehol. 16:21.

TYINA PAHE UTEHELA UMWE NOOVE TYEKULEMENA

14. Oityi Sindeyau esukisilile umwe okulikwatehila?

¹⁴ Otyilinga Sindeyau apelwe ankho tyisukisa umwe okulikwatehila unene. Pokwakalwisa ova Mindiyaa kounthiki, etyi vakahomboka ovo Sindeyau avevetaata avakwate mondongi yo Solondau avakayauka atee Kelola lyo Sesiliyeli, ngwe mokutala ohika yatyo oyo ankho otyiteta tyimwe otyinene. (Juí. 7:22) Okuti ovo Sindeyau vehikilile vala pondongi yo Solondau? Au! Namphila ovo Sindeyau novita viae 300 ankho vaponwa, vevetaatele umwe atee vevevasa avevetilisa. — Juí. 8:4-12.

15. Onalupi pamwe omukulu wewaneno esukisa umwe okulikwatehila?

¹⁵ Omukulu wewaneno pamwe tyipondola tyina elitehela ñgana waponwa, wepwila unene nokulinga vala ovilinga viewaneno novio meumbo atyimupono umwe. Povipuka ngoovio oñgeni ovakulu vomawaneno mavahetekela Sindeyau?

16-17. Oityi tyapele Sindeyau ononkhono etyivili okukoleleya? Omulie ovakulu vewaneno vena okuyumba onthumbi? (Isaías 40:28-31) (Tala olutalatu.)

¹⁶ Yumba onthumbi mu Siovaa mekupe ononkhono. Sindeyau wayumbile onthumbi mu Siovaa, ankho utyii okuti memupe ononkhono. Ngatyo umwe tyili tyeenda. (Juí. 6:14, 34) Nthiki imwe, ovo Sindeyau novita viae vataatele onohamba onombali mbova Mindiyaa. Onohamba ombo ankho mbaendela komakamelu mahi ovo Sindeyau ankho vaendela umwe vala pohi. (Juí. 8:12, 21) Ova Mindiyaa avahaveteko umwe koo Sindeyau, mokonda ankho ovo Sindeyau veli nokukwateswako na Huku. Ovakulu vewaneno otyiwa vayumbe onthumbi mu Siovaa Huku “wahaponwa, wehepwila.” Tyina vakamba ononkhono ngwe mevepe-mbo. — Tanga Isaías 40:28-31.

¹⁷ Tala etyi tyalingile umwe utiwa o Matthew. Matthew o umwe po Vokwamena Onombangi Konthele Yohonde. Wati: “Netyimona umwe okuti otyili etyi tyapopia ova Filipu 4:13. Pamwe tyina namelitehela umwe ñgaa naponwa nononkhono nii ndyitupu, ndyilikwambela unene ku Huku okumwiita umwe amphe ononkhono ndyityivile okukwatesako vakwetu. Ponoola mbatyo ngoombo, ndyitehela umwe ñgana omphepo ya Siovaa iya nokumpha ononkhono, ainkhwatesako umwe ndyityivile okukoleleya.” Wetyimona etyi tyimupa ononkhono etyivile okukoleleya? Ovakulu vomawaneno hono navo vatutumba umwe nga Sindeyau pokunthita onongi mba Siovaa, naapa umwe tyahapepukile. Mahi tupu navo vena okunoñgonoka okuti vena evi vehevili, avalingi-ko vala evi vevila. Otyiwa vayumbe onthumbi mu Siovaa, ngwe meveivi tyina vemwiita evekwateseko, mevepe ononkhono vetyivile okukoleleya. — Sal. 116:1; Fili. 2:13.

18. Ngeetyi twelilongesa, oityi ovakulu vewaneno velilongesila ku Sindeyau?

¹⁸ Ovakulu vewaneno vapondola okulilongehila ovipuka ovinyingi ku Sindeyau. Otyiwa umwe velinoñgonoke nawa, nokulikondola koututu, opo vanoñgonoke etyi vevila okulinga neetyi vehevili, neetyi vena okulinga tyina vapopiwa omapita, na tyina vapandulwa. Vena okukala ovanthu vokutavela, velikwatehila umwe avahatili owoma, haunene umwe mononthiki mbuno mbonthyulilo. Tupu otyiwa vayumbe onthumbi mu Huku tyina vatumbukilwa na tyimwe tyahanda okuvetyika movilinga vena-vio, mokonda ngwe mevepe ononkhono. Tyotyili, tupandula-le unene ovanthita ovo tuna-vo velikwatehila umwe unene. Tutwaleiko “okukala nonthilo onene” novakulu vatyo ngoovo. — Fili. 2:29.