Bango ndo nde nde na ndo kua

“Kua na kua! A nzere mingi ti hinga so e ngbâ ti wara anzoni ye ti salango ni.”​—Wasungo mbeti Katherine Mansfield (ngu 1888-1923).

MO YEDA na pendere tënë so a tene na ndo ti kua na nduzu ge so? Ka ti mo, mo bâ kua tongana nyen? Peut-être mo bâ kua tongana mbeni ye so mo kanga bê ti mo dä ngbii juska na nda ti yenga? Wala kua ti mo ayeke mbeni ye so agbu tâ bê ti mo ngangu?

Ti azo mingi, mingi ti ngoi ti ala kue ti lango ni ayeke gi ti sala na kua. Kua alingbi ti fa ndo so e lango dä nga mara ti fini so e yeke na ni. Ti londo na ngoi so zo aga kota ti si na lâ ti retraite, azo mingi abâ so a yeke gi tënë ti kua oko si ayeke kozo ye so amû ngoi ti ala. Ambeni na popo ti e awara kota ngia na yâ kua ti maboko ti ala mveni. Ti ambeni zo, ala bâ nene ti kua so zo asala na lege ti nginza ti pekoni wala na yango-iri, andâ ti ambeni zo kua ayeke gi mbeni ye so zo asala ti buba na ngoi ti lo.

Ambeni zo ayeke dä so asala kua ti bata na fini ti ala, na ambeni, gigi ti ala ayeke gi ti sala na kua; ambeni nga awara kuâ na ndo ti kusala ti ala wala ndali ti kusala ni. Na tapande, mbeni tondo ti Bendo ti Gigi so ade ti ninga pëpe afa so kua aga na vundu nga na kuâ mingi “ahon abira, nyongo mbangi na nyongo sämba mingi tongana a bungbi ala kue.” Na salango tënë na ndo ni, mbeni mbeti-sango (The Guardian) ti Londres atene: “Azo kutu use na ndo ni ayeke kui ngu oko oko ndali ti andao wala akobela ti peko ti kua . . . Ala yeke na yâ ti apoussière, asioni yorö, abruit na ambeni ye so amû cancer, kobela ti bê na tension na zo.” Mungo amolenge na kua nga kua so a gbu zo na ngangu ti sala ni ayeke nga asioni ye use so afa lege so kusala ayeke tambela na ngoi so.

Na ndo ni, mbeni ye ayeke dä so wasenda-bibe Steven Berglas ahiri ni “kota nzengo tele.” Lo fa so ngangu wakua so awara kota kamba na yâ gigi ti lo ayeke duti lakue gi na “gingo bê, wala mbeni vundu ti bê so asala si lo bâ so kua ni agbu lo na lo lingbi pëpe ti kpe ni, wala so lo yeke na ndo ti mbeni lege so lo lingbi pëpe ti gue nde na ni, wala ti wara nga nzerengo tele na pekoni.”

Ti sala kua ngangu wala ti ye kua ahon ndo ni

Na yâ mbeni sese so azo mingi ayeke sala kua teti angbonga mingi, a yeke nzoni ti sala kangbi so ayeke na popo ti azo so ayeke sala kua ngangu na azo so aye kua ahon ndo ni. Azo so aye kua ahon ndo ni abâ place ti kua tongana mbeni ndo ti nzoni duti na yâ ti mbeni sese so asioye kue alingbi ti si dä; ala so ayeke sala kua ngangu abâ kua tongana mbeni ye so ayeke na nene ni, na so alingbi ti mû ngia na ala. Azo so aye kua ahon ndo ni azia si kua amene ambage kue ti fini ti ala; me azo so asala kua ngangu ahinga ngoi ti kanga ordinateur ti ala, ti changé ye so ala yeke gbu li na ndo ni na ti duti dä na ngoi ti salango ye tongana matanga ti mariage ti ala. Azo so aye kua ahon ndo ni awara nzerengo tele na yâ kua so ahon ndo ti ala na ala wara ngangu gi na yâ ni; me ti ala so asala kua ngangu, a yeke tongaso pëpe.

Laso, azo asala si a yeke ngangu ti sala kangbi na popo ti ala so aye kua ahon ndo ni na ala so asala kua ngangu, teti a yeke gonda mingi salango kua ahon ndo ni. Aye ti singa tongana téléphone ti maboko asala si a ga ngangu ti hinga ngoi wa zo ayeke na kua wala na kodoro. Tongana mbeni ndo kirikiri alingbi ti ga place ti kua, nga ngoi kue alingbi ti ga ngoi ti salango kua, ambeni zo ayeke sala ande gi kua ngbii juska ala kui na ni.

Tongana nyen ambeni zo asala ti ala ye na gbele sioni salango ye tongaso? Awandara so abâ tënë ti dutingo ti azo abâ so azo so kua ahon ndo ti ala na anze ala mingi ayeke bi bê na ndo ye ti yingo na place ti kua na ala bungbi kua ti Nzapa na kua ti ala. Mbeni mbeti-sango (San Francisco Examiner) atene so “bungbingo tënë ti Nzapa na kua aga mbeni ye so azo kue abâ ni.”

Na ndo Silicon Valley, mbeni ndo ti lekengo aye ti senda-kode na Amerika, mbeni tondo so ade ti ninga pëpe atene: “Na oko ngoi so akota zo ti ndokua ni ayeke diko wungo ti aplace ti ziango akutukutu ti azo so a zi ala na kua so angbâ senge senge, warango ndo ti zia kutukutu dä na aplace ti mandango Bible na lakui ayeke ngangu.” Atâa nda ti ye so ayeke tongana nyen, azo mingi na ndo ti sese abâ so Bible asala ye ti nzoni mingi na ndo lege so ala bâ na kua, ye so aga na mbeni bango ndo so ayeke na lege ni na yâ gigi ti zo.

Tongana nyen Bible alingbi ti mû maboko na e ti wara mbeni nzoni bango ndo na ndo ti kua? Akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa wa alingbi ti mû maboko na e nzoni na gbele akpale na place ti kua laso? Fade article ti peko akiri tënë na ndo ni.