Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki ya Setembro
SUMANA 3-9 YA SETEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 1-2
“Yezu Acita Cirengo Cace Cakutoma”
(Jwau 2:1-3) Pa ntsiku yacitatu anthu acita phwando yakumanga banja ku Kana wa ku Galileya, mai wace Yezu akhalimbo kweneko. 2 Yezu na anyakupfundzace akhadacemerwambo kuphwando ineyi yakumanga banja. 3 Pikhamala vinyu, Yezu apangwa na mai wace: ‘Iwo nkhabebve vinyu.’
Kristu Ndi Mphambvu ya Mulungu
3 Yezu acita cirengo cace cakutoma pa phwando yakumanga banja ku Kana wa ku Galileya. Panango anthu adagumanika pa phwando ineyi akhali azinji kakamwe kupiringana ale akhadikhirwa. Mbwenye undimomwene ndi wakuti vinyu ikhadamala. Mariya mai wace Yezu akhalipombo. Mu pyaka pizinji, Mariya akhanyerezera mwacidikhodikho maprofesiya onsene akhalonga pya mwanace, iye akhadziwa kuti mbadacemerwa ‘Mwana wa Mulungu Wakudzulu Kakamwe.’ (Luka 1:30-32; 2:52) Kodi Mariya akhadziwa kuti Yezu akhali na mphambvu zakubisalika? Undimomwene ndi wakuti Mariya na Yezu abvera ntsisi banja ineyi ipswa, pontho akhafuna kuti ikhonde kupasika manyadzo. Yezu akhadziwa kuti kutambira alendo ndi kwakufunika. Natenepa, mwacirengo iye asanduza malitru 380 a madzi kudza “vinyu yakudzipa.” (Lerini Jwau 2:3, 6-11.) Kodi Yezu akakamizwa toera kucita cirengo ceneci? Nkhabe. Iye acita pyenepi thangwi akhatsalakana anthu, pontho akhatowezera Babace mukupasa mwakudzala manja.
(Jwau 2:4-11) Mbwenye Yezu antawira: ‘Kodi imwe na ine tinapyonji? Ndzidzi wanga udzati kukwana.’ 5 Mai wace apanga ale akhaphedzera mabasa: ‘Citani pyonsene pinakupangani iye.’ 6 Dhuzi na penepo pakhali nkhali zitanthatu za miyala toera kuikhira madzi mwakubverana na miyambo yakuceneswa kwa Ayuda. Nkhali ibodzi ikhapita malitru 44 peno 66. 7 Yezu aapanga: ‘Dzadzani madzi nkhali zonsene.’ Natenepa iwo azidzadza mpaka pamulomo. 8 Penepo iye aapanga: ‘Tungani pang’ono muende kapase muimiriri wa phwando.’ Iwo acita pyenepi. 9 Muimiriri wa phwando alawira madzi adasanduzwa kudza vinyu. (Mbwenye iye nee akhadziwa kudabuluka vinyu ineyi, maseze ale adatunga madzi akhapidziwa.) Penepo muimiriri wa phwando acemeresa mankhadzi wamamuna, 10 mbampanga: ‘Anthu onsene asatoma kupereka vinyu yakudzipa, buluka penepo anthu angaledzera, asapereka vinyu yakukhonda dzipa. Mbwenye iwe wakoya vinyu yakudzipa mpaka pano.’ 11 Yezu acita pyenepi ku Kana wa ku Galileya ninga cipangizo cakutoma ca pirengo pyace. Munjira ineyi iye apangiza mbiri yace, pontho anyakupfundzace an’khulupira.
Iye Acita Cirengo Cace Cakutoma
Ceneci cikhali cirengo cakutoma cidacita Yezu. Anyakupfundzace apswa pidaona iwo cirengo ceneci, cikhulupiro cawo kwa iye cathimizirika. Buluka penepo, Yezu, mai wace na abale ace aenda ku nzinda wa Kafarnau kumabulukiro a dzuwa a Bara ya Galileya.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 1:1) Pakutoma akhalipo anacemerwa Fala, Fala ikhali pabodzi na Mulungu, pontho Fala ikhali mulungu.
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 1:1
Fala: Peno “Logos.” Mu Cigerego, ho loʹgos. Fala ineyi pano yaphatisirwa ninga cidzo, iyo yaphatisirwambo pa lemba ya Jwau 1:14 na Apok. 19:13. Juwau adzindikira kuti mwanaciro cidzo ceneci ndi Yezu. Cidzo ceneci caphatisirwa kuna Yezu mu ndzidzi ukhali iye kudzulu ninga anju, mu utumiki wace pa dziko yapantsi ninga munthu waungwiro na pidabwerera iye kudzulu. Yezu akhali Fala ya Mulungu peno Nyakukwata Mphangwa toera kupereka mphangwa na pitsogolero kuna aanju anango na anthu. Natenepa mphyakuthema kulonga kuti Yezu mbadzati kubwera pa dziko yapantsi, Yahova akhaphatisira Fala peno nyakukwata mphangwa Wace wakuti ndi anju toera kulonga na anthu.—Gen. 16:7-11; 22:11; 31:11; Eks. 3:2-5; Aton. 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.
pabodzi na: Peno ‘ikhali na.’ Kukhundu ino, fala Yacigerego yakuti pros isapangiza munthu anadziwana na ife peno xamwali wapantima. Isapangizambo anthu akusiyana, ninga Fala na Mulungu m’bodzi basi wandimomwene.
Fala ikhali mulungu: Peno “Fala ikhali ninga mulungu [peno, “yakulandana na iye”].” Mafala anewa a Juwau asapangiza makhaliro a “Fala” (mu Cigerego, ho loʹgos; onani cidzindikiro ca pfundziro pa khundu yakuti Fala pa vesi ineyi), yakuti ndi Yezu Kristu. Cidzo ceneci cakupambulika ca Fala ninga Mwana wakutoma wa Mulungu wakuti kubulukira mwa iye pyacitwa pinthu pyonsene, ndi cinancitisa kulongwa kuti iye ndi “mulungu; wakulandana na mulungu; wamphambvu.” Athumburuzi azinji angabva kuti ‘Fala ikhali Mulungu,’ iwo asanyerezera kuti Yezu na Mulungu Wamphambvu Zonsene ndi m’bodzi ene. Mbwenye pana mathangwi adidi toera kulonga kuti Juwau nee akhalonga kuti “Fala” ikhali Mulungu Wamphambvu Zonsene. Thangwi yakutoma: Khundu yakutoma na yakumalisa isapangiza pakweca kuti ‘Fala ikhali na Mulungu.’ Pontho, fala Yacigerego yakuti the·osʹ isagumanika maulendo matatu pa vesi 1 na 2. Paulendo wakutoma na wacitatu udalembwa fala ineyi Yacigerego the·osʹ nduli mwayo mukhali na fala inango (artigo definido); mbwenye paulendo waciwiri nee ikhalipobve fala inango. Anyakufufudza azinji asalonga kuti pana mathangwi adidi adacitisa kuti pakhonde kugumanika fala inango nduli mwa the·osʹ paulendo waciwiri. Fala ineyi the·osʹ ingaphedzerwa na inango nduli (artigo definido) isalonga pya Mulungu Wamphambvu Zonsene. Pontho, fala inango nee yaphatisirwa nduli mwa the·osʹ paulendo waciwiri toera kupangiza mwadidi makhaliro na cidzo ca “Fala.” Natenepa, Mabhibhlya Acingerezi, Acifransa na Acialemanya athumburuzwa munjira ibodzi ene na Bhibhlya ya Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, toera kupangiza kuti “Fala” ikhali “mulungu; wakulandana na mulungu; wamphambvu; wamakhaliro ninga a mulungu.” Mabukhu akale a Evanjelyu ya Juwau, adathumburuzwa mu cilongero ca Saidhiko na Bhoairika pyakuti pyabuluka mu cilongero ca Kopta, aphedzerambo maonero anewa. Panango mabukhu anewa alembwa mu caka dzana yacitatu na yacinai Kristu mbadabwera kale, pontho paulendo wakutoma aphatisira fala yakuti the·osʹ pa Jwau 1:1 mwakusiyana na pidalemba iwo paulendo waciwiri. Mabukhu anewa onsene akhagomezera makhaliro a “Fala,” akuti ndi akulandana na a Mulungu, mbwenye iwo nee akhalonga kuti iye ndi sawasawa na Babace, Mulungu wamphambvu zonsene. Mwakubverana na vesi ineyi, Akol. 2:9 isalonga kuti Kristu ‘adzala na makhaliro onsene a Mulungu.’ Pontho 2 Ped. 1:4, isapangiza kuti ngakhale ale anafuna kudzatonga na Kristu ‘anakhala na makhaliro ninga a Mulungu.’ Kusiyapo pyenepi, mu Septuaginta fala ineyi Yacigerego yakuti the·osʹ kazinji kene isaphatisirwa mu Cihebheri toera kufokotoza mafala akuti “Mulungu,” ʼel na ʼelo·himʹ, akuti asabveka “Wamphambvu Kakamwe; Wakuwanga Kakamwe.” Mafala anewa Acihebheri aphatisirwa toera kulonga Mulungu wamphambvu zonsene, alungu anango na anthu. (Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 10:34.) Kulonga kuti Fala ndi “mulungu,” peno “wamphambvu,” pisabverana na profesiya inagumanika pa Iza. 9:6, idalongeratu kuti Mesiya mbadacemerwa “Mulungu Wamphambvu” (tayu “Mulungu Wamphambvu Zonsene”), pontho mbadakhala ‘Baba Wakukhaliratu’ peno ‘Baba wa Kwenda na Kwenda’ kuna ale anafuna kukhala na mwai wakutongwa na iye. Phinga ya Babace, ‘Yahova wa anyankhondo,’ mbidakwanirisa profesiya ineyi.—Iza. 9:7.
(Jwau 1:29) Mangwana mwace Juwau aona Yezu mbakabwera kuna iye, natenepa iye alonga: ‘Onani, uyu ndi Mwanabira wa Mulungu anabulusa madawo pa dziko!
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 1:29
Mwanabira wa Mulungu: Pidamala Yezu kubatizwa na kuyeserwa na Dyabo, Juwau M’batizi alonga kuti iye ndi ‘Mwanabira wa Mulungu.’ Mafala anewa asagumanika basi ene pa vesi ineyi na pa Jwau 1:36. (Onani Apêndice A7.) Yezu athema kakamwe kulandaniswa na mwanabira, thangwi Bhibhlya isalonga kuti anyakudawa akhapereka ntsembe ya bira toera alekererwe madawo awo mbakhala pontho na uxamwali na Mulungu. Pyenepi pikhaphiphirisa umaso waungwiro wa Yezu ukhafuna kupereka iye ninga ntsembe toera kupulumusa anthu. Fala yakuti ‘Mwanabira wa Mulungu’ isagumanika kazinji kene m’Bhibhlya. Nakuti Juwau M’batizi akhadziwa mwadidi Malemba Acihebheri, panango iye akhafuna kulonga pya bira imuna idapereka Abrahamu ninga ntsembe m’mbuto mwakupereka mwanace m’bodzi basi Izaki (Gen. 22:13), mwanabira wa Paskwa adaphiwa ku Ejitu toera kubulusa Aizraeli ku ubitcu (Eks. 12:1-13), peno akhafuna kulonga pya bira imuna ikhaperekwa paguwa ya Mulungu ku Yerusalemu, ntsiku zonsene namacibese, pontho namaulo (Eks. 29:38-42). Panango Juwau akhanyerezerambo pya profesiya ya Izaiya inapangiza kuti Yahova alonga kuti Yezu ndi ‘ntumiki wanga’ adakwatwa ‘ninga mwanabira anafuna kuphiwa.’ (Iza. 52:13; 53:5, 7, 11) Pidalemba mpostolo Paulu tsamba yace yakutoma kuna Akorinto, iye alonga kuti Yezu ndi ‘mwanabira wathu wa ntsembe ya Paskwa.’ (1 Akor. 5:7) Mpostolo Pedhru alonga pya ‘ciropa cakufunika kakamwe ca Kristu, ninga ciropa ca mwanabira wakusowa cilema na wakusowa midonthi.’ (1 Ped. 1:19) Pontho Yezu asalongwa m’maulendo akupiringana 25 munjira yakuphiphirisa m’bukhu ya Apokalipse ninga “Mwanabira.”—Mwacitsandzo onani: Apok. 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.
SUMANA 10-16 YA SETEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 3-4
“Yezu Amwaza Mphangwa Kuna Nkazi wa ku Samariya”
(Jwau 4:6, 7) Kweneko kukhali ncera wa Yakobe. Nakuti Yezu akhadaneta na ulendo, iye akhala pa ncera. Ukhali ndzidzi 12 wakumasikati. 7 Nkazi wa ku Samariya abwera kudzatunga madzi. Yezu ampanga: ‘Ndipasembo madzi ndimwe.’
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 4:6
iye akhadaneta: Ndi vesi ineyi basi ya m’Bhibhlya inalonga kuti Yezu ‘akhadaneta.’ Ukhali ndzidzi 12 wakumasikati, pontho namacibese a ntsiku ineyi Yezu akhadacita ulendo kubuluka ku Nkulo wa Yordani ku Yudeya kuenda ku nzinda wa Samariya unacemerwa Sikari, mbakwira nthunda ya metru 900 peno zakupiringana.—Jwau 4:3-5; Onani Apêndice A7.
(Jwau 4:21-24) Yezu ampanga: ‘Nkazi, mwandimomwene ine ndinakupanga kuti unadzafika ndzidzi wakuti imwe nee munadzalambira Baba paphiri iyi, nee ku Yerusalemu. 22 Imwe musalambira cinakhonda imwe kudziwa, mbwenye ife tisalambira cinadziwa ife, thangwi cipulumuso cisabuluka kuna Ayuda. 23 Mbwenye unadzafika ndzidzi, pontho ndzidzi unoyu wafika, wakuti alambiri andimomwene anadzalambira Baba mukutsogolerwa na nzimu na undimomwene, thangwi mwandimomwene Baba asasaka anthu ninga anewa toera kumulambira. 24 Mulungu ndi nzimu, pontho ale anamulambira asafunika kumulambira mukutsogolerwa na nzimu na undimomwene.’
(Jwau 4:39-41) Asamariya azinji a mu nzinda unoyu akhulupira Yezu thangwi ya mafala a nkazi ule, mudapereka iye umboni, mbalonga: ‘Iye andipanga pinthu pyonsene pidacita ine.’ 40 Pidafika Asamariya kuna Yezu, aphemba toera iye akhale na iwo. Natenepa Yezu akhala kweneko ntsiku ziwiri. 41 Penepo anthu azinji akhulupira thangwi ya pinthu pikhalonga iye,
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 3:29) Ali na mankhadzi wankazi ndi mankhadzi wamamuna. Mbwenye xamwali wa mankhadzi wamamuna angakhala cifupi mbabva pinalonga iye, asakomerwa thangwi yakubva fala ya mankhadzi wamamuna. Natenepa, kutsandzaya kwanga ndi kukulu kakamwe.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 3:29
xamwali wa mankhadzi wamamuna: Mu ndzidzi wakale, xamwali wapantima wa mankhadzi wamamuna akhali ninga muimiriri wace, pontho iye akhaphedzera kakamwe masasanyiro akumanga banja. Iye akhaoniwa ninga ule adaphedzera mankhadzi wamamuna na wankazi toera akhale pabodzi. Pa ntsiku yakumanga banja, phwando na pinthu pinango pikhafunika kucitwa panyumba pa mankhadzi wamamuna peno panyumba ya babace. Mu ndzidzi unoyu wa phwando, xamwali wa mankhadzi wamamuna akhatsandzaya angabva fala ya mankhadzi wamamuna mbakacedza na mankhadzi wace, thangwi pyenepi pikhancitisa kupibva kuti akwanirisa basa yace. Juwau M’batizi alonga kuti iye akhali ninga ‘xamwali wa mankhadzi wamamuna.’ Natenepa, Yezu akhali mankhadzi wamamuna na anyakupfundzace akhali ninga mankhadzi wankazi wakuphiphirisa. Mukukhunganyira njira Mesiya, Juwau M’batizi apereka kuna Yezu Kristu anyakupfundza akutoma akuti mbadakhala ‘mankhadzi wankazi.’ (Jwau 1:29, 35; 2 Akor. 11:2; Aef. 5:22-27; Apok. 21:2, 9) Natenepa, pidamala ‘xamwali wa mankhadzi wamamuna’ kuphedzera masasanyiro akumanga banja, iye nee akhalibve na basa ikulu. Munjira ibodzi ene, Juwau alonga kuti basa yace ikhali yakusiyana kakamwe na ya Yezu, thangwi ‘basa ya Yezu isafunika kupitiriza kuenda kutsogolo, mbwenye yanga isafunika kupitiriza kubwerera nduli.’—Jwau 3:30.
(Jwau 4:10) Yezu antawira: ‘Iwe mbudadziwa pya muoni wa Mulungu na ule anakupanga kuti: Ndipasembo madzi ndimwe, iwe mbudam’phemba, iye mbadakupasa madzi akupasa umaso.’
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 4:10
madzi akupasa umaso: Mu Cigerego mafala anewa aphatisirwa toera kulonga madzi akuwewa, mphuno ya madzi, peno madzi akutonthola a mu ncera akuti nkhabe lungula munyu. Madzi anewa asiyana kakamwe na madzi a pa thawala. Pa Lev. 14:5, fala Yacihebheri yakuti ‘madzi akuwewa’ isabveka ‘madzi akupasa umaso.’ Pa Yer. 2:13 na 17:13, Yahova asalongwa ninga ‘ncera peno, ‘mphuno’ ya madzi akupasa umaso,’ akuti ndi madzi akuphiphirisa. Mu ndzidzi ukhacedza Yezu na nkazi wa ku Samariya, aphatisira mafala akuti ‘madzi akupasa umaso’ munjira yakuphiphirisa, mbwenye pakutoma nkazi akhanyerezera kuti Yezu akhalonga pya madzi andimomwene.—Jwau 4:11; onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 4:14.
SUMANA 17-23 YA SETEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 5-6
“Towererani Yezu na Cifuno Cadidi”
(Jwau 6:9-11) ‘Pano pana m’phale m’bodzi ali na mikate mixanu ya sevadha na nyama zing’ono ziwiri za m’madzi. Mbwenye pyenepi pinakwananji kuna anthu onsene awa?’ 10 Yezu alonga: ‘Pangani anthu akhale pantsi.’ Nakuti pa mbuto ineyi pakhali na tsanga izinji, anthu akhala pantsi. Pa mwinji unoyu pakhali na amuna cifupi na 5.000. 11 Yezu akwata mikate, pidamala iye kucita phembero yakupereka takhuta, aigawira anthu adakhala pantsi penepo, iye acitambo pibodzi pyene na nyama zing’ono za m’madzi, anthu adya ninga mukhafunira iwo.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 6:10
pa mwinji unoyu pakhali na amuna cifupi na 5.000: Ndi Mateu basi adalonga kuti ‘nee kulengesa akazi na anang’ono’ pikhalonga iye pya cirengo ceneci. (Mat. 14:21) Panango anthu onsene adadyeswa mwacirengo akhali akupiringana 15.000.
(Jwau 6:14) Anthu pidaona iwo cirengo cidacita Yezu, atoma kulonga mbati: ‘Mwandimomwene, uyu ndi Mprofeta adalongwa kuti mbadabwera pa dziko.’
(Jwau 6:24) Natenepa mwinji wa anthu pidaona iwo kuti nee Yezu nee anyakupfundzace akhali kweneko, iwo akwira miyadiya ineyi mbaenda ku Kafarnau kasaka Yezu.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 6:14
Mprofeta: Ayuda azinji a mu pyaka dzana yakutoma ndzidzi wathu, akhadikhira kuti mprofeta ninga Mose, adalongwa pa Deut. 18:15, 18, mbadakhala Mesiya. Mwakubverana na mavesi anewa, mafala akuti mbadabwera pa dziko panango akhalonga pya Mesiya. Ndi Juwau basi adalemba mafala anagumanika pa vesi ineyi.
(Jwau 6:25-27) Pidan’gumana iwo kuntunda unango wa bara, ambvundza: ‘Mpfundzisi, mwafika lini kuno?’ 26 Yezu aatawira: ‘Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti imwe nee musandisaka thangwi ya pirengo pidaona imwe, mbwenye thangwi mwadya mikate mbamukhuta. 27 Lekani kuphata basa thangwi ya cakudya cakuti cisamala, mbwenye phatani basa thangwi ya cakudya cakukhonda mala cinatsogolera ku umaso wa kwenda na kwenda, cinafuna kupaswa imwe na Mwana wa munthu; thangwi Mulungu Baba amuikha cidzindikiro cace cinapangiza kuti iye ndi wakutawirika.’
(Jwau 6:54) Munthu onsene anadya manungo anga mbamwa ciropa canga ali na umaso wakukhonda mala, pontho ine ndinadzamulamusa muli akufa pa ntsiku yakumalisa;
(Jwau 6:60) Pidabva iwo mafala anewa, anyakupfundzace azinji alonga: ‘Mafala anewa mbakunentsa kakamwe; mbani anakwanisa kuabvesera?’
(Jwau 6:66-69) Na thangwi ineyi, anyakupfundzace azinji abwerera ku pinthu pikhadasiya iwo nduli, pontho nee akhafambabve na iye. 67 Natenepa Yezu abvundza apostolo 12: ‘Kodi imwe nkhabe funa kuendambo?’ 68 Simau Pedhru antawira: ‘Mbuya, tinaenda kuna ani? Imwe ndimwe ali na mafala anapasa umaso wakukhonda mala. 69 Ife takhulupira, pontho tisadziwa kuti imwe ndimwe ntumiki Wakucena wa Mulungu.’
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro Jwau 6:27, 54
cakudya cakuti cisamala . . . cakudya cakukhonda mala cinatsogolera ku umaso wa kwenda na kwenda: Yezu akhadziwa kuti anthu anango akhantowerera, pontho akhatowerera anyakupfundzace thangwi yakufuna pinthu pyakumanungo. Cakudya cakumanungo cisaphedza anthu toera akhale maso, mbwenye mafala a Mulungu asacitisa anthu kukhala maso kwenda na kwenda. Yezu apanga anthu kuti aphate basa . . . toera agumane ‘cakudya cakukhonda mala cinatsogolera ku umaso wa kwenda na kwenda,’ pyenepi pisabveka kuti iwo akhafunika kuwangisira toera atsalakane pifuno pyawo pyauzimu na kukhulupira pikhapfundza iwo.—Mat. 4:4; 5:3; Jwau 6:28-39.
anadya manungo anga mbamwa ciropa canga: Mavesi anango a kapitulu ibodzi ene asapangiza kuti ale anadya na kumwa asacita pyenepi munjira yakuphiphirisa mukukhulupira Yezu Kristu. (Jwau 6:35, 40) Yezu alonga mafala anewa mu caka 32 N.W., natenepa iye nee akhalonga pya Cakudya Cancidodo ca Mbuya, cakuti cikhadasala caka cibodzi toera acikhazikise. Iye alonga mafala anewa cifupi na ndzidzi wa ‘Phwando ya Paskwa ya Ayuda’ (Jwau 6:4), natenepa anyakubveserace panango akumbuka kuti phwando ikhali dhuzi, pontho akumbuka kuti ciropa ca mwanabira cikhali na mphambvu yakupulumusa anthu namasiku mu ndzidzi udabuluka Aizraeli ku Ejito (Eks. 12:24-27). Munjira ibodzi ene, Yezu akhagomezera kuti ciropa cace mbicidacitisa anyakupfundzace kukhala na umaso wa kwenda na kwenda.
w05 1/9 21 ¶13-14
Tendeni Tifambe mu Dzina ya Yahova Mulungu Wathu
13 Natenepa, Juwau alonga kuti mwinji wa anthu watowerera Yezu, mban’gumana ‘kuntunda unango wa Bara.’ Thangwi yanji iwo antowerera maseze iye akhonda kale kuikhwa ninga mambo? Azinji akhali na maonero aunyama, mbaikha manyerezero awo ku pinthu pyakumanungo pidaapasa Yahova n’thando mu ntsiku za Mose. Na thangwi ineyi iwo akhanyerezera kuti Yezu akhafunika kupitiriza kuapasa pinthu pyakumanungo. Pidadzindikira Yezu pifuno pyawo pyakuphonyeka, atoma kuapfundzisa undimomwene wakuti mbudacinja manyerezero awo. (Jwau 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Pyenepi pyacitisa anango kudungunya, makamaka pidalonga Yezu mafala awa: ‘Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti mungakhonda kudya manungo a Mwana wa munthu, mbamukhonda kumwa ciropa cace, imwe nee munadzakhala na umaso. Munthu onsene anadya manungo anga mbamwa ciropa canga anakhala na umaso wa kwenda na kwenda, pontho ine ndinadzamulamusa muli akufa pa ntsiku yakumalisa.’—Jwau 6:53, 54.
14 Kazinji kene misangani ya Yezu ikhacitisa anthu kupangiza makhaliro awo khala asafunadi kufamba na Mulungu peno nkhabe. Nsangani unoyu ukhalimbo na cifuniro cibodzi cene, mbwenye anthu aipirwa nawo. Bhibhlya isalonga kuti pidabva iwo mafala anewa, anyakupfundzace azinji alonga: ‘Mafala anewa mbakunentsa kakamwe; mbani anakwanisa kuabvesera?’ Yezu apitiriza kuafokotozera kuti iwo akhafunika kubvesesa mafala ace munjira yauzimu. Iye alonga: ‘Nzimu ndiwo unapasa umaso; manungo nkhabe pinakwanisa iwo. Mafala adakupangani ine ndi akubverana na nzimu wakucena, pontho asapasa umaso.’ Mbwenye azinji nee abvesesa. Bhibhlya isalonga: ‘Na thangwi ineyi, anyakupfundzace azinji abwerera ku pinthu pikhadasiya iwo nduli, pontho nee akhafambabve na iye.’—Jwau 6:60, 63, 66.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 6:44) Nkhabe munthu anadza kuna ine, Baba angakhonda kum’bweresa, pontho ine ndinadzamulamusa muli akufa pa ntsiku yakumalisa.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro Jwau 6:44
kum’bweresa: Maseze fala Yacigerego yakuti ‘kum’bweresa’ peno “kunkwewa” isaphatisirwa toera kukwewa kokota (Jwau 21:6, 11), iyo nee isapangiza kuti Mulungu asakakamiza anthu toera kuntumikira. Fala ineyi isabvekambo “kutundusa,” pontho mafala a Yezu asabverana na Yer. 31:3, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada. Pa vesi ineyi, Yahova alonga kuna atumiki ace akale: ‘Ine ndakubweresani toera ndikupangizeni ufuni wanga wakukhonda mala.’ (Septuaginta isaphatisirambo fala ibodzi ene Yacigerego pa vesi ineyi.) Lemba ya Jwau 12:32 NM, isapangizambo kuti Yezu asabweresa kuna iye anthu a ntundu onsene. Bhibhlya isapangiza kuti Yahova apasa anthu ufulu wakusankhula. Anthu onsene ali na ufulu wakusankhula kuntumikira peno nkhabe. (Deut. 30:19, 20) Mwakukoma ntima, Mulungu asatundusa anthu onsene akuti ali na cifuno cakuntumikira. (Masal. 11:5; Mis. 21:2; Mac. 13:48) Yahova asacita pyenepi mukuphatisira Bhibhlya na nzimu wace wakucena. Profesiya ya Iza. 54:13, idalongwa pa Jwau 6:45, isaphata basa kwa ale anabwereswa peno kutunduswa na Baba.—Onani Jwau 6:65.
(Jwau 6:64) Mbwenye alipo anango pakati panu anakhonda kukhulupira.’ Thangwi kubulukira pakutoma Yezu akhadziwa kuti mbani adakhonda kukhulupira, na ule akhafuna kunsandukira.
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro Jwau 6:64
Yezu akhadziwa . . . ule akhafuna kunsandukira: Yezu akhalonga Yuda Iskariyoti. Mbadzati kusankhula apostolo 12, Yezu aphupudza mbakacita phembero kuna Babace. (Luk. 6:12-16) Pakutoma Yuda akhali wakukhulupirika kuna Mulungu. Mbwenye Yezu akhadziwa kubulukira ku maprofesiya a Malemba Acihebheri kuti mbadasandukirwa na m’bodzi wa anyakupfundzace. (Masal. 41:9; 109:8; Jwau 13:18, 19) Pidatoma Yuda kukhala na manyerezero akuipa, Yezu wakuti akhadziwa pikhali muntima mwace na m’manyerezero ace, adzindikira kuti Yuda akhadacinja. (Mat. 9:4) Nakuti Mulungu asadziwa pyonsene, iye akhadziwa kuti Yezu mbadasandukirwa na m’bodzi wa anyakupfundzace. Tingadziwa makhaliro a Mulungu na njira idatsalakanira iye atumiki ace akale, tinaona kuti si pyakuthema tayu kulonga kuti Yuda akhadasankhulwa kale na Mulungu toera asandukire Yezu.
kubulukira pakutoma: Mafala anewa nee asalonga pyakubalwa kwa Yuda, peno ndzidzi udasankhulwa iye toera kukhala mpostolo, namasiku adaphupudza Yezu mbakacita phembero. (Luk. 6:12-16) Mbwenye, asalonga pya ndzidzi udatoma Yuda kucinja makhaliro ace, mbadzindikirwa na Yezu. (Jwau 2:24, 25; Apok. 1:1; 2:23; onani pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 6:70; 13:11.) Pyenepi pisapangizambo kuti Yuda nee akhacita pinthu mwasusudeu, mbwenye akhatoma kupinyerezera. Fala yakuti ‘pakutoma’ (Cigerego, ar·kheʹ) iri na mabvekero akusiyana m’Malemba Acigerego Acikristu mwakubverana na mbuto idalembwa iyo. Mwacitsanzo, pa lemba ya 2 Ped. 3:4, fala yakuti ‘pakutoma’ isalonga pya ndzidzi udatoma Mulungu kucita pinthu. Mbwenye m’midzidzi inango, fala ineyi isalonga pya cinthu cibodzi. Mwacitsandzo, Pedhru alonga kuti anthu akukhonda kukhala Ayuda atambira nzimu wakucena ‘ninga mudautambira ife pakutoma.’ (Mac. 11:15) Pedhru nee akhalonga pya ndzidzi udabalwa iye, peno ndzidzi udasankhulwa iye toera akhale mpostolo. Mbwenye, iye akhalonga pya ntsiku ya Pentekoste 33 N.W., ntsiku ‘yakutoma’ idatambira iwo nzimu wakucena toera akwanise kucita basa yakupambulika. (Mac. 2:1-4) Pitsandzo pinango pinapangiza kuti fala yakuti ‘pakutoma’ iri na mabvekero akusiyana mwakubverana na mbuto idalembwa iyo pisagumanika pa Luk. 1:2; Jwau 15:27; na 1 Jwau 2:7.
SUMANA 24-30 YA SETEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 7-8
“Yezu Akhapasa Mbiri Babace”
(Jwau 7:15-18) Penepo Ayuda adzumatirwa kakamwe, mbalonga: ‘Munthu uyu nee aenda kapfundza kuxikola. Mphapo asakwanisa tani kudziwa mwadidi pya Malemba?’ 16 Natenepa Yezu aatawira: ‘Pinapfundzisa ine si pyanga tayu, mbwenye ndi pya ule adandituma. 17 Khala munthu asafuna kucita pinafuna Mulungu, munthu unoyu anadziwa khala pinapfundzisa ine pisabuluka kuna Mulungu, peno ndisalonga pinanyerezera ine. 18 Munthu analonga pinafuna iye, asasaka kupaswa mbiri; mbwenye munthu anasaka kupasa mbiri ule adantuma, munthu unoyu ndi wandimomwene, pontho asacita pinthu mwakulungama.
“Pyalembwa”
5 Yezu akhafuna anthu adziwe kuti mphangwa zace zikhabuluka kupi. Iye alonga: ‘Pinapfundzisa ine si pyanga tayu mbwenye ndi pya ule adandituma.’ (Jwau 7:16) Mu ndzidzi unango, iye alonga: ‘Nkhabe cinthu cinacita ine ninga munafunira ine; mbwenye ndisalonga pire pidandipfundzisa Baba.’ (Jwau 8:28) Buluka penepo iye alonga: ‘Pinthu pinakupangani ine nee pisabuluka muna ine, mbwenye Baba wakuti asapitiriza kukhala na ine, ndiye anacita mabasace.’ (Jwau 14:10) Njira ibodzi idapangiza Yezu undimomwene wa mafala anewa ikhali yakuphatisira kazinji kene Mafala a Mulungu.
6 Tingapfundza mwacidikhodikho mafala adalonga Yezu, tinadzindikira kuti iye alonga mafala anango anagumanika mu ndandanda ya mabukhu a Malemba Acihebheri, pontho khundu ikulu ya mabukhu anewa yacita kulongwa kwene basi. Pakutoma, pyenepi pisakhala ninga nee pisabveka mwadidi. Panango munabvundzika kuti thangwi yanji m’basa yace yakumwaza mphangwa na kupfundzisa ya pyaka pitatu na hafu, Yezu nee aphatisira mabukhu onsene adalembwa mukutsogolerwa na Mulungu akhagumanika mu ndzidzi unoyu. Ndimomwene kuti iye mbadakwanisa kucita pyenepi. Mbwenye kumbukani kuti ndi mafala na pyakucita pyakucepa basi pya Yezu pidalembwa. (Jwau 21:25) Inde, panango munaleri mwakugaluza mafala onsene adalonga Yezu m’midzidzi yakucepa. Cincino, nyerezerani kuti mukulonga pya Mulungu na Umambo wace m’midzidzi mingasi basi na mukuwangisira toera kufokotoza khundu ikulu ya mabukhu a Malemba Acihebheri! Kusiyapo pyenepi, m’midzidzi izinji Yezu nee akhali na mipukutu yakulembwa. Mukhacita iye Nkhani yace yakudziwika kakamwe ya Paphiri, iye alonga pizinji thangwi ya Malemba Acihebheri—pyonsene apilonga kubulukira mu nsolo!
(Jwau 7:28, 29) Pikhapfundzisa iye mu templo, Yezu alonga mwakugaluza, mbati: ‘Imwe musandidziwa, pontho musadziwa kudabuluka ine. Ine nee ndabwera ninga munafunira ine, mbwenye Ule adandituma ndi wandimomwene, imwe nkhabe kundziwa. 29 Ine ndisandziwa, thangwi ndine muimiriri wace, Iye ndiye adandituma.’
(Jwau 8:29) Ule adandituma ali na ine; iye nee andisiya ndekhene, thangwi ndzidzi onsene ndisacita pinthu pinakomerwa na iye.’
w11 15/3 11 ¶19
Citani Pinthu Mwakubverana na Nzimu wa Mulungu, Tayu wa Dziko
19 Bverani Yahova mu pinthu pyonsene. Ndzidzi onsene Yezu akhacita pinthu toera kukomeresa Babace. Mbwenye ntsiku inango, iye akhali na manyerezero akucita pinthu pyakusiyana na pikhafuna Babace. Ngakhale tenepo, iye apanga Babace na cinyindiro consene: ‘Mbapicitike ninga munafunira imwe, tayu ninga munafunira ine.’ (Luka 22:42) Natenepa bvundzikani: ‘Kodi ndisabvera Mulungu ngakhale m’midzidzi yakunentsa?’ Kubvera Mulungu ndi kwakufunika kakamwe toera tiwine umaso wakukhonda mala. Ife tisafunika kumbvera ninga Nciti mu makhundu onsene a umaso wathu, thangwi Iye ndi Phata ya umaso wathu. (Masal. 95:6, 7) Ife nkhabe khala na uxamwali na Mulungu tingakhonda kumbvera.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 7:8-10) Imwe ndokoni kuphwando, ine nee ndinaenda cincino kuphwando ineyi, thangwi ndzidzi wanga udzati kukwana.’ 9 Pidamala iye kulonga pyenepi, apitiriza mu Galileya. 10 Mbwenye pidamala kuenda abale ace kuphwando, iye aendambo ncibisobiso.
w07 1/2 6 ¶4
Thangwi Yanji Tisafunika Kulonga Undimomwene?
Ndi citsandzo cipi cidapereka Yezu kukhundu ineyi? Ntsiku inango, Yezu akhacedza na anthu akuti apangiza cifuno cakucita naye ulendo, mbwenye iwo nee akhalambira Mulungu. Iwo alonga kuna iye: ‘Buluka kuno uende ku Yudeya.’ Kodi Yezu aatawira tani? ‘Imwe ndokoni kuphwando ku Yerusalemu, ine nee ndinaenda cincino kuphwando ineyi, thangwi ndzidzi wanga udzati kukwana.’ Mbwenye pakupita ndzidzi ungasi, Yezu aendadi kuphwando ku Yerusalemu. Thangwi yanji Yezu aatawira munjira ineyi? Iwo nee akhafunika kudziwa mbuto zonsene zikhafuna kupita na Yezu. Maseze Yezu nee alonga uthambi, mbwenye toera kucalira pinthu pyakuti mbipidabweresa nyatwa kuna iye peno kuna anyakupfundzace, iye nee aapasa ntawiro wa pyonsene pikhafuna iwo. Unoyu nee ukhali uthambi, thangwi mukulonga pya Kristu, mpostolo Pedhru alemba: ‘Iye nee acita madawo, pontho pamulomo pace nee pabuluka mafala authambi.’—Jwau 7:1-13; 1 Pedro 2:22.
(Jwau 8:58) Yezu aatawira: ‘Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti, Abhrahamu mbadzati kubalwa, ine ndikhalipo kale.’
nwtsty cidzindikiro pa Jwau 8:58
ine ndikhalipo kale: Ayuda akuti akhaida Yezu akhafuna kumponyera miyala thangwi akhalonga kuti iye ‘aona Abrahamu,’ natenepa, ninga mudalongera iwo, Yezu ‘nee akhali na pyaka 50.’ (Jwau 8:57) Yezu aatawira mukuapanga pya umaso ukhali na iye kudzulu mbadzati kubwera pa dziko yapantsi ninga anju wamphambvu, Abrahamu mbadzati kubalwa. Anango asalonga kuti vesi ineyi isapangiza kuti Yezu ndi Mulungu. Iwo asalonga kuti fala Yacigrego idaphatisirwa pano, e·goʹ ei·miʹ isabverana na Septuaginta pa Eks. 3:14, pontho mavesi mawiri ene ali na mabvekero mabodzi ene. (Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 4:26.) Kukhundu ino, mabvekero a fala Yacigrego yakuti ei·miʹ atoma kuphata basa ‘Abhrahamu mbadzati kubalwa,’ pontho asapitiriza kuphata basa. Mbwenye mabvekero andimomwene a fala ineyi ndi akuti ‘ine ndikhalipo kale,’ pontho Mabhibhlya mazinji akale na a cincino asaphatisirambo fala ineyi. Natenepa, pa lemba ya Jwau 14:9, fala ibodzi ene Yacigrego yakuti ei·miʹ yaphatisirwa toera kubvekesa mafala a Yezu: ‘Ndiri na imwe mu ndzidzi uzinji kakamwe, mphapo iwe Filipi udzati kundidziwa?’ Mabhibhlya mazinji asaphatisira fala ibodzi ene toera kupangiza kuti mwakubverana na mbuto idalembwa iyo, si pyakuipa tayu kuthumburuza fala yakuti ei·miʹ ninga ‘ndikhalipo kale.’ (Pitsandzo pinango pya mabvekero a fala ineyi Yacigerego pisagumanika pa Luk. 2:48; 13:7; 15:29; Jwau 1:9; 5:6; 15:27; Mac. 15:21; 2 Akor. 12:19; 1 Jwau 3:8.) Pontho, mafala a Yezu anagumanika pa Jwau 8:54, 55 asapangiza kuti iye nee akhalonga kuti ndi sawasawa na Babace.