Jéhovah: Nzapa ti Be-nze-pepe

“Jéhovah, Nzapa ti be-nzoni na ti grâce, ngonzo ti lo alondo fade fade pepe, . . . nzobe ti lo awu mingi.”​—EXODE 34:6, NW.

1, 2. (a) Azo wa giriri awara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah? (b) Tongana nyen mo yeke fa nda ti “be-nze-pepe”?

AZO ti ngoi ti Noé, azo ti Israël so ayeke hon na yando na tele ti Moïse, aJuif so ayeke na fini na ngoi so Jésus ayeke na sese, biani dutingo ti azo so kue ayeke la ni nde nde. Me ala kue awara nzoni na lege ti mbeni oko lengo ti nzobe ti Jéhovah: be-nze-pepe. Ti ambeni zo, lengo so amu lege na ala ti sö fini. Nga, be-nze-pepe ti Jéhovah alingbi ti sala si e sö fini ti e nga.

² Be-nze-pepe ayeke nyen? Na ngoi wa si Jéhovah afa ni na gigi, na ngbanga ti nyen? “Be-nze-pepe” andu bibe ti gbungo ngangu na bê so anze hio pepe na gbele ye ti sioni wala gingo tene, na so a gue oko na bibe ti ke so beku ti leke songo so abuba ayeke dä mbeni pepe. Tongaso, a yeke mbeni lengo so nda ni ayeke dä. Lo yeke gi mbilimbili nzoni ti zo so ayeke na lingu ti mbeni ye so asi na so amu ngia pepe. Ye oko, ti duti na be-nze-pepe aye pepe ti tene ti kanga lê na ndo sioye. Tongana be-nze-pepe asala kusala ti lo kue awe wala tongana nda ni ayeke dä mbeni pepe ti ngbâ ti kanga bê na gbele ye so asi, be-nze-pepe ayeke hunzi na ndo so.

3. Be-nze-pepe ti Jéhovah ayeke sala kusala wa, na katikati ni ayeke so wa?

³ Atä so azo alingbi nga ti duti na be-nze-pepe, Jéhovah ayeke tapande ti kota ahon kue ti zo so ayeke na lengo so. Na yâ angu so aga na peko ti so siokpari abuba songo ti Jéhovah na azo so lo leke na sese, Wasalango e afa so lo gbu ngangu na bê so anze hio pepe, na lo mu ye so na lege ni azo so agbian bê ti ala alingbi sala si songo ti ala na lo aga nzoni ahon. (2 Pierre 3:9; 1 Jean 4:10) Me na ngoi so be-nze-pepe ti lo asala kusala ti lo kue awe, fade Nzapa ayeke sala ye ti ngangu na mbage ti azo so asala sioni na bê ti ala kue, na futingo bungbi ti aye ti sioni ti fadeso.​—2 Pierre 3:7.

Be-nze-pepe Ague Oko na Akota Lengo ti Nzapa

4. (a) Tongana nyen bibe ti be-nze-pepe asigigi na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sala na yanga ti Hébreu? (Ba nga kete tene na gbe ni.) (b) Tongana nyen prophète Nahoum afa Jéhovah, na ye so afa nyen na ndo be-nze-pepe ti Jéhovah?

⁴ Na yâ mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sala na yanga ti Hébreu, a fa tene ti be-nze-pepe na lege ti atene use so aye mbilimbili ti tene “yongo ti du-hon,” na a sû pekoni na ‘ngonzo so alondo fade fade pepe’ na yâ Traduction du monde nouveau.a Na salango tene ti be-nze-pepe ti Nzapa, prophète Nahoum atene: “Ngonzo agbu L’Eternel fade pepe, ngangu ti Lo ayeke kota, na fade Lo zi awasiokpari na ngbanga kete pepe.” (Nahum 1:3) Tongaso, be-nze-pepe ti Jéhovah ayeke pepe fä ti wokongo na yâ ngangu ti lo ti komande nga a yeke na akatikati. Tongana a tene so, gi na yâ oko ngoi ni, Nzapa ti ngangu ahon kue ayeke na ngonzo so alondo fade fade pepe nga ngangu ti lo ayeke kota a ye ti fa so be-nze-pepe ti lo aga na lege ti ngangu so lo mveni lo sala ti gbanzi tele ti lo ti sala mbeni ye. Lo yeke na ngangu ti fâ ngbanga, me lo gbanzi tele ti lo ti sala ni fade fade, ti mu lege na zo ti sioni ti gbian bê ti lo. (Ezéchiel 18:31, 32) Tongaso, be-nze-pepe ti Jéhovah ayeke fä ti ndoye ti lo, na a fa ndara ti lo na yâ lege so lo yeke sala kusala na ngangu ti lo.

5. Na lege wa be-nze-pepe ti Jéhovah ague oko na mbilimbili ti lo?

⁵ Be-nze-pepe ti Jéhovah ague nga oko na mbilimbili ti lo na salango ye ti lo tâ na lege ni. Lo fa tele ti lo na Moïse tongana “Nzapa ti be-nzoni na ti grâce, ngonzo ti lo alondo fade fade pepe [“bê ti lo anze fade fade pepe,” King James Version], tâ tene na nzobe ti lo awu mingi.” (Exode 34:6, NW) Angu mingi na pekoni, Moïse asepela Jéhovah tongaso: “Alege ti lo kue ayeke mbilimbili. Lo yeke Nzapa ti be-biani, lo yeke na sioni oko pepe; lo yeke mbilimbili na lo sala ye mbilimbili.” (Deutéronome 32:4, NW) Biani, be-nzoni, be-nze-pepe, mbilimbili na salango ye tâ na lege ni ti Jéhovah, aye so kue asala kusala oko ti ga na ye ti nzoni.

Be-nze-pepe ti Jéhovah Kozoni na Kota Moa

6. Pendere fä ti be-nze-pepe wa Jéhovah afa na mbage ti ahale ti Adam na Ève?

⁶ Kengo yanga ti Adam na Ève na Éden abuba biaku pendere songo so ala yeke na ni na Wasalango ala ti ndoye, Jéhovah. (Genèse 3:8-13, 23, 24) Dutingo ti ala yongoro na Nzapa asala ngangu na ndo amolenge ti ala so awara tongana ye ti héritier siokpari, dutingo mbilimbili-kue pepe, na kui. (aRomain 5:17-19) Atä so kozo koli na wali ti lo asala siokpari na bê kue, Jéhovah amu lege na ala ti dü amolenge. Na pekoni, lo leke na ndoye ye so amu lege na ahale ti Adam na Ève ti kiri ti ga songo na lo. (Jean 3:16, 36) Bazengele Paul atene: “Nzapa afa na e ndoye ti Lo, teti tongana e de awasiokpari, Christ akui teti e. Tongaso, teti A diko e azo ti mbilimbili fadeso na lege ti mênë ti Lo, mingi ahon, fade A sö e na yâ ngonzo na lege ti Lo. Teti tongana e ga songo na Nzapa na lege ti kui ti Molenge ti Lo tongana e de awato giriri, mingi ahon, teti e ga songo awe, fade A sö e na lege ti fini ti Lo.”​—aRomain 5:8-10.

7. Tongana nyen Jéhovah afa be-nze-pepe kozoni na Kota Moa, na ngbanga ti nyen futingo ti wagame so aba gigi kozoni na Kota Moa ayeke tâ na lege ti mbilimbili?

⁷ A ba be-nze-pepe ti Jéhovah na ngoi ti Noé. Siècle oko na ndo ni kozo na Kota Moa, “Nzapa aba sese ni, ba, a futi, teti mi kue afuti lege ti ala na ndo sese awe.” (Genèse 6:12) Ye oko, teti mbeni ngoi so a zia katikati na ni, Jéhovah afa be-nze-pepe na mbage ti azo. Lo tene: “Fade yingo ti Mbi aduti na yâ zo lakue pepe teti lo yeke mitele. Tongaso fade lâ ti lo ayeke ngu ngbangbo oko na ndo ni bale use.” (Genèse 6:3) Angu 120 so a diko amu lege na koli be-ta-zo Noé ti wara mbeni sewa na, tongana lo mä yanga so Nzapa amu, ti leke mbeni arche na ti gboto mê ti azo ti ngoi ti lo na ndo gango ti Kota Moa. Bazengele Pierre asû na mbeti: “Nzapa aku na bê so anze pepe [lengo so andu be-nze-pepe] na lâ ti Noé, tongana ala yeke sala arche. Azo oko oko, so atene, azo miombe, asö fini ti ala na yâ arche na lege ti ngu.” (1 Pierre 3:20) Tâ tene, azo so ayeke la ni pepe ti tâ sewa ti Noé ‘abi bê oko pepe’ na fango tene ti lo. (Matthieu 24:38, 39) Me teti lo yeke na Noé so aleke arche na so peut-être asala kusala teti angu mingi tongana “zo ti fa tene ti mbilimbili,” Jéhovah amu na azo ti ngoi ti Noé lege so azi kota ti gbian bê ti ala ngbanga ti salango ngangu ti ala, na ti londo ti sala na Lo. (2 Pierre 2:5; aHébreu 11:7) A yeke tâ na lege ti mbilimbili ti futi na nda ni wagame ti sioni so.

Tapande ti Be-nze-pepe na Mbage ti Israël

8. Tongana nyen Jéhovah afa be-nze-pepe na mbage ti mara ti Israël?

⁸ Be-nze-pepe ti Jéhovah na mbage ti Israël aninga ahon angu 120. Na yâ mingi ti angu 1 500 na ndo ni ti mbaï ti ala tongana azo so Nzapa asoro, azo ti Israël atara be-nze-pepe ti Nzapa juska na katikati ni. Gi ayenga kete na pekoni so a zi ala na lege ti kpene na Égypte, ala mu mbage na vorongo yanda, na fango yekiango ndo oko pepe teti Wamungo salut na ala. (Exode 32:4; Psaume 106:21) Na yâ angu so aga na pekoni, azo ti Israël adema tele teti kobe so Jéhovah amu na ala na yando na lege ti kpene, ala kasa Moïse na Aaron, ala sala tene ti ke Jéhovah, ala sala pitan na a-païen, na ala gue même juska ti mu mbage na vorongo Baal. (Nombre 11:4-6; 14:2-4; 21:5; 25:1-3; 1 aCorinthien 10:6-11) Jéhovah alingbi fade tâ na lege ti mbilimbili ti futi azo ti lo; me nde na so, lo fa na gigi be-nze-pepe.​—Nombre 14:11-21.

9. Tongana nyen Jéhovah afa tele ti lo tongana Nzapa ti be-nze-pepe na ngoi ti aJuge na ti komandema ti agbia?

⁹ Na ngoi ti aJuge, azo ti Israël atï fani mingi na yâ vorongo yanda. Tongana ala sala tongaso, Jéhovah azia ala na tïtî awato ti ala. Me tongana ala gbian bê ti ala na ala hunda na lo mungo maboko, lo fa na gigi be-nze-pepe na lo yä ajuge ti zi ala. (aJuge 2:17, 18) Na ngoi ti komandema ti agbia so aninga angu mingi, gi kete wungo ti agbia si afa na gigi so ala mu bê ti ala kue gi na Jéhovah oko. Nga même na gbe ti komandema ti agbia be-ta-zo so, fani mingi azo ni abungbi tâ vorongo na vorongo ti wataka. Tongana Jéhovah ayä aprophète ti gboto mê na ndo sioni ti dutingo be-biani pepe ti ala, fani mingi azo ni aye ti mä gi aprêtre so abuba lege ti ala awe nga na aprophète ti wataka. (Jérémie 5:31; 25:4-7) Biani, azo ti Israël asala ngangu na aprophète be-ta-zo ti Jéhovah, na même ala fâ ambeni na popo ti ala. (2 Chronique 24:20, 21; Kusala 7:51, 52) Atä so kue, Jéhovah angbâ ti fa be-nze-pepe na mbage ti ala.​—2 Chronique 36:15.

Be-nze-pepe ti Jéhovah Ahunzi La ni Pepe

10. Lawa si be-nze-pepe ti Jéhovah asi na katikati ni?

¹⁰ Ye oko, mbaï afa so be-nze-pepe ti Nzapa ayeke na mbeni katikati. Na ngu 740 K.N.E., lo zia lege na azo ti Assyrie ti hon na ngangu royaume ti akete mara bale oko ti Israël na ti gue na azo ti kodoro ni na ngba. (2 aGbia 17:5, 6) Nga, na hunzingo ti siècle so aga na pekoni, lo zia lege na azo ti Babylone ti hon royaume ti amara use ti Juda, na ti futi Jérusalem na temple ti lo.​—2 Chronique 36:16-19.

11. Tongana nyen Jéhovah afa na gigi be-nze-pepe même na ngoi so lo yeke fâ ngbanga?

¹¹ Me, même na ngoi so lo yeke fâ ngbanga na ndo Israël na Juda, Jéhovah aduti lakue na be-nze-pepe. Na lege ti prophète ti lo Jérémie, Jéhovah afa kozoni so fade a yeke kiri na azo ti lo so lo soro na sese ti ala. Lo tene: “Tongana ngu bale mbasambala so a diko teti Babylone ahon awe, fade Mbi ga ti ba i, na Mbi sala si tene ti Mbi so Mbi ze na i aga tâ tene, ti sala si i kiri na ndo so. Na fade i wara Mbi . . . na fade Mbi kiri Mbi lungula i na yâ ngba ti i, na fade Mbi lungula i na popo ti amara kue, na ndo kue so Mbi tomba i dä, na Mbi bungbi i.”​—Jérémie 29:10, 14.

12. Na lege wa kiringo ti tanga ti aJuif na Juda afa so a yeke Nzapa si ayeda na ni teti gango ti Messie?

¹² Mbeni tanga ti aJuif na popo ti ala so ague na ngba akiri biani na Juda na akiri na tâ vorongo ti Jéhovah na yâ temple ti Jérusalem so a leke ni mbeni. Na yâ gango tâ tene ti aye so Jéhovah aleke ti sala, tanga ti azo so ayeke duti ande tongana ‘mamio so alondo na Jéhovah,’ so aga na dengo bê na mosoro mingi. Fade ala yeke duti nga na bê so akpengba nga na ngangu tongana ‘bamara na popo ti anyama ti ngonda.’ (Michée 5:7, 8) Ndangba tene so aga tâ tene peut-être na ngoi ti aMaccabée tongana aJuif na gbe ti komandema ti sewa ti aMaccabée atomba awato ti ala na ndo Sese ti Zendo na akiri amu temple ni, so a sala ye ti sioni dä, na kusala ti Nzapa. Na lege so, a bata sese nga na temple ni ti tene tanga ti ambeni be-ta-zo nde awara lege ti yamba Molenge ti Nzapa na ngoi so lo si ande dä tongana Messie.​—Daniel 9:25; Luc 1:13-17, 67-79; 3:15, 21, 22.

13. Même na pekoni so aJuif afâ Molenge ti lo, tongana nyen Jéhovah angbâ lakue ti fa be-nze-pepe na mbage ti ala?

¹³ Même na pekoni so aJuif afâ Molenge ti lo, Jéhovah angbâ lakue ti fa na mbage ti ala be-nze-pepe teti angu ota na ndambo, na mungo tisango ndo gi na ala ti duti mbage ti hale ti Abraham na lege ti yingo. (Daniel 9:27)b Kozoni na ngu 36 N.E., nga na pekoni, ambeni Juif ayeda na tisango ndo so, na tongana ti so Paul asû na mbeti ngoi kete na pekoni, “tanga ti azo angbâ, ala so Nzapa ahiri ala na gigi na lege ti grâce [“nzobe ti lo so zo alingbi na ni pepe,” NW].”​—aRomain 11:5.

14. (a) Na ngu 36 N.E., azo wa nga si a mu na ala matabisi ti ga mbage ti hale ti Abraham na lege ti yingo? (b) Tongana nyen Paul afa bibe ti lo na ndo lege so Jéhovah asoro na azo ti Israël ti yingo?

¹⁴ Na ngu 36 N.E., ti fani oko ni, a mu na ala so ayeke pepe aJuif nga pepe a-prosélyte matabisi ti ga mbage ti hale ti Abraham na lege ti yingo. Zo kue so ayeda na tisango ndo so awara nga be-nze-pepe na nzobe ti Jéhovah so zo alingbi na ni pepe. (aGalate 3:26-29; aEphésien 2:4-7) Na fango na gigi tâ bê ti kiri singila ti lo teti ndara na ye so Jéhovah aleke ti sala so a ba ni na yâ be-nze-pepe ti lo ti be-nzoni, so na lege ni lo wara wungo kue ti ala so a hiri ala ti ga ti tene wungo ti Israël ti yingo alingbi, Paul atene: “Mosoro na ndara na hingango ye ti Nzapa ayeke kota mingi! Zo alingbi hinga nda ti fango ngbanga ti Lo pepe, na zo alingbi hinga nda ti lege ti Lo pepe!”​—aRomain 11:25, 26, 33; aGalate 6:15, 16.

Be-nze-pepe teti Iri ti Lo

15. Kozo nda ti tene so apusu Nzapa ti fa be-nze-pepe ayeke so wa, na a hunda ngoi ti leke kota tene wa ?

¹⁵ Ngbanga ti nyen Jéhovah afa na gigi be-nze-pepe? Kozoni kue, ti tene lo sala si iri ti lo ti nzoni-kue aga kota, na ti fa mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti lo. (1 Samuel 12:20-22) A hunda ngoi ti leke tâ na lege ni na gbele création kue tene so Satan abi na ndo lege so Jéhovah ayeke sala kusala na kota yanga-ti-komande ti Lo. (Job 1:9-11; 42:2, 5, 6) Tongaso, na ngoi so a yeke sala pasi na azo ti lo na Égypte, Jéhovah atene na Pharaon: “Mbi zia mo ngbâ na fini teti nyen? A yeke ti fa na mo ngangu ti Mbi, na ti fa iri ti Mbi na gigi na sese kue.”​—Exode 9:16.

16. (a) Tongana nyen be-nze-pepe ti Jéhovah amu lege ti leke ambeni zo teti iri ti lo? (b) Tongana nyen a yeke sala ande si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue na a yeke fa mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti lo?

¹⁶ Bazengele Paul afa peko ti atene so ti Jéhovah na Pharaon tongana lo yeke fa kusala ti be-nze-pepe ti Nzapa na yâ mungo gloire na iri ti Lo ti nzoni-kue. Na pekoni, Paul asû na mbeti: “Tongaso, tongana Nzapa, atä so lo ye ti fa ngonzo ti lo na ti sala si a hinga kota ngangu ti lo, lo zia lege na be-nze-pepe mingi na ata ti ngonzo so alingbi na futingo, si ata ti be-nzoni so lo leke giriri kozoni teti gloire ahinga mosoro ti gloire ti lo, même e so Lo hiri e gi na popo ti aJuif pepe, me na popo ti aGentil nga. Legeoko tongana Lo tene na Mbeti ti Hoshéa, Azo so ayeke ti Mbi giriri pepe, fade Mbi di iri ti ala, Azo ti Mbi.” (aRomain 9:17, 22-25, NW) Teti so Jéhovah afa na gigi be-nze-pepe, lo lingbi ti kamata na popo ti amara ‘azo teti iri ti Lo.’ (Kusala 15:14) Na gbe ti Mokonzi ti ala, Jésus Christ, ‘azo so ti nzoni-kue’ ayeke ahéritier ti Royaume so Jéhovah ayeke sala na kusala ande ti sala si kota iri ti Lo aga nzoni-kue na ti fa mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti Lo.​—Daniel 2:44; 7:13, 14, 27; Apocalypse 4:9-11; 5:9, 10.

Be-nze-pepe ti Jéhovah Aga na Salut

17, 18. (a) Na salango ye wa e lingbi ti kasa Jéhovah teti be-nze-pepe ti lo sân ti bi bê na ni? (b) A wa e ti ba be-nze-pepe ti Jéhovah tongana nyen?

¹⁷ Ngbele ye na kota tingo ti azo na yâ siokpari juska fadeso, Jéhovah afa tele ti lo tongana mbeni Nzapa ti be-nze-pepe. Be-nze-pepe so Lo fa kozoni na Kota Moa amu lege ti fa gbotongo mê so alingbi, na ti leke mbeni ye teti salut. Me be-nze-pepe ti lo asi na mbeni katikati, na Kota Moa aga. Legeoko nga laso, Jéhovah ayeke fa kota be-nze-pepe, na be-nze-pepe so aninga mingi ahon ti so ambeni zo abi bê peut-être na ni. Ye oko, ye so amu lege na e oko pepe ti nze. Tongana e nze, ka a yeke tongana e kasa Nzapa teti so lo yeke na be-nze-pepe. Paul atene: “Mo ye ti ke mosoro ti nzobe ti Lo, na mosoro ti bê ti Lo so aso fade pepe, na mosoro ti bê ti Lo so anze pepe, mo ye ti ke ye so kue? mo hinga pepe nzobe ti Nzapa asala si mo gbian bê ti mo?”​—aRomain 2:4.

¹⁸ Zo oko na popo ti e alingbi hinga pepe kota ni kue ti wara be-nze-pepe ti Nzapa ti hinga so e yeke na yengo dä ti lo teti salut. Paul amu wango na e ti ‘sala si salut ti e aga tâ ye na lege ti mbito na dongo tele.’ (aPhilippien 2:12) Bazengele Pierre asû mbeti na afon lo Chrétien: “Jéhovah asala ye pepe yeke yeke na ndo tene ti zendo ti lo, tongana ti so azo aba salango ye yeke yeke, me lo sala ye na be-nze-pepe na i teti lo ye si a futi mbeni zo oko pepe me lo ye azo kue aga ti gbian bê ti ala.”​—2 Pierre 3:9, NW.

19. Tongana nyen e lingbi ti wara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah?

¹⁹ Tongaso, zia e nze pepe na lege so Jéhovah ayeke leke na aye. Nde na so, zia e mu peko ti wango so Pierre amu na pekoni na ti “ba be-nze-pepe ti Seigneur ti e tongana salut.” Salut teti zo wa? Teti e, nga teti azo mingi so a lingbi ala mä “nzo tene ti royaume.” (2 Pierre 3:15; Matthieu 24:14, NW) Ye so ayeke mu ande maboko na e ti yekia kota nzobe ti be-nze-pepe ti Jéhovah, na a yeke pusu e ti duti na be-nze-pepe na yâ salango ye ti e na mbage ti ambeni zo.

[Akete Tene na Gbe Ni]

Mo Lingbi ti Fa Nda Ni?

• Tene “be-nze-pepe” na yâ Bible aye ti tene nyen?

• Tongana nyen Jéhovah afa be-nze-pepe ti lo kozoni na Kota Moa, na peko ti dutingo ngba na Babylone, nga na kozo siècle ti N.E.?

• Teti akota nda ti tene wa Jéhovah afa na gigi be-nze-pepe?

• A lingbi e ba be-nze-pepe ti Jéhovah tongana nyen?

[Foto na lembeti 9]

Be-nze-pepe so Jéhovah afa kozoni na Kota Moa azi lege kota na azo ti gbian bê ti ala

[Foto na lembeti 10]

Na peko ti tingo ti Babylone, aJuif awara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah

[Foto na lembeti 11]

Na kozo siècle, aJuif nga na aGentil awara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah

[Afoto na lembeti 12]

A-Chrétien laso asala ngangu ti wara nzoni na lege ti be-nze-pepe ti Jéhovah