Ama ‘kuyakoq’ këta dejayëtsu

1. ¿Ima nintan Bibliachö rasumpa kuyakoq këpaq?

RASUMPA kuyakoq kë imanö kanqampaqmi Bibliachöqa kënö nin: “Kë kuyakuyqa, rupakoq ninanöran, Jehoväpa ninannö. Kë kuyakuytaqa, manam mëtsika yakupis upitsita puëdinmantsu. Manam mayukunapis apëta puëdinmantsu” (Cant. 8:6, 7).b Tsënö ninqanqa, ¡alläpa shumaqmi! Tsënö nirqa nikämantsik, casädukunaqa imëkapa pasarpis kuyanakuyta mana dejayänampaq kaqta y imëyaqpis kuyanakuyta puëdiyanqantam.

2. ¿Imatataq casädukuna rurayanman kuyakoq kayanqan nina upeqnö mana ushakärinampaq?

² Casädukunaqa kikinkunam kallpachakuyänan imëpis kuyakoq kayänampaq. Këllaman pensarishun: nina mana upinampaqqa seguïdum yantata churapänantsik. Mana churapashqaqa, ichikllapa ichikllapam upirinqa. Tsënöllam warmiwan ollqu kuyanakuyanqanwampis pasanman, tsëmi imëpis kuyakoq kayänampaqqa ishkankuna kallpachakuyänan. Peru höraqa faltapakuyanqan, qeshyapäkuyanqan o wamrakunata wätarnin ocupädu kayanqanmi imëka ninata upitseqnöpis kuyanakuyanqanta ushakäratsinman. Casädu kaptikiqa, ¿imaraq yanapashunkiman kuyanakuyanqëki “Jehoväpa ninannö” imëpis kanampaq? Këchömi, casädu vïdëkikunachö kushishqa kawakuyänëkipaq kima consëjuta yachakurishun.c

JEHOVÄPA AMÏGUN KAYÄNËKIPAQ KALLPACHAKUYË

3. Casädukuna imëpis kuyakoq kayänampaq, ¿imanötan Jehoväta kuyayanqan yanapanqa? (Eclesiastes 4:12; rikäri dibüjutawan fötuta).

³ Casädukuna imëpis kuyanakuyänampaqqa, ishkanmi Jehovä Diosnintsikpa amïgun këta kallpachakuyänan. Jehoväpa amïgun karqa, kushishqam consëjunkunata wiyakuyanqa, tsëmi yanapanqa imëka problëmapa pasarpis casädu vïdankunachö kuyakoq kayänampaq (leyi Eclesiastes 4:12). Jehoväpa amïgunkunaqa Jehovänö këtam procurayan. Tsëmi yachanëpaq, pacienciakoq y perdonakoq kayan (Efes. 4:32–5:1). Jehoväta tsënö kuyarqa, ¿manatsuraq casädu vïdankunachöpis kushishqa kawakuyanqa? 25 watapana casädu këkaq Lëna jutiyoq panintsikmi kënö nin: “Llapan shonqunwan Jehoväta kuyaq nunata respetëqa y kuyëqa fäcil-llam”.

4. ¿Imanirtan Jehoväqa Josëtawan Marïata akrarqan Tsurimpa teytankuna kayänampaq?

⁴ Biblia willakunqanta jukta rikärishun. Jehoväqa Davidpa kastan Josëtawan Marïatam akrarqan Tsurimpa teytankuna kayänampaq. ¿Imanirtan pëkunata akrarqan? Kuyë amïgunkuna kayaptinmi. Musyarqanmi casädu vïdankunachöqa imëpis pëta puntaman churayänampaq kaqta. ¿Imatataq casädukuna yachakuyanman Josëpita y Marïapita?

5. ¿Imanötan casädu ollqukunaqa Josë ruranqannö rurayanman?

⁵ Josëqa Jehovä mandanqantam imëpis cäsukoq, tsënöpam alli qowa o alli runa karqan. Kima kutichömi, familianta cuidanampaq Jehovä mandaptin mana fäcil këkaptimpis, jinan höra cäsukurqan (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21). Jehovä mandanqanta cäsukurmi, Josëqa Marïata mana allikuna pasanampaq kaqpita cuidarqan. Tsënö ruranqanta rikarqa, Marïaqa masraqchi Josëta kuyarqan y respetarqan. Qamkunapis casädu ollqukuna, Josënömi Jehoväpa consëjunta Bibliachö ashiyänëki.d Mana fäcil kaptimpis tsë consëjuta cäsukurninqa, warmikikunata kuyayanqëkitam rikätsikuyanki. Tsënöpam, casädu vïdëkikunachöqa mas kushishqa kayanki. 20 watapana casädu këkaq Vanuatu nacionpita juk panim kënö nin: “Qowäqa o runäqa imata rurëta munarpis Jehoväpa consëjunkunataran ashin y tsëmannömi ruran, tsëmi pëtaqa maslla respetä. Imata decidiptimpis, allita decidishqa kanqanmanmi confiakü”.

6. ¿Imatataq casäda warmikuna yachakuyanman Marïapita?

⁶ Marïaqa manam Jehoväwan Josë amïgu kanqampitatsu Jehoväman markäkoq o yärakoq, kikinmi Jehoväpa amïgan karqan. Diospa Palabran ninqankunatam alli musyaq, y yachakunqankunaman pensanampaqmi tiempunta rakeq (Lüc. 2:19, 51). Marïaqa Jehoväta kuyarmi qowampaq o runampaq alli warmi karqan. Tsënöllam kanan witsan casäda panintsikkunapis, Marïa ruranqannölla rurayan. Ëmiku jutiyoq panintsikmi kënö nin: “Soltëra karqa, kikïmi Diospita yachakoq kä. Peru casakuriptïqa, qowänam ishkäkunapaq mañakamoq y familiachö yachakuyänäpaq kaqkunata alistamoq. Y cuentatam qokurirqä qowä ruranqankunallawan Diosnintsikman markäkuykanqäta o yärakuykanqäta. Tsëmi japallä kanäpaq tiemputa rakirqä tsë hörakuna Diosnintsikman mañakunäpaq, Bibliata leyinäpaq y leyinqäkunaman pensanäpaq, tsënöpa Jehoväpa amïgan kanäpaq” (Gäl. 6:5). Casäda warmikuna, qamkunapis kikikikunam kallpachakuyänëki Jehoväpa amïgan kayänëkipaq. Tsëta rurayaptikiqa, masmi qowëkikuna kuyayäshunki y felicitäyäshunki (Prov. 31:30).

7. ¿Imatataq casädukuna yachakuyanman Josëpita y Marïapita?

⁷ Josëwan Marïaqa musyayarqanmi Jehoväta juntu adorëqa alli kanqanta, tsëmi ishkankuna juntu Jehoväta adorayaq (Lüc. 2:22-24, 41; 4:16). Wamrankuna mas kaptinnaqa, manachi fäciltsu karqan tsëta rurayänan. Peru kallpachakurninmi Jehoväta juntu adorëta puëdiyarqan. Casädukuna, ¡qamkunapis pëkunapitam yachakuyta puëdiyanki! Wamrayoq kayaptikiqa manachi fäciltsu reunionkunaman ëwayänëki, familiachö Diosta adorayänëkipaq tiemputa rakiyänëki o majëkikunawan Diosnintsikman mañakuyänëkipaq y yachakuyänëkipaq tiemputa rakiyänëki. Peru yarpäyë, Jehoväta juntu adorarqa mas amïgunmi tikrayanki y qamkunapis masmi kuyanakuyanki. Tsëmi Jehovä Diosnintsikta adorëtaqa imëkapitapis mas puntaman churayänëki.

8. Casädu vïdëkikunachö problëma kaptinqa, ¿imanötan Diosnintsikta adorayanqëki hörata provechayankiman?

⁸ Casädu vïdëkikunachö problëma kaptinqa, ¿imatataq rurayankiman? Manam Diosnintsikta juntu adorëta dejayänëkitsu. ¿Imanirtan mas gustayanqëki kaqkunata ichik tiempullapis juntu yachakuriyankitsu? Tsëmi yanapayäshunki casädu vïdëkikunachö kuyanakuyänëkipaq y Diosnintsikpaq rurayanqëkikunata juntu rurayänëkipaq.

JUNTU KAYÄNËKIPAQ TIEMPUTA RAKIYË

9. ¿Imanirtan casädukunaqa juntu kayänampaq tiemputa patsätsiyänan?

⁹ Casädukunataqa juntu kayanqanmi yanapanqa kuyanakuyänampaq. Juntu karmi musyayanqa majan imata pensëkanqanta o imanö sientikunqanta (Gen. 2:24). Ruslanwan warmin Liliam cuentata qokuyanqanman pensarishun. Pëkuna casakuyanqampitaqa 15 watanam pasarishqa. Warmi kaqmi kënö nin: “Trabäjuchö ocupädu karnin, wayichö imëka rurëkuna kaptin, y wamräkunata atiendirnin ocupädu karninmi, cuentata qokuriyarqä pensayanqänö juntu këta mana puëdiyänäpaq kaqta. Y juntu kayänäpaq tiemputa mana patsätsirqa, rakikashqanö ushariyänäpaq kaqtam cuentata qokuyarqä”.

10. ¿Imanötan casädukunaqa cäsukuyanman Efesius 5:15 y 16 ninqanta?

¹⁰ Casädukuna juntu kayänampaqqa, alliran tiempunkunata patsätsiyänan, tsëta mana rurarqa manam juntu këta puëdiyanqatsu (leyi Efesius 5:15, 16). Nigeria nacionpita Uzondu jutiyoq wawqim kënö nin: “Imatapis ruranäpaq tiempüta patsätsirqa, warmïwan juntu kanäpaqpis patsätsïmi. Y tsë tiemputaqa sagrädutanömi rikä” (Filip. 1:10). Tsënöllam ruran Moldavia nacionchö congregacionkunata watukaq wawqipa Anastasia jutiyoq warmimpis. Pëmi willakun tiempunta imanö provechanqanta. Kënömi nin: “Ruranampaq kaqkunata rurarnin qowä o runä ocupädu kanqanyaqmi, noqapis ruranäpaq kaqkunata provechä. Tsënöpa tsëta usharirnin juntu kayänäpaq”. Peru imëka rurëyoq ocupädu karninqa, ¿imanötan tiemputa patsätsiyankiman juntu kayänëkipaq?

11. ¿Imakunatataq Äquilawan Priscïla juntu rurayaq?

¹¹ Casädukunaqa Äquilapitawan Priscïlapitam yachakuyta puëdiyan (Rom. 16:3, 4). Bibliaqa manam pëkunapaq alläpa parlanllatsu, peru juntu trabajayanqanta, juntu yachatsikuyanqanta y wakinkunatapis juntu yanapayanqantam willakun (Hëch. 18:2, 3, 24-26). Y Bibliachöqa Äquilapaqwan Priscïlapaq parlarqa, imëpis ishkankunapaqran parlan.

12. ¿Imatataq casädukuna rurayanman juntu kayänampaq? (Rikäri dibüjutawan fötuta).

¹² ¿Imatataq casädukunaqa Äquilapitawan Priscïlapita yachakuyta puëdiyan? Imatapis rurayänëkipaq kaqkunaman pensariyë. ¿Manatsuraq ima rurëllatapis juntu rurëta puëdiyankiman? Äquilawan Priscïlaqa juntum Diosnintsikpita yachatsikuyaq y juntum trabajayaq. ¿Manatsuraq qamkunapis tsëkunata juntu rurayankiman? Capazchi trabäjuykikunaqa jukläya jukläya kanqa. Peru ¿manatsuraq wayichö rurëkunataqa juntu rurëta puëdiyankiman? (Ecl. 4:9). Yanapanakurqa, masmi parlakuyta puëdiyanki y juknölla kayanqëkitam sientiyanki. Robertwan Lindaqa 50 watapanam casädu kayan. Robertmi kënö nin: “Rasumpa kaqchöqa manam juntu kayänäpaq tiempükuna kanllatsu. Peru plätukunata awipakuptï tsakitsir yanapamaptin o jardinchö trabajaptï yanapamaptinqa, kushishqam sientikü. Tsëkunata juntu rurarmi juknölla sientikuyä y masmi kuyanakuyä”.

13. ¿Imatataq casädukuna rurayanman juknölla këta munarqa?

¹³ Peru casädukunaqa këtam yarpäyänan: juntu kayanqan tiemputaqa allim provechayänan. Brasilpita juk casäda panim kënö nin: “Tsë wayillachö kawarnin capaz pensashwan majantsikwan juntu këkanqantsikta, peru rasumpa kaqqa manam. Y cuentatam qokurqö, qowäta o runäta atiendinäpaq juntu kayanqä tiemputaqa alli provechanäpaq kaqta”. Kananqa Brünuwan Tays jutiyoq warmin juntu këkarpis majampaq imanö yarpachakuyanqanta rikärishun. Brünum kënö nin: “Juntu kayanqä hörakunaqa mananam celularnïkunata utilizäyänatsu”.

14. ¿Imatataq casädukuna rurayanman juntu këta mana gustarqa?

¹⁴ Peru ¿imataraq rurayankiman imatapis juntu rurëta mana gustarqa? Capazchi cada ünutapis juk rurëkuna gustayäshunkiman o imatapis rurarqa cöleratsinakurlla kayankiman. Tsë pasakuptinqa, ¿imatataq rurayankiman? Punta kaq pärrafuchö parlanqantsik ninaman pensarishun. Ninata tsaritsinqantsik höraqa llanu yantakunallataran churantsik y alli tsarirkuptinran mas jatusaq yantakunataqa churantsik. Tsënöllam casädu vïdachöpis pasakun. Allichi kanman cada junaq juk rätu imallatapis rurariyanqëki, tsëpaqqa rurëta gustayanqëki kaqkunatam rurayankiman o mana cöleratsiyäshunqëki kaqkunatam rurayankiman (Sant. 3:18). Imatapis ichikllapa ichikllapa rurar qallarqa, nina maslla tsareqnömi maslla kuyanakur qallëkuyanki.

RESPETANAKUYË

15. ¿Imanötan casädu vïdachöqa respetanakuyanqan alläpa yanapakun?

¹⁵ Casädukuna kushishqa kawakuyänampaqqa respetanakuyanqanmi yanapanqa. Imanömi nina tsarinampaq vientu yanapan, tsënöllam casädukunatapis kushishqa kawakuyänampaq y kuyanakuyänampaqqa respetanakuyanqan yanapan. Mana respetanakurqa, ichikllapa ichikllapam respetanakuyta dejariyanqa. ¿Imanötan musyayanman majankunata respetayanqanta? Manam respetakoq kayanqanta pensayanqanllawantsu kushishqa kakuyänan, sinöqa majankuna respetayanqanta sientiyanqanwanmi. Aret jutiyoq wawqiqa 25 watapanam Penny jutiyoq warminwan casädu kayan. Pennym kënö nin: “Ishkäkunapis respetanakurmi wayichöqa kushishqa kawakuyä. Imata pensayanqäta o parlakuyanqätaqa alläpam valorayä, tsëmi imatapis mana mantsapakuypa parlakuriyä”. ¿Y imatataq rurayankiman majëkikuna respetayanqëkita sientiyänampaq? Rikärishun Abrahanwan Sära rurayanqanta.

16. ¿Imatataq casädu ollqukunaqa Abrahanpita yachakuyanman? (1 Pëdru 3:7; rikäri dibüjutawan fötuta).

¹⁶ Abrahanqa respëtuwanmi warmin Särata tratarqan; parlapanqanta y imanö sientikunqantam cuentachö katsirqan. Juk kutim Säraqa alläpa yarpachakurnin Abrahanta cölerashqa parlaparqan y culpayoq kanqantam nirqan. Peru Abrahanqa manam cölerakurqantsu ni manam fuertipatsu parlaparqan. Abrahanqa allim Särata reqeq, y respetanqanta musyar y ima decidinqantapis yanapanqanta musyarmi shumaq trataq. Tsëmi parlapanqanta shumaq wiyarir tsë problëmata altsëta procurarqan (Gen. 16:5, 6). ¿Imatataq Abrahanpita casädu ollqukuna yachakuyanman? Ollqu kaqkunam familiankunapaq imata decidiyänampaqpis autoridäyoq kayan (1 Cor. 11:3). Peru warminkunata kuyarmi niyanqankunata y imanö sientikuyanqanta cuentachö katsir imatapis decidiyan (1 Cor. 13:4, 5). Tsënöllam höraqa, warmi kaqkunaqa alläpa yarpachakuyanqa o llakishqa karnin imatapis willëta munayanqa. Tsënö kaptinqa, ¿warmikita pacienciawanku y respëtuwanku wiyanki? (Leyi 1 Pëdru 3:7). Angelawan Dimitriqa 30 watapanam casädu kayan. Angelam willakun qowan o runan imanö respetanqanta. Kënömi nin: “Mana allikunapa pasanqä junaqkuna, llakishqa këkanqä junaqkuna o cölerashqa këkarnin fuertipa parlapaptïqa, Dimitriqa respëtuwan y pacienciawanmi wiyaman”.

17. ¿Imatataq casäda warmikuna Särapita yachakuyanman? (1 Pëdru 3:5, 6).

¹⁷ Säraqa Abrahan decidinqankunata yanaparmi respetanqanta rikätsikurqan (Gen. 12:5). Juk kutim Abrahanqa warminta mana willarlla nunakunata wayinman invitarqan. Y ocupäda këkaptimpis, Säratam nirqan atska tantata ruranampaq (Gen. 18:6). Y Säraqa jinan höra rurarmi Abrahan decidinqanta yanaparqan. Casäda warmikuna, qamkunapis Säranömi qowëkikuna o runëkikuna decidinqankunachö yanapëta puëdiyanki. Tsëta rurarqa, casädu vïdëkikunachömi kushishqa kayanki (leyi 1 Pëdru 3:5, 6). Punta kaq pärrafuchö parlanqantsik Dimitrim willakun decidinqankunachö yanaparnin warmin imanö respetanqanta. Kënömi nin: “Imatapis decidirqa, musyämi warmï yanapamänampaq kaqta, mana acuerdu këkarpis pëqa yanapamanmi. Y ruranqäkuna mana alli yarquptinqa, manam tsëtaqa yarpätsimannatsu. Angela tsënö yanapamanqampitaqa, ¡alläpam agradecikü!”. ¿Manaku respetakoq warmita kuyëqa alläpa shumaq?

18. Casädukuna kuyanakuyänampaq kallpachakurqa, ¿imanöraq kawakuyanqa?

¹⁸ Satanasqa casädukuna kuyanakuyanqantam ushakäratsita munan. Y musyanmi ollqu kaq o warmi kaqpis majanta kuyëta dejarirqa, hasta Jehovätapis dejarinampaq kaqta. Peru ¡rasumpa kuyakuytaqa manam imapis ushakätsintsu! Tsëmi kuyanakuyanqëkiqa Cantar de los Cantäres libruchö ninqannö kanan. Y tsëpaqqa casädu vïdëkikunachömi Jehoväta puntaman churayänëki, juntu kayänëkipaqmi tiemputa rakiyänëki y imanö sientikuyanqëkita y imata necesitäyanqëkita cuentachö katsirmi respetanakuyänëki. Tsëta rurarqa, kuyakuyta yachatsimaqnintsik Jehovä Diosnintsiktam alabayanki y kuyanakuyanqëkiqa mana upeq ninanömi imëyaqpis kanqa.