Ch’uyata rimay

SICHUS kunkawan leeshaspa wakin simikunawan sasachakunki otaq discursota qoshaspa sasata simiykiman hamun ima rimanaykipaqpas chayqa, manapaschá ch’uya rimaqchu kanki. Ch’uyata leenaykipaq rimanaykipaqqa mana sasachakuspallan rimayniyki lloqsimunan, ichaqa manan chaywanqa nishanchischu mana samaspa usqhayta rimanaykitachu, nitaq mana yuyaykuspa rimanaykitachu. Aswanmi nishanchis rimayniykita sumaqta t’ikarichinaykipaq. Chaypaqmi yanapasunki Bibliamanta Allin Yachachiq Kanapaq Escuela.

¿Imaraykun wakinkuna mana ch’uyatachu leenku rimankupas? 1) Wakin qelqasqa simikunata mana reqsisqankurayku. 2) Nishuta saya-sayaspa leesqankurayku. 3) Mana allinta preparakusqankurayku. 4) Discursota qoshaspa ch’arwita rimasqankurayku. 5) Pisi simikunallata yachasqankurayku. 6) Nishu askha simikunata kallpawan rimasqankurayku. 7) Quechuapi simikuna imayna huñukusqanta tupasqantawan mana yachasqankurayku ima.

Uyariqkunaqa manan Huñunakuy Wasimanta pasapunqakuchu mana ch’uyata rimaqtiykiqa, ichaqa manan tukuy yuyaywanchu uyarisunkiku, pisillatataqmi llapa rimasqaykimanta yuyarinqaku.

Wakinqa ch’uyata tukuy sonqowan rimayta munaspankun kamachiq, p’enqachiq hina rimanku, chaymantan cuidakunayki. Uyariqniykikunachus imayna rimasqaykita qhawarinku hawan-ukhun rimasqata hina, otaq mana sonqomantachu rimasqata hina chayqa, cambianaykin. Apóstol Pabloqa allin yachachiqña kashaspapas manan kikintachu allinpaq qhawarichikuyta munarqan, chaymi nirqan: “Qankunamanmi hamurqani pisi kallpa, manchakuywan sinchi khatatataywan”, nispa (1 Cor. 2:3).

¿Imaynatan mana rimanachu? Wakinqa nishutan parlashaspa ninku “na...”, “¿iman chayqa...?”, “¿iman sutinqa...?, ¿imaynan...?” nispa, otaq imatapas nisqanku qhepata “¿i?” “¿riki?” ninkupacha. Manapaschá chaykunata nishuta rimasqaykita reparakunkichu, chayrayku pitapas valekuy sapa chaykunata rimaqtiyki reparachinasuykipaq, sapa ratopaschá chaykunata rimashanki.

Wakinqa leeshaspa otaq rimashaspapas kuti-kutirispan kaqmanta rimamullankutaq.

Wakintaq as allinta rimamunku, ichaqa manaraq huk nisqankuta tukushaspankun qonqaylla hukmanta rimayta qallarinku. Mana sasachakuspaña rimanku chaypas, qonqaylla chhaynata rimasqankuraykun manaña ch’uyachu rimayninku.

¿Imaynatan allinyawaq? Manachus umaykiman hamun imachus munasqaykimanta rimanaykipaq chayqa, kallpachakuy aswan askha simikunata yachanaykipaq. Qhawaq, ¡Rikch’ariy! revistakunapi otaq huk qelqakunapipas mana entiendesqayki simikunata tarispaqa, maskhawaqmi diccionariopi, hinaspa wakillantapas rimawaq piwanpas parlashaspayki. Manachus diccionarioyki kan chayqa, quechuata allin rimaqtan tapuwaq.

Chaymantapas kallpachakuwaqmi sapa kutilla kunkayoqta leenaykipaq, sasa rimay simikunata tarispataq askha kutita chaykunata rimay.

Hinallataq allinta entiendenayki simikuna imayna huñunasqa kasqanta, ima ruwanayoqsi sapankanku kasqantawan. Qelqapi ima nisqanta entiendechinapaqqa askha-askhamantan leenayki qelqasqa simikunata, chaypaqmi marcawaq maymanta maykamachus huk samayllawan leenaykita. Simikunata allin t’oqyachisqaykimantapas allintan entiendechinayki chaykuna huñunasqa ima nisqanta. Parrafopi huk hunt’a rimasqata allinta t’aqwispaña hukkaqman haykuy llapan parrafontinta tukunaykikama. Chay párrafo imamantachus rimasqanta allinta yachaspataq askha kutita kunkawan leey ch’uyata leenaykikama, maychus samanallaykipi samaspa. Kaqllatataqmi ruwawaq qatimuq parrafokunawanpas.

Chaymantataq tumpa usqhaychata leey. Ñataqchus yachankiña simikuna imayna huñunasqa kasqanta chayqa, huk qhawayllapin askha simikunata rikuyta atinki chayman hina leenaykipaq. Chhaynapin aswan allinta leenki.

Chaymantapas mana preparakuspallan wasiykipi alto kunkawan leewaq. Chhaynatan leewaq sapa p’unchaypaq akllasqa textota willakuynintawan. Hinaspapas huñu-huñuta qhaway qelqasqa simikunata, ch’ulla-ch’ullallamanta qhawanaykimantaqa.

Ch’uyata rimanaykipaqqa allinta yuyaykuspan rimanayki. Chhaynatapuni rimay maypiña kashaspapas. Allinta yuyaykuy imamanta rimanaykita, imatachus ñawpaqchata imatataqchus chaymantaña rimanaykitapas. Ichaqa ama qatirisqa hinachu leey. Chaymantapas hunt’asqata imatapas rimay, amataq manaraq tukushaspaqa huk yachachikuymanchu haykuy. Kallpachakullaytaq pisillapi sut’i entiendeyta rimanaykipaq.

Imamanta rimanaykita allinta yachanki chayqa, mana sasachakuspallan sumaqta rimayniyki lloqsimunqa. Ama ñawpaqmantaraqchu yuyaykuy ima nispachus rimanaykita, aswan allinqa imamanta rimanaykita allinta yachaymi, rimashaspañan simikunataqa akllanki. Sichus imamanta rimanaykipi astawan yuyaykunki chayqa, mana sasachakuspallan umaykiman hamunqa ima rimanaykipas, chhaynapin ima munasqaykitapas sonqomantapacha rimanki. Ichaqa, ima simikunawan rimanaykipi astawan yuyaykunki manataq imamanta rimanaykipichu chayqa, iskayaq hinan rimanki. Chhaynaqa, astawan practicasqaykiman hinañan yachanki ch’uya rimayta ch’uya leeytapas.

Jehová Diosmi Moisesta kamachirqan Paypa sutinpi Israel runakunaman, Egipto rey Faraonmanpas rimamunanpaq, chaymi payqa mana atiqpaq hina qhawarikuspa mana riyta munarqanchu, aswanmi nirqan: “Manan hayk’aqpas allin rimaq runachu kani”, nispa (Éxo. 4:10; 6:12). Chaytaqa siminpi imapas mana allin kasqanraykupaschá nirqan. Chaywanpas Diosqa paytapunin akllarqan, Aarón wawqentataq churarqan paypa simin kananpaq, Aarontaq yanaparqan ch’uyata rimananpaq. Moisesqa askha kutipin allinta rimaykurqan pisi runakunamanpas Israel llaqtantinmanpas (Deu. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1). Qanpas pay hinan rimayniykiwan Jehová Diosta yupaychawaq, chaypaqmi ichaqa payman hap’ipakunayki, tukuy atisqaykitataq ruwanayki.