Yekiango Yanga-ti-komande Ngbanga ti Nyen Atia?
“Mbeni lâ, a yeke diko ande dengo kite na yanga-ti-komande so azia na sese, wala a yeke ti lege ti vorongo wala nde na lege ti vorongo, ti yâ ti kodoro na ti poroso, so ayeke mu ndo kue, tongana ye so ayeke nde mingi ti angu bale oko so ahon.”
ANGU mingi ahon fadeso awe ngbele ye na angu so ato nda ni na 1960, ngoi so wasungo mbaï na wasenda-ndara Hannah Arendt asala tene ni. Laso, mapo ti kengo yanga-ti-komande ayeke ga ngangu mingi ahon ti kozo.
Na tapande, mbeni tondo na yâ ti The Times ti Londres so a sala ni ade ti ninga pepe atene: “Ambeni babâ na mama ake ti yeda na ngangu ti komande so wafango ye ayeke na ni na ndo molenge ti ala, na tongana a tara ti se molenge ti ala, ala yeke dema tele.” Mingi ni, tongana a se amolenge ti ala na ekole, ababâ na mama ayeke gue kâ, pepe gi ti zia mbito na bê ti awafango ye, me nga ti gi ala na tene.
A tene mbeni watokua ti National Association of Head Teachers na kodoro ti Grande-Bretagne asala tene so: “Azo ayeke tene ‘Mbi yeke na a-droit ti mbi,’ ahon ti tene ‘Mbi yeke na akungba ti yö.’ ” Na ndo yorongo pepe na bê ti amolenge ti ala nzoni yekiango yanga-ti-komande, ambeni babâ na mama ayeke se pepe amolenge ti ala, na ala ye pepe si ambeni zo asala ni. Lege azi na amolenge so ayeke hunda “droit ti ala” ti dë kite na yanga-ti-komande ti ababâ na mama nga na ti awafango ye, na a lingbi ti hinga kozoni ye ti pekoni: “Mbeni fini wagame so ayeke na mbito oko pepe teti yanga-ti-komande, na so ayeke gi na kete hingango ye na ndo ye ti nzoni na ye ti sioni,” tongana ti so wasungo mbeti-sango Margarette Driscoll asû ni.
Mbeti-sango Time, na yâ article ti lo: “Wagame so Aglisa Lege,” afa bibe ti mingi ti apendere ti kodoro ti Russie so aba so a handa ala na fango peko ti atene ti mbeni wahengo bia ti rap so azo ahinga lo mingi: “Tongana nyen mbeni zo so a dü lo na yâ sese, so ye oko pepe ayeke ninga mingi dä, na so ye oko pepe ayeke nzere, alingbi ti zia bê ti lo na yâ bungbi ti azo?” Mikhail Topalov, wasenda-ndara ti bango tene ti dutingo ti azo, ayeda na bibe so tongana lo tene: “Apendere so ayeke buba pepe. Ala ba tongana nyen letäa ahanda ababâ na mama ti ala, tongana nyen ababâ na mama ti ala aglisa konomi na kua ti nginza ti ala. E lingbi ti ku na mbage ti ala ti kpe mbito ti yanga-ti-komande?”
Ye oko, fade a yeke na lege ni pepe ti tene na nda ni so ziango bê pepe na yanga-ti-komande ayeke gi lengo ti wagame ti apendere. Laso, azo ti angu kue ayeke zia bê pepe na yâ yanga-ti-komande kue, ala ba même ni na nene ni pepe. So a ye ti tene so a lingbi ti zia bê na yanga-ti-komande oko pepe? Tongana a sala kusala na ni nzoni, yanga-ti-komande, so a fa pekoni tongana “ngangu wala lege ti hon ndo ti akusala ti ambeni zo, ti fâ ngbanga na ndo ni, wala ti kanga lege na ni,” alingbi ti duti mbeni ngangu teti nzoni. A lingbi ti duti ye ti nzoni teti azo oko oko nga teti bungbi ti azo. Fade article ti peko ayeke fa tongana nyen ye so ayeke duti tongaso.