Entiendekuqta rimanapaq

¿IMA palabrakunapitaq kallpawan leespayki pantanki? ¿Manachu umaykiman chayamusunki ima palabrallapas discursota qoptiki imayna rimanaykipaq? Chayna kaptinqa ichapas allinta rimanaykipaq kallpanchakunaykiraq kachkan. Rimasqaykipas leesqaykipas entiendekunanpaqqa ima niy munasqaykitam mana sasachakuspalla rimanayki, ichaqa manam chaywanqa nichkanchikchu apurawllamanña otaq mana piensarispa rimanaykimantachu. Uyarisuqnikikunam reparananku rimasqaykiqa sumaq kasqanta. Diosmanta Yachachinapaq Escuelam chaynata rimanapaq allinta yanapawanchik.

¿Imaynanpitaq mana entiendekunanpaq hina rimachwan otaq leechwan? 1) Hukkunapa qayllanpi mana yachasqanchik palabrakunata leespanchikmi. 2) Sapa kuti sama-samarispa leespanchikmi. 3) Mana allinta preparakuspanchikmi. 4) Huñunakuypi llutanta otaq hawanpi-ukunpi rimaspanchikmi. 5) Ima niy munasqanchikta entiendechinapaq palabrakuna umanchikman mana chayamuptinmi. 6) Achka palabrakunata mana tupasqanman hina rimaptinchikmi. 7) Palabrakuna imayna rimanapaq otaq leenapaq kasqanmanta allinta mana yachaptinchikmi.

Huñunakuypi mana entiendekunanpaq hina rimaptikipas uyarisuqnikikunaqa manapaschá pasakunqakuchu, ichaqa imamanta rimasqaykitam mana entiendenqakuchu.

Entiendekunanpaq hina rimaspaykipas imayna rimasqaykipim reparanayki, mana chayqa uyarisuqnikikunatam hukmanyachiwaq. Apostol Pablo allin yachachiq kaspanpas manam munarqachu uyariqninkuna hatunchanantaqa, chaymi Corinto llaqtapi kaq iñiqmasinkunaman qawachirqa “mana kallpayoq” hinaspa ‘manchakuymanta katkatataq’ kasqanta (1 Cor. 2:3).

Ama kayna rimaykunaman hapipakuychu. Achka runakunam rimayta qallarispa otaq rimachkaspanku sapa kutilla kayna niyta yachanku: uhmm... imam... kay... nispa. Wakinñataqmi rimayta tukuspa sapa kuti ninku, chaynamiki, ¿aw? otaq ¿chaynachu icha manachu?, nispanku. Kikikiqa manapaschá cuentata qokunkichu hayka kutita chayna rimasqaykita. Cuentata qokunaykipaq pitapas niy sapa kutilla chayna rimasqaykimanta nisunaykipaq. Ichapas chayna rimasqaykimantaqa admirakuruwaqraq.

Wakinñataqmi leespanku otaq rimaspanku hina kaqllata leenku otaq kuti-kutirispa rimanku.

Hukkunañataqmi mana sasachakuspalla rimanku, ichaqa imamantapas manaraq rimayta tukuchkaspan huk asuntomantaña rimayta qallaykunku. Mana sasachakuspa rimaptinkupas qonqayllamanta huk asuntomantaña rimaptinkuqa manam entiendekunchu.

Imakunataq yanapasunkiman. Ima palabrakunawan rimanaykipaq sasachakuspaqa kallpanchakuy huk palabrakunawan rimayta yachanaykipaq. Willakuq, ¡Rikchariy! otaq mayqen qellqapas leesqaykipi mana yachasqayki palabrakunata tarispaykiqa yachaqkunata tapukuy hinaspa chay palabrakunata wakillantapas umaykipi takyachiy.

Entiendekunanpaq hina astawan rimanaykipaqqa sapakuti kallpawan leenaykipaq kallpanchakuy. Sasachasuqniki palabrakunata tarispaqa allinta qespichinaykikama achka kutita rimay.

Chaymantapas leesqayki palabrakuna entiendekunanpaqqa wakin palabrakunawan imayna tupasqanpim reparanayki. Qellqaqpa ima niy munasqanmanta willayta munaspaqa manam palabrakunata rakichkaq hinachu sapa-sapaqta leenayki. Reparay palabrakuna puntokunawan imayna rakisqa kasqanpi, yanapasuptikiqa chay palabrakunata imawanpas señalay. Leespaqa manam leeyllachu leena aswanqa ima niy munasqantam entiendechina. Sapa parrafopi imakunamanta nisqanpi reparaspa enteron parrafota estudiay. Leesqaykita entienderuspaqa kallpawan leey achka kutikama enteron parrafota allinta toqyachinaykikama, manataqmi samanaykichu puntonkuna mana kasqanpiqa. Chaynata ruray qatiqnin parrafokunawanpas.

Chaymantapas kallpanchakuy apurawmanña leenaykipaq. Leesqaykipi palabrakuna imayna tupasqanpi reparaspaqa atinkim qatiqninpi palabrakuna imayna leeytapas. Chaynata ruraspaykiqa mana sasachakuspam leenki.

Manaraq practicachkaspa kallpawan leeypas allinmi kanman. Ejemplopaq, sapa punchawpaq textota hinaspa yachachikuyninkunatapas kallpawan leey. Chulla-chullallamanta palabrakuna qawanaykimantaqa palabrakuna qatinasllanpi imakunamanta nisqanpi reparanaykipaq kallpanchakuy.

Rimasqanchik entiendekunanpaqqa manaraq rimachkaspam piensana. Sapa punchaw rimasqaykiman hina rimanaykipaq kallpanchakuy. Imamanta chaynataq imaynata rimanaykipaq piensay hinaspaña rimay. Ichaqa ama rimaychu apurawllamanñaqa. Ima niy munasqaykita rimanaykipaqqa kallpanchakuy, amataq cambiaychu imamanta rimasqaykitaqa. Allintaqmi kanman sasa rimanapaq kaq palabrakunata pisi rimayllapi rimaynikiqa.

Palabrakunapa ima niy munasqanta yachaspaykiqa mana sasachakuspallam rimanki. Chaypaqqa manam akllanaykiraqchu rimanaykipaq kaqtaqa. Ima nisqantam allinta entiendenayki chayman hina mayqen palabrakunawanpas rimanaykipaq. Chaynata ruraspaykiqa imamanta yachachisqanpim reparanki, manam palabrakunallapichu. Chaymi yanapasunki mana sasachakuspa imam piensasqaykita rimasqaykiman hina rimanaykipaq. Mana chayqa leesqaykipim sasachakuwaq. Kallpanchakusqaykiman hinam rimasqaykita allinta toqyachinki, chayqa yanapasunkim allinta rimanaykipaq hinaspa leenaykipaqpas.

Israel casta runakunaman chaynataq Egiptopi Faraonman rimananpaq Moisesta Jehova Dios kamachiptinmi payqa mana rimay atiqpaq hapikurqa. ¿Imanasqa?, ichapas qallun watakuptin (Ex. 4:10; 6:12). Chayna kasqanrayku mana riyta munaptinpas Diosqa hinallam kamachirqa. Chaypaqmi wawqen Aaronta nombrarqa Moisespa rantinpi rimananpaq, Aaronñataqmi Moisesta yanaparqa. Chaymi Moisesqa allintaña rimarqa chullalla runawanpas chaynataq Israel nacion runakunawanpas (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1). Qampas atiwaqmi Jehova Diosta tukuy sonqoykiwan alabayta paypi hapipakuspaqa.