BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • w14 1/9 matsa. 22-26
  • Kufa—Nyamalwa Wakumalisa, Anadzafudzwa

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Kufa—Nyamalwa Wakumalisa, Anadzafudzwa
  • Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • CENJEZO YAUFUNI
  • KODI KUFA KWAPITA TANI MWA ANTHU?
  • MADAWO NA KUFA KUNADZAFUDZWA
  • Kufa na Kulamuswa kwa Yezu Pisabvekanji Kwa Imwe
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2015
  • Mulungu Acita Mamuna na Nkazi Wakutoma
    Pfundzani Mbiri za M’Bhibhlya
  • Yahova Anadzakwanirisa Cifuniro Cace!
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2017
Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
w14 1/9 matsa. 22-26

Kufa—Nyamalwa Wakumalisa, Anadzafudzwa

‘Nyamalwa anadzamalisira kukundwa ndi kufa.’​—1 AKOR. 15:26.

MBAMUDATAWIRA TANI?

Ndi ntemo upi waufuni mbwenye wakufunika kakamwe ukhadapereka Yahova kuna Adhamu?

Kodi kufa kwapita tani mwa anthu?

Kodi ‘nyamalwa wakumalisa, kufa anadzafudzwa lini’?

1, 2. Kodi pakutoma, Adhamu na Eva akhali na makhaliro api a umaso, ndi mibvundzo ipi isacitwa?

PIDACITWA Adhamu na Eva, iwo nee akhali na anyamalwa. Akhali anthu aungwiro akuti akhakhala mu paradizu. Iwo akhali na uxamwali wapaduzi na Nciti wawo ninga anace. (Gen. 2:7-9; Luka 3:38) Cifuniro ca umaso wawo capangizwa m’basa idaapasa Mulungu. (Lerini Genesi 1:28.) Toera ‘kudzadza dziko yapantsi na kuitonga,’ iwo akhafunika kukhala maso mu pyaka pizinji. Mbwenye toera kupitiriza ‘kutsalakana “pinyama pyonsene pinafamba-famba pantsi,” Adhamu na Eva akhafunika kukhala maso kwenda na kwenda. Adhamu nee akhafunika kusiya basa yace thangwi ya kufa.

2 Mphapo, thangwi yanji makhaliro ndi akusiyana kakamwe lero? Thangwi yanji tiri na anyamalwa azinji anapingiza kutsandzaya kwathu, makamaka nyamalwa wankulu kakamwe, kufa? Kodi Mulungu anadzafudza tani anyamalwa anewa? Matawiro a mibvundzo ineyi na inango asagumanika m’Bhibhlya. Tendeni tidinge mingasi mwa mibvundzo ineyi.

CENJEZO YAUFUNI

3, 4. (a) Ndi ntemo upi udapereka Mulungu kuna Adhamu na Eva? (b) Thangwi yanji kubvera ntemo unoyu kukhali kwakufunika kakamwe?

3 Maseze akhali na cidikhiro cakukhala maso kwenda na kwenda, Adhamu na Eva nee akhali na umaso wakukhonda fudzika. Toera kukhala maso, iwo akhafunika kupuma, kumwa madzi, kugona na kudya. Cakufunika kakamwe, umaso wawo ukhanyindira uxamwali wawo na Ule Adaapasa umaso. (Deut. 8:3) Kutawira citsogolero ca Mulungu kukhali kwakufunika kakamwe toera kupitiriza kutsandzaya na umaso. Yahova apangiza pyenepi kuna Adhamu mbadzati kucita Eva. ‘Yahova apereka ntemo uyu kuna mamuna: ‘Dya misapo yonsene ya m’munda muno. Mbwenye, leka kudya nsapo wa muti wakudziwa pyadidi na pyakuipa, thangwi ntsiku inadzaudya iwe, unadzafa.’’​—Gen. 2:16, 17.

4 ‘Muti wakudziwa pyadidi na pyakuipa’ ukhapangiza kuti Mulungu ndiye adathema kupangiza kuti ndi cipi cinthu cadidi na cakuipa. Adhamu akhadziwa cadidi na cakuipa, thangwi iye acitwa mwakulandana na Mulungu, pontho akhali na cikumbuntima. Muti unoyu ukhakumbusa Adhamu na Eva kuti ndzidzi onsene iwo akhafunika kutsogolerwa na Yahova. Mbadadya nsapo wa muti unoyu, iwo mbadapangiza kuti nkhabe funa kutongwa na Mulungu, pyenepi mbapidabweresa nyatwa zizinji kwa iwo na kwa anawo, ninga mudacenjezwa iwo na Mulungu.

KODI KUFA KWAPITA TANI MWA ANTHU?

5. Kodi Adhamu na Eva atsogolerwa tani toera kukhonda bvera Yahova?

5 Pidamala kucitwa Eva, Adhamu ampanga pya ntemo wa Mulungu. Eva akhaudziwa mwadidi, natenepa iye akwanisa kuubwerezera fala na fala (Gen. 3:1-3) Iye abwerezera mafala a ntemo unoyu kuna Sathani adalonga na iye mu kuphatisira nyoka. Sathani akhadatawirisa kuti cifuno cace cakukhala ntongi na kutongereka cikule mwa iye. (Landanisani na Tyago 1:14, 15.) Toera kukwanirisa cifuno cace cakuipa, iye apambizira Mulungu ninga nyauthambi. Iye apanga Eva kuti kukhonda bvera Mulungu nee mbakudabweresa kufa, mbwenye mbadakhala sawasawa na Mulungu. (Gen. 3:4, 5) Eva atawira uthambi wa Sathani, mbacita pinthu mwakutongereka mu kudya nsapo, na kukulumiza mamunace toera kucita pibodzi pyene. (Gen. 3:6, 17) Dyabo akhadampanga pyapezi. (Lerini 1 Timoti 2:14.) Ngakhale tenepo, Adhamu ‘abvera mafala a nkazace.’ Maseze nyoka ikhaoneka ninga xamwali, Sathani Dyabo akhali nyamalwa wakusowa ntsisi, wakuti akhadziwa pya nyatwa zonsene zikhafuna kudzaonekera Eva.

6, 7. Kodi Yahova atonga tani Adhamu na Eva?

6 Adhamu na Eva apandukira Yahova, wakuti aapasa umaso na pyonsene pikhali na iwo. Mbwenye Yahova akhadziwa pyonsene pidacitika. (1 Pya dziko. 28:9; lerini Misangani 15:3.) Iye atawirisa kuti Adhamu, Eva, na Sathani apangize mabvero awo kwa iye. Ninga Baba, mwandimomwene Yahova abva kupha na macitiro awo. (Landanisani na Genesi 6:6.) Mbwenye ninga Ntongi, iye aphatisira cilungamo cace toera kutonga anyakudawa.

7 Mulungu akhadapanga Adhamu: ‘Ntsiku inadzadya iwe nsapo wa muti wakudziwa pyadidi na pyakuipa, unadzafa.’ Panango Adhamu anyerezera kuti “ntsiku” ineyi mbidakhala ya midzidzi 24. Pidamala iye kudawira Mulungu, Adhamu akhadikhira kuti Yahova mbadacita pinthu dzuwa mbidzati kudoka. ‘Namaulo, pa ndzidzi wakutoma,’ afendedzera toera kulonga na Adhamu na Eva. (Gen. 3:8) Ninga Ntongi wakulungama, pakutoma iye abvesera pikhafuna iwo kulonga. (Gen. 3:9-13) Buluka penepo, iye atonga anyakudawa anewa. (Gen. 3:14-19) Mbadapha Adhamu na Eva, cifuniro cace kwa anthu nee mbacidakwanirisika. (Iza. 55:11) Maseze iye alonga kuti iwo mbadafa, pontho atoma kuthabuka thangwi ya madawo, Yahova atawirisa kuti Adhamu na Eva abale anawo akuti mbadaphindula na masasanyiro akhafuna iye kudzacita ntsogolo. Nakuti m’maonero a Mulungu pyaka 1.000 ndi ntsiku ibodzi basi, mwandimomwene Adhamu na Eva afa pa “ntsiku” idadawa iwo.​—2 Ped. 3:8.

8, 9. Kodi ana a dzindza ya Adhamu akhuyiwa tani na madawo ace? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

8 Kodi ana a Adhamu na Eva mbadakhuyiwambo na pidacita anyakubalawo? Inde. Lemba ya Aroma 5:12 isalonga: ‘Ninga mudapita madawo pantsi pano, thangwi ya munthu m’bodzi basi, mbakupitambo kufa thangwi ya madawo, tenepa kufa kwapita mwa anthu onsene thangwi anthu onsene acitambo madawo.’ Adatoma kufa ndi Abhele, munthu wakukhulupirika. (Gen. 4:8) Buluka penepo, ana anango a Adhamu akalamba mbafa. Kodi iwo atambirambo madawo na kufa? Mpostolo Paulu alonga: ‘Thangwi ya munthu m’bodzi, adakhonda kubvera, anthu onsene mbanyakudawa.’ (Arom. 5:19) Madawo na kufa pidatambira anthu kubulukira kwa Adhamu, pyadzakhala anyamalwa akulu akuti nkhabe thawika. Nkhabe kwanisika kulonga pyonsene pyakuti Adhamu athaphulisa tani madawo kwa anace na anthu onsene a dzinza yace, mbwenye onsene atambira madawo.

9 Bhibhlya isalonga mwakubveka kuti madawo na kufa kudathaphula anthu ndi ninga ‘nguwo yaciriro inagudumira mbumba zonsene.’ (Iza. 25:7) Nguwo ineyi inagudumira anthu mbacimwana kupuma isaphataniza kutongwa kunaphataniza anthu onsene. Na thangwi ineyi, Bhibhlya isalonga kuti anthu ‘onsene asafa thangwi ya Adhamu.’ (1 Akor. 15:22) Mbvundzo udasala ndi udacita Paulu pa Aroma 7:24: ‘Mbani anadzandipulumusa mwa manungo awa akuti ali kufa?’ Alipo akhafuna kwanisa kupulumusa Paulu?a

MADAWO NA KUFA KUNADZAFUDZWA

10. (a) Ndi api mavesi mangasi anapangiza kuti Yahova mbadamalisa kufa kudabweresa Adhamu? (b) Mavesi anewa asapangizanji thangwi ya Yahova na Mwanace?

10 Inde, Yahova mbadakwanisa kupulumusa Paulu. Pidamala iye kulonga pya ‘nguwo inagudumira anthu,’ Izaiya alemba: ‘Ande, Yahova Mulungu anadzafudza kufa pa kukhaliratu! Anadzapukuta misozi ya m’maso mwonsene.’ (Iza. 25:8) Ninga baba anamalisa nyatwa inathabusa anace mbapukuta misozi yawo, Yahova asafuna kakamwe kufudza kufa kudabwereswa na Adhamu! Iye ali na munthu toera kumphedza kucita pyenepi. Lemba ya 1 Akorinto 15:22 isalonga: ‘Sawasawa ninga anthu onsene asafa thangwi ya Adhamu, anthu anadzapaswambo moyo thangwi ya Kristu.’ Munjira ibodzi ene, pidamala Paulu kubvundza kuti ‘Mbani anadzandipulumusa?’ iye athimiza: “Ndi nkhombo za Mulungu mwa Yezu Kristu Mbuyathu.” (Arom. 7:25) Inde, ufuni udakulumiza Yahova toera kucita anthu nee wamala thangwi yakudawa kwa Adhamu na Eva. Pontho, ule adaphedza Yahova toera kucita banja yakutoma nee asiya kukomerwa kwace kukulu na ana a anthu. (Mis. 8:30, 31) Mphapo, anthu mbadapulumuswa tani m’madawo na kufa?

11. Ndi masasanyiro api adacita Yahova toera kuphedza anthu?

11 Pidadawa Adhamu, Yahova atonga kuti iye mbadafa, na thangwi ineyi anthu onsene atambira kusowa ungwiro na kufa. (Arom. 5:12, 16) Lemba ya Aroma 5:18 isafokotoza: ‘Thangwi ya madawo adacita munthu m’bodzi, anthu onsene akoneswa.’ Kodi Yahova mbadacitanji toera kubulusa kutonga kwace mbakhonda kuswa midida yace? Ntawiro usagumanika pa mafala a Yezu pa Mateo 20:28: ‘Mwana wa munthu hadadza tayu kaimirirwa mbwenye dzaimirira, adzambo kapereka moyo wace toera kuombola anthu azinji.’ Ninga mwana waungwiro wa Yahova, Yezu apangiza pakweca kuti iye mbadakwanisa ‘kuombola anthu onsene.’ Kodi ciomboli ceneci mbacidakwanirisa tani cilungamo?​—1 Tim. 2:5, 6.

12. Ndi cipi ciomboli cakuthema cidakwanirisa cilungamo?

12 Ninga munthu waungwiro, Yezu mbadakwanisa kukhala maso kwenda na kwenda. Ndi pyenepi pikhafuna Yahova kwa Adhamu. Yahova akhafuna kuti dziko yapantsi idzale na ana aungwiro a Adhamu. Mu kukulumizwa na ufuni kwa Babace na ana a dzindza ya Adhamu, Yezu apereka umaso wace ninga ntsembe. Inde, Yezu apereka umaso waungwiro ninga udaluza Adhamu. Buluka penepo, Yahova alamusa Mwanace na umaso wauzimu. (1 Ped. 3:18) Natenepa, Yahova mbadakwanisa kutawira ntsembe yaungwiro ya Yezu ninga ciomboli, peno ntengo toera kuombola ana a Adhamu, na kuapasa cidikhiro cakukhala na umaso udaluza Adhamu. Mwandimomwene, Yezu apita pa mbuto ya Adhamu. Paulu afokotoza: ‘Pyalembwa kale kuti ‘Adamu, munthu wakutoma, acitwa toera akhale wa moyo.’ Adamu wakumalisira ndi nzimu wakupasa moyo.’​—1 Akor. 15:45.

13. Kodi “Adhamu wakumalisa” anadzaphedza tani anthu adafa?

13 Unadzafika ndzidzi wakuti “Adhamu wakumalisa” anadzakwanirisa basa yace kwa anthu onsene ninga “nzimu wakupasa moyo.” Anthu azinji a dzindza ya Adhamu anadzalamuswa muli akufa. Thangwi yanji? Thangwi iwo akhala maso mbafa. Iwo anadzafunika kulamuka muli akufa, mbakhala pontho na umaso pantsi pano.​—Jwau 5:28, 29.

14. Ndi masasanyiro api a Yahova toera kuphedza kumalisa kusowa ungwiro kudapereka Adhamu kwa anace?

14 Kodi anthu mbadadzaombolwa tani mu nyatwa yakusowa ungwiro? Yahova akhazikisa Umambo wace wakuti usacitwa khundu na “Adhamu wakumalisa” pabodzi na andzace akusankhulwa pakati pa anthu. (Lerini Apokalipse 5:9, 10.) Anthu anewa anafuna kudzatonga pabodzi na Yezu kudzulu, ndi anthu akuti asadziwa pya nyatwa yakusowa ungwiro. Mu pyaka pyakukwana 1.000, Yezu na ale anafuna kudzatonga na iye anadzaphedza anthu pa dziko yapantsi toera kumalisa kusowa ungwiro, cinthu cakuti anthu nkhabe kwanisa kucimalisa okhene.​—Apok. 20:6.

15, 16. (a) Kodi ‘nyamalwa wakumalisa, kufa’ ninji, kodi iye anadzafudzwa lini? (b) Mwakubverana na 1 Akorinto 15:28, kodi Yezu anadzacitanji ntsogolo?

15 Pakumala kwa pyaka cikwi pya utongi wa Umambo, anthu akubvera anadzasudzulwa ku madawo na kufa kudabwereswa na kukhonda bvera kwa Adhamu. Bhibhlya isalonga: ‘Sawasawa ninga anthu onsene asafa thangwi ya Adhamu, anthu anadzapaswambo moyo thangwi ya Kristu. Munthu munthu pa ndzidzi wace: Adatoma ndi Kristu, nduli mwace anadzapaswa moyo anthu anafuna kudzatonga na iye, mu ndzidzi wakuonekera kwace. Penepo pyonsene pingadzamala, Kristu anadzabwezera Umambo m’manja mwa Mulungu Babace, male angamala kufudza upfumi onsene, mphambvu zonsene na mbiri zonsene. Iye apangwa kutonga ninga mambo mpaka kuti Mulungu aikhe anyamalwa onsene pantsi pa manyalo ace. Nyamalwa anadzamalisira kukundwa ndi kufa.’ (1 Akor. 15:22-26) Inde, kufa kudatambira ife kubulukira kwa Adhamu kunadzafudzwa. ‘Nguwo inagudumira’ anthu onsene inadzabuluswa kwenda na kwenda.​—Iza. 25:7, 8.

16 Mpostolo Paulu amalisa tsamba yace yakupumirwa na mafala awa: ‘Penepo, pyonsene pingakhala pa manyalo ace, Mwana anadzalambirambo Ule adakhalisa pyonsene pa manyalo ace, toera Mulungu ekha akhale mwa pyonsene pa mbuto zonsene.’ (1 Akor. 15:28) Cifuniro ca utongi wa Yezu cinadzakwanirisika. Buluka penepo, mwakukomerwa, iye anadzabwezera utongi wace kuna Yahova na kupereka kuna iye anthu aungwiro.

17. Ninji cinafuna kudzacitikirwa na Sathani?

17 Ndiye tanimbo Sathani, ule adabweresa nyatwa zonsene zinathimbana na anthu? Ntawiro usagumanika pa Apokalipse 20:7-15. Pakumala kwa pyaka 1.000, Sathani anadzatawiriswa toera kuyesera kupeusa anthu aungwiro pa mayesero ace akumalisa. Buluka penepo, Dyabo na ale anafuna kudzantowera anadzafudzwa mbakhonda kuoneka pontho. Kufudzwa kweneku kusacemerwa ‘kufa kaciwiri.’ (Apok. 21:8) Kufa kweneku nkhabe kudzakundwa pontho, thangwi ale anafuna kudzafa kaciwiri cipo anadzakhala pontho na umaso. ‘Kufa kaciwiri,’ nee ndi nyamalwa wa ale akuti asafuna Yahova na kuntumikira.

18. Kodi basa ikhadapaswa Adhamu na Mulungu inadzakwanirisika tani?

18 Natenepa, anthu aungwiro anadzalimira pamaso pa Yahova ninga anthu akutawirika toera kukhala na umaso kwenda na kwenda. Anyamalwa onsene a anthu anadzafudzwa. Basa ikhadapaswa Adhamu inadzakwanirisika, maseze iye nee anadzakhalapo. Dziko inadzadzala na anace, iwo anadzatsandzaya mu kutsalakana dziko yapantsi na mitundu yakusiyana-siyana ya umaso. Tendeni ndzidzi onsene tipase ntengo njira yaufuni inaphatisira Yahova toera kufudza kufa, nyamalwa wakumalisa!

[Cidzindikiro capantsi]

a Mu kulonga pya kuwangisira kwa asiyentista toera kufokotoza kuti thangwi yanji anthu asafa, bukhu Estudo Perspicaz isalonga: “Iwo asapwaza undimomwene wakuti Nciti alonga kuti banja yakutoma mbidafa, iye acitisa pyenepi munjira yakuti anthu nee mbadaibvesesa.”​—Vol. 3, tsa. 782.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango