Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki ya Outubro
SUMANA 1-7 YA OUTUBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 9-10
“Yezu Asatsalakana Mabirace”
(Jwau 10:1-3) ‘Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti munthu anakhonda kupita na pansuwo wa thanga ya mabira, mbwenye mbakwira na pa mbuto inango, unoyu ndi mbava. 2 Mbwenye ule anapita na pansuwo, ndi nkumbizi wa mabira. 3 Nyakuonera nsuwo asanfungulira, penepo mabira asabva fala yace. Iye asacemera mabirace na dzina, mbabuluka nawo kunja.
(Jwau 10:11) Ine ndine nkumbizi wadidi; nkumbizi wadidi asapereka umaso wace toera kupulumusa mabirace.
(Jwau 10:14) Ine ndine nkumbizi wadidi. Ine ndisadziwa mabira anga, pontho mabira anga asandidziwa,
nwtsty cithundzithundzi
Thanga ya mabira
Thanga ya mabira ikhamangwa toera kutsidzikiza mabira kuti akhonde kubiwa na kudyiwa na pinyama pinango. Namasiku akumbizi akhafungira mabira awo n’thanga. Mu ndzidzi wakale, mathanga nee akhali na ntsoi, anango akhali makulu anango mang’ono, pontho kazinji kene akhamangwa na miyala mbakhala na nsuwo ubodzi basi. (Num. 32:16; 1 Sam. 24:3; Sof. 2:6) Juwau alonga pya ‘kupita na pansuwo’ wa thanga wakuti ukhali na ‘nyakuonera.’ (Jwau 10:1, 3) M’pisa pinango, thanga ibodzi ikhaikhwa mikumbi mingasi, natenepa nyakuonera nsuwo akhafunika kupitiriza kuyang’anira toera kutsidzikiza mabira. Namacibese, nyakuonera akhafungula nsuwo toera akumbizi akwate mabira awo. Nkumbizi m’bodzi na m’bodzi akhafunika kucemera mabirace na mabirace akhakwanisa kudzindikira fala ya nkumbizi wawo mbantowera. (Jwau 10:3-5) Yezu alonga nsangani unoyu toera kupangiza njira inatsalakana iye anyakupfundzace.—Jwau 10:7-14.
w11 15/5 7-8 ¶5
Mabanja Acikristu—‘Khalani Maso’
Kulonga mwakuphipirisa, kubverana kwa nkumbizi na mabirace kusanyindira kudziwana mwadidi na kunyindirana. Nkumbizi asadziwa mwadidi mabirace, pontho mabira asadziwa mbanyindira nkumbizi wawo. Iwo asadziwa fala yace mbambvera. Yezu alonga: ‘Ine ndisadziwa mabira anga, pontho mabira anga asandidziwa.’ Pyenepi pisabveka kuti iye asadziwa mwadidi mpingo. Fala Yacigrego idathumburuzwa pano kuti ‘kudziwa’ isabveka ‘kudziwa mwadidi munthu.’ Mwandimomwene, Nkumbizi Wadidi asadziwa mabirace onsene. Iye asadziwa pinafuna iwo, pinacimwana iwo na pinakwanisa iwo kucita. Yezu wakuti ndi citsandzo cathu, iye asadziwa pyonsene pinacitikira mabirace. Pontho mabira asadziwa mwadidi nkumbizi wawo mbanyindira citsogolero cace.
(Jwau 10:4, 5) Angamala kubulusa mabirace, iye asaenda patsogolo pawo. Mabira asantowera thangwi iwo asadziwa fala yace. 5 Iwo cipo anatowera munthu anakhonda iwo kudziwa, mbwenye anan’thawa, thangwi iwo nkhabe kudziwa fala ya munthu unoyu.’
“Yezu Alonga Pyonsene Kuna Anthu Mukuphatisira Misangani”
M’bukhu yace yakuti The Historical Geography of the Holy Land (Mbiri ya Mbuto ya Dziko Yakucena), George A. Smith alemba: “Midzidzi inango tikhapuma ndzidzi wakumasikati cifupi na ubodzi mwa micera ya ku Yudeya, yakuti akumbizi atatu peno anai akhabwera na mikumbi yawo. Mikumbi yonsene ikhabvungazikana, pontho ife tikhabvundzika kuti nkumbizi m’bodzi na m’bodzi anadziwa tani nkumbi wace. Mbwenye mudamala mabira kumwa madzi na kusendzeka, nkumbizi m’bodzi na m’bodzi aenda pa mbuto yace ekha mbacemera ninga munacemerera iye mabirace; natenepa mabira a nkumbizi m’bodzi na m’bodzi akhabuluka mbaenda kuna nkumbizi wawo munjira yadidi.” Yezu asankhula nsangani wadidi kakamwe toera kubvekesa ntsonga yakuti tingadziwa na kubvera pipfundziso pyace na pitsogolero pyace, tinakwanisa kugumana citsalakano ca ‘nkumbizi wadidi.’
(Jwau 10:16) ‘Pontho ine ndiri na mabira anango akuti nee ndi a n’thanga iyi; anewa ndisafunikambo kuabweresa, iwo anadzabva fala yanga, mbadzakhala nkumbi ubodzi, na nkumbizi m’bodzi.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 10:16
kuabweresa: Peno “kuatsogolera.” Fala Yacigerego yakuti aʹgo idaphatisirwa pano m’midzidzi inango isabveka “toera kuabweresa” peno “toera kuatsogolera,” mwakubverana na mbuto idalembwa iyo. Tsamba ibodzi Yacigerego idalembwa na manja cifupi na caka 200 N.W. yaphatisirambo fala Yacigerego (sy·naʹgo) yakuti kazinji kene isabveka “kugumanya.” Ninga Nkumbizi Wadidi, Yezu asagumanya, asatsogolera, asatsidzikiza na asadyesa mabira a nkumbi unoyu (anacemerwambo ‘nkumbi ung’ono’ pa Luk. 12:32) na mabirace anango. Onsene adzakhala nkumbi ubodzi mbatsogolerwa na nkumbizi m’bodzi. Mafala anewa akuphiphirisa asagomezera kuti atowereri a Yezu mbadakhala akubverana kakamwe.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 9:38) Iye alonga: ‘Mbuya, ine ndisan’khulupira.’ Penepo iye agodamira Yezu.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 9:38
agodamira Yezu: Peno “amulemedza; ampasa mbiri.” Fala Yacigerego yakuti pro·sky·neʹo kazinji kene isathumburuzwa toera kulonga “kulambira” alungu peno adzimunthu. (Mat. 4:10; Luk. 4:8) Mbwenye kukhundu ino, mamuna wakuti akhadabalwa boliboli, adzindikira kuti Yezu akhali muimiriri wa Mulungu mban’godamira. Mamuna unoyu nee akhaona Yezu ninga Mulungu, mbwenye akhamuona ninga ‘Mwana wa munthu,’ Mesiya, wakuti akhadapaswa mphambvu na Mulungu toera kucita pinthu. (Jwau 9:35) Panango mamuna unoyu agodamira Yezu, ninga mukhacitira anthu analongwa m’Malemba Acihebheri. Iwo akhagodama angagumanikana na aprofeta, amambo, peno anthu anango akhaimirira Mulungu. (1 Sam. 25:23, 24; 2 Sam. 14: 4-7; 1 Ama. 1: 16; 2 Ama. 4: 36, 37) Kazinji kene anthu akhagodamira Yezu toera kupangiza kuti akhapereka takhuta thangwi ya ciphedzo cikhapaswa iwo na Mulungu, peno thangwi yakukhala akutawirika kwa Iye.—Onani pidzindikiro pya pfundziro pa Mat. 2:2; 8:2; 14:33; 15:25.
(Jwau 10:22) Pa ndzidzi unoyu kwacitika Phwando Yakucenesa Templo mu Yerusalemu. Unoyu ukhali ndzidzi wa khoni,
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 10:22
Phwando Yakucenesa Templo: Dzina ya phwando ineyi mu Cihebheri ndi Hanuka (chanuk·kahʹ), yakuti isabveka “Kuzimula; Kupereka.” Phwando ineyi yatoma kucitwa pa ntsiku 25 ya mwezi wa Kisleu, cifupi na ndzidzi wa khoni, pontho ikhacitwa mu ntsiku zisere, (onani cidzindikiro ca pfundziro pa ndzidzi wa khoni mu vesi ineyi na Apêndice B15) toera kukumbuka ndzidzi udaperekwa pontho templo ya ku Yerusalemu kuna Mulungu mu caka 165 M.N.W. Mambo wa ku Sirya akhacemerwa Antíoco IV Epifânio akhadapwaza Yahova, Mulungu wa Ayuda, mukupswipisa templo Yace. Mwacitsandzo, iye amanga guwa padzulu pa guwa ikulu ya ntsembe yakuti ntsiku zonsene ikhaphatisira toera kupereka ntsembe zakupiswa. Toera kupswipisiratu templo ya Yahova, pa ntsiku 25 ya mwezi wa Kisleu wa caka 168 M.N.W., Antíoco apereka ntsembe za nkhumba pa guwa, pontho awadza madzi a cibvumba ca nkhumba mu templo yonsene. Kusiyapo pyenepi, iye apisa misuwo mikulu ya templo, afudza mbuto ikhaphatira basa anyantsembe, akwata guwa ya ntsembe ya ouro, meza ikhaikhirwa mikate na cakuikhira nyale ca ouro. Buluka penepo iye apereka templo ya Yahova kuna mulungu wauthambi akhacemerwa Zeu wa Olimpu. Pakupita pyaka piwiri, Yuda Makabheu akunda Antíoco, nzinda na templo mbipikhala m’manja mwace. Pidamala kuceneswa templo, phwando yakupereka pontho templo yacitwa ntsiku 25 ya mwezi wa Kisleu wa 165 M.N.W. Pyenepi pyacitika pyaka pitatu Antíoco mbadamala kale kupereka ntsembe kwa mulungu wace Zeu. Ntsembe zakupiswa zikhaperekwa ntsiku zonsene kuna Yahova. Bhibhlya nkhabe kupangiza kuti Yahova aphedza Yuda Makabheu toera kuwina na kuntsogolera toera kusasanyira pontho templo. Mbwenye Yahova akhadaphatisira kale anthu a madzindza anango, ninga Siro wa ku Persya toera kucita pikhafuna iye thangwi ya ulambiri Wace. (Iza. 45:1) Natenepa ndi pyakuthema kulonga kuti Yahova anakwanisa kuphatisira munthu m’bodzi pakati pa mbumba yace toera kukwanirisa cifuniro Cace. Bhibhlya isalonga kuti templo ikhafunika kuphata basa toera maprofesiya akhalonga pya Mesiya, basa yace yakumwaza mphangwa na ntsembe ikhafuna iye kupereka akwanirisike. Pontho ntsembe zikhapereka Alevi zikhafunika kupitiriza mpaka ndzidzi ukhafuna kupereka Mesiya ntsembe ikulu, umaso wace toera kupulumusa anthu. (Dan. 9:27; Jwau 2:17; Aheb. 9:11-14) Atowereri a Kristu nee akhafunika kucita Phwando Yakucenesa Templo. (Akol. 2:16, 17) Mbwenye nkhabe cinapangiza kuti Yezu na anyakupfundzace akhondesa anthu kucita phwando ineyi.
SUMANA 8-14 YA OUTUBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 11-12
“Towezerani Ntsisi za Yezu”
n(Jwau 11:23-26) Yezu ampanga: ‘M’bale wako anadzalamuka.’ 24 Marta atawira: ‘Ine ndisadziwa kuti iye anadzalamuka pakulamuswa kwa anyakufa pa ntsiku yakumalisa.’ 25 Yezu ampanga: ‘Ine ndine kulamuka muli akufa na umaso. Munthu onsene anandikhulupira, maseze afe, anadzakhala pontho na umaso; 26 pontho munthu onsene ali maso angandikhulupira, iye cipo anadzafa. Usakhulupira pyenepi?’
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 11:24, 25
Ine ndisadziwa kuti iye anadzalamuka: Marta akhanyerezera kuti Yezu akhalonga pya kulamuswa muli akufa kwa ntsogolo. (Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 6:39.) Iye akhali na cikhulupiro cakuwanga thangwi ya pyenepi. Atsogoleri anango amauphemberi a ntsiku za Marta, akhacemerwa Asadhuki, akhakhonda kuti anthu akufa mbadalamuswa, maseze Bhibhlya isalonga pyenepi. (Dan. 12:13; Mark. 12:18) Afarisi akhakhulupira kuti umaso wa munthu nkhabe kufa. Mbwenye, Marta akhadziwa kuti Yezu apfundzisa pya cidikhiro ca kulamuswa kwa anthu muli akufa, pontho iye alamusa anthu muli akufa, maseze anango nee amala ndzidzi uzinji ninga Lazaro.
Ine ndine kulamuka muli akufa na umaso: Kufa kwa Yezu na kulamuswa kwace kwafungula njira toera anthu adamala kufa akhale pontho na umaso. Pidamala Yezu kulamuswa muli akufa, Yahova ampasa mphambvu, tayu basi ene toera kulamusa anthu muli akufa, mbwenye toera kuapasa umaso wakukhonda mala. (Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 5:26.) Pa Apok. 1:18, Yezu alonga kuti iye ndi ‘ule wakuti ali maso,’ wakuti ali na ‘maxavi a kufa na a Masiye.’ Natenepa, tsogolo ya anthu ali maso na adafa, isanyindira Yezu. Iye apikira kuti anadzalamusa anthu adamala kufa mbakhala pontho na umaso, anango analamuswa toera aende katonga pabodzi na iye kudzulu, anango toera akhale mu dziko ipswa pantsi pa Umambo wa Mulungu.—Jwau 5:28, 29; 2 Ped. 3:13.
(Jwau 11:33-35) Yezu pidaona iye kuti Mariya akulira, pontho Ayuda adabwera na iye akhalira, iye anentseka muntima mwace mbatsukwala kakamwe. 34 Iye aabvundza: ‘Mwamuikha kupi?’ Iwo antawira: ‘Mbuya, bwerani muone.’ 35 Yezu atoma kulira.
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 11:33-35
kulira: Fala Yacigerego idathumburuzwa “kulira” kazinji kene isabveka kulira mwakugaluza. Fala ibodzi ene yaphatisirwa kwa Yezu mu ndzidzi udalonga iye pyakufudzwa kwa Yerusalemu.—Luk. 19:41.
anentseka . . . mbatsukwala kakamwe: Mafala anewa mawiri a cilongero cakale aphatisirwa toera kupangiza kuti Yezu atsukwala kakamwe mu ndzidzi unoyu. Fala Yacigerego idathumburuzwa “kunentseka” (em·bri·maʹo·mai) kazinji kene isapangiza mabvero anango, mbwenye pano isapangiza kuti Yezu anentseka kakamwe. Fala Yacigerego idathumburuzwa “kutsukwala” (ta·rasʹso) m’midzidzi inango isabveka kudzudzumika. Mwakubverana na nyakupfundza unango, kukhundu ino fala ineyi isabveka ‘kubva kupha muntima peno kubvera anthu ntsisi thangwi ya nyatwa inatamba iwo.’ Fala ibodzi ene yaphatisirwa pa Jwau 13:21 toera kufokotoza pidacita Yezu mu ndzidzi udasandukirwa iye na Yuda.—Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 11:35.
muntima mwace: Peno “m’manyerezero.” Fala Yacigerego yakuti pneuʹma panango yaphatisirwa pano munjira yakuti inakulumiza ntima waciphiphiriso wa munthu toera kuncitisa kulonga peno kucita pinthu munjira zakusiyana-siyana.—Onani Glossário, “Espírito.”
atoma kulira: Fala idaphatisirwa pano (da·kryʹo) yabulukira ku fala Yacigerego yakuti “misozi,” pontho fala ineyi yaphatisirwa pa lemba ya Luk. 7:38; Mac. 20:19, 31; Aheb. 5:7; Apok. 7:17; 21:4. Pisaoneka kuti kazinji kene fala ineyi isaphatisirwa toera kulonga misozi, tayu kulira mwakugaluza. Natenepa fala ineyi yaphatisirwa basi ene pa lemba ibodzi m’Malemba Acigerego Acikristu, pontho ndi yakusiyana na idalembwa pa Jwau 11:33 (onani cidzindikiro ca pfundziro) toera kupangiza kulira kudacita Mariya na Ayuda. Yezu akhadziwa kuti iye mbadalamusa Lazaro muli akufa, mbwenye atsukwala kakamwe pidaona iye axamwali ace mbakalira. Mukukulumizwa na ufuni, pontho thangwi yakubvera ntsisi axamwali ace, iye alira pakweca. Pyenepi pisapangiza kuti Yezu asabvera ntsisi ale adaferwa na anyakufunika awo thangwi ya kudawa kwa Adhamu.
(Jwau 11:43, 44) Pidamala iye kulonga pyenepi, akhuwa mwakugaluza: “Lazaro, buluka panja!” 44 Munthu unoyu wakuti akhadafa, abuluka panja, miyendo yace na mikono yace ikhadapyangirirwa na miceka, pontho nkhope yace ikhadaphimbirwa na nguwo. Yezu aapanga: ‘Nsudzuleni, munsiye aende pyace.’
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 11:49) Mbwenye m’bodzi mwa iwo anacemerwa Kaifa, wakuti akhali nkulu wa anyantsembe caka ceneci, aapanga: ‘Imwe nkhabe cinthu cinadziwa imwe,
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 11:49
nkulu wa anyantsembe: Mu ndzidzi ukhatongeka dzindza ya Izraeli yokhene, nkulu wa nyantsembe nee akhacinjwa mpaka kufa kwace. (Num. 35:25) Mbwenye mu ndzidzi ukhatongwa dzindza ya Izraeli na Aroma, atsogoleri Aciroma akhali na utongi wakukhazikisa na kubulusa nkulu wa anyantsembe. (Onani Glossário, “Sumo sacerdote.”) Kaifa, adakhazikiswa na Aroma, akhali na maluso mazinji kakamwe, pontho atumikira ninga nyantsembe mu ndzidzi uzinji kupiringana ale adapitira iye mbuto. Iye akhazikiswa cifupi na caka 18 N.W. na apitiriza na cidzo ceneci mpaka cifupi na caka 36 N.W. Pidalonga Juwau kuti Kaifa akhali nkulu wa anyantsembe mu caka 33 N.W., panango akhalonga kuti cidzo ca Kaifa ninga nkulu wa anyantsembe cikhaphataniza caka cidaphiwa Yezu, caka cakuti nkhabe duwalika.—Onani Apêndice B12 toera kudziwa kukakhala nyumba ya Kaifa.
(Jwau 12:42) Ngakhale tenepo, atongi azinji akakhulupira Yezu, mbwenye thangwi ya Afarisi, iwo nee akhalonga kuti asan’khulupira, toera akhonde kuthamangiswa mu sinagoga;
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 12:42
atongi: Panango fala Yacigerego idathumburuzwa ‘atongi’ isalonga pya nsoka wa Ayuda ukhacita khundu ya Thando Ikulu Yakutonga Miseru. Fala ineyi yaphatisirwa pa Jwau 3:1 toera kulonga pya Nikodhemu wakuti akhacita khundu ya nsoka unoyu.—Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 3:1.
kuthamangiswa mu sinagoga: Peno “kukhonda kucita pontho khundu ya sinagoga.” Fala Yacigerego yakuti a·po·sy·naʹgo·gos yaphatisirwa basi ene pa Jwau 12:42 na 16:2. Munthu wakuthamangiswa akhapwazwa, pontho nee akhafunika kucedza na anango. Kupambula munthu munjira ineyi toera akhonde cita khundu ya Ayuda kukhacitisa kuti banja ya munthu unoyu inentseke toera kugumana kobiri. Masinagoga akuti akhaphatisirwa makamaka toera kupfundzisira anthu, akhaphatisirwambo ninga mathando akutongera miseru akuti akhali na mphambvu yakubulusa munthu mu sinagoga na kuntcunyusa.—Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Mat. 10:17.
SUMANA 15-21 YA OUTUBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 13-14
“Ine Ndakupangizani Pinafunika Imwe Kucita”
(Jwau 13:5) Buluka penepo, iye aikha madzi m’basiya, mbatoma kutsuka miyendo ya anyakupfundzace, mbaipukuta na tuwalya idamanga iye ncunu mwace.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 13:5
kutsuka miyendo ya anyakupfundzace: Mu Izraeli wakale, anthu akhabvala kakamwe masandalya. Nakuti masandalya asasiya khundu ikulu ya manyalo kunja, pikhali pyakukhonda nentsa toera miyendo ya anyakucita ulendo ipswipe mwakucimbiza kakamwe na pfumbi peno matope. Na thangwi ineyi, anthu akhadula masandalya awo angafika pa nsuwo wa nyumba, pontho mwanaciro nyumba akhafunika kutsuka miyendo ya alendo ace. Bhibhlya iri na malemba mazinji analonga thangwi ya pyenepi. (Gen. 18:4, 5; 24:32; 1 Sam. 25:41; Luk. 7:37, 38, 44) Pidatsuka Yezu manyalo a anyakupfundzace, iye akhaapfundzisa kuti iwo akhafunikambo kukhala akucepeseka toera akwanisembo kutumikira anango.
(Jwau 13:12-14) Pidamala iye kutsuka miyendo yawo, Yezu abvala nguwo yace yapadzulu, mbakhala pontho pameza, mbaabvundza: ‘Musabvesesa pinthu pidakucitirani ine? 13 Imwe musandicemera ‘Mpfundzisi,’ pontho musandicemera ‘Mbuya,’ ndimomwene, ine ndinedi. 14 Mphapo, khala ine Mbuya na Mpfundzisi, ndatsuka miyendo yanu, imwe musafunikambo kutsuka miyendo ya unango na ndzace.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 13:12-14
musafunikambo: Peno “citanimbo pibodzi pyene.” Kazinji kene fala Yacigerego idaphatisirwa pano isalonga pya kobiri. Mwacitsandzo, fala ineyi isaphatisirwa kwa “ule adafiyari, peno ule adafiyarisi.” (Mat. 18:28, 30, 34; Luk. 16:5, 7) Mbwenye pano na m’makhundu anango isaphatisirwa toera kupangiza pinafunika ife kucita toera kuphedza anango.—1 Jwau 3:16; 4:11; 3 Jwau 8.
(Jwau 13:15) Ine ndakupangizani pinafunika imwe kucita, toera imwe mucitembo sawasawa ninga mudakucitirani ine.
w99 1/3 31 ¶1
Munthu Wankulu Kupiringana Onsene Acita Basa Yakucepeseka
Pidatsuka iye miyendo ya anyakupfundzace, Yezu apereka citsandzo cakufunika kakamwe ca kucepeseka. Mwandimomwene, Akristu nkhabe funika kuoneka ninga akufunika kakamwe mbafuna kuti ndzidzi onsene atumikirwe na anango, pontho iwo nkhabe funika kusaka cidzo toera alemedzwe. M’mbuto mwace, asafunika kutowezera citsandzo ca Yezu, wakuti ‘nee abwera toera kutumikirwa, mbwenye toera kutumikira na kupereka umaso wace ninga ciomboli toera kupulumusa anthu azinji.’ (Mateo 20:28) Inde, atowereri a Yezu asafunika kukhala dzololo toera kucita mabasa anaoniwa ninga akupwazika kakamwe toera kuphedza anango.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 14:6) Yezu antawira: ‘Ine ndine njira, undimomwene na umaso. Nkhabe munthu anaenda kuna Baba mbakhonda kupita na pana ine.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 14:6
Ine ndine njira, undimomwene na umaso: Yezu ndi njira thangwi maphembero a anthu anakwanisa kubviwa na Mulungu basi ene kubulukira mwa iye. Kusiyapo pyenepi, iye ndi “njira” toera anthu akwanise pontho kukhala na uxamwali na Mulungu. (Jwau 16:23; Arom. 5:8) Yezu ndi undimomwene thangwi iye akhalonga na akhala maso mwakubverana na undimomwene. Pontho iye akwanirisa maprofesiya akhalonga pya basa yace yakufunika kakamwe toera kukwanirisa cifuniro ca Mulungu. (Jwau 1:14; Apok. 19:10) Maprofesiya anewa adzakhala ‘inde, peno akwanirisika kubulukira mwa iye.’ (2 Akor. 1:20) Yezu ndi umaso thangwi kubulukira ku ciomboli, iye apasa mwai anthu toera akhale na cidikhiro ca ‘umaso wandimomwene,’ nkhubveka kuti ‘umaso wakukhonda mala.’ (1 Tim. 6:12, 19; Aef. 1:7; 1 Jwau 1:7) Iye anadzakhalambo ‘umaso’ mu ndzidzi unafuna iye kulamusa pikwi na pikwi pya anthu adamala kufa toera akhale pontho maso mbakhala na cidikhiro cakukhala m’Paraizu kwenda na kwenda.—Jwau 5:28, 29.
(Jwau 14:12) Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti, munthu anandikhulupira anadzacitambo mabasa anacita ine; pontho anadzacita mabasa makulu kupiringana anacita ine, thangwi ine ndiri kuenda kuna Babanga.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 14:12
mabasa makulu kupiringana anacita ine: Yezu nee akhafuna kulonga kuti anyakupfundzace mbadacita pirengo pikulu kakamwe kupiringana pyace. M’mbuto mwace, iye adzindikira mwakucepeseka kuti anyakupfundzace mbadamwaza mphangwa na kupfundzisa m’mbuto zizinji kakamwe kupiringana zidapita iye. Anyakupfundzace mbadamwaza mphangwa mu ndzidzi uzinji, pontho kwa anthu azinji kakamwe kupiringana iye. Natenepa mafala a Yezu asapangiza kuti akhali na cinyindiro cakuti atowereri ace mbadapitiriza na basa ikhacita iye.
SUMANA 22-28 YA OUTUBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 15-17
“Imwe Nkhabe Cita Khundu ya Dziko”
(Jwau 15:19) Mbamudakhala ninga anthu a dziko, anthu a dziko mbadakomerwa na imwe. Nakuti cincino nee musacitabve khundu ya dziko, mbwenye ine ndakusankhulani pakati pa anthu a dziko, na thangwi ineyi anthu a dziko asakuidani.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 15:19
dziko: Kukhundu ino, fala Yacigerego yakuti koʹsmos isalonga pya dziko ya anthu akuti ndi akusiyana kakamwe na atumiki a Mulungu, anthu akuti nkhabe cita pinafuna Mulungu. Basi ene evanjelyu ya Juwau ndi inalonga mafala a Yezu akuti anyakupfundzace nkhabe cita khundu ya dziko, munjira inango, iwo ndi akusiyana na dziko. Yezu alonga pontho m’maulendo mawiri mafala mabodzi ene mu phembero yace yakumalisa na apostolo ace akukhulupirika.—Jwau 17:14, 16.
(Jwau 15:21) Mbwenye iwo anadzakucitirani pinthu pyenepi pyonsene thangwi ya dzina yanga, thangwi iwo nkhabe kudziwa Ule adandituma.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 15:21
thangwi ya dzina yanga: M’Bhibhlya, fala yakuti “dzina” m’midzidzi inango isapangiza mwanaciro dzina, makhaliro ace na umunthu wace onsene. (Onani cidzindikiro ca pfundziro pa Mat. 6:9.) Natenepa, dzina ya Yezu isapangizambo cidzo na mphambvu zidapaswa iye na Babace. (Mat. 28:18; Afil. 2:9, 10; Aheb. 1:3, 4) Yezu alonga kuti thangwi yanji anthu a dziko mbadatcinga atowereri ace: thangwi iwo nkhabe kudziwa Ule adantuma. Kudziwa Mulungu mbukudaaphedza toera kubvesesa kuti dzina ya Yezu isabvekanji. (Mac. 4:12) Pyenepi mbipidaphataniza kudziwa kuti Yezu ndi Ntongi adakhazikiswa na Mulungu, Mambo wa amambo, wakuti anthu onsene anafuna kukhala maso asafunika kumbvera.—Jwau 17:3; Apok. 19:11-16; onani Masal. 2:7-12.
(Jwau 16:33) Ine ndalonga pinthu pyenepi toera kubulukira mwa ine, imwe mukhale na ntendere. Mu dziko imwe munadzaona nyatwa, mbwenye khalani na cipapo! Ine ndakunda dziko.’
it-1 557
Cipapo
Ngakhale Akristu asatcingwa na anthu a dziko ino, mbwenye iwo asadziwa kuti toera apitirize kukhala akukhulupirika asafunika kukhala na cipapo toera akhonde kucita khundu ya dziko, pontho iwo asadziwa kuti angacita pyenepi anakhala anyamalwa a Yahova Mulungu. Yezu Kristu apanga anyakupfundzace: ‘Mu dziko imwe munadzaona nyatwa, mbwenye khalani na cipapo! Ine ndakunda dziko.’ (Jwau 16:33) Mwana wa Mulungu nee atawira kunyengererwa na dziko, mbwenye iye aikunda pidakhonda iye kucita khundu mu pinthu pyonsene pya dziko. Citsandzo ca Yezu Kristu ninga nyakukunda dziko, na nkhombo zidakhala na iye thangwi yakukhulupirika kwace, cisatiphedza toera tikhalembo na cipapo cakukhala anthu akusiyana kakamwe na anthu a dziko.—Jwau 17:16.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 17:21-23) toera iwo onsene akhale m’bodzi, ninga imwe Baba muli wakuphatana na ine, inembo ndiri wakuphatana na imwe, iwombo akhale akuphatana na ife, toera dziko ikhulupire kuti ndimwe adandituma. 22 Ine ndaapasa mbiri idandipasa imwe, toera iwo akhale m’bodzi, ninga ife ndife m’bodzi. 23 Ine ndikhale wakuphatana na iwo, imwe mukhale wakuphatana na ine, iwo mbakhala akuphatana kakamwe, toera dziko idziwe kuti ndimwe adandituma, pontho kuti imwe mwaafuna ninga mudandifunira imwe.
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 17:21-23
m’bodzi: Peno “nsoka.” Yezu alonga mu phembero kuti anyakupfundzace andimomwene mbadadzakhala ‘m’bodzi,’ peno onsene mbadaphata basa na cifuniro cibodzi, tenepa ninga iye na Babace ndi ‘m’bodzi,’ munjira yakuti asanyerezera pibodzi pyene, pontho asabverana. (Jwau 17:22) Pa 1 Akor. 3:6-9, Paulu alonga ntundu unoyu wakubverana pakati pa Mulungu na atumiki ace mu ndzidzi unaphata iwo basa pabodzi.—Onani 1 Akor. 3:8 na pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 10:30; 17:11.
mbakhala akuphatana kakamwe: Peno “akubverana kakamwe.” Mu vesi ineyi, Yezu alandanisa kubverana kakamwe na kufuniwa na Babace. Pyenepi pisabverana na lemba ya Akol. 3:14, inalonga kuti: ‘Ufuni. . . usacitisa anthu kukhala akuphatana kakamwe.’ Mbwenye kuphatana kweneku kuli na madire. Kuphatana kunalongwa mu vesi ineyi nee kusabveka kuti atowereri a Yezu anakhala na maluso, misambo na cikumbuntima cibodzi cene. M’mbuto mwace, vesi ineyi isapangiza kuti atowereri a Yezu asacita basa ibodzi ene, asakhulupira pibodzi pyene, pontho asapfundzisa pibodzi pyene.—Arom. 15:5, 6; 1 Akor. 1:10; Aef. 4:3; Afil. 1:27.
(Jwau 17:24) Baba, ndisafuna kuti ale adandipasa imwe akhale pabodzi na ine kunafuna kudzakhala ine, toera iwo aone mbiri yanga idandipasa imwe, thangwi imwe mwandifuna dziko mbidzati kucitwa.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 17:24
dziko mbidzati kucitwa: Fala Yacigerego idathumburuzwa kuti “mbidzati kucitwa,” pa lemba ya Aheb. 11:11, yathumburuzwa kuti “kubala mwana.” Natenepa fala yakuti ‘dziko mbidzati kucitwa,’ panango isapangiza ndzidzi wakubalwa kwa ana a Adhamu na Eva. Yezu alandanisa Abheli na fala yakuti ‘dziko mbidzati kucitwa,’ thangwi panango iye akhali wakutoma akhafuna kuombolwa, pontho ‘kutomera mu ndzidzi udacitwa dziko yapantsi, iye akhali wakutoma kulembwa dzinace m’bukhu ya umaso.’ (Luk. 11:50, 51; Apok. 17:8) Natenepa mafala adalonga Yezu mu ndzidzi ukhaphembera iye kuna Babace asapangizambo kuti Adhamu na Eva mbadzati kukhala na mwana, Mulungu afuna Mwanace m’bodzi ekha.
SUMANA 29 YA OUTUBRO–4 YA NOVEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | JWAU 18-19
“Yezu Apereka Umboni wa Undimomwene”
(Jwau 18:36) Yezu atawira: ‘Umambo wanga nkhabe kucita khundu ya dziko. Umambo wanga mbudacita khundu ya dziko, atowereri anga mbadamenya nkhondo toera ine ndikhonde kuperekwa m’manja mwa Ayuda. Mbwenye undimomwene ndi wakuti Umambo wanga nee usacita khundu ya dziko.’
(Jwau 18:37) Penepo Pilato ambvundza: ‘Mphapo iwe ndiwe mambo?’ Yezu atawira: ‘Mukulonga mwekhene kuti ine ndine mambo. Na thangwi ineyi ine ndabalwa, pontho ndabwera pa dziko yapantsi toera ndipereke umboni wa undimomwene. Munthu onsene ali kukhundu ya undimomwene asabvesera pinalonga ine.’
nwtsty pidzindikiro pya pfundziro pa Jwau 18:37
ndipereke umboni: Mwakubverana na Malemba Acigerego Acikristu, mafala akuti “kupereka umboni” (mar·ty·reʹo) na “umboni” (mar·ty·riʹa; marʹtys) ali na mabvekero mazinji. Kukhundu ino mafala anewa asalonga pya kucitira umboni pinthu pidabva ife peno pidaona ife, mbwenye m’midzidzi inango anakwanisa kubveka “kulonga; kuphedzera pidalongwa; kulonga mwadidi pinthu pidabva ife.” Yezu acitira umboni undimomwene ukhadziwa iye, pontho akhala maso mwakubverana na undimomwene ukhagumanika m’maprofesiya adatsogolerwa na Babace toera alembwe. (2 Akor. 1:20) Cifuniro ca Mulungu ca kukhazikisa Umambo na Ntongi wace Waumesiya cikhadalongwa kale kakamwe. Pinthu pidacita Yezu pikhali iye pa dziko yapantsi, kupereka kwace umaso wace ninga ntsembe, citsandzo cidapereka iye, pyonsene pyakwanirisa maprofesiya akhagumanika ncibverano ca Mwambo akhalonga pya iye. (Akol. 2:16, 17; Aheb. 10:1) Natenepa, ife tinakwanisa kulonga kubulukira m’mafala ace na macitiro ace kuti Yezu ‘apereka umboni wa undimomwene.’
Undimomwene: Yezu akhalonga, tayu undimomwene mwakubverana na dziko, mbwenye undimomwene ukhalonga thangwi ya pinafuna Mulungu. Cibodzi mwa cinthu cakuti Mulungu asafuna kakamwe toera cikwanirisike ndi cakuti Yezu ‘mwana wa Dhavidhi,’ atumikire ninga Nyantsembe Wankulu na Ntongi wa Umambo wa Mulungu. (Mat. 1:1) Yezu alonga kuti thangwi yakutoma idancitisa kubwera pa dziko yapantsi, mbabalwa ninga munthu, ikhali kupereka umboni wa Umambo unoyu. Pontho aanju akhadalonga kale mphangwa zenezi, mbwenye mu ndzidzi udabalwa Yezu ku Bhetelehemu wa ku Yudeya, nzinda udabalwa Dhavidhi, iwo azilonga pontho.—Luk. 1:32, 33; 2:10-14.
(Jwau 18:38a) Pilato ambvundza: ‘Undimomwene ninji?’
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 18:38a
Undimomwene ninji?: Panango Pilato akhafuna kudziwa khala undimomwene unoyu ndi ule unalongwa na anthu onsene. Mbwenye Yezu akhalonga pya ‘undimomwene’ wakusiyana kakamwe. (Jwau 18:37) Mbidakhala kuti iye akhafunadi kudziwa undimomwene, Yezu mbadatawira mbvundzo wace. Pisaoneka kuti mu ndzidzi udacita Pilato mbvundzo unoyu iye akhapenula pidalonga Yezu, natenepa, iye abvundza, “Undimomwene? Undimomwene ninji? Kunja kuno nkhabe undimomwene!” Ndi thangwi yace Pilato nee adikhira ntawiro, mbwenye abuluka mbaenda kunja kukhali Ayuda.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Jwau 19:30) Pidalawira iye vinyu yakudjamuka, Yezu alonga: ‘Pyonsene pyakwanirisika!’ Penepo iye akotamisa nsolo wace, mbafa.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 19:30
iye akotamisa nsolo wace, mbafa: Peno “iye nee akhalibve maso; asiya kupuma.” Fala yakuti “nzimu” (Cigerego, pneuʹma) isabveka “kupuma” peno “mphambvu ya umaso.” Mabvekero anewa asaphedzerwa na fala Yacigerego yakuti ek·pneʹo (ingathumburuzwa fala na fala isabveka, “kusiya kupuma”) mwakubverana na Mark. 15:37 na Luk. 23:46 (analonga kuti iye “afa,” mbwenye mabvekero anango ndi “amalisika” anagumanika pa pidzindikiro pya pfundziro pa mavesi anewa). Anango asalonga kuti fala Yacigerego idathumburuzwa kuti “akotamisa nsolo” isabveka kuti Yezu nee akhawangisirabve tayu toera kukhala maso, nakuti pyonsene pikhadamala kukwanirisika. Mwakufuna, iye ‘apereka umaso wace toera kupulumusa anthu.’—Iza. 53:12; Jwau 10:11.
(Jwau 19:31) Nakuti ineyi ikhali ntsiku Yakukhunganyika Sabudu, Ayuda nee akhafuna kuti manungo a anthu akhali pamiti yakusikimizira apitirize mpaka pa ntsiku ya Sabudu, (thangwi Sabudu ineyi ikhali ikulu kakamwe). Natenepa iwo aenda kaphemba Pilato toera miyendo ya anthu anewa ikhumulwe, mbatcitisa manungo awo.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro pa Jwau 19:31
Sabudu ineyi ikhali ikulu kakamwe: Paskwa yacitwa ninga lero, mangwana mwace ikhali ntsiku 15 ya Nisane, mwakukhonda tsalakana ntsiku ya sumana, ndzidzi onsene ntsiku ineyi ikhacemerwa sabudu. (Lev. 23:5-7) Ntsiku ineyi ya Sabudu yakupambulika ingakhala ibodzi ene na Sabudu ya sumana (ntsiku yacinomwe ya sumana ya Ayuda, yakuti ikhatoma pa kubira kwa dzuwa Ncixanu mpaka kubira kwa dzuwa Nsabudu), ikhacemerwa Sabudu “ikulu.” Sabudu ineyi pidamala iyo, mangwana mwace ikhali Cixanu, ntsiku idafa Yezu. Kutomera caka 29 mpaka 35 N.W., ntsiku 14 ya Nisane ikhagumanika kuti ndi ntsiku inango ya sumana, mbwenye ntsiku 14 ya Nisane ya caka 33 N.W. ikhali Ncixanu. Natenepa pyenepi pisapangiza kuti Yezu afa pa ntsiku 14 ya Nisane wa caka 33 N.W.