E Matakite i te Akapaapaaanga

I TEIA tuatau e manganui te akara ra i te akapaapaaanga ei tu meitaki tikai. Te akaariarianga i to tetai au tu maroiroi, au tu karape, e te au apinga i rauka kua riro ei mea matauia. Te irinaki ra tetai pae e te anoanoia ra te akapaapaaanga ki te apinga e rauka ra. Te manako ra tetai atu e te akateitei ra te reira i te tu ngateitei o tetai. Te akakite maira te makatini Time e: “Te manako no te tu mako, noatu kare e taangaangaia ana, te akamata ra i te akara anga e vaitata rai e e mea taito.” Kua tuatua tetai vaine tata ko Jody Gaylin e: “Ma te manuia kore, i te takore anga i te akapaapaaanga . . . e mea ou ia. Te pukapukaanga ma tetai oa me kare ki tetai tangata tei kite e apinga ou: ko te akatangi anga i te pu.”

Kua akanoo te aronga akaraanga tau i te turanga. Penei kua rongo ana koe i te au tuatua a tetai tumutoa moto i mua ana: “Kare ia i te mea tupu ua e ko au te tangata maata rava atu i teianei ao i teia tuatau nei i te tuatua enua.” Pera katoa te matauia ra te tuatua a tetai mema o te pupu imene te Beatles e: “E rongonui atu matou ia Iesu Karaiti i teianei.” Koi akara atu ei tetai pae i te reira au tuatua i te tuatua angaia ma te tu apa kore ua, kua kite atu tetai pae i te aronga e tuatua ra i te reira ei aronga akaraanga tau no te akateitei anga ia ratou uaorai tei tau kia aruia.

Te ariki anga i te akapaapaaanga te akatupu ra i te uianga: E mea meitaki ainei i te akamaata no ta tetai uaorai au apinga e te au tu kite? E tikai, e mea natura ua, te rave anga i te tu parau ki roto i ta tetai au angaanga i rave e pera katoa te oronga anga atu i teia ma te au oa e te au kopu tangata. Inara akapeea te aronga te noo ra kia tau ki te au tuatuaanga, “Me kua rauka ia koe te reira, e akaariari atu i te reira”? Pera katoa, akapeea te aronga, koi kore ei i akapaapaa atea ua atu, kua akapapu ra ma te kikite kia kite tetai pae i to ratou au maroiroi e te au apinga i rauka ra? Te meitaki ra ainei te reira akakitekiteanga uaorai, te anoanoia ra ainei, mei ta tetai pae e tuatua ra?

Te Tupu Anga ki te Au Pirianga

E tamanako ana i te tupu anga o te akapaapaaanga a tetai pae ki rungaʼo ia koe. Ei akatauanga, akapeea koe i te ariu anga atu ki te au tuatua te aru maira?

“Te au puka kare i tataia e au ra te meitaki atura ki te au puka tei tataia e tetai pae.”​—Tangata tata rongonui.

“Naringa au e tei konei i te anga anga, ka rauka iaku i te oronga atu i etai au manako puapinga no te akapapaanga meitaki i te ao katoa e pini ua ake.”​—Ariki taito.

“Kare e tau e kare e Atua no te mea, me e Atua tetai, kare au e irinaki e kare ko au Aia.”​—Tangata kite i te 19-anere mataiti.

Te uutiia ra ainei koe ki teia aronga tataki tai na ta ratou au tuatua? Toou manako e ka rekareka koe i to ratou piri anga? I te akara anga e kare. Ei ture, te akapaapaaanga​—i na roto i te tauta anga pakari me kare na roto i te tu kangakanga ua—​te akakeu ra i tetai pae kia manako ru atu, kia riri, me kare kia vareae atu. Ko teia te tupu anga tei tupu ki runga i te tangata tata taramo ko Asapha, tei akakite ua: “Iaku i vareae i te aronga [“akapaapaa,” NW].” (Salamo 73:3) E tikai, kare tetai ia tatou e inangaro kia akatupu i te au manako kino ki roto i to tatou au oa e te aronga e piri maira! Te akakite maira a 1 Korinetia 13:4 e: “Kare te aroa e akamaata.” Ka akakeu te aroa Atua e te manako anga ki te manako o tetai pae kia akakore atu tatou i te akaariarianga i to tatou au tu karape tei kiteaia e te au apinga.

Me akatere tetai tangata iaia uaorai e te tuatua mako tikai, te maani ra aia i te aronga takapini iaia kia manako tau ua e te meitaki no ratou uaorai. E tu kite puapinga meitaki tikai teia. Penei ko teia ta tetai tangata Peritane ko Lord Chesterfield i manako i te ako anga aia i tana tamaiti: “Kia pakari atu ki tetai tangata me ka rauka ia koe; inara auraka e akakite atu kia ratou ra.”

Kare e aiteite ana te au tareni o te tangata. Tei aere ngoie ua mai ki tetai tangata ra kare ua ia i to tetai maroiroi. Na te aroa e akakeu i tetai tangata kia akono tangi atu i te aronga kare o ratou tareni tikai ki roto i te au ngai e kite tona ra. I te akaraanga, e tareni ta tetai atu tangata ki roto i etai atu au ngai. Kua akakite mai te apotetoro ko Paulo kia tatou e: “Teia taku tuatua kia kotou katoatoa e ope rava ake, i te meitaki i orongaia mai kiaku nei, eiaa e maata te manako iaia uaorai, i tei tau iaia kia manako ra; ka akono tikai ra te manako kia arite i te tu o te akarongo i tuaia e te Atua i te tangata katoatoa.”​—Roma 12:3.

Te Rauka Maira te Akapaapaaanga Mei ko Mai i te Tu Paruparu

Koi rauka ra i tetai pae i te akataka ke mai mei ko mai i te aronga akamaata, te manako meangiti anga i mua ia ratou ra, te manako tuke ra tetai pae. Te taopenga ra ratou e e aronga papu kore te aronga akapaapaa. Kua akamarama mai te tangata tata ko Frank Trippett eaa ra te tangata akatangi ra i tana uaorai pu penei, ka akameangiti ei i tona tu ngateitei i mua i te au mata o tetai pae: “Te kite oonu ra te katoatoa e ko te akapaapaaanga te akairo ra i tetai tangi anga paruparu ke.” I te mea e e manganui te kite meitaki ra ki roto i tetai apinga arai o tetai tangata akapaapaa, kare ainei i te mea pakari i te akaatea mai mei tetai akapaapaaanga iaia uaorai?

“Inara e Mea Tika te Reira!”

Na teia tu o tetai pae i te tauta anga i te akatika i te akakakaanga iaia uaorai. Te manako ra ratou e i te mea e e aronga tareni ratou i tetai atu tu, ko te akameamea ua ra penei e pikikaaia.

Inara te tika ra ainei ta ratou akapaapaaanga? Ko te tamanako anga ia koe uaorai e mea maata atu ia. Ta tatou e kite ra ei maroiroi anga meitaki rava i roto ia tatou uaorai penei te akaraanga noa ua maira ki tetai pae. Te tika e te akakeuia ra tetai tangata i te akaari aere i tona tu kite penei te taiku ra e kare aia e ketaketa ana​—kare e ketaketa ana i te tu koia ua ma te kore e akakitekite anga. Te akatika ra te Puka Tapu i te turanga o te tangata ki te akavare anga iaia uaorai i te akamaroiroi anga mai e: “Ko te manako ra e te tu ra aia, kia matakite aia ko te inga aea.”​—1 Korinetia 10:12.

Noatu me e tuke rai te tareni a tetai tangata i roto i tetai ngai, te akatika ra ainei teia i te akamaataanga? Kare, no te mea ko te akamaata te akakaka ra i te au tangata, inara ko etai ua atu au kite o tatou te aere maira mei ko mai i te Atua. Ka tau aia kia oronga ia te kaka. Eaa ra tatou i tau ei kia akameitakiia no tetai apinga tei anauia mai tatou ma te reira? (1 Korinetia 4:7) I te pae mai, i te mea e e au maroiroi to tatou, e paruparu katoa to tatou. Te anoano ra ainei te tu tiratiratu e kia apai mai tatou i te akara anga ki to tatou au apa e te au tarevake? Te manako pera ra tetai aronga akapaapaa meangiti ua. Penei e vaa tuatua karape tikai te Ariki ko Heroda Ageripa I. Inara no tona ngere i te tu mako kua arataki atu ki tetai mate tau kore. Ko te reira tupu anga viivii te akaata maira to te Atua reka kore i te manako parau, e pera katoa ki te au tangata e manganui.​—Angaanga 12:21-23.

Ka kitea noa uaia te au kite e te au maroiroi ma te kore te au akakitekiteanga uaorai. Me kite mai tetai pae e me akameitaki mai i te au tu o tetai me kare i te au akatupuanga, te akaata takinga meitaki ua ra te reira ki te tangata e rauka ra. Kua tuatua pakari te Maseli 27:2 e: “Na tetai ke koe e akapaapaa, auraka toou uaorai vaa; ei tangata ke, auraka na toou uaorai vaa.”

Anoanoia no te Akatupuanga?

Te manako ra tetai pae e ko te akateitei anga papu uaorai te anoanoia ra no te rauka anga ki roto i teia totaiete taemoemo. Te manamanata ra ratou e me kare ratou e tuatua e e akakite i to ratou uaorai au maroiroi, kare ratou e kiteaia, e ka ariki koreia. Ei akatauanga no to ratou manako ko teia tuatua mei te Vogue makatini: “I te tuatau i topa kua apiiia tatou e ko te tu mako e tu meitaki ia, i teianei te apii nei tatou e ko te tapupu ua ka riro ei mea puapinga kore ua.”

No te aronga te inangaro ra kia tere atu ki mua na te au turanga o teianei ao, penei ko te manako anga ka akatikaia. Inara te tuke ra te turanga o te Kerititiano. Kua kite aia e te akono ra te Atua e te iki ra i te taangaanga i te au tu kite o te aronga akaaka, kare i te tu akaparau. No reira, kare e anoanoia te Kerititiano kia kimi i te au manako iaia uaorai. E tikai, penei ka rauka i tetai tangata i te akapapu tikai tetai akangateitei anga poto ua na te maro anga me kare na te tu akavare. Inara kare i roa ana kua akakite atea aia e kua taakaakaia, pera katoa kua taakamaia. Mei ta Iesu Karaiti tikai i tuatua e: “Te akateitei iaia uaorai, e akamoraroia ïa; e te akamoraro iaia uaorai, e akateiteiia ïa.”​—Mataio 23:12; Maseli 8:13; Luka 9:48.

Te Meitaki Maata o te Tu Mako

Kua tata a Ralph Waldo Emerson e: “Te au tangata ravarai taku e aravei ana e teitei ake iaku i tetai au mataara. Na te reira mataara, te apiiia maira au mei iaia.” Te tika ra tana tuatuaanga i te akamaroiroi anga akauru tu-Atua a te apotetoro Paulo no te au Kerititiano, “auraka te tangata e akono i tona anake uaorai au mea, e akono katoa ra i to etai ke ra au mea.” (Philipi 2:3) Te tuku ra teia akara anga mako i tetai ki roto i tetai turanga kia apii mei tetai pae.

No reira e akara e auraka toou maroiroi kia riro mai e ko toou paruparu anga. Auraka e akakore mei toou au tu kite e te akatupuanga na roto i te au tuatua akapaapaa. Kapiti atu ki toou au tu meitaki te tu mako. Ko teia tikai te ka akateitei i te turanga ngateitei o tetai ki roto i nga mata o tetai pae. Te tauturu ra i tetai kia rekareka meitaki atu i tetai pirianga ma te au tangata e te apai maira i te mareka anga mei te Atua ko Iehova.​—Mika 6:8; 2 Korinetia 10:18.