Tua Oraanga

Kua Akameitaki Maata Mai a Iehova i Toku Inangaro Kia Riro Mai ei Mitinari

Akakiteia e Sheila Winfield da Conceição

Tetai mitinari tei atoro mai mei Aperika, kua akakite mai aia kia matou e i roto i tana tuanga angaanga kua pati mai te katoatoa iaia kia tomo atu ki roto i to ratou kainga e kua akarongo meitaki ratou ki te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. ‘E inangaro maata tikai toku i te angaanga atu i roto i tetai ngai tutu anga mei te reira rai!’ i manako ei au. Kua tatanu taua pukapukaanga ki roto iaku, e 13 oku mataiti i tera taime, i te inangaro kia riro mai ei mitinari.

INARA, kua akamata ke ana to matou pamiri i te kite mai no runga ia Iehova. I tetai popongi i te 1939, kua topapa mai nga tane mapu taurekareka e rua i to matou ngutupa i Hemel Hempstead, i vao ua ake ia London Maata, i Peritane. E nga Kite raua no Iehova. Kua anauia au e tai mataiti i mua ua ake, e no reira kare e maara ana iaku i te reira atoroanga. Kia maani ia raua kia aere kua akakite atu a Mami kia raua e penei ka inangaro a Tati i te akarongo atu kia raua inara ka tae mai aia ki te kainga i muri ake i te ora iva. E aka poitirere tikai tona i to raua oki mai anga i taua aiai tikai ra! I muri ake i te akapapuanga i to raua turanga no runga i te au maroanga no te poritiki e te pa enua, kua pati atu toku papa, ko Henry Winfield, ia raua kia tomo mai ki roto e kua ariki aia i tetai apii Pipiria. Kua tere viviki aia ki mua ki te papetitoanga. I te au mataiti i muri mai, kua akamata katoa toku mama, ko Kathleen, i te apii. Kua papetitoia aia i te 1946.

I te 1948, kua akamata au i te piri putuputu atu ki roto i te tutu anga i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. Kua manako oki au e ka inangaro au i tetai uati kia ripoti meitaki i te ora i pou iaku i roto i te angaanga orometua. Me meitaki ua ana matou, e tu ana matou tamariki e ono pene (e moni e ono tene) i te au Maanakai ravarai ei moni akaputu na matou. Kua akaputu au i taku ono pene vaitata rai e rua mataiti ei oko mai i tetai uati oko mama rava atu te vai ra i taua taime ra. Inara, e pati ua ana a Ray, te teina o toku nga tungane, ki toku Tati e rua toru pene (nga moni e toru tene), kare rava e okotai ua ono pene. I tetai ra kua maata roa aia i te maroanga kia tu aia i teia nga moni e kua riri mai a Tati. Kua akamata a Ray i te aue e kua karanga atu e kua inangaro aia e rua toru pene no tetai papauanga i rotopu iaia e Iehova. I te openga ra, kua akamarama atu a Ray: “E tai toru pene kia tukuia ki roto i te pia moni tauturu, e tetai toru pene mai naku ia.” Kua aue a Mami ma te rekareka, e kua viviki a Tati i te taui i te moni, e kua kite mai au i reira i te puapinga o te turuturuanga i te angaanga Patireia i te pae moni.

I teia taime aere, kua akono a Tati i te au akanoonooanga kia neke atu ki te ngai e umuumu maataia ra te aronga tutuanga Patireia. I te 1949 kua oko aia i tona pama e te vaarua one e te kirikiri toka e kua akamata atu i te painia, i te tavinianga ei orometua tamou no te Au Kite o Iehova. Kua papetitoia au ia Tepetema 24, 1950, ei akairoanga no toku akatapuanga kia Iehova. Mei te reira taime mai, i to matou tuatau orote mei te apii, kua piri atu au ei painia orote (e tauturu i teianei), i te oronga anga e 100 ora i te marama ki te angaanga orometua. Inara ko te akamataanga ua te reira. Kare i roa ana kua tupu mai tetai inangaro pakari i roto i toku ngakau kia rave maata atu rai i te akamaroiroianga i te akamori mou.

Toku Inangaro kia Riro Mai ei Mitinari

I te 1951, kua tukunaia atu a Tati ki Bideford, Devon Tokerau. I muri poto ua mai i to matou tae atu anga ki reira, kua atoro mai te mitinari tei tavini ana i Aperika i to matou putuputuanga, mei tei taikuia i te akamataanga. I muri ake i te reira, toku inangaro kia riro mai ei mitinari kua akakeu pouroa i taku au ikianga. Kua kite oki te au puapii i te apii i toku akakoroanga e kua rave i te au apinga katoatoa i te akaariu ke iaku, i te manakonakoanga e ka aruaru au i tetai angaanga i te ao nei. Inara, i toku ra openga i te apii, i toku aere atu anga ki te pia o te au puapii i te akameitaki ia ratou e kia karanga e te aere nei au, kua karanga mai tetai ia ratou: “Kia akameitakiia koe! Ko koe ua rai te tangata apiipii tei kite tikai e eaa taau e inangaro ra i roto i te oraanga. Te manakonako atu nei matou e kia taeria ia koe taau akakoroanga.”

Kare au i taroaroa ana, kua kite mai au i tetai angaanga tuatau poto ua, e ia Titema 1, 1955, kua riro mai au ei painia tinamou. I muri mai, kua riro mai toku Mami e toku nga tungane ei au painia katoa. E no reira no te au mataiti e manganui, tei roto pouroa te pamiri i te angaanga tavinianga tamou.

Ki Airerani

E tai mataiti i muri mai, kua tae mai taku patianga kia tavini atu i Airerani. E takainga te reira i te itae anga i taku akakoroanga kia riro mai au ei mitinari. I roto ia Peperuare 1957, kapiti atu ki nga painia mapu, ko June Napier raua ko Beryl Barker, kua tae atu matou ki Cork, i te tua tonga o Airerani.

E ngata tikai te angaanga tutu anga i Airerani. E maata tikai te patoianga mei te Akonoanga Katorika Roma. Kua kite mai matou i te akapapu e e ngai oroanga tetai ki vao mei tetai aka ngai nooanga me kore mei tetai au putunga kainga, e ua ake ka inangaro matou i te akaruke viviki atu. E uuna ana matou i to matou au patikara i tetai ngai mamao, inara e putuputu ana te taime kua kitea mai te reira e tetai tangata e kua koputaia atu te uira me kore kua tukunaia atu te matangi.

I tetai taime, e te atoro atura maua ko Beryl i te au tangata i tetai ngai nooanga e maata te au kainga i reira, kua akamata tetai pupu tamariki i te akakino mai e te pepei mai ia maua ki te au toka. No reira kua tomo atu maua ki roto i tetai are toa, i te pae ua mai i te are o tetai tangata, e e okonaia ana te u. Kua akamata tetai pupu tangata i te akaputuputu mai na vao. I te mea e e reka tikai ana a Beryl i te u, kua inu marie ua aia e rua me kore e toru karati, i te manakoanga e ka akaruke tera pupu tangata. Kare i akaruke ana. E oti, kua tomo mai tetai orometua mapu ki roto i te are toa. I te manakoanga e e nga turoto maua, kua karanga mai aia e ka inangaro aia i te apai aere ia maua i te akaariari atu i te ngai i reira. Inara, i mua ake i te reira, kua apai aia ia maua i roto i tetai pia akaou mai i roto rai i tera are, e ia maua e noo marie ua ra, kua rave aia i te au peu openga ki tetai tangata pakari te aere ra ka mate. E oti kua akaruke matou ko te orometua i te are. I te kite mai anga ia maua e pukapuka ra kiaia, kua akaruke atu te pupu tangata.

Ki Gileada

I te 1958 ka raveia te Akaputuputuanga Pa Enua Anoano tu-Atua i New York. Ka aere a Tati, e kua inangaro katoa au i te aere, inara kare aku moni. E oti, mate poitirere ua toku mama ruau e kua akaruke mai aia naku e 100 paunu ($280, Marike). Te patete kia aere ki te akaputuputuanga e kia oki mai e 96 paunu, e no reira kua viviki au i te tutaki i toku patete.

I muri poto ua mai, kua atoro mai tetai komono ia matou mei te opati manga o te Au Kite o Iehova i Peritane e kua pati mai i te au painia takake katoatoa te ka aere atu ki te akaputuputuanga kia tuku atu i to ratou ingoa no te terenianga mitinari i te Apii Pipiria Punanga Tiaki o Gileada. Kare au i irinaki ana i taku e akarongo ra! Kua oake aia i te au pepa akaki ki te katoatoa kare ra kiaku. Kare oki i tae toku mataiti. Kua pati atu au kia kapitiia atu au ki roto, i te akamaramaanga e kua akaruke ke ana au i toku enua anau e tei roto nei au i tetai tu angaanga mitinari. I te kite anga i toku inangaro maata, kua oake mai aia i tetai pepa. Aue toku pure anga kia arikiia au! Kua tae viviki mai te pauanga, e kua patiia atu au kia aere atu ki Gileada.

Ki toku rekareka maata, kua o atu au ki roto i te pupu 33 o Gileada, kapiti atu ma tetai atu painia e 81 mei tetai 14 enua. Kua tere viviki ua te rima marama o te terenianga. Tae ki te openga kua oronga mai te Taeake Nathan H. Knorr i tetai tuatua akamaroiroi e a ora kia matou. Kua akamaroiroi aia i te aronga te ka rauka i te noo takaua kia noo akapera ua. (1 Korinetia 7:37, 38) Inara kia matou te aronga e inangaro ra i te akaipoipo a tetai tuatau, kua karanga mai aia kia akono matou i tetai papaanga no ta matou uaorai au umuumuanga no tetai tokorua akaipoipo tau. E oti, me ka aere mai ake tetai tokorua tau, ka akara matatio matou i te reira tangata i te akamanakoanga i taua au umuumuanga.

Ko tei aru mai ko taku uaorai papaanga no te au umuumuanga o tetai tane tau: Kia riro aia ei taeake mitinari te inangaro ra ia Iehova, kia maata atu tona kite i toku no te tuatua mou Pipiria, kare aia e inangaro tamariki ana i mua ake ia Aramakito kia rauka i te tamou ua atu rai i roto i te angaanga, e e tu katau i te tuatua Papaa, e e tangata pakari ake iaku. E tauturu maata tikai teia papaanga kiaku, no tetai tamaine e 20 mataiti te papa ra no tetai tukuanga angaanga i roto i tetai enua mamao.

Ki Paratiri

I te Tapati, Aukute 2, 1959, kua karatuati mai matou e kua akakiteia mai kia matou ta matou au tukuanga angaanga. Kua tukunaia atu a Vehanouch Yazedjian, Sarah Greco, Ray raua ko Inger Hatfield, Sonia Springate, Doreen Hines, e au ki Paratiri. Kua rekareka tikai matou. Te akamanako ra au i te au vao rakau, te au ovi, te au tumu rapa, e te au Initia tumu. Inara, i to matou tae atu anga, aue te aka poitirere tikai! Kare oki e ko te vao rakau ua o te Amazon, kua kite mai au ia Rio de Janeiro, ei oire maata ou ua e e iti ua mai ana te ra, e i taua taime ra ko te oire maataia o te reira enua.

To matou akaaoanga mua koia oki kia apii i te reo Potukara. I te marama mua, kua apii matou e 11 ora i te au ra ravarai. I muri ake i te tutu aere anga i Rio e te nooanga no tetai manga taime ua i te opati manga o te Au Kite o Iehova i reira, kua tonokia atu au ki tetai kainga mitinari i Piracicaba, i te Enua o São Paulo, e muri akera ki tetai kainga mitinari i Porto Alegre, i te Enua o Rio Grande do Sul.

E oti, i te akamataanga o te 1963, kua tae mai taku patianga kia angaanga atu i ko i te manga i roto i te Tipatimani no te Urianga Reo. Ko Floriano Ignez da Conceição, tei apii ia matou i te reo Potukara i to matou tae mua mai anga, koia te tangata akaaere o te tipatimani. Kua kite mai aia i te tuatua mou i te 1944, e e 300 ua rai Kite i Paratiri i taua taime ra, e kua aere atu aia ki te pupu 22 o Gileada. I tetai ra, i etai au marama i muri mai, kua pati mai te Taeake ko Conceição iaku kia noo mai ki muri me tangi ana te ora kaikai, i te mea e e apinga tana e inangaro ra i te tuatua mai kiaku. I te akamataanga, kua manamanata mai au. E apinga tarevake ainei taku i rave? I te tangi anga te ora o te kaikai, kua ui au kiaia eaa tana e inangaro ra i te tuatua mai kiaku. I te pauanga, kua ui mai aia, “Ka inangaro ainei koe i te akaipoipo iaku?” Kua poitirere tikai au. Kua pati atu au kiaia i tetai tuatau kia akamanako ana au no runga i te reira e kua oro viviki atu au i te kaikai.

Kare e ko Floriano te taeake mua i te akakite mai i tona inangaro i roto iaku. Inara, tae mai ki tera taime, kare e tangata i tano ana ki taku uaorai au umuumuanga no tetai tokorua akaipoipo tau. Kua irinaki tikai au e kua tauturu taku papaanga iaku i te kopae i te akonoanga i tetai ikianga tarevake. Inara kua tuke i teia taime. Kua akatupu a Floriano i taku au umuumuanga katoatoa! E no reira kua akaipoipo maua ia Me 15, 1965.

Aro Atu Anga i te Akaaoanga no te Maki

E tupuanga mataora to maua akaipoipoanga ko Floriano, noatu te au akaaoanga ta maua i aro atu. Ko tetai o teia koia oki ko te au maki o Floriano, tei akamata akera i muri poto ua mai i to maua akaipoipoanga. I te au mataiti i mua atu, kare tona ate mama i te tua kaui e angaanga akaou ana, e kua akamata te au tupuanga o te reira i te akamamae maata iaia. Tei tupu, kua akaruke maua i te Betela e kua tukunaia atu maua ei nga painia takake ki te oire o Teresópolis, i te ngai maunga o te Enua Rio de Janeiro. Kua manako mai maua e ka tauturu te reva i reira iaia kia meitaki mai.

Kapiti katoa atu, i roto ia Titema 1965, kua tae mai te nuti e kua tuia toku mami i te maki kino no te cancer. Kua tata putuputu ana maua ki tetai e tetai, inara e itu mataiti kare au i kite ana i toku Mami. E no reira kua tutaki aia i to maua patete ki Peritane i te akara atu iaia. Kua vaiia a Mami, inara kare i rauka ana i te au taote i te kiriti mai i te cancer. Noatu e e aka maki tikai tona e tei runga ua aia i te roi, te maroiroi ra rai tona inangaro i te piri atu ki roto i te angaanga orometua. E matini patupatu reta tana i roto i tona pia moe e no reira kua rauka iaia i te akakitekite ua i te au reta tana i inangaro kia taipu ia. Kua oronga katoa aia i tetai akakitekiteanga poto ua ki te au manuiri. Kua mate aia i roto ia Noema 27, 1966. I taua marama rai, kua ripoti aia e tai ngauru ora no te angaanga tutu anga! Kua tamou tiratiratu ua atu rai a Tati i roto i te angaanga painia e mate ua atu aia i te 1979.

I muri ake i to Mami mate anga, kua oki atu maua ko Floriano ki Paratiri, te ngai i angaanga ei maua e nei i te Enua Rio de Janeiro. I te akamataanga kua tukunaia atu maua ki te angaanga tutaka i roto i te oire maata, inara e tuatau poto ua te reira rekarekaanga, i te mea kua kino akaou mai te maki o Floriano. No reira kua oki akaou mai maua ki Teresópolis ei nga painia takake.

Taopenga iora, i te 1974, i muri ake i te au mataiti rapakauanga mamae tikai, kua kiriti te au taote i te ate mama o Floriano i te tua kaui. I taua taime ra, kare i rauka ana iaia i te tavini atu ei akaaere akatere e ei painia takake, inara kua rauka iaia i te akono i te au apii Pipiria i te au ora atoroanga i te aremaki​—tetai o te reira kia Bob, i roto i te reo Papaa, e tangata Marike tei ritaea mai mei tana angaanga. Kua ariki a Bob i te tuatua mou e kua papetitoia i muri akera. Kua meitaki marie mai a Floriano e mei reira mai kua tavini aia ei painia tamou.

Kua Akameitaki a Iehova i Taku Angaanga Orometua

I te au mataiti i aereia, kua tavini tamou ua atu rai au ei painia takake, e kua akameitaki a Iehova i taku angaanga orometua. I Teresópolis, kua rauka iaku i te arikianga mataora i te tauturuanga e 60 tangata e tere atu i te akatapu i to ratou oraanga kia Iehova. Ko tetai i teia e vaine ko Jupira tona ingoa, taku i apii katoa i te tatau. Aere rai, e varu ana tamariki mamaata taku i apii atu ei. Tei tupu mai, te maroiroi nei a Jupira e e 20 o tona mema pamiri e tona kopu tangata e tere atu i te tavinianga ia Iehova i teia tuatau. Tetai e tangata pakari, e toru e nga tavini orometua, e e rua e nga painia.

Kua kite mai au i te akono tamou i tetai tu manako papu no runga i te manakonakoanga o te au tangata i te kite mai anga i te tuatua mou. I tetai atianga, e te akono ra au i tetai apii Pipiria ki tetai vaine mapu ko Alzemira tona ingoa, kua tamataku mai tana tane, ko Antônio, e ka tuku mai aia tana nga puakaoa mamaata ki runga iaku me kare au e akaruke viviki i to raua kainga. I muri ake i te reira, e taime ua ake kua aravei au ia Alzemira e e itu mataiti i muri mai, kua rauka iaku i tetai tikaanga mei ia Antônio i te apii akaou ki tana vaine. I na, kare aia i inangaro ana iaku i te tuatua atu kiaia no runga i te Pipiria. Inara, i tetai ra uaua, kua pati atu au ia Antônio kia piri mai ki roto i te apii. I reira au i kite mai ei i tona manamanata e kare aia e kite i te tatau e te tata. Mei te reira taime mai, kua apii a Floriano e tetai atu kiaia e kua apiipii atu iaia i te tatau. I teianei, kua papetitoia a Alzemira raua ko Antônio. E tauturu maata tikai aia i roto i te putuputuanga, i te aru kapiti atu anga i te aronga mapu i roto i te angaanga orometua.

Ko tetai au tupuanga iti ua teia ta maua i kite mai i roto i te 20 mataiti e tere atu, ia maua i te tavinianga i Teresópolis. I te akamataanga o te 1988, kua tae mai ta maua tukuanga angaanga ou​—ko te oire maata o Niterói, e kua tavini maua ki reira no te rima mataiti tei aru mai i mua ake i te neke atu anga ki Santo Aleixo. E oti kua neke atu maua ki te Putuputuanga Japuíba i te ngai maata tikai o te reira enua e kua rauka tetai tikaanga meitaki i te akamataanga i te Putuputuanga Ribeira.

Tetai Oraanga Mama ua Inara e Akameitakianga Tikai

I roto i te au mataiti i aereia mai, kua rauka ia maua ko Floriano i tetai tikaanga meitaki i te tauturuanga e 300 tangata e tere atu i te akatapu i to ratou oraanga kia Iehova. I teianei, te tavini ra tetai pae ia ratou i te manga, e tetai pae ei au painia, aronga pakari, e e au tavini orometua. Te akameitaki tikai nei au e na roto i tona vaerua tapu kua taangaanga te Atua ia maua i te tauturu i te au tangata e manganui!​—Mareko 10:29, 30.

E tika e e maata ta Floriano au tautaanga i te akono i tona au maki kino pakari. Noatu rai tona turanga, te vai tamou marie nei rai aia, ma te rekareka e te irinaki papu i roto ia Iehova. E putuputu ana aia i te karanga: “Kare te mataora i teia tuatau e rauka mai ana mei te aratakianga i tetai oraanga manamanata kore. E aere mai ana te reira mei te rauka anga i ta Iehova tauturu i te akonoanga i to tatou au manamanata.”​—Salamo 34:19.

I te 2003, kua kiteaia mai te cancer i roto i toku mata kaui. Kua vaiia au, e kua pauia toku mata ki tetai ua mata maani uaia, e e tamaia ana te reira i te au taime e manganui i roto i te ra. Noatu i teia, kua akameitaki a Iehova iaku ma te maroiroi i te tavini ua atu rai iaia ei painia takake.

No runga i te au apinga materia, kua akono au i tetai oraanga mama ua. Inara, kua akameitaki a Iehova iaku i roto i taku angaanga e kua akapuapinga iaku i te pae vaerua. Te tuatua a tera tuaine mitinari no runga i te angaanga tutu anga i Aperika kua riro ei akatakaanga tau meitaki no ta maua tukuanga angaanga i Paratiri. E tika, kua akameitaki maata tikai a Iehova i toku inangaro kia riro mai ei mitinari!

[Tutu i te kapi 9]

Matou ko toku pamiri, 1953

[Tutu i te kapi 9]

Tutuanga i Airerani, 1957

[Tutu i te kapi 10]

Paratiri, 1959, matou ko te au taeake mitinari. Mei te kaui ki te katau: Ko au, Inger Hatfield, Doreen Hines, e Sonia Springate

[Tutu i te kapi 10]

Maua ko taku tane