Ariki Rekareka Anga i te Tumu no te Mesia kia Aere Mai

“Kua kitea ia maua te Mesia.”​—IOANE 1:41.

1. Eaa te akakite anga rekareka tei tataia i te Puka Tapu, e i naea i raveiaʼi te reira?

NA TETAI ngati Iuda ko Anederea te ingoa i tuatua i teia akakite anga rekareka ki tona taeake e tere atu i te 1,950 mataiti i topa. Te kite ra ainei koe i te tu mataora o tana au tuatua, tei tataia e te apotetoro Kerititiano koia a Ioane? Kua touia mai te reira mataiti kare ra i akangaropoinaia, e te tata tuatua enua Kerititiano, ko Luka, ei “te ngauru ma rima o te mataiti i te au o Kaisara Tiberio.” Kua akamataia mai te 15 o te mataiti o Tiberio, mei te tuatau i akakiteiaʼi e koia te ariki o Roma, ia Tepetema 28 T.N. e kua ope ia Tepetema 29 T.N.​—Luka 3:1-3, 21, 22; Ioane 1:32-35, 41.

2. Akapeea te totou a Daniela i te tou anga mai i te mataiti 29 T.N.?

² Kua taka papu te totou anga i te mataiti e mama mai ei te Mesia. Tano tikai e 483 mataiti i topa mei te akauenga tei orongaia kia Aretekasaseta te ariki o Peresia kia patu akaou ia Ierusalema, koia oki i te 20 o te mataiti o tona au, ia 455 M.T.N.a (Nehemia 2:1-8) Kua totou mai te peroveta ko Daniela e “mei te riro anga o te tuatua, i te rave akaou e te patu ia Ierusalema e tae rava atu ki te Mesia te Ariki ra, e itu ïa ebedoma, e nga ebedoma oki e ono ngauru ma rua.” (Daniela 9:25) No reira e tuatau e 7 + 62 = 69 au epetoma totou anga ei akataka anga i teia nga tupu anga puapinga maata. Te ono ngauru ma iva epetoma ka riro mai e 483 ra. Kia tau ki te tareanga o te totou e “okotai rā okotai rai ïa mataiti,” ka mama mai rai te Mesia i te 483 mataiti i muri akera, koia i te 29 T.N.​—Ezekiela 4:6.

3. Eaa te aiteanga o te taoonga “Mesia”? (e) Eaa te au totou ta te Mesia i akatupu?

³ E mea tika rava, i te mataiti 29 T.N. “te tapapa ua ra te au tangata” i te Mesia. (Luka 3:1, 15) Ko te taoonga “Mesia” te aite ra tona aiteanga ki te “Keriti” i te Ereni; te aiteanga o nga mea e rua ko “Te Akatainuia.” (Ioane 1:41) Ko te uianga vera tikai i roto i te ngati Iuda e manganui ra, ‘Koai ta te Atua ko Iehova ka akatainu ei ariki kia tutara kare ia Iseraela anake ua mari ra i te au tangata ravarai?’ Na roto i te totou anga, kua akatakaia mai te iki anga ki tetai uanga no te ina a Aberahama koia a Iuda. Pera katoa, ko te Mesia ei tuanga aia i te terono o te ariki o Iudea ra koia a Davida e ka anauia mai ki te kainga oire o Davida i Betelehema ra.​—Genese 17:5, 6; 49:10; Salamo 132:11; Daniela 7:13, 14; Mika 5:2; Ioane 7:42.

Akatakaanga Kare e Tarevake

4, 5. (a) Eaa tei tupu i te mataiti taviri o te 29 T.N.? (e) Na teea mataara kare ra e tarevake, te akataka anga mai i tei ikiia ra ei Mesia?

⁴ I taua mataiti taviri ra, i te 29 T.N., ko teia tei tupu: “I tae mai ei te tuatua a te Atua kia Ioane te tamaiti a Zekaria i te medebara ra. Aere atura aia na te au ngai katoa i Ioridana ra, i te tutu aere anga i te bapetizoanga tataraara kia akakoreia te ara.” (Luka 3:2, 3) Na te angaanga a Ioane i teateamamao i te au ngati Iuda tei tataraara e kia ariki i taua taenga papu maira o te Mesia. Pera katoa, kua oronga atura a Iehova i te akairo kia Ioane. Kia akara matakite aia e: “Ko taau e akara i te Vaerua i te eke anga mai, e te noo anga ki runga iaia.”​—Ioane 1:33.

⁵ I muri ake i te papetito anga ia Iesu o Nazareta ra, kua kite a Ioane i teia akatainuanga kare ra e tarevake. Kare a Iesu i akatainuia ki te inu, mei tona tupuna i te enua nei koia a Davida, mari ra ma te vaerua tapu o te Atua ra ko Iehova. (1 Samuela 16:13; Angaanga 10:38) I taua tuatau rai, kua tuatua maira te reo o te Atua uaorai e: “Taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia.” (Mataio 3:16, 17) Mei ta Ioane i akakite mai i muri akera e: “Akara atura au i te Vaerua i te eke anga mai mei te rangi mai, mei te kukupa ra te tu, e kua noo iora ki runga iaia. Kite atura oki au, e akakite atura oki au e, ko te Tamaiti teia na te Atua.”​—Ioane 1:32, 34.

6. Eaa te akaraanga meitaki ta Anederea raua ko Ioane i akanoo mai no tatou nei?

⁶ Ma te reira au tuatua, kua akamatau tiratiratu atura a Ioane Papetito i tana au pipi kia Iesu, e kua karanga katoa oki iaia e ko “te Punua-mamoe a te Atua, ko tei apai ke atu i te ara a to te ao.” (Ioane 1:29) E rua nga pipi kua viviki ua i te akarongo. I te pou anga te ra okotai i kapiti ei kia Iesu, kua papu meitaki to raua manako. Ko Anederea te ingoa o tetai, kua kimi matariki aia i tona taeake, ia Simona Petero. Ko tetai atu pipi kua manakoia e ko Ioane koia te tamaiti a Zebedaio, kua riro mai aia ei apotetoro akaperepere na Iesu. I muri ake i tana akakitekiteanga i te Mesia e vaitata e 70 mataiti, kua akakeuia teia Ioane kia tata i teia tumu tei akakiteia i runga akenei ei puapinga no tatou. Te akatuki nei ainei ta raua akatauanga ko Anederea i to tatou ngakau? Te maroiroi nei ainei koe mei ia raua e etai atu “au aposetolo a te Punua-mamoe” ra i te akakitekite anga i te au tuatua mou mataora no te Mesia?​—Apokalupo 1:9; 21:14; Ioane 1:35-41; Angaanga 5:40-42.

Akatainuia ei Ariki e ei Taunga Maata

7. Eaa a Iesu i kore ei e tau kia tavini ei taunga i te iero i Ierusalema ra?

⁷ I te anau mai anga no te iti tangata ngati Iuda, kua “anau mai oki [a Iesu] i raro ake i te ture.” (Galatia 4:4) No reira, i te mea no te kopu o Iuda, kare aia i tau ei taunga i te iero akatutuia no Iehova ra, e uanga ra no Aarona tona kau taunga no te kopu o Levi. “No te kopu o Iuda to tatou Atu, ko te kopu kare rava i tuatuaia e Mose i te taoonga taunga ra,” ta te apotetoro ko Paulo i akamaara atu ki tona au taeake Kerititiano.​—Ebera 7:14.

8. Eaa ta te iero o Iehova i te enua nei i akatutu maira?

⁸ Kua tata te apotetoro ko Ioane: “Koia te mārama mou, ko te akamārama mai i te tangata katoa i tona aere anga mai ki te ao nei.” (Ioane 1:6-9) I to Iesu papetito angaia, mei te mea rai e e iero vaerua maata tei tupu mai, kua rauka mai i reira tetai taunga maata i te pae vaerua te ka rauka iaia i te akaora i te au tangata mei te tuikaa anga ki te ao poiri o Satani i te pae vaerua.​—Ebera 8:1-5; 9:24.

9, 10. (a) Eaa te aiteanga o ta Iesu au tautua ra e, “Kare koe i inangaro i te tarangaara e te atinga” e, “e kopapa ra taau ïa i akono noku”? (e) Eaa to Iesu uaorai manako ngakau no te reira?

⁹ Te pure ra a Iesu i tona tuatau i pape­tito­iaʼi. Kua papaia e te Puka Tapu etai o tana au tuatua pakari ra, e kua taikuia e te apotetoro ko Paulo i muri ake ra: “Kare koe i inangaro i te tarangaara e te atinga ra, e kopapa ra taau ïa i akono noku: Te atinga karakaratio, e te tarangaara ra, kare akenei koe i mareka i te reira. Kua karanga atura au i reira, I na, e taku Atua, te aere nei au e akatika i toou anoano, (kua tataia te tuatua noku ra i roto i te pokaikai tuatua ra.)”​—Ebera 10:5-7; Luka 3:21.

¹⁰ Ei reira, kua akapiri mai a Iesu i te totou ia Salamo 40:6-8, kiaia uaorai, na te reira i totou mai i ta Iehova akakoroanga kia akaopeia te au atinga manu tei orongaia ra e te kau taunga no te kopu o Aarona i te iero i Ierusalema ra. Kare a Iehova i “mareka” i te reira au atinga, e akatutu ua anga ratou e kare e rauka i te tapoki i te ara a te tangata nei. No reira, kua akono a Iehova i te kopapa tangata apa kore ua no Iesu ei atinga. Kua raveia mai e te Atua te oraanga o tana Tamaiti mei te rangi mai ki roto i te vairanga tamariki o tetai paretenia ngati Iuda. No reira kua anauia mai a Iesu ma te viivii kore i ta Adamu ara. E Tamaiti tangata apa kore ua aia na te Atua, tei tau ra tona oraanga ei tapoki anga i te ara a te au tangata katoa. (Luka 1:30-35) Mei ta Salamo 40:8 i totou maira, ko te anoano ngakau tikai ia no Iesu kia akono i te anoano o tona Metua. “Na taua ‘anoano’ i tuatuaia ra i akatapu ia tatou na te orongaanga okotai i te kopapa o Iesu Mesia ra no te tuatau katoa ra.”​—Ebera 10:10, 11, NW.

11. Eaa te totou tei akatupuia i te matenga o te Mesia ra, e akapeea ta te reira ‘akakore anga i te atinga ra’?

¹¹ Na te tuku atinga anga okotai i te oraanga tangata o Iesu no te tuatau katoa ra i akakore atu i tei umuumuia no etai atu orongaanga atinga i te iero akatutu ua ra i Ierusalema. Pera katoa oki, kua mate aia i te Ra Pasa i te 33 T.N. Penei, e toru e te apa mataiti te reira i muri ake i tona papetito angaia. E ka tau ki te toru e te apa mataiti, me kare apa o te epetoma tei totouia maira. (Numero 14:34) No reira kua tupu maira te au apinga kia tau tikai ki ta Daniela i totou maira no te tipuanga i te Mesia: “I rotopu oki i taua ebedoma ra e akakore ei aia i te atinga e te atinga kai.” (Daniela 9:26, 27) Noatu rai i rave te kau taunga akatutu ua ra i Ierusalema i te angaanga e tae roa ki te akapouanga o te iero i te 70 T.N., ko te au atinga tei orongaia e te kau taunga ra i te reira nga mataiti kare e puapinga, kua oti ke ana i te monoia ki te atinga meitaki rava atu o Iesu ra.​—Mataio 23:37, 38.

12. Na teea tu i meitaki ravaʼi to Iesu taoonga taunga i to Aarona ra?

¹² Ko Aarona te mea mua o te au kau taunga nunui o Iseraela ra. I muri ake i tona akatainu angaia i te inu tapu ra, kua tiaki aia e itu ra i te puakapa i mua ake i tona akamana angaia kia akono ei taunga maata. (Levitiku 8:12, 33) Mei te reira katoa oki, e tuatau to Iesu no te tiakianga i mua ake i tona akamana angaia kia akono ei rotopu no te au tangata nei. Ko te reira tuatau no tona akatainu angaia ei Taunga Maata e tae roa mai ki tona tuakaouanga. Kare mei ia Aarona rai, ko teia te Tamaiti mate kore a te Atua ra kare e anoanoia tetai au mono nona, e kua rave aia ei Taunga e ei Ariki “mei ia Melekizedeka te tu.”​—Salamo 110:1-4; Genese 14:18-20; Ebera 6:20; 7:1-3, 11-17, 23-25.

13. (a) Eaa te apainga teiaa tei tukuia ki runga i te kau taunga nunui o Iseraela ra? (e) I akapeea ta Iesu amo anga i te apainga maata rava atu?

¹³ I Iseraela i taito ra, kua orongaia te apainga maata no te apiianga tika i te akonoanga Atua ki runga i te taunga maata. (Levitiku 10:8-11; Malaki 2:7) Mei te reira katoa ta Iesu akakite anga i te anoano o te tuatua tika a Iehova no te aronga katoatoa tei inangaro kia rauka te Patireia e te ora mutu kore. (Mataio 6:9, 10, 33; 7:28, 29; 11:12; 25:34, 46) Iaia i roto i te sunago i Nazareta, kua tatau a Iesu i te totou e kua akapiri atu nona uaorai: “Tei runga te vaerua o Iehova iaku, no te mea nana au i akatainu ei tutu aere i te nuti meitaki.” E i muri ake i tetai tuatau nona i Kaperenauma ra, kua karanga aia: “Ka aere katoa au ki etai atu oire e akakite i te nuti meitaki o te Patireia o te Atua, no teia oki au i tonokia mai ei.” (Luka 4:18, 19, 43, NW; Isaia 61:1, 2) Kua akamatau katoa oki a Iesu e 70 o tana au pipi kia akatotoa atu i teia angaanga tutu aere i te Patireia, e kua totou katoa aia e e maata ua atu ta ratou ka rave i tana uaorai i rave ra. (Luka 10:1-9; Ioane 14:12) Na teia i akanoo i te pange no te angaanga akakitekite i te Puka Tapu ta Iesu te ka arataki na roto i ‘te tavini akono meitaki,’ ko ratou te au pipi akatainuia ra.​—Mataio 24:45-47; 28:19, 20.

Tei Akatika Maata i to Iehova Ngateitei

14. (a) Eaa te taunga maata o Iseraela i tomo ei ki roto i te Ngai Tapu rava i te Ra Tapokianga ara o te mataiti? (e) Eaa tei akatutuia mai e te atinga kakara ra?

¹⁴ Kare ko te akaora i te au tangata nei, te tumu maata i aere mai ei te Tamaiti a te Atua ki te enua nei. Mari ra kia akaoti i te maroanga e te akakino tei akatupuia e Satani no runga i to Iehova ngateitei. Ka rauka ia tatou te marama oonu i te reira na te tamanakoanga i te Ra Tapokianga ara o te au mataiti katoa ra, i te tomo anga te taunga maata akatutuia ra ki roto i te Ngai Tapu Rava e manganui te au taime. Te tomo anga mua ma te atinga kakara, tei ringiia ra ki rungao i te ngarau ka ra i roto i te ariki ai ra. (Levitiku 16:12-16) Kua akatutu meitaki mai te reira i ta te Taunga Maata tikai ka rave i te enua nei i mua ake ka kake atu ei aia ki te rangi ra kia tu atu ki mua ia Iehova ma te puapinga o tona atinga tangata ra.b (Ebera 9:24) Mei tei akakiteia maira i te rave anga i te atinga kakara ra, kua akairoia to Iesu mataara tiratiratu na te au pure ma te ngakau tae, te inangaro maroiroi no te akamori ma, e te aroa oonu no Iehova ra. (Salamo 141:2; Mareko 1:35; Ioane 2:13-17; 12:27, 28; 14:30,31; Ebera 5:7) Kua autu a Iesu i te tamouanga i te tiratiratu apa kore ua i mua i te au timataanga katoatoa, te avirianga, e te takinga kinoanga kino roa tei akaputuia ki rungao iaia e Satani e tona au rima rave katoa ra.​—Maseli 27:11; Mataio 22:15-18; Mareko 14:60-65; 15:16-32; Luka 4:13, 29; Ioane 8:44, 59.

15. Akapeea tatou me akakite i ta tatou akameitaki anga kia Iehova no tana orongaanga mai i te reira taunga maata meitaki rava ra? (Ebera 10:21-26)

¹⁵ No te akapaapaaanga i to Iehova ngateitei, kua tutakiia a Iesu ma te tuakaouanga ki te oraanga mate kore i te rangi ra. Mei teaa ra te tau no tatou kia akameitaki ia Iehova no te orongaanga mai no tatou i te Taunga Maata meitaki rava! “No reira, i te kiteanga e e taunga maata teitei to tatou tei aere atura ki te au rangi ra, koia a Iesu te Tamaiti a te Atua, kia tamou tatou i ta tatou aakianga iaia ra.” (Ebera 4:14, NW) Ko toou inangaro tikai ainei kia aru i ta Iesu akaraanga no te tiratiratu, noatu eaa ta te Tiaporo ka rave mai? Me koia ia, ka tau koe kia papu i te tauturu, e ka autu oki koe. No te mea te vai maira te tauturu meitaki rava ra. “Kare oki to tatou i te taunga maata e kore e tika kia aroa mai ia tatou i to tatou au paruparu nei; i rokoia katoa oki aia i te au timataanga katoa, mei ia tatou katoa nei rai, kare rava ra e ara. E teianei e akavaitata ua atu tatou i te terono o te aroa ua ma te mataku kore, kia aroaia mai tatou nei, e kia rauka te meitaki ei tauturu mai ia tatou i te tuatau e tau ei ra.”​—Ebera 4:15, 16; 5:7-10; Philipi 4:13; 1 Ioane 2:1, 2.

Anoanoia te Akatikatika Anga

16. Eaa te au manakonakoanga o te au pipi a te Mesia ra no tona tutaraanga i te Patireia ra?

¹⁶ E viviki a Anederea raua ko Ioane i te akataka i te Mesia mou ra, inara e maata ta raua e etai atu au pipi mua ra tei tau kia kite katoa. (Ioane 16:12, 13) Mei te au ngati Iuda e manganui no te akonoanga atua o te reira tuatau ra, kua manakonako ratou kia akamata te Patireia o te Mesia i te tutara i reira ra e kia akaora i te iti tangata Iseraela e tona oire maata, koia a Ierusalema, mei te tutara a te Etene ra. (Luka 2:38; 3:15; 19:11; 23:51; 24:21) Inara, eaa te puapinga mutu kore te ka rauka i te reira i te apai mai no te au tangata ara nei?

17, 18. Eaa a Iesu i orongaʼi i te akatutuanga no “tetai tangata mana” ra?

¹⁷ Ei akakore atu i te ara e te mate mei te aronga i raro ake i tona Patireia a te tuatau ki mua, kua tau kia tipu keia te Mesia na mua mei tetai atinga o te punua mamoe ra. (Ioane 1:29; Isaia 53:7, 12) I ta Iesu totou anga mai e akapeea te reira ka tupu ei e akapeea tona akatuakaou angaia, kua na ko atura a Petero: “Auraka takiri ïa, e te Atu: Eiaa koe e peraia mai.” (Mataio 16:21, 22) Inara, kua kite a Iesu e, “Kare ra ratou i kite i taua tuatua ra.”​—Mareko 9:31, 32; akaaiteia atu kia Mataio 17:22, 23.

¹⁸ I tona tere openga ki Ierusalema, kua taka meitaki atu tana tuatua anga. (Mataio 20:18, 19) E kua akakite katoa aia i te puapinga maata te ka apaiia mai e tona matenga, i te na ko anga: “I aere mai ei te Tamaiti a te tangata nei . . . kia oronga i tona meta ei oko no te aronga e manganui.” (Mataio 20:28, NW) No te tarevake te manakonakoanga kua kore tana au pipi i kite i te reira. Kua tata a Luka: “No te mea te vaitata atura aia ki Ierusalema, e te manako ra ratou e, e kitea mai te basileia o te Atua i reira ra.” Ei akatikatika i to ratou manakoanga, kua tuatua atura a Iesu i tetai akatutu anga i tana akaaite anga iaia uaorai ki “tetai tangata mana” tei na mua i te aere “ki te enua mamao, kia rauka iaia te taoonga ariki.” (Luka 19:11, 12) Te reira “enua” tei taikuia ra ko te rangi ia, te ngai ta Iesu i kake atura i muri ake i tona matenga e tona tuakaouanga ra.

19. (a) Eaa te manakonako tarevake tei tuatuaia e ta Iesu au pipi ra i muri ake i tona tuakaouanga? (e) Eaa te tauianga i to te Atua ra pirianga ki te au tangata tei tupu i te Penetekote 33 T.N.? (Ebera 8:7-9, 13)

¹⁹ Inara i mua ua ake i to Iesu kake anga ki te rangi, kua ui atu tana au pipi: “E te Atu, ei teianei aina koe e akaoki mai ei i te au kia Iseraela?” (Angaanga 1:6) Kua akaapa ainei a Iesu ia ratou no teia uianga? Kare, kua akataka maira aia e kare i tae te tuatau e ka tau ratou uaorai kia rave maroiroi i te angaanga puapinga maata i te akakitekiteanga i te Mesia mou ra. (Angaanga 1:7, 8) Kare e roa atu ka akaopeia te pirianga koreromotu a te Atua ma to Iseraela kopapa ra. No reira, kare te Patireia o te Mesia e akaokiia ki te reira iti tangata tiratiratu kore i te enua nei. Kua akakite atura a Iesu ki te au ngati Iuda tei patoi maira iaia: “E apai keia te basileia o te Atua nei ia kotou, e tukuia atu ki te aronga e akaua mai i te ua ra.” (Mataio 21:43) E tai ngauru ra i muri ake i to Iesu kake anga ki te rangi, kua anauia mai taua iti tangata ra. Kua riringiia te vaerua tapu ki runga i te 120 au pipi a Iesu, e kua akatainuia ratou ei “aronga tapu” na te Atua, e “e aronga tuanga [ratou] e te Mesia” i te Patireia o te Mesia te aere maira.​—Daniela 7:13, 14, 18; Roma 1:7; 8:1, 16, 17; Angaanga 2:1-4; Galatia 6:15, 16.

20. Noatu rai e e au manakonakoanga tarevake to etai, eaa ta te au Kerititiano tiratiratu o te anere mataiti mua ra i rave?

²⁰ Noatu rai i muri ake i to ratou akatainuanga, e manakonako tarevake to te au Kerititiano o te anere mataiti mua ra. (2 Tesalonia 2:1, 2) Inara kare i riro kia akamutu riri ua, kua ariki taakaaka ratou i te akatikatikaanga. Kua akamaroiroiia e te vaerua tapu, e ariki rekareka atura ratou i te angaanga akakitekite aere e “kia akariro i to te pa enua ravarai ei pipi.”​—Mataio 28:19, 20; Angaanga 1:8; Kolosa 1:23.

21. Eaa te au uianga te ka uriuri manakoia i te tumu tuatua i muri akenei?

²¹ Akapeea to tatou 20 anere mataiti nei? I matakite ana ainei te au tavini o Iehova i te akanoo angaia te Patireia o te Mesia a Iehova ra? E mei to ratou au taeake o te anere mataiti mua ra, i anoanoia ainei kia akatikatikaia to ratou au manakonakoanga na etai au mataara?

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Akapeea Koe Me Pau?

◻ Eaa te aiteanga o te taoonga “Mesia”?

◻ Eaa te apinga maata tei tupu i te mataiti 29 T.N.?

◻ Akapeea ta te Mesia ‘akakore anga i te atinga i rotopu i te epetoma ra’?

◻ Mei tona akatainuangaia mai, eaa te apainga ta Iesu i rave?

◻ Eaa tikai te akakoroanga maata no te aereanga mua mai o te Mesia ra, e eaa te akatupu anga tau na te reira kia tatou nei?

[Tutu i te kapi 13]

Kua akaata mai te tomo anga mua o te taunga maata ki roto i te Ngai Tapu Rava ra i tetai apinga puapinga maata rava atu, i te ora anga no te au tangata katoa nei