Jésus azingo lani na kuâ biani?

HÉRODOTE, mbeni wasungo-mbaï ti aGrec so ayeke na fini lani asara ngu 2500 awe, asara tënë ti mbeni ye so a-Égyptien ti ngoi ti lo ayeke sara ka. Lo tene: “Na ngoi ti apumba ti azo ti mosoro tongana ala te kobe ahunzi awe, mbeni koli ayeke mû mbeni sanduku so yongo ni alingbi na centimètre 44 na ndambo wala centimètre 89, so na yâ ni a yeke wara mbeni image ti zo so akpa gi zo so akui awe, so a leke ni na keke na a sara mbamba na tere ni. Lo yeke fono ti fa ni na azo oko oko kue so aga na pumba ni, na lo yeke tene: ‘Ala te, ala nyon, ala sara ngia me ala bâ ye so si; kekereke ala kue ala yeke duti tongaso.’”

A yeke pëpe gi azo ti Égypte si ayeke lani na mara ti bango ndo tongaso na ndo ti tënë ti fini nga na kuâ. Laso nga, tënë “ala te, ala nyon na ala sara ngia” aga mbeni tënë so amû ndo. Me tongana zo akui, si ti lo ahunzi biani biani awe, ngbanga ti nyen zo asara gigi ti lo biani ape? Ndali ti nyen ti bâ pasi ti sara ye ti nzoni? Tongana fade zo akui, si ti lo ahunzi biani biani awe, a yeke duti na lege ni ti tene zo asara gigi ti lo laso biani. Bazengele Paul atene lani mara ti tënë so nga. Lo fa sarango ye ti tere ti azo so amä na bê pëpe na tënë ti zingongo ti akuâ, lo tene: “Tongana a yeke zingo akuâ pëpe, ‘zia e te na e nyon ngbanga ti so kekereke e yeke kui kuingo.’”​—1 aCorinthien 15:32.

Ti Paul, lo mä na bê pëpe so tongana zo akui, ti lo ahunzi biani biani awe. Lo hinga na bê ti lo biani so tongana zo akui lo lingbi ti kiri na fini mbeni lâ, na ti duti na pasa ti kui encore ape. Tënë ti mabe ti lo so aluti mingi na ndo ti mbeni kpengba ye so asi lani, mbeni tâ tënë so zo alingbi ti ngoro ni pëpe, tënë ti zingongoa ti Christ Jésus na kuâ. Zingongo ti Jésus na kuâ ayeke mbeni kota ye so asi na so akpengba mabe ti akozo disciple lani.

Tongaso, zingongo ti Jésus na kuâ abâ e tongana nyen? E hinga tongana nyen so Jésus azingo lani biani na kuâ? Zia e bâ tënë so Paul atene na ndo ti tënë so na ngoi so lo tokua mbeti na aChrétien ti Corinthe.

KA TONGANA A ZINGO CHRIST LANI NA KUÂ APE?

Giriri na Corinthe li ti ambeni Chrétien aga kirikiri na ndo ti tënë so, ti ambeni ala amä na bê oko pëpe na tënë ti zingongo ti akuâ. Na yâ ti kozo mbeti so lo tokua na aChrétien ni kâ, Paul afa akpale so ayeke ga tongana tënë ti zingongo akuâ ayeke lani tâ tënë pëpe. Lo tene: “Biani, tongana zingongo ti akuâ ayeke dä pëpe, andâ a zingo nga Christ na kuâ pëpe. Me tongana a zingo Christ na kuâ pëpe, biani tënë so e yeke fa ayeke senge senge, na mabe ti e ayeke senge senge. Nga, . . . a yeke bâ e tongana azo so ayeke sara tënë ti wataka na li ti Nzapa . . . Mabe ti ala ayeke ye senge nga ala ngbâ lakue na yâ ti asiokpari ti ala. . . . Nga so ala so akui beoko na Christ, ti ala ahunzi awe.”​—1 aCorinthien 15:13-18.

Paul ato nda ti tënë ti lo na mbeni tënë so zo alingbi ti dë kite na ni pëpe, lo tene, tongana zingongo ti akuâ ayeke dä pëpe andâ Christ so a kui lani, a lingbi ti zingo na kuâ pëpe. Tongana fade Christ azingo lani na kuâ pëpe, bâ akpale so alingbi ti si: Fango nzoni tënë ayeke senge senge, mbeni kota tënë ti mvene. Zingongo ti Christ na kuâ ayeke lani kota ye so mabe ti aChrétien aluti na ndo ni, ague oko na ambeni kota tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible na so andu tënë ti komandema ti Nzapa, iri ti lo, Royaume ti lo nga na salut ti e. Tongana Christ azingo lani na kuâ pëpe, ka tënë so Paul nga na tanga ti abazengele afa lani ayeke gi senge tënë.

Bâ ambeni kpale so alingbi ti ga na pekoni nga. Tongana Christ a zingo lani na kuâ pëpe, mabe so aChrétien ayeke na ni ayeke senge senge, mabe ti mvene. Nga, Paul na amba ti lo atene tënë ti wataka gi pëpe na ndo ti tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ me nga na ndo ti Jéhovah Nzapa, lo so ala tene lo la lo zingo Jésus na kuâ. Na mbage, tënë so a tene Christ “akui ndali ti asiokpari ti e” ayeke tënë ti mvene, teti lo Sauveur ni wani lo zingo na kuâ ape so, lo lingbi ti sö azo tongana nyen? (1 aCorinthien 15:3). So ti tene aChrétien so akui lani, so na popo ni ambeni akui ndali ti mabe ti ala, ala kui na a handa ala a tene a yeke zingo ala ande na kuâ.

Paul atene na nda ni lo tene: “Tongana a yeke gi na yâ ti fini so la si e yeke na beku na Christ, andâ e yeke azo so mawa ti e ahon ti tanga ti azo kue.” (1 aCorinthien 15:19). So ti tene Paul nga na ambeni Chrétien so agirisa ambeni ye ti ala, ala so a sara ye ti ngangu na ala, ala so agbu ngangu na gbe ti apasi nga na ala so azia fini ti ala na lê ti kuâ ndali ti so ala mä na bê na zingongo ti akuâ, mawa ti ala ahon ti tanga ti azo kue. Tongana ayeke tongaso andâ tënë ti zingongo ti akuâ ayeke tâ gi tënë ti mvene!

KA NGBANGA TI NYEN ALA MÄ NA BÊ NA NI?

Paul ahinga biani so tënë ti mabe ti aChrétien aluti na ndo ti mvene pëpe. Lo hinga so a zingo Jésus lani na kuâ, tongaso, na nduru tënë lo fa na aChrétien ti Corinthe aye so afa so tënë ni ayeke tâ tënë, lo tene: “Christ akui ndali ti asiokpari ti e alingbi na tënë ti Mbeti ti Nzapa. Biani a lu lo, na a zingo lo na kuâ na ota lango ni a lingbi na tënë ti Mbeti ti Nzapa. Lo si na Céphas, na pekoni lo si na adisciple bale-oko na use.”b Paul akiri atene: “Na pekoni, lo si na aita ahon ngbangbo oku na ngoi oko; mingi ti aita so angbâ na fini juska laso, me ambeni akui awe. Na peko ti ye so, lo si na Jacques, nga na pekoni lo si na abazengele kue. Me ndangba ti azo ni kue so lo si na lo ayeke mbi.”​—1 aCorinthien 15:3-8.

Paul ato nda ti tënë ti lo na tenengo so Christ akui ndali ti asiokpari ti e, a lu lo na pekoni a zingo lo na kuâ. Paul ayeda biani na tënë so ngbanga ti nyen? Mbeni raison ni ayeke so lo yeke lani na atënë ti gbâ ti atémoin so abâ ye ni na lê ti ala. Jésus so a zingo lo na kuâ asi lani na azo nde nde (Paul nga kue), lo si na mbeni kete groupe ti azo, lo si nga na azo 500, so mingi na popo ti ala adë lani kite tongana ala mä so Jésus azingo na kuâ awe (Luc 24:1-11). Mingi ti azo so abâ ye ni na lê ti ala angbâ na fini na ngoi ti Paul na azo apeut ti hunda ala lani na ndo ti tënë ni (1 aCorinthien 15:6). Tënë ti témoin ti zo oko wala use zo alingbi ti ke ni hio, me pëpe tënë ti témoin ti azo 500 wala ahon ni.

Bâ nga so, na sarango tënë ti kuâ ti Jésus, ti lungo lo nga na ti zingongo ti lo, Paul asara kua fani use na tënë “alingbi na tënë ti Mbeti ti Nzapa.” Aye so asi afa so aprophétie so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na yanga ti Hébreu na ndo ti Messie aga tâ tënë, tongaso ye so afa so Jésus ayeke biani Messie so lani a tene lo yeke ga.

Atâa so azo mingi so abâ ye ni na lê ti ala asara tënë ni, atâa aye so mbeti ti Nzapa afa na ndo ni, ambeni zo angbâ lakue ti dë kite so Jésus azingo na kuâ. Ambeni atene so adisciple ti lo la anzi lani kuâ ti lo si na pekoni ala tene so ala yeke atémoin ti zingongo ti lo na kuâ. Me eskê adisciple ti Jésus ayeke na ngangu ahon aturugu ti Rome so ayeke bata lani yanga ti dû ti kuâ ni so? Ambeni ake ti yeda so a bâ Jésus na peko ti zingongo ti lo na kuâ, ala tene ayeke gi mbeni tënë ti tere. Me, tâ tënë ni ayeke so azo mingi na angoi nde nde abâ Jésus lani na peko ti zingongo ti lo na kuâ. Na tere ti ngu ti Galilée lo zö susu lo mû na azo, na ala te. Zo so ayeke tâ zo pëpe alingbi ti sara ye so? (Jean 21:9-14). Eskê mbeni zo so ayeke tâ zo pëpe alingbi ti hunda na azo so abâ lo ti ndu lo?​—Luc 24:36-39.

Atâa so kue ambeni zo angbâ ti tene so tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ ayeke gi mbeni ngbongboro mvene so adisciple la asigigi na ni. Me nyen la ala yeke wara na dungo kota mvene tongaso? So adisciple asara tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ, a sara si azo ahe ala, a sara pasi na ala nga a fâ ambeni. Ngbanga ti nyen ala yeke yeda ti zia fini ti ala na lê ti akpale so gi ti gbu koko ti mbeni tënë ti mvene? Nga, a yeke kozoni kue na Jérusalem si adisciple afa tënë ti zingongo ti Jésus, ala fa ni na lê ti awato ti ala so ayeke lani nduru nduru ti gbu ala ti dë ngbanga na li ti ala.

Tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ ayeke kota ye so apusu adisciple ti fa tënë ti Seigneur ti ala na mbeto pëpe atâa aye ti ngangu so a sara na ala. Ndani la tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ aga mbeni kota tënë so mabe ti aChrétien aluti na ndo ni. Biani, akozo Chrétien azia lani fini ti ala na lê ti kuâ senge senge pëpe ti sara tënë ti témoin na ndo ti kota wafango ye so azo afâ lo. Ala zia fini ti ala lani na lê ti kuâ ti fa tënë ti zingongo ti Jésus. Zingongo ti lo na kuâ so afa biani atene lo yeke Christ, Molenge ti Nzapa, zo ti ngangu, zo so ayeke na fini biani si lo yeke mû maboko na ala nga lo yeke fa lege na ala. So Jésus azingo na kuâ afa so ala nga kue ayeke zingo ande na kuâ. Ti tâ tënë ni, tongana Jésus azingo lani na kuâ pëpe, ka vorongo ti aChrétien ayeke duti nga dä pëpe. Na mbage, tongana Jésus azingo lani na kuâ pëpe, ka e yeke mä tënë ti lo lâ oko pëpe.

Zingongo ti Christ na kuâ abâ e laso tongana nyen?