Historia di Bida
Yehova Ta Rekompensá Rikamente Esnan Ku Sigui Su Kaminda
SEGUN RELATO DI ROMUALD STAWSKI
Ora ku segundo guera mundial a kuminsá na sèptèmber 1939, tabatin batayanan intenso den parti nort di Polonia. Komo un mucha hòmber kaweta di nuebe aña, mi a bai tira un bista na un kampo di bataya den bisindario. Loke mi a mira tabata spantoso, kadavernan bentá tur kaminda riba suela, i tabatin un huma sofokante den aire. Ounke mi mayor preokupashon tabata kon pa yega kas bèk sano i salvo, algun pregunta a lanta den mi mente: “Dikon Dios ta permití kosnan teribel asina sosodé? Na ken su banda e ta?”
KASI na final di guera, e régimen aleman a kuminsá fòrsa mucha hòmbernan traha pa nan. Ken ku a tribi nenga di hasié, nan a hork’é na un palu òf un brùg ku un bòrchi riba su pechu ku a bisa “traidó” òf “sabotiadó.” Nos pueblo, Gdynia, tabata situá entre dos ehérsito opositor. Ora ku nos tabata sali pafó di e pueblo pa bai kue awa, bala i bòm tabata skeiru riba nos kabes. Den un dje biahanan ei mi ruman hòmber chikí Henryk a keda mortalmente heridá. Debí na e kondishonnan teribel, mi mama a muda nos pa un bodega pa nos por ta safe. Einan mi ruman hòmber di dos aña, Eugeniusz, a muri di difteria.
Mi a bolbe puntra mi mes: “Unda Dios ta? Dikon e ta permití tur e sufrimentu aki?” Ounke mi tabata un katóliko deboto i a bai misa ku regularidat, mi no a haña kontesta.
Mi Ta Aseptá e Bèrdat
Kontesta riba mi preguntanan a bin di un fuente inesperá. Guera a kaba na 1945, i na prinsipio di 1947 un Testigu di Yehova a bishitá nos kas na Gdynia. Mi mama a papia ku e Testigu, i mi a tende algun di e kosnan ku el a bisa. Nan a parse lógiko, p’esei nos a aseptá e invitashon pa asistí na un reunion kristian. Apénas un luna despues, ounke mi no tabata komprondé ainda tur kos di e bèrdat ku tabatin den Beibel, mi a djòin un grupo lokal di Testigu i a bai prediká na otro hende tokante un mihó mundu, liber di guera i atrosidat. Esaki a duna mi hopi goso.
Na sèptèmber 1947, mi a batisá na un asamblea di sirkuito na Sopot. Den luna di mei di e siguiente aña, mi a kuminsá den e sirbishi di pionero regular, dedikando mayor parti di mi tempu na prediká e mensahe di Beibel na otro hende. Klero lokal a oponé nos trabou amargamente i a instigá violensia kontra nos. Un biaha, un multitut rabiá a ataká nos, tira nos ku piedra i bati nos severamente. Na un otro okashon sùrnan lokal i miembronan di klero a urgi un grupo di hende pa ataká nos. Nos a buska refugio den un warda di polis, pero e grupo a rondoná e edifisio, i a menasá di bati nos. Finalmente refuerso polisial a yega, i nos a sali for di einan fuertemente eskoltá.
E tempu ei no tabatin un kongregashon den nos área. Tabatin biaha ku nos a pasa anochi den mondi den aire liber. Nos tabata felis ku nos por a kumpli ku e trabou di prediká apesar di e kondishonnan ku a reina. Awe, tin kongregashonnan fuerte den e área ei.
Sirbishi di Bètel i Aresto
Na 1949 mi a haña invitashon pa sirbi na e Kas di Bètel na Łódź. Ki un gran privilegio tabata pa sirbi na un lugá asina! Lamentablemente, mi estadia einan no a dura largu. Na yüni 1950, un luna promé ku nos obra a keda ofisialmente prohibí, outoridatnan a arestá mi huntu ku otro ruman hòmbernan na Bètel. Nan a hiba mi prizon i komo resultado, mi mester a konfrontá un interogashon kruel.
Komo ku mi tata tabata traha riba un barku ku regularmente a nabegá pa New York, e polisnan ku a kondusí e investigashon a purba pone mi atmití ku mi tata tabata spioná pa Merka. Mi tabatin ku soportá interogashonnan kruel. Ademas, kuater polis pareu a purba pone mi testifiká kontra Ruman Wilhelm Scheider, kende e tempu ei tabata supervisá nos aktividat na Polonia. Nan a bati mi na mi hilchi ku palu diki. Na dado momentu ku mi tabata bentá riba flur ta sangra, mi a sinti ku mi no por a soportá mas i mi a sklama: “Yehova, yuda mi!” Esei a sorprendé mi persiguidónan i nan a stòp di bati mi. Den un par di minüt, nan a pega soño. Mi a sinti un alivio i a rekuperá mi fortalesa. Esaki a konvensí mi ku Yehova amorosamente ta reakshoná ora ku su sirbidónan dediká sklama na dje. E eksperensia ei a fortalesé mi fe i a siña mi pone mi pleno konfiansa den Dios.
E rapòrt final di e investigashon tabatin testimonio falsu ku supuestamente mi a duna. Ora mi a protestá, un polis a bisa mi: “Lo bo splika esei den korte!” Pero un kompañero di sèl amabel a konsehá mi pa no preokupá ya ku un fiskal militar tabatin ku verifiká e rapòrt final, anto esei lo a duna mi chèns di refutá e testimonio falsu. I bèrdat, asina a sosodé.
Trabou di Sirkuito i Atrobe den Prizon
Mi a sali liber na yanüari 1951. Un luna despues, mi a kuminsá sirbi komo superintendente biahero. Apesar di e prohibishon, mi tabata traha huntu ku otro ruman hòmbernan pa fortalesé e kongregashonnan i yuda kompañeronan Testigu ku tabata plamá debí na e aktividat di servisionan di siguridat. Nos tabata enkurashá e rumannan pa sigui den e ministerio. Añanan despues, e rumannan aki ku kurashi a apoyá e superintendentenan biahero i a efektuá e trabou di imprimí i distribuí literatura bíbliko klandestinamente.
Un dia den aprel 1951, despues di a asistí na un reunion kristian, funshonarionan di siguridat ku tabata vigilá mi, a arestá mi riba kaya. Komo ku mi a nenga di kontestá nan preguntanan, nan a hiba mi un prizon na Bydgoszcz i a kuminsá interogá mi e mesun anochi. Nan a manda mi para kontra un muraya durante seis dia i seis anochi, sin kome ni bebe i den huma diki di e sigaria di e funshonarionan. Nan a bati mi ku klòp i kima mi ku sigaria. Ora mi bai leu, nan tabata basha awa riba mi i reanudá e interogashon. Mi a roga Yehova pa duna mi forsa pa wanta, i el a sostené mi.
Mi estadia den e prizon Bydgoszcz tabatin su banda bon. Einan mi por a kompartí e bèrdat di Beibel ku hende ku di otro manera nos lo no por a alkansá. Anto di bèrdat tabatin hopi oportunidat pa duna testimonio. Debí na e situashon deplorabel i hopi biaha desesperá di e prizoneronan, nan a habri nan orea i kurason mesora pa tende e bon nobo.
Dos Kambio Importante
Poko despues ku mi a sali liber na 1952, mi a topa Nela, un ruman muhé pionero seloso. Promé e tabata traha pionero den e parti zùit di Polonia. Despues el a bai traha den loke nos a yama un “panaderia,” pero ku en realidat tabata un lugá sekreto kaminda tabata imprimí nos literatura. Esei tabata un trabou pisá, ku a rekerí un aktitut alerta i di sakrifisio propio. Nos a kasa na 1954, i nos a sigui den sirbishi di tempu kompletu te ora ku nos yu muhé, Lidia, a nase. E ora ei nos a disidí ku pa mi por a sigui den e trabou biahero, Nela lo a stòp ku su sirbishi di tempu kompletu, keda kas i kuida nos yu muhé.
E mesun aña ei nos mester a tuma un otro desishon importante. E rumannan a pidi mi pa sirbi komo superintendente di distrito den un área ku a abarká un tersera parti di Polonia. Nos a hasi orashon tokante e asuntu. Mi tabata sa ku ta hopi importante pa fortalesé nos rumannan bou di prohibishon. Tabatin hopi aresto ta tuma lugá, pues e rumannan tabatin gran mester di animashon spiritual. Ku e sosten di Nela, mi a aseptá e asignashon. Yehova a yuda mi sirbi den e kalidat aki pa 38 aña.
Na Enkargo di e “Panaderianan”
Den e tempu ei, e superintendente di distrito tabata responsabel pa e “panaderianan,” situá den lugánan isolá. Polis konstantemente tabata nos tras, purbando pa deskubrí nos operashon di imprenta i sera nan. Algun biaha nan tabata logra, pero nunka nos tabata falta e kuminda spiritual nesesario. Tabata bisto ku Yehova tabata perkurá pa nos.
Pa un persona haña e invitashon pa hasi e trabou pisá i peligroso di imprenta, e mester tabata leal, alerta, ku un aktitut di sakrifisio propio i obediente. Ta e kualidatnan ei a hasi posibel ku un “panaderia” por a sigui funshoná sin problema. Un otro kos difísil tabata pa haña un bon sitio pa hasi e imprenta klandestino. Algun sitio a parse apropiá, pero e rumannan no tabata masha diskreto. Na otro sitionan, e situashon tabata nèt kontrali. Pero e rumannan tabata dispuesto pa hasi sakrifisio eksepshonal. Mi a ègt apresiá tur e ruman hòmbernan i ruman muhénan ku ken mi tabatin e privilegio di traha.
Defendiendo e Bon Nobo
Durante e añanan difísil ei, nos tabata ser akusá konstantemente di ta partisipá den aktividat ilegal i supversivo i hibá dilanti korte. Esaki tabata un problema pasobra nos no tabatin abogado pa defendé nos. Algun abogado tabata komprensivo, pero mayoria di nan tabatin miedu di e publisidat i no kier a kore e riesgo di hasi e outoridatnan malkontentu. Sin embargo, Yehova tabata konsiente di nos nesesidat, i na e debido tempu el a manehá asuntunan pa satisfasé esei.
Durante un interogashon, polisnan a maltratá Alojzy Prostak, un superintendente biahero di Kraków, asina pisá ku nan mester a hib’é hospital di prizon. Su posishon firme apesar di tortura mental i físiko a pone ku e otro prezunan den e hospital a haña rèspèt i atmirashon p’e. Un di e prezunan ei tabata un abogado ku yama Witold Lis-Olszewski, kende a keda impreshoná pa e kurashi di Ruman Prostak. El a papia vários biaha ku e ruman i a primintí: “Asina ku mi sali i mi tin mag di reanudá mi trabou, lo mi ta dispuesto pa defendé Testigunan di Yehova.” E tabata men loke el a bisa.
Sr. Olszewski tabatin su propio tim di abogado, i nan determinashon pa kumpli ku nan promesa tabata realmente atmirabel. Durante e tempu ku e oposishon tabata mas intenso, nan a defendé e rumannan den rònt di 30 kaso pa luna, un pa dia! Komo ku Sr. Olszewski mester tabata bon informá tokante tur e kasonan, mi a haña e asignashon di keda den kontakto kuné. Mi a traha kuné durante shete aña den e dékadanan di 1960 i 1970.
Durante e temporada ei mi a siña hopi tokante e trabou hurídiko. Hopi biaha mi a opservá tratamentu di e kasonan, e komentarionan di e abogadonan—tantu positivo komo negativo—e métodonan di defensa hurídiko i e testimonio di kompañeronan kristian akusá. Tur esaki a resultá hopi útil pa yuda nos rumannan, spesialmente esnan ku nan a yama pa testifiká, pa nan sa kiko pa bisa i ki ora pa keda ketu dilanti korte.
Ora ku un huisio tabata den progreso, Sr. Olszewski hopi bes a keda drumi na kas di Testigunan di Yehova. Esaki no tabata pasobra e no por a paga un hotèl, sino mas bien manera el a bisa un biaha: “Promé ku e huisio, mi ke haña un poko di boso spiritu.” Debí na su yudansa, hopi huisio a terminá na fabor di e rumannan. El a defendé mi vários biaha, i nunka el a aseptá niun depchi di mi. Na un otro okashon, el a nenga e pago di 30 kaso. Dikon? E di: “Mi ke kontribuí maske ta un tiki ku boso obra.” Pero esei no tabata un montante chikí. E aktividat di e tim di Sr. Olszewski no a skapa atenshon di outoridatnan, pero esei tòg no a desanim’é di yuda nos.
Ta difísil pa deskribí e ekselente testimonio ku nos rumannan tabata duna durante e huisionan ei. Hopi ruman a bin korte pa opservá e huisionan i pa fortalesé e rumannan akusá. Durante e temporada ku tabatin e kantidat máksimo di huisio, mi a konta te ku 30.000 apoyadó asina den un solo aña. Esei sigur tabata un multitut grandi di Testigu!
Un Asignashon Nobo
Pa aña 1989 nan a kita e prohibishon riba nos obra. Tres aña despues e rumannan a traha un sukursal nobo i a dedik’é. Mi a haña e invitashon pa bin einan i traha huntu ku Servisio di Informashon di Hospital, un asignashon ku mi a aseptá gustosamente. Nos tabata un tim di tres persona, i nos a sostené nos rumannan ku a konfrontá e kuestion di sanger i a yuda nan defendé nan posishon, basá riba nan konsenshi kristian.—Echonan 15:29.
Ami ku mi kasá ta hopi gradisidu pa e privilegio di por sirbi Yehova den e ministerio públiko. Nela semper a apoyá mi i animá mi. Semper mi ta masha gradisidu ku ki ora ku mi tabata okupá ku asignashonnan teokrátiko òf ku mi a kai será, nunka el a keha pasobra mi no tabata na kas. Den tempunan difísil, e tabata konsolá otro hende en bes di kai den otro.
Por ehèmpel, na 1974, mi a keda arestá huntu ku otro superintendentenan biahero. Algun ruman ku a haña sa esei kier a informá mi kasá na un manera suave. Ora nan a mir’é, nan a puntr’é: “Ruman Nela, bo ta prepará pa lo pió?” Na promé instante, el a paralisá di miedu, pasobra el a kere ku mi a muri. Ora el a haña sa loke realmente a sosodé, el a bisa aliviá: “E ta na bida! Esaki no ta su promé biaha ku el a kai será.” E rumannan a konta mi despues ku nan a keda hopi impreshoná ku su aktitut positivo.
Ounke nos tabatin algun eksperensia hopi doloroso den pasado, Yehova semper a rekompensá nos rikamente pasobra nos a sigui su kaminda. Nos ta kontentu ku nos yu muhé, Lidia, i su kasá, Alfred DeRusha, a resultá di ta un pareha kristian ehemplar. Nan a lanta nan yu hòmbernan, Christopher ku Jonathan, pa ta sirbidónan dediká di Dios, lokual ta hasi nos mas kontentu ainda. Mi ruman hòmber, Ryszard, i mi ruman muhé, Urszula, tambe ta kristiannan fiel pa hopi aña.
Yehova nunka a bandoná nos, i nos ke sigui sirbié di henter nos kurason. Personalmente nos a eksperensiá e bèrdat di e palabranan di Salmo 37:34: “Spera riba SEÑOR i sigui su kaminda, i e lo halsa bo pa heredá e tera.” Nos ta antisipá e tempu ei ku henter nos kurason.
[Plachi na página 17]
Na un asamblea tené den e hòfi di un ruman na Kraków, 1964
[Plachi na página 18]
Ami ku mi kasá, Nela, i nos yu muhé, Lidia, 1968
[Plachi na página 20]
Huntu ku un mucha hòmber Testigu promé ku su operashon di kurason sin uso di sanger
[Plachi na página 20]
Ami ku Dr. Wites, siruhano prinsipal di sirugia di kurason pa mucha sin uso di sanger, na un hospital di Katowice
[Plachi na página 20]
Ami ku Nela, 2002