Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVIEMBRI 6-12
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 13-14
“Nuna wanurqa, ¿yapë kawarkamunmantsuraq?”
w99-S 15/10 päg. 3 pärrk. 1-3
Maslla kawëta munarmi imëkata rurayashqa
“NUNAQA ichik tiempullam kawan” nir Bibliaman qellqayanqampitaqa tres mil quinientus watanönam pasarishqa, y Bibliachö tsënö ninqanwanqa pïmëmi acuerdutsu kayan. Wallka tiempulla kawanqantsik, edäyanqantsik y wanunqantsikqa nunakunata manam gustantsu. Tsëmi nunakunaqa mas kawëta munarnin imëkata rurayashqa.
Job kawanqan tiempuqa, jövin këta munarmi egipciukunaqa orqu animalkunapa runtunta o qorutanta mikuyaq, peru manam yanaparqantsu jövinlla imëpis kayänampaq. Tsënöllam wakin nunakunapis mana wanushpa kawakuyta munar imëka jampikunata rurayarqan. Kë nunakunaqa pensayarqan ima metaltapis öruman tikrëkatsir tsëwan jampita rurarqa mana wanushpa kawayänampaq kaqta, y örupita rurashqa plätukunachö mikur mas unëpa kawayänampaq kaqtam. Unë tiempu Chïna nacionchö taoista religionyoq nunakunanam pensayaq mana bülla kanqan sitiuchö jamëkur imapaqpis mana yarpachakur kayanqan, ejerciciuta rurar shütayanqan y alli mikuyanqan mana wanushpa kawakuyänampaq yanapakunqanta.
Espäña nacionpita Juan Ponce de Leon nunatanam mana edäyäyänampaq imëka jampita ashinqampita reqiyaq. 1700 wata witsanchönam juk doctor Hermippus Redivivus neq librunchö nirqan, manaraq casakushqa shipashkunata primavëra killakunachö juk cuartuman wichqëkur shütayanqanta juk botëllaman juntëkur, tsëta shoquyaptinqa mas unëpa kawayänampaq kaqta. Peru musyanqantsiknöpis, manam ni ima jampi o imata rurayanqampis lograshqatsu mana wanushpa kawakuyänampaq.
¿Manaku roqushqa montipis tseqllimïta puëdin?
LÏBANU jirkachö cedru nishqan montikunaqa jatusaq y alläpa shumaqmi kayan. Tsëwan igualatsishqaqa, olïvu montiqa takshallam y wiksu wiksullam kayan. Peru waranqa watanömi kawëtaqa puëdin y alläpa fuertim tsë montiqa. Sipinkunaqa alläpa titam y sinchim kayan. Walluriyaptimpis, sipinkuna kawëkaptinqa yapëmi tseqllimïta puëdin.
Kë igualatsikïqa yarpätsimantsik Jehoväta sirweq Job nuna unë tiempuchö ninqantam (Job 14:13-15). Roquriyaptimpis yapë tseqllimïta puëdimunqanta nirqa, itsa olïvu montipaq parlëkarqan. Tiempupa usyashqa kaptimpis, tamya chäriptinqa tsë montiqa yapëmi tseqllir atska rämayoq “mushoq plantanö” tikrarin. Wanuriptimpis Dios kawaritsimunampaq kaqman markäkurmi, Jobqa tsë igualatsikïta nirqan (Job 14:7-9).
w11-S 1/3 päg. 22 pärr. 5
“Makikiwan ruranqëkitaqa yapëmi rikëta munanki”
Kë textum yachatsimantsik Jobnölla Diosman confiakoq y alli nuna kashqaqa Jehovä Dios alläpa kuyamanqantsikta (Isaïas 64:8). Jehoväqa wanushqa sirweqninkunata alläpam kuyan y yapëmi rikëta munan. Hebreu idiömachöqa, “yapëmi rikëta munanki” nirnin traduciyanqampaqmi juk estudiösu nuna kënö nirqan: “Tsënö traduciyanqanqa manam rikëta munanqanllatatsu entienditsikun, sinöqa alläpa rikëta munanqantam”. Awmi, tsënömi Jehoväqa wanushqa sirweqninkunata yarpanllatsu ni llakinllatsu, sinöqa yapëmi kawëkaqta rikëta munan.
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 1056
Wäni o Llantu
Wäniqa o llantuqa inti o rupay pasanqanmannömi cambiarëkan y tsëpitanam ushakärin, tsënöllam nunapa vïdampis ushakärin.
NOVIEMBRI 13-19
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 15-17
“Pitapis yanapanapaq parlaparninqa ama Elifaznö kashuntsu”
w05-S 15/9 päg. 26 pärrk. 4, 5
Mana alli y llakitsikoq pensëkunapita cuidakushun
Sirweqninkuna adorarnin imata rurayaptimpis Diosqa mana kushikunqantam Elifazqa kiman discursunkunachö nirqan. Jobtam kënö nirqan: “Teyta Diosqa manam sirweqninkunaman confiakuntsu, y pëpa rikëninchöqa angelninkunapis manam allitsu këkäyan” (Job 4:18). Y Teyta Diospaqmi kënö nirqan: “Teyta Diosqa manam angelninkunamampis confiakuntsu. Pëpaqqa manam ciëlukunapis limpiutsu” (Job 15:15). Y kënöpis nirqanmi: “Alli kaqllata ruraptikipis, Llapanta Puëdeq Diosqa manam kushikuntsu” (Job 22:3). Bildadpis tsënöllam pensarqan, tsëmi kënö nirqan: “Pëpaqqa manam killapis shumaqtsu atsikyan, ni estrëllakunapis manam limpiutsu kayan” (Job 25:5).
Elifaznö y Bildadnö mana pensanapaqmi cuidakunantsik. Pëkunanö pensarqa Dios alläpa exigikoq kanqantam creir qallëkushun, y manam Jehoväman confiakushunnatsu. Y manam tsëllatsu, pillapis consejamashqa y corregimashqaqa manam chaskikuyta munashuntsu, y Teyta Jehoväwampis cölerakushunmi (Proverbius 19:3). Tsëqa alläpa mana allichi kanman Jehoväta sirwinqantsikchö.
Jesusnö humildi y llakipäkoq kashun
16 Jina llakipäkoq kanqantsiktaqa parlakïnintsikwanmi rikätsikuntsik. Bibliaqa nimantsik, llakishqakunata y alläpa yarpachakïwan qeshyëkaqkunata shoqanapaqmi (1 Tesalonicensis 5:14). Pëkunapaq yarparanqantsiktam nirishwan. Y alli këninkunatam rikäratsishwan y allikunata rurayanqampitam felicitärishwan. Jina Jehoväpaq alläpa väleq kayanqanrëkur congregacionchö këkäyanqantam yarpäratsishwan (Juan 6:44). Jina nishwanmi, sufrikaq y qelanashqa këkaq sirweqninkunapaq Jehovä alläpa yarpachakunqanta (Salmu 34:18). Llakipäkoq parlakïnintsikqa, shoqanantsikta wanëkaqkunata allipam yanaparkunqa (Proverbius 16:24).
Imakunata yachakunqantsik
w06-S 15/3 päg. 14 pärr. 11
Job librupita yachakunapaq
7:9, 10; 10:21; 16:22. ¿Kë textukunaqa wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta Job mana creinqantaku rikätsikun? Kë textukunachöqa Job wanuriptin imakuna pasanampaq kaqtam rikätsikun. ¿Ima ninantan tsëqa? Capazchi wanuptin winë mayinkuna manana rikäyänampaq kaqta nikarqan. Pë kawanqan witsanchö kawaq nunakunaqa mananam wayinman yapë kuteqta rikäyänannatsu karqan hasta Dios kawaritsinqan junaqyaq. O capazchi nikarqan Sepultürapitaqa ni pï nunapis kikinlla kawarimuyta mana puëdinqanta. Peru Job 14:13-15 textukunaqa clärum rikätsikun wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman Job creinqanta.
NOVIEMBRI 20-26
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 18, 19
“Wawqi panintsikkunataqa ama imëpis dejashuntsu”
¿Imatataq Jesus waqanqan yachatsimantsik?
9 Wanupakushqa këkaqkunata yanapëta puëdinkim. Martawan y Marïawan waqarpis, Jesusqa pëkunatam wiyarqan y shoqëpam parlaparqan. Noqantsikpis wanupakushqakunawanqa tsënöllam rurashwan. Australia nacionchö täraq creikoqkunata rikaq Dan jutiyoq wawqim kënö nin: “Warmï wanuriptinqa yanapayämänantam wanarqä. Casädu wawqikunawan warminkunam, imë höra kaptimpis wiyayämänampaq listu këkäyarqan. Llakikunqäta willanätam permitiyämarqan y manam waqaptï penqapäyämarqantsu. Y kallpannaq kanqä höram, pëkunaqa imëkata rurarnin yanapayämaq. Höram cärruta paqayämoq o awiyämoq, rantipakoq ëwayaq y cocinakayämoq. Y cadallam noqawan juntu Diosman mañakuyaq. Y pëkunaqa, ima sufrimientu kaptimpis, wawqïkuna cuenta y rasumpa amïgükunam kayarqan” (Prov. 17:17).
Kuyashqa familiantsik Jehoväta sirwita dejariptin
16 Congregacionpita qarqushqakunapa Diosta sirwir sïguikaq familiankunata yanapashun. Pëkunaqa, kanan witsanran mas kuyanata y yanapanata wanayan (Heb. 10:24, 25). Qarqushqakunapa wakin familiankunaqa, pëkunatapis qarqushqatanö rikarmi wakin wawqi panikuna mana parlapäyanqanta cuentata qokuyashqa. Tsëtaqa, ¡ama imëpis rurashuntsu! Congregacionpita qarqushqa teytakunayoq jövinkunaqa, masran yanapanata y rurayanqampita felicitänata wanayan. Congregacionpita qarquriyaptin, familianta dejarir nunan ëwakunqampita imapa pasanqantam pani Marïa kënö willakun: “Wakin yanasäkunam wayïman shayämurqan, cocinakayämurqan y wamräkunawan Bibliata estudianäpaqmi yanapayämarqan. Alläpa llakikoqta rikämarnïmi, noqawan waqayarqan. Y noqapaq wakinkuna mana rasumpa kaqta parlayaptimpis, defendiyämarqanmi. Alläpam yanapayämarqan” (Rom. 12:13, 15).
w90-S 1/9 päg. 22 pärr. 20
¿Kallpachakuykankiku?
20 Juk wawqita siervu ministerial kanqampita o anciänu kanqampita jipiyaptin o kikin tsë cargunta dejarqa alläpam llakikun, y tsëtam anciänukunaqa alli entiendiyänan. Tsë wawqita congregacionpita mana qarqushqa kayaptinqa, anciänukunaqa kuyakoq karmi shumaq yanapayänan y shoqayänan (1 Tesalonicensis 5:14). Congregacionchö alläpa ütil kanqantam rikätsiyänan. Wakin cäsuchöqa, consejayänanraq kashqa kaptimpis, humildi y agradecïdu kaptinqa yapëmi congregacionchö imallachöpis yanapakunampaq niyanqa.
Imakunata yachakunqantsik
w94-S 1/10 päg. 32
Shumaq parlakunqantsikqa yanapakunmi
Jobqa shumaq parlapäriyänantam necesitarqan, peru Elifazwan amïgunkunaqa llakitsipam parlapäyarqan. Ima jutsatapis pakëlla rurashqa kanqampita sufrikanqantam niyarqan (Job 4:8). The Interpreter’s Bible neq libruchömi kënö nin: “Juk alli shonquyoq nuna llakipänantam Jobqa wanarqan. Peru tsënö rurayänampa rantinmi, Diosta imanö adoranampaq kaqta y imanö portakunampaq kaqta kutin kutin niyarqan, tsë niyanqankuna alli y shumaq kaptimpis manam yanaparqantsu”. Elifazwan amïgunkuna niyanqanqa alläpam Jobta llakitsirqan, tsëmi kënö nirqan: “¿Imëyaqtan qamkunaqa imawampis nititsimaq cuenta parlayanqëkiwan llakitsiyämanki?” (Job 19:2).
Wawqi panintsikkunataqa manam lluta parlaparnin llakitsinantsiktsu (Deuteronomiu 24:15). Bibliachömi kënö nin: “Qalluqa, bienmi salvashunkiman o wanuymampis chätsishunkiman, tsëmi imatapis parlaqkunaqa, parlayanqan imamampis chätsinampaq kaqta yarpäyänan” (Proverbius 18:21).
27 DE NOVIEMBRIPITA 3 DE DICIEMBRIYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 20, 21
“¿Diospa rikëninchö alli nuna karku wakinqa atska qellëyoq kayan?”
w07-S 1/8 päg. 29 pärr. 12
¿Diospa rikëninchöku rïcu nuna kantsik?
12 Jesusqa yachatsikunqanchömi Diospa rikëninchö rïcu këqa kë Patsachö imëka riquëzata ashiwan jukläya kanqanta rikätsikurqan. Y clärum rikätsikurqan kë Patsachö rïcu këta munar llapan tiempuntsikwan imëkata rurëqa mana alli kanqanta. Tsëpa rantinqa, kapamanqantsikkunata y tiempuntsiktam Jehoväwan mas alli amïgu kanapaq utilizänantsik. Tsëta ruranqantsikmi yanapamäshun Jehoväpa rikëninchö rïcu kanapaq, y mëtsika bendicionkunata chaskinapaq. Palabran Bibliachömi kënö nin: “Teyta Jehovä bendiciptinmi nunaqa imëkachöpis kushishqa kanqa, tsë bendicionqa manam pitapis sufritsinqatsu” (Proverbius 10:22).
Imakunata yachakunqantsik
w95-S 1/1 päg. 9 pärr. 19
Satanas ruranqankunata vencishun
19 Elifaztawan Zofartam Satanasqa utilizarqan imëkata nirnin Jobta alläpa llakitsiyänampaq (Job 4:13-18; 20:2, 3). Tsëmi Jobqa alläpa sufrirnin llutankunata parlarqan (Job 6:2-4; 30:15, 16). Job tsënö parlaptinmi Elihüqa upällalla wiyarqan, y tsëpitanam Jehovä imanö pensanqanta musyanampaq yanaparqan. Tsënöllam anciänukunapis juk wawqi o pani llakishqa karnin imatapis lluta parlaptinqa shumaq wiyayänan y manam lluta parlaparnin llakitsiyanmantsu. Tsëpa rantinqa, Elihünömi pacienciawan wiyayänan y Diospa Palabranwan shumaq y kuyëllapa yanapayänan (Job 33:1-3, 7; Santiägu 5:13-15). Pipis mana allikunapa pasashqa karnin mana dejëpa llakikur y yarpachakur sufriptin, mana allikunata o llakikuypaqta seguïdu suëñuptin o mana kaqta rikapakur sufriptinqa, congregacionchömi Jobtanö shumaq y kuyëllapa yanapayänan y Diospa Palabranwan consolayänan (Job 7:14; Santiägu 4:7).
DICIEMBRI 4-10
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 22-24
“¿Teyta Diospaqqa nuna imallapaqpis sirwinmantsuraq?”
w05-S 15/9 päg. 27 pärrk. 1-3
Mana allikunata mana pensanapaq kallpachakushun
Mëtsika nunakunam pensayan Diosqa alläpa exigikunqanta, tsëmi pëpa rikënimpaqqa nuna mana imapaqpis sirwinqanta niyan. Kima kaq discursunchömi Elifazqa kënö nirqan: “¿Teyta Diospaqqa pillapis sirwinmantsuraq? ¿Puëdinmantsuraq imatapis alli entiendeq nuna Teyta Diosta yanapëta?” (Job 22:2). Elifazqa nirqan, nunaqa Diospa rikëninchö ni imapaqpis mana sirwinqantam. Y Bildadpis tsënöllam pensarqan, tsëmi kënö nirqan: “¿Imanöparaq wanoqlla nuna Teyta Diospa rikënimpaq alli kanman o warmipita yureq nuna culpannaq kanman?” (Job 25:4). Pëkunapaqqa, Jobqa wanoqlla nuna karmi imëka allita rurarpis Diospa rikënimpaqqa ni imapaqpis mana väleqnö karqan.
Kanan tiempupis mëtsika nunakunam ni imapaqpis mana sirweqnö sientikuyan. Capaz tsënöqa pensayan wamra kayanqampita sufrishqa kar, mana allikunapa pasashqa kar o colorninrëkur y markanrëkur pïmë chikiyaptin. Y manam tsëllatsu, yarpäshun Satanaswan demoniunkunaqa, nunakunata alläpa sufritsitam munayan. Ima allita ruranqampis Diospa rikënimpaq mana sirwinqanta Satanas creitsiptinqa, mas rasmi qelanärinqa. Y tiempuwanqa capaz Teyta Diosta sirwitapis dejarinqa (Hebrëus 2:1; 3:12).
Watakuna pasanqanmannömi edäyarnin masna qeshyapäkuntsik y imatapis alläpaqa rurëta puëdintsiknatsu. Capaz jövin karnin y sänu karnin Diospita yachatsikunqantsiknöqa kananqa yachatsikuyta puëdintsiknatsu. Tsëqa, yarpänantsikmi Satanaswan demoniunkunaqa, ruranqantsikkuna Diospa rikëninchö mana sirwinqanta pensanata munayanqanta. Peru noqantsikqa tsënö mana pensanapaqmi kallpachakunantsik.
w95-S 15/2 päg. 27 pärr. 6
Ima problëmapis kaptinqa, ¿imanötan parlashwan?
Jobpa kiman amïgunkunaqa kikinkunalla pensayanqanta parlarmi Jobta mas llakitsiyarqan. Elifazqa kënömi nirqan: “Teyta Diosqa manam sirweqninkunaman confiakuntsu”. Tsënö nirqa, Job allita o mana allita ruraptimpis Diospaqqa igual-lla kanqantam nikarqan (Job 4:18; 22:2, 3). Peru tsëqa manam rasumpatsu. Tsënö mana rasumpa kaqta niyanqampitam Jehoväqa Elifazta y amïgunkunata corregirqan, y kënömi nirqan: “Qamkunaqa manam sirwimaqnï Jobnötsu noqapaq rasumpa kaqta parlayarqunki” (Job 42:7). Peru Elifazwan amïgunkunaqa manam tsëllatatsu niyarqan, mas mana allikunatapis niyarqanmi.
w03-S 15/4 pägk. 14, 15 pärrk. 10-12
Jehoväpa shonqunta kushitseq jövinkuna
10 Bibliachö willakunqannöpis, Satanasqa manam Jobllapaqtsu nirqan Diosta sirwita dejarinampaq kaqta, sinöqa Diospa llapan sirweqninkunapaqwanmi. Satanasqa qampaqpis tsënömi nin. Jehovätam kënö nirqan: “Llapan nunakunapis kikinkunallapaqmi yarpachakuyan. Tsëmi vïdanta salvananrëkurqa, pï nunapis imëkata ruranqa” (Job 2:4). ¿Cuentata qokunkiku qampaq Satanas imata pensanqanta? Proverbius 27:11 textuchömi Jehoväqa nishunki pëpita Satanas burlakuptin imata ruranëkipaq kaqta, Satanas ulikunqanta o llullakunqanta rikätsikunëkitam Jehoväqa munan. Tsëta rurar yanapakunëkipaq Jehovä permitishunqëkiwanqa manam imapis igualantsu. ¿Jehovä mañashunqëkita cumplita puëdinkiku? Awmi. Satanas ulikunqantaqa o llullakunqantaqa Job, Jesus y mëtsikaq Diosta sirweq nunakuna hasta jövinkunapis rikätsikuyta puëdiyashqam (Job 2:9, 10; Filipensis 2:8; Apocalipsis 6:9). Qampis pëkunanöllam rurëta puëdinki. Imatapis decidinqëkichö y imanö portakunqëkichömi Jehoväpa favornin o Satanaspa favornin kanqëkita rikätsikuyta puëdinki. ¿Imataraq rurankiman?
Jehoväqa kuyashunkim
11 ¿Jehoväqa kushikunku allita ruranëkipaq kallpachakuptiki? Jehoväta mana dejëpa sirweq nunakunaqa, ¿manaku Satanas ulikunqanta o llullakunqanta cläruna rikätsikuyashqa? Satanasqa nin nunakuna Jehoväta mana rasumpa kuyayanqantam. Peru tsënö ninqan mana rasumpa kanqantam Jehoväpa sirweqninkunaqa rikätsikuyashqa. Tsënö karpis, Jehoväqa qamta kuyashurnikim pëlla Gobernëta yachanqanta rikätsikunëkita munan. Jesusmi kënö nirqan: “Ciëluchö këkaq Teytäpis, pishi wamranö kaqkunapita mëqanllapis mana alliman chäyänanta munantsu” (Mateu 18:14).
12 Jehoväqa altantum këkan imata decidinëkipaq kaqta, y decidinqëkiqa bienmi llakitsinqa o kushitsinqa. Bibliachömi cläru willakun nunakuna mana allita rurayaptin Diosnintsikta imanö sientitsinqanta. Unë tiempu israelïtakuna kutin kutin mana allita rurayaptin Jehovä alläpa llakikunqantam Bibliachö nin (Salmus 78:40, 41). Noë kawanqan tiempu Diluviu manaraq kaptinmi, entëru Patsachö nunakuna imëka mana allikunata rurayarqan, y tsëta rikarmi Diosqa shonqunchö nanatsikurqan (Genesis 6:5, 6). Jövin, tsëkunam rikätsikun mana allita ruraptikiqa kamamaqnintsik Jehovä alläpa llakikunqanta. Diosnintsikqa manam dëbil kartsu llakikun, sinöqa kuyashurniki y qampaq yarpachakurmi. Allita decidirninqa Jehoväpa shonquntam kushitsinki, y manam Satanas ulikunqanta o llullakunqanta rikätsikunqëkillapitatsu Pëqa kushikunqa, sinöqa allita ruranqëkipita bendicishurnikipis kushikunqam (Hebrëus 11:6). ¡Teyta Jehoväqa alläpam kuyashunki!
Imakunata yachakunqantsik
w04-S 15/7 päg. 21 pärrk. 7, 8
Jehoväta mas sirwinapaq kallpachakushun
Teyta Jehovä Patsata imanö kamanqanta yarpärishun. Pëqa imëkatapis alli patsëkatsirmi qatinallaman rurarqan, tsëmi Bibliachö kënö nin: “Y paqasyarqanmi y wararqanmi” (Genesis 1:5, 8, 13, 19, 23, 31). Manaraq kamar qallarmi Teyta Diosqa musyarqanna imata ruranampaq kaqta y imarëkur kamanampaq kaqta. Y llapan rurëta munanqantam rurarqan (Apocalipsis 4:11). Tsëmi Jobpis kënö nirqan: “Rurëta munanqantaqa, [Jehoväqa] pensanqannöllam ruran” (Job 23:13). Teyta Jehoväqa alläpachi kushikurqan llapan ruranqan alli kanqanta rikar (Genesis 1:31).
Imatapis rurëta o logrëta munanqantsik cumplikänanta munarqa tsëmanmi imëpis yarparänantsik. ¿Imanirtan tsënö ruranantsik? Këllaman pensarishun, kë Patsachö imapis manaraq kaptinmi Jehoväqa musyarqanna llapanta kamar ushariptinqa kë Patsa alläpa shumaq kanampaq kaqta, y tsëta rikarnin pëta alabayänampaq kaqta y respetayänampaq kaqta. Tsënöllam noqantsikpis, imata rurëta o logrëta munanqantsik cumplikaptin imanö sientikunapaq kanman imëpis pensarqa y kallpachakurqa logrëta munanqantsikta lograshun. Tsëmi pasarqan 19 watayoq Tony jutiyoq jövinta. Pëqa Euröpa occidentalchö këkaq Betelta reqeqmi ëwarqan, y tsëchö rikanqankunaqa alläpam gustarqan y manam imëpis qonqarqantsu. Tsë junaqpitam Betelchö tärëta y trabajëta munarqan. Tsëmi tsëta logranampaq imëpis yarpararqan y kallpachakurqan. Y tiempuwanqa Betelchö yanapakunampaqmi invitayarqan. ¡Tonyqa alläpachi kushikurqan Betelman invitariyaptin!
DICIEMBRI 11-17
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 25-27
“Allita ruraq kanapaqqa manam jutsannaqtsu kanantsik”
it-1-S päg. 1243 pärr. 4
Manam Teyta Diosta sirwita dejarqantsu
Capazchi Jobqa kawarqan Josë wanunqan tiempupita Moises kawan witsankunayaq. Pëqa mana culpayoq nunam karqan, “Teyta Diostam respetaq y mana allikunataqa manam ruraqtsu” (Job 1:1). Ciëluchö Jehoväpa angelninkuna juntakäyanqan junaqmi Satanaspis tsëman chärirqan. Tsëchömi Jehoväta nirqan nunakunaqa imatapis chaskiyänanrëkurlla Diosta sirwiyanqanta, y mana allikunapa pasarqa sirwita dejariyänampaq kaqta. Tsëmi Jehoväqa Satanasta permitirqan Jobpa cösasninkunata ushakätsinampaq y wamrankunata wanutsinampaq. Peru Jobqa imëkapa pasëkarpis manam Jehoväta sirwita dejarqantsu (Job 1:6–2:3). Tsënam Satanasqa nirqan, Jobpa vïdan peligruchö kaptinqa Diosta sirwita dejarinampaq kaqta (Job 2:4, 5). Tsëpitanam Satanasqa alläpa nanatsikoq qeshyawan Jobta qeshyatsirqan, y warmimpis Jehoväta dejanampaqmi nirqan, y amïgunkunapis mana rasumpa kaqta parlarmi alläpa sufritsiyarqan (Job 2:6-13; 22:1, 5-11). Peru Jobqa kënömi nirqan: “Wanukunqäyaqmi Teyta Diostaqa dejashaqtsu. Mana culpayoq kanqätam imëpis nishaq, kawanqäyaqqa manam concienciä acusamanqatsu” (Job 27:5, 6). Tsënömi Jobqa rikätsikurqan Satanas ulikoq o llullakoq kanqanta.
Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwishun
3 Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwi ninanqa imëkachöpis pë nimanqantsikta cäsukïmi. Hebreu idiömachö tsëpaq parlarqa rikätsikun imapis entëru, llapan y sänu kanqampaqmi. Por ejemplu, Moises escribinqan Leychöqa, israelïtakuna Jehoväpaq pishtashqa ofrendakunata rurarqa, animalkuna sänu kanampaq kaqtam nirqan (Lev. 22:21, 22). Tsëmi Diospa sirweqninkunaqa, juk animalpa chakin, rinrin y nawin mana kaptinqa pishtashqa ofrendata rurëta puëdiyaqtsu (Mal. 1:6-9). ¿Imanirtaq Jehoväqa llapan shonquntsikwan sirwinantsikta munan? Maslla entiendinapaq këllaman pensarishun. Juk frütata rantirqa manam ismushqata o mana allitaqa munantsiktsu, sinöqa entëruta y sänutam. Jina tsënöllam Jehovä Diosnintsikpis llapan shonquntsikwan sirwinantsikta munan.
4 Jutsasapa karmi imatapis pantantsik, peru Jehoväqa manam shuyarantsu llapan shonquntsikwan sirwinäpaqqa chipyëpa allillata imëpis ruranantsikta. Porqui Jehoväqa manam pantanqantsikkunata rikaräkuntsu. Palabran Bibliachömi kënö nin: “Jehovä jutsäkunallata rikaräkuptikiqa, ¿piraq jutsannaq kanman?” (Sal. 130:3). Jehoväqa musyanmi jutsasapa kanqantsikta, tsëmi perdonamantsik (Sal. 86:5). Kikintsikpitapis masmi Jehoväqa reqimantsik, tsëmi rurëta mana puëdinqantsiktaqa mañamantsiktsu (leyi Salmus 103:12-14). Tsëqa, ¿imanötaq rikätsikuntsik llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta?
5 Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwinapaqqa pëta kuyanqantsikmi yanapamäshun. Porqui Jehovällata kuyarqa pruëbakunapa pasarnimpis mana jaqipam sirwishun (1 Crön. 28:9; Mat. 22:37). Punta kaq pärrafuchö ishkë wawqi y juk pani rurayanqanman pensarishun. ¿Imanirtaq paniqa fiestachö këta munarqantsu? ¿Imanirtaq jövin wawqiqa penqakïchö quedanampaq kaqta musyëkarpis yachatsikurqan? ¿Imanirtaq juk kaq wawqiqa trabäjumpita qarquyänampaq kaqta musyëkarpis patronnin ninqanta rurarqantsu? Porqui musyayarqanmi Diospa Leynin mas alli kanqanta y imapitapis masqa Jehovätam kushitsita munayarqan. Jina pëkunaqa manam kikinkunapa munëninkunatatsu puntaman churayarqan, sinöqa Jehoväta kuyarmi imata decidiyanqanchöpis pëta cuentachö katsiyan. Tsëta rurarninmi rikätsikuyarqan llapan shonqunkunawan Jehoväta sirwiyanqanta.
Imakunata yachakunqantsik
Diospa Palabran ninqannömi shumaq ordenädu sirwikantsik
3 Kamanqankunaman pensarninqa clärum rikantsik, imëkapis ordenädu kananta Jehoväta gustanqanta. Proverbius 3:19 textum kënö nin: “Yachëwanmi Jehoväqa Patsata kamarqan. Ciëlutam alli tantiyëkur patsätsirqan”. Tsënö kaptimpis, Bibliaqa nimantsik Jehovä ruranqampita ichikllata musyanqantsiktam (Job 26:14). Ciëluchö llapan kaqkunapita ichikllata musyanqantsikmi yanapamantsik, Jehovä kamanqankunaqa llapampis ordenädu kanqanta cläru rikänapaq (Salmus 8:3, 4). Tantiyarinapaq, yupëtapis mana puëdipaq ciëluchö këkaq qoyllurkunaqa ordenädum kuyuyan. Jina planëtakunapis Intipa (Rupaypa) jiruroqnimpam ordenädu tumayan. Tsënö ordenäduqa kayan kikin Jehovä patsätsishqa kaptinmi. Patsachö y ciëluchö këkaqkunata alläpa yachëwan Jehovä ruranqanman pensanqantsikmi, yanapamantsik alabanapaq y mana jaqipa sirwinapaq (Salmus 136:1, 5-9).
DICIEMBRI 18-24
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 28, 29
“¿Jobtanöku alli nuna kanqëkipita reqiyäshunki?”
w02-S 15/5 päg. 22 pärr. 19
Necesitëkaqkunata yanapashun
19 Alläpa kuyakoq nunakunapaq Bibliachö willakunqanmi rikätsimantsik necesitëkaqkunata yanapë alli kanqanta. Këkunallaman pensarishun: Abrahanqa kastan mana ushakänampaqmi necesitarqan wamran Isaac juk alli shipashwan casakunanta, y Betuelmi shipashninwan casatsinanta permitir yanaparqan. Jacobnam Josë yanapananta necesitarqan wanukuptin Canaanman apëkur ayanta pampayänampaq. Tsënöllam Noemïpis kastan mana ushakärinampaq Rut yanapananta necesitarqan. Abrahan, Jacob y Noemïqa manam necesitäyanqanta logrëta puëdiyanmantsu karqan pipis mana yanapaptinqa. Tsënöllam kanampis faltapakuykaqkunata llakipänantsik y yanapanantsik (Proverbius 19:17). Jobnömi kanantsik, pëmi kënö nirqan: “Yanapëkuyänampaq rogakoq waktsakunata y mana ni pï yanapanqan papäninnaq kaqkunatam yanapaq kä”. Tsënöllam Jobqa “sufrir wanuyänampaqna” këkaqkunata, viudakunata, wiskukunata o qaprakunata y cöjukunata yanaparqan (Job 29:12-15).
it-1-S päg. 1225 pärr. 10
Röpa
Bibliachöqa juk partikunachöpis röpapaq parlan imatapis entienditsikuyta munarmi. Musyanqantsiknöpis, höraqa imanö röpashqa o vistishqa kayanqampitam nunakuna ima grüpupita o ima religionpita kayanqanta musyantsik. Tsënöllam Bibliachöpis imanö vistishqa kayanqampaq parlarqa ima carguyoq kayanqanta o imanö pensayanqanta rikätsikun. Jesuspis casakuy fiestaman ëwanampaqnö mana vistishqa nunapaqmi parlarqan (Mt 22:11, 12). Tsëmi Apocalipsis 16:14, 15 textuchö Jesusqa nirqan Diosta sirwinqantsikchö alkäbu alkäbu këkänapaq, y röpantsikta mana jipikoq cuenta alli portakuyta mana dejanapaq. “Llapanta Puëdeq Teyta Dios nunakunata juzganan tiempu” chämunampaqqa ichikllanam faltëkan, tsëmi imëpis alli juiciuyoq kanantsik y alli portakunantsik.
w09-S 1/2 päg. 15 pärrk. 3, 4
¿Imatan jutiki?
Jutintsik ima kanampaq kaqtaqa manam kikintsiktsu akrantsik. Peru imanö nuna kanapaq kaqtaqa kikintsikmi decidintsik (Proverbius 20:11). Tsëmi këman pensanantsik: “Jesus o apostolninkuna jutintsik churamashqaqa, ¿ima jutitaraq churamashwan? ¿Ima jutiraq imanö kanqantsikta y imanö portakunqantsikta rikätsikunman?”.
Tsëman pensanqantsikqa allim kanqa. Alläpa yachaq gobernanti Salomonmi kënö nirqan: “Imëka riquëzayoq kanqantsikpitaqa, alli nuna kanqantsikpita reqimanqantsikmi mas alliqa” (Proverbius 22:1). Alli nunatanö wakinkuna reqimanqantsikmi imëkapitapis mas alliqa. Y Teyta Diospa rikëninchö alli nuna karqa mana wanushpa kawakuy premiutam chaskishun. Jehoväqa änikushqam pëta cäsukoqkunapa y respetaqkunapa jutinkunata ‘librunchö’ qellqanampaq, y pëkunaqa mana wanushpa kawayänampaq kaqta (Malaquïas 3:16; Apocalipsis 3:5; 20:12-15).
Imakunata yachakunqantsik
g00-S 8/7 päg. 11 pärr. 3
Kushishqa kanqëkiqa yanapashunkim
¿Kushishqa kanqantsikqa yanapamantsiktsuraq? Awmi. Capaz yarpanki pipis kushishqa rikäshuptikiqa alli y tranquïlu sientikunqëkita, peru pipis cölerashqanö rikäshuptikiqa mana alli sientikunqëkita. Rikanqantsiknöpis, pillapis kushishqa rikämashqaqa alläpam yanapamantsik. Kushishqa këqa kushikoq kaqta y noqantsiktapis yanapamantsikmi. Jobmi chikeqninkunapaq kënö nirqan: “Pëkunata brömapaptïqa manam creiriyaqtsu, y rikämarqa alläpam kushikuyaq” (Job 29:24). Job kushishqa kanqanqa capazchi cäranchö rikakurqan.
DICIEMBRI 25-31
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | JOB 30, 31
“¿Imatataq Jobqa rurarqan llapanchö limpiu kanampaq?”
Mana alli kaqtaqa ama rikäshuntsu
8 Cristiänokunapis manam libretsu kantsik nawintsik y ëtsantsik munanqankunapita. Tsëmi Diospa Palabranqa willamantsik nawintsikta y munanqantsikta alli cuidanapaq (1 Cor. 9:25, 27; lei 1 Juan 2:15-17). Nawiwan imatapis munanqantsik pasëpa yanapanakunqantaqa Jehoväpa sirveqnin Jobmi alli musyarqan, tsëmi kënö nirqan: “Nawïwanmi huk conträtota rurarqö, shipashkunata mana munapänapaq” (Job 31:1). Kë nunaqa manam warmikunata mana yatananllapaqtsu nikarqan, sinöqa tsë mana allikunaman ichikllapis mana yarpänampaqwanmi. Tsëpitanam Jesuspis yarpënintsikta limpio katsinapaq parlarqan kënö nir: “Pipis juc warmita riquecur munapäreq caqqa, jucwan punanacureqnonam carishqa” (Mat. 5:28).
w08-S 1/9 päg. 11 pärr. 4
Imaman chänapaq kaqta alli rikäshun
Mana allita manaraq rurarmi kënö yarpachakunëki: “¿Imamanraq kë ruranqä chätsimanqa?” nir. Imaman chänapaq kaqman alli pensanqantsikqa yanapamäshun mana allita mana ruranapaq y mana sufrinapaqmi. Peru mana cäsukur mana allita ruraqkunaqa imëka mana allikunapam pasayanqa: capaz jukwan jukwan kakuyanqampita muyakoq qeshyawan o sïdawan qeshyayanqa, qeshyaq tikrayanqa, abortayanqa, familiankunapita rakikäyanqa y concienciankunachöpis yamënatsu kayanqa. Peru manam tsëllatsu, apostol Pablu ninqannöpis, jukwan jukwan kakoqkunaqa “manam Diospa Gobiernunta chaskiyanqatsu” (1 Corintius 6:9, 10).
w10 1/11 pägk. 12, 13 pärrk. 15, 16
Joven, Diospa Palabran ninqannö kawë
15 ¿Hapallëki këkartsuraq o yanasëkikunawan këkartsuraq más ras hutsaman ishkirinkiman? Trabäjochö o escuëlachö këkarqa, mäkoq mäkoqllam këkanki ima hutsamampis mana ishkinëkipaq. Pero hapallëkilla këkarqa más rasmi ima hutsamampis ishkirinkiman.
16 ¿Imataq yanapashunki hapallëki këkanqëki hörapis Jehoväta wiyakunëkipaq? Rurënikiwan kushitsinëkipaq kaqta o llakitsinëkipaq kaqta yarpëmi (Gén. 6:5, 6; Pro. 27:11). ‘Pëqa cuyashunquim’, tsëmi llapan ruranqëkikunata rikëkan (1 Ped. 5:7). Kikikipaq ima alli kanqanta musyarmi wiyakunëkita munan (Isa. 48:17, 18). Unë witsanchöqa alläpam llakikurqan mandanqanta israëlitakuna mana wiyakuyaptin (Sal. 78:40, 41). Pero profeta Daniel alli ruranqampitaqa alläpam kushikurqan, tsëmi huk angelninwan “yachanëpaq” nuna nitsirqan (Dan. 10:11). ¿Imanirtaq tsënö kuyarqan? Nuna hananchö y hapallanlla këkarpis alli kaqllata rurashqa kaptinmi (lei Daniel 6:10).
Imakunata yachakunqantsik
w05-S 15/11 päg. 11 pärr. 3
Shumaq wiyarnin kuyakoq kanqantsikta rikätsikushun
Jobqa chunka kutina discursashqa këkarmi kënö nirqan: “Ojalä pillapis wiyamanman” (Job 31:35). ¿Imanirtan tsëta nirqan? Amïgunkunaqa parlanqanta wiyashqa karpis, manam pëpaq yarpachakuyarqantsu ni imanö sientikunqanta entiendita procurayarqantsu. Apostol Pëdrum kënö nirqan: “Tsënölla llapëkipis juk pensëyoqlla kayë, imëkatapis juntu pasayë, familianö estimanakuyë, shonqupita llakipänakuyë y humildi kayë” (1 Pëdru 3:8). ¿Imanötan ‘familianö estimanakushwan’? Tsëtaqa rurantsik jukkuna imanö sientikuyanqanta entiendinapaq kallpachakurninmi. Pipaqpis yarpachakurqa kënö nirmi parlapänantsik: “Allaw imanöraq kallarqunki” o “Allaw alläpachi llakikurqunki”. Y parlapämanqantsikta shumaq wiyashun y imanö sientikunqanta alli entiendinapaq tapupäshun. Kuyakoq karqa manam parlapämanqantsikllatatsu shumaq wiyanantsik, sinöqa imanö sientikunqantam entiendita procuranantsik.