Ala Lingbi Kue Tongana Awafango Tënë ti Nzapa
“Nzapa . . . asala si e ga azo ti kusala.”—2 ACORINTHIEN 3:5, 6.
MO YEKE yeda ti tene a mû na mo mbeni kusala so mo yeke na kode pëpe ti sala ni? Bi bê ti mo dä kete: A tanda na gbele mo agbakuru so mo yeke na bezoin ni, na ala yeke dä. Me mo hinga ye oko pëpe na ndo lege ti sala na kusala ni. Sioni ahon, a hunda ti sala kusala so fade fade. Azo ayeke ku mo. So tâ ye ti suingo bê!
2 Mara ti ye tongaso, so agbu hôn ti zo, ayeke kue pëpe senge tënë ti bango li. Bâ mbeni tapande. Na ambeni ngoi, ambeni église ti Chrétienté atara ti leke na ti fa tënë da na da. Me lakue, angangu so ala yeke sala atï na ngu, ague yeke yeke ti miro na yâ ti ayenga wala anze so aga na pekoni. Ngbanga ti nyen? Chrétienté amû maboko pëpe na azo ti lo ti lingbi teti kusala ni. Même amokonzi ti alege ti vorongo ni alingbi pëpe teti kusala ti fango tënë, atâa so ala manda ye teti angu mingi na yâ ada ti fango mbeti ti sese so, nga na yâ ti a-séminaire. Ngbanga ti nyen e lingbi ti sala tënë tongaso?
3 Tënë ti Nzapa afa ye wa asala si mbeni tâ wafango nzo tënë alingbi. Yingo apusu bazengele Paul ti sû na mbeti: “A yeke pëpe e mveni si e sala si e lingbi kue ti tene so mbeni ye alondo na e mveni, me lingbingo kue ti e alondo na Nzapa, lo so asala biani si e lingbi kue ti duti awakua.” (2 aCorinthien 3:5, 6, NW) Bâ tënë so a sala kusala na ni ge fani ota: “lingbi kue.” A ye ti tene nyen? Mbeni bakari (Vine’s Expository Dictionary of Biblical Words) atene: “Tongana a ndu aye, [tënë so na yanga ti Grec] aye ti tene ‘alingbi awe’ . . . . ; tongana a ndu azo, a ye ti tene ‘ayeke na kode so alingbi.’” Tongaso, zo so ‘alingbi kue’ ayeke zo so ayeke na kode so alingbi, na lo yeke na alengo so a hunda ti sala kusala so a mû na lo. Biani, atâ wakua ti fango nzo tënë alingbi ti sala kusala so. Ala yeke na kode ti sala ni, ala lingbi na ni, wala ala yeke na alengo so ahunda ti fa tënë.
4 Ye oko, lingbingo ti ala alondo na ndo wa? A londo na alengo ti ala mveni? Na hingango ndo ti ala mveni so ayeke kota mingi? Na lege ti mandango ye so ayeke nde, so ala wara na yâ akota da ti mandango mbeti? A lingbi ti tene so bazengele Paul ayeke lani na aye so kue biani. (Kusala 22:3; aPhilippien 3:4, 5) Ye oko, lo yeda na tâ be-ti-molenge so lingbingo ti lo tongana wakua alondo, pëpe na akota da ti mandango mbeti, me na Jéhovah Nzapa. Mara ti lingbingo na kusala so ayeke gi teti mbeni kete bungbi ti azo so a soro ala? Paul asû mbeti na kongregation ti Corinthe na ndo “lingbingo kue ti e.” Ye so afa na kite pëpe so Jéhovah asala biani si awakua ti lo kue so ayeke be-ta-zo alingbi, ala lingbi ti sala kusala so lo mû na ala ti sala. Tongana nyen Jéhovah ayeke sala laso si atâ Chrétien alingbi? Zia e sala tënë na ndo alege ota so lo yeke sala na kusala: (1) Tënë ti lo, (2) yingo ti lo ti nzoni-kue, na (3) bungbi ti lo na ndo sese.
Tënë ti Jéhovah Asala si E Lingbi
5 Kozoni kue, tongana nyen Tënë ti Nzapa ayeke sala si e lingbi tongana awakua? Paul asû na mbeti: “Ambeti kue alondo na yanga ti Nzapa, na a yeke nzoni ti fa nda ti ye, ti zingo na azo, ti leke ye na lege ni, na ti mû wango-tene na azo na yâ ye so ayeke na lege ni, si zo ti Nzapa alingbi kue, na lo wara ye kue alingbi na nzoni kusala kue.” (2 Timothée 3:16, 17, NW) Tongaso, Mbeti ti Nzoni-kue alingbi ti sala si e ‘yeke na kode kue so alingbi, e wara ye kue so alingbi’ ti tene e sala “nzoni kusala” ti fango ye na azo na ndo Tënë ti Nzapa. Ye oko, a yeke tongana nyen teti ala so ayeke na yâ ti a-église ti Chrétienté? Ala yeke na Bible. Tongana nyen oko buku so amû maboko na ambeni zo ti ga awakua so ayeke na kode so alingbi, me amû maboko pëpe na ambeni nde? A yeke wara kiringo tënë ni na yâ bango ndo ti e na mbage ti Bible.
6 Vundu ni ayeke so, azo mingi so ayeke gue na église ayeda pëpe na tokua ti Bible “tongana ti so ayeke biani, tongana Tënë ti Nzapa.” (1 aThessalonicien 2:13, NW) Na ndo tënë so, Chrétienté azia na peko ti lo mbeni tondo ti kamela. Na peko ti angu mingi so ala mû ti manda ye na yâ akota da ti mandango théologie, amokonzi ti lege ti vorongo awara ye so alingbi biani na awafango Tënë ti Nzapa? Oko pëpe. Biani, ambeni wamandango mbeti ato nda ti mandango ye ti ala na yâ ti a-séminaire tongana azo so amä na bê na Bible, me na ngoi so ala hunzi mandango ye ni, ala ga azo ti dengo kite! Na pekoni, ahon ti fa Tënë ti Nzapa, so mingi ti ala amä na bê dä mbeni pëpe, ala gboto fango ye ti ala na ndo ambeni tënë nde, ala mû mbage na yâ adengo gaba ti poroso, na maïngo nzo tënë na ndo nzoni dutingo ti azo [wala évangile sociale], wala na gbotongo lê na ndo asenda-ndara ti sese so na yâ ti afango ye ti ala. (2 Timothée 4:3) Nde na ala, atâ Chrétien amû tapande ti Jésus Christ.
7 Jésus amû giriri lege pëpe na amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ti lo ti sala ngangu na ndo bibe ti lo. Atâa tongana lo yeke fa tënë na kete bungbi ti azo, tongana abazengele ti lo, wala na azo mingi, Jésus asala nzoni kusala na ambeti ti nzoni-kue. (Matthieu 13:10-17; 15:1-11) Salango tongaso asala si lo yeke nde na amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ni kâ. Ala sala si bê ti azo ni anze ngangu mingi na lege ti gingo akpengba-tene ti Nzapa. Biani, a yeke lani na yâ salango ye ti awafango ye ti ngoi ni ti fa so ambeni versê ti Bible akpengba mingi, si lo lingbi ti sala tënë na ndo ni gi na mbeni kete bungbi ti a-élève ti lo so lo ndoye mingi ahon, na même tongana a yeke tongaso, lo yeke tene ni gi na kete go, na lo zia mbeni ye na li ti lo. Bango ndo ti amokonzi ti lege ti vorongo so ayeke kirikiri na mbage ti salango lisoro na ndo ambeni mbage ti Bible nga na mbage ti dingo iri ti Nzapa!
8 Christ ayeke lani tongaso pëpe. Lo mä na bê so, a yeke pëpe gi mbeni kete bungbi ti azo so asoro ala, me azo kue si ayeke na bezoin ti wara ‘tënë kue so asigigi na yanga ti Jéhovah.’ Jésus abi giriri bê ti lo pëpe ti mû kelele ti hingango ye na mbeni kete bungbi ti awandara. Lo tene na adisciple ti lo: “Tënë so Mbi fa na i na bingo, i tene so na lumière; tënë so azo afa na i na lingo, i fa tënë so na ndoda.” (Matthieu 4:4; 10:27) Jésus aye lani mingi ti kangbi hingango ye ti Nzapa na azo mingi ahon.
9 A lingbi Tënë ti Nzapa aduti kozo ye so e bi bê dä na yâ fango ye ti e. Na tapande, tongana e yeke mû mbeni diskur na Da ti Royaume, a hunda pëpe gi ti diko ambeni versê so a soro na yâ ti Bible. A lingbi e mû ngoi ti fa nda ti versê, ti mû atapande, na ti sala kusala na ni alingbi na tënë so angoro ni. Na lege ti fä, ye so e zia na gbele e ayeke ti mû tënë ti Bible so ayeke na ndo kugbe-mbeti ti pete na ndo bê ti awamango e. (Néhémie 8:8, 12) A lingbi a sala nga kusala na Bible tongana a bâ so a lingbi a mû wango wala a se zo ti kiri lo na lege. Atâa so mara ti Jéhovah ayeke tene ayanga ti kodoro nde nde na alondo na ando nde nde, ala kue ayekia buku so, Bible, ahon atanga ni kue.
10 Tongana a sala kusala na ni na yekiango ndo tongaso, tokua ti Bible ayeke na ngangu. (aHébreu 4:12) A pusu azo ti gbian ye na yâ fini ti ala, ti vi peko ti ala na asalango ye so Tënë ti Nzapa ake tongana pitan, lango sioni, vorongo yanda, nyongo samba ahon ndo ni, na nzi. A mû maboko na azo mingi ti lungula ngbele zo ti giriri na ti yü zo ti fini. (aEphésien 4:20-24) Biani, tongana e yekia ni ahon bibe kue ti azo wala ngobo ti salango ye ti akotara, na e sala kusala na ni na be-biani, Bible alingbi ti sala si e yeke na kode so alingbi, na e wara ye kue so alingbi tongana awafango Tënë ti Nzapa.
Yingo ti Jéhovah Asala si E Lingbi
11 Ti use ni, zia e sala tënë na ndo kusala ti yingo ti nzoni-kue ti Jéhovah, wala ngangu ti sala na kusala, na yâ salango si e lingbi kue. A lingbi e glisa lâ oko pëpe so yingo ti Jéhovah ayeke kpengba ngangu ahon kue so ayeke na ndagigi. Jéhovah amû kpengba ngangu so na Molenge ti lo so lo ndoye, ti sala na kusala teti atâ Chrétien kue. Na lege ni, Jésus asala tënë ti yingo ti nzoni-kue tongana “wamungo maboko.” (Jean 16:7, NW) Lo wa adisciple ti lo ti hunda yingo so na Jéhovah, na lo dë bê ti ala so fade Jéhovah ayeke mû ni na nzobe.—Luc 11:10-13; Jacques 1:17.
12 A lingbi e sambela teti yingo ti nzoni-kue lâ na lâ, mbilimbili ti mû maboko na e na yâ kusala ti e. Ngangu ni, so asala kusala, ayeke sala nyen na ndo ti e? Lo lingbi ti sala ye na ndo bibe na bê ti e, na mungo maboko na e ti gbian, ti maï na lege ti yingo, ti yü fini zo ti yâ ni na place ti zo ti giriri. (aColossien 3:9, 10) A mû maboko na e ti lë alengo ti ngele ngangu, alengo so Christ afa lani na gigi. Mingi na popo ti e alingbi ti diko na li aGalate 5:22, 23. Aversê so afa molongo ti alengo ti yingo ti Nzapa. Lo so aga kozo ayeke ndoye. Lengo so ayeke kota ye mingi na yâ kusala ti e. Ngbanga ti nyen?
13 Ndoye ayeke kota ye so ayeke pusu zo na kusala. Ndoye teti Jéhovah nga teti amba ti ala apusu atâ Chrétien ti kangbi nzo tënë. (Marc 12:28-31) Tongana mara ti ndoye so ayeke dä pëpe, lege ayeke dä biani pëpe teti e ti lingbi tongana awafango Tënë ti Nzapa. Bâ kangbi so ayeke na popo ti Jésus na aFarizien. Matthieu 9:36 (NW) atene na ndo Jésus: “Tongana lo bâ azo mingi so mawa ti ala agbu lo, ngbanga ti so ye mingi atia ala na ala kangbi kirikiri tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe.” Bibe ti aFarizien na mbage ti asenge zo ayeke lani tongana nyen? Ala tene: ‘Azo mingi so, so ahinga Ndia pëpe, zonga ayeke na li ti ala!’ (Jean 7:49) A-Farizien so ayeke na ndoye oko pëpe teti azo ni, me ala ke ala mingi. A yeke polele, yingo ti Jéhovah asala lani kusala pëpe na ndo ti ala.
14 Jésus abâ lani mawa ti azo. Lo hinga vundu ti ala. Lo hinga so a sala sioni na ala, a gbu ye ti ala kue na ngangu, na a kangbi ala kirikiri, tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe. Jean 2:25 atene na e so Jésus “ahinga ye kue so ayeke na bê ti zo.” Teti so lo yeke lani Wakua ti Kode ti Jéhovah na ngoi ti création, Jésus ayeke lani na hingango ye so alï mingi na ndo dutingo ti azo. (aProverbe 8:30, 31) Hingango ye so asala si ndoye ti lo akiri alï mingi ahon. Zia mara ti ndoye tongaso aduti lakue na gunda ti kusala ti e ti fango tënë! Tongana e bâ so e lingbi ti maï na ndo tënë so, zia e sambela ti wara yingo ti nzoni-kue ti Jéhovah nga e sala ye alingbi na asambela ti e. Fade Jéhovah ayeke kiri tënë na e. Fade lo yeke to na e kota ngangu so, so a lingbi pëpe ti kanga lege na ni, ti mû maboko na e ti ga nzoni ahon tongana Christ, so alingbi lani ahon tanga ti azo kue ti fä nzo tënë.
15 Lingbingo ti Jésus alondo na ndo wa? Lo tene: ‘Yingo ti Jéhovah ayeke na ndo mbi.’ (Luc 4:17-21) Biani, Jéhovah mveni ahiri Jésus na kusala na lege ti yingo ti lo ti nzoni-kue. Jésus ahunda lani pëpe ti wara atënë ti yengo dä nde. A yeke yingo ti nzoni-kue si a hiri na kusala amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ti lo? Oko pëpe, na ala wara nga lâ oko pëpe aye ti kusala ti sala ye alingbi na prophétie ti Esaïe 61:1-3 so Jésus adiko na kota go na afa so a ga tâ tënë na ndo lo mveni. Diko aversê so, na bâ mo mveni so ascribe na aFarizien so ayeke awandendia alingbi oko pëpe. Ala yeke na nzo tënë pëpe ti fa na awazinga. Na tongana nyen ala lingbi ti fa tënë ti liberté na ala so a kanga ala, na ti lungula lê ti awaziba? Na lege ti yingo, ala mveni ayeke awaziba nga na gbe ti angobo ti salango ye ti akotara! Nde na azo so, e lingbi biani ti fa tënë na azo?
16 Tâ tënë, e manda ye pëpe na yâ akota da-mbeti ti Chrétienté. A hiri e pëpe na kusala tongana awafango tënë na lege ti mbeni séminaire so a fa akota tënë ti théologie dä. Tongaso, e yeke na ye oko pëpe so amû na e akode? Oko pëpe, biani. Hiringo e na kusala tongana aTémoin ti lo alondo na Jéhovah. (Esaïe 43:10-12) Tongana e sambela ti wara yingo ti nzoni-kue ti lo, na e sala kusala alingbi na sambela ti e, e yeke wara akode ti kota ahon kue. Biani, e yeke mbilimbili-kue pëpe na e si ndulu pëpe na tapande so Kota Wafango ye, Jésus Christ azia. Ye oko, e kiri singila pëpe na Jéhovah teti so lo sala kusala na yingo ti lo ti sala si e lingbi, na lo mû na e ye so alingbi si e duti awafango Tënë ti lo?
Bungbi ti Jéhovah Asala si E Lingbi
17 Fadeso, zia e sala tënë na ndo ota lege so Jéhovah ayeke sala si e lingbi kue tongana awafango Tënë ti lo: kongregation, wala bungbi, ti lo na ndo sese, so ayeke fa lege na e ti duti awakua. Tongana nyen? Bi bê kete na ndo kapa ti fango ye so e yeke na ngia ti duti na ni! Na yâ ti yenga oko, e yeke gue na abungbi oku ti aChrétien. (aHébreu 10:24, 25) E yeke bungbi na kete wungo na ando ti Mandango Buku ti Kongregation ti wara ngia na yâ mandango akpengba-tene ti Bible na lege ti mbeni mbeti so bungbi ti Jéhovah amû. Na mango tënë nga na kiringo tënë, e yeke manda ye na e yeke wa tele na popo ti e. E yeke wara nga fango lege na bingo bê na ndo e oko oko, so alondo na surveillant ti mandango buku ni. Na ngoi ti Kota Diskur na Mandango Tour ti Ba Ndo so a yeke teti azo kue, e yeke wara gbâ ti pendere kobe ti yingo.
18 A leke Ekole ti Kusala ti Théocratie ti mû na e kode na ndo lege ti fa ye. Na lekengo a-devoir so a mû na a-élève, e yeke manda tongana nyen ti sala kusala na Tënë ti Nzapa na ti fa ye na ndo atënë nde nde mingi. (1 Pierre 3:15) A mû na mo awe devoir na ndo mbeni tënë so mo bâ mo tene mo hinga ye na ndo ni mingi, me so na nda ni mo ga ti bâ so mo ngbâ ti manda ambeni fini tënë na ndo ni? A yeke ye so asi na azo mingi. Mbeni ye nde oko pëpe alingbi ti kono hingango ye ti e na ndo mbeni tënë ahon ti so fango tënë ni na ambeni zo asala. Atâa e yeke pëpe na mbeni devoir ti sala e mveni, e lingbi lakue ti manda ti ga anzoni wafango ye ahon. Na yâ a-élève oko oko, e bâ anzoni lengo, na e lingbi ti gbu li na ndo tongana nyen ti manda alengo so.
19 A leke nga Bungbi ti Kusala ti sala si e lingbi tongana awafango Tënë ti Nzapa. Na yenga oko oko, e yeke wara adiskur so amû na wâ, alisoro, na adémonstration so a leke ni nzoni teti kusala ti e. Kode ti fango tënë wa e ye ti sala kusala na ni? Tongana nyen e lingbi ti sala ye na gbele atënë so nda ni ayeke ti kanga lege na fango ye ti e na yâ kusala ti e ti fango tënë na gbele azo? Alege wa ti fango tënë azi na gbele e, so a lingbi peut-être e gi ti maï dä nzoni ahon? Ye wa a lingbi ti sala si e ga anzoni wafango ye ahon tongana e kiri ti sala afini vizite na ti manda Bible na azo? (1 aCorinthien 9:19-22) A yeke hunda atënë so nga a sala lisoro na ndo ni na yâ anzene nzene ye kue na ngoi ti Bungbi ti Kusala. Ambage mingi ti bungbi ni aluti na ndo a-article so ayeke na yâ Kusala ti Royaume, mbeni gbakuru nde so a mû na e teti kota kusala ti e so.
20 Na lekengo tele nga na guengo na abungbi ti e, nga salango ye alingbi na ye so e manda teti kusala ti e ti wafango ye, e yeke wara kota fango lege. Me mbeni ye nde ayeke dä. E yeke nga na akota bungbi so a leke ni ti mû na e aye ti kusala ti ga awafango Tënë ti Nzapa. Na bâ tongana nyen e yeke ku kungo ti dengi mê nzoni na ti sala kusala na awango tongaso!—Luc 8:18
21 Fango lege so Jéhovah ayeke mû aga na ye ti nzoni? Zia aye so asi asala tënë ala mveni. Na ngu oko oko, a yeke mû maboko na azo saki ngbangbo mingi ti manda akota tënë ti mabe ti Bible, na ti duti na fini alingbi na ye so Nzapa ahunda na ala. Wungo ti e ayeke gue na li ni, me zo oko na popo ti e alingbi pëpe ti pika kate ti lo mveni teti ye so. A lingbi e duti na nzoni bango ndo tongana ti Jésus. Lo tene: “Zo oko pëpe alingbi ti ga na mbi gi tongana Babâ, so ato mbi, agboto lo.” Tongana abazengele ti ngoi ti giriri, mingi na popo ti e ayeke azo so ahinga mbeti pëpe nga asenge zo. (Jean 6:44, NW; Kusala 4:13) Guengo na li ni ti e aga na lege ti Jéhovah so ayeke gboto azo ti bê ti mbilimbili na mbage ti tâ tënë. Paul atene na lege ni: “Mbi lu, Apollos azia ngu dä; me Nzapa asala si a ko na a maï.”—1 aCorinthien 3:6.
22 Biani, Jéhovah Nzapa amû mbage ti lo mingi na yâ kusala ti e tongana awafango Tënë ti lo. Peut-être na ambeni ngoi e bâ so e lingbi pëpe tongana awafango ye. Me e dabe ti e, a yeke Jéhovah si ayeke gboto azo na mbage ti lo mveni nga na mbage ti Molenge ti lo. A yeke Jéhovah si asala ti tene e lingbi tongana awakua teti afini zo so na lege ti Tënë ti lo, ti yingo ti lo ti nzoni-kue, nga na ti bungbi ti lo na ndo sese. Zia e yeda na fango lege ti Jéhovah na salango ye alingbi na apendere ye so lo yeke mû fadeso ti sala si e lingbi kue tongana awafango Tënë ti Nzapa!
Fade Mo Kiri Tënë Tongana Nyen?
• Tongana nyen Bible amû na e ye kue so alingbi teti kusala ti fango tënë?
• Kusala wa yingo ti nzoni-kue ayeke sala na yâ lingbingo ti e tongana awakua?
• Na yâ alege wa bungbi ti Jéhovah na sese ayeke mû maboko na mo ti lingbi tongana mbeni wafango nzo tënë?
• Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na beku biani tongana e bi tele na yâ kusala ti fango tënë?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1, 2. Angangu wa ti fa tënë azo asala ni na ambeni ngoi, me ngbanga ti nyen angangu so ala sala atï na ngu lakue?
3. Na 2 aCorinthien 3:5, 6 (NW), tënë wa a sala na kusala fani ota, na aye ti tene nyen?
4. (a) Tongana nyen tapande ti Paul afa so lingbingo na kusala ti fango tënë ti aChrétien ayeke pëpe gi teti mbeni kete bungbi ti azo so a soro ala? (b) Alege ota wa Jéhovah ayeke sala na kusala ti sala si e lingbi tongana awakua?
5, 6. Ambeti ti Nzoni-kue asala ngangu wa na ndo atâ Chrétien?
7, 8. Na lege wa bango ndo ti Jésus na mbage ti Tënë ti Nzapa ague nde na ti amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ti lo?
9. Atâ Chrétien asala kusala na Bible tongana nyen?
10. Tokua ti Bible so a sû na gbe ti yingo alingbi ti sala nyen na ndo ti e?
11. Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni ti sala tënë ti yingo ti nzoni-kue ti Jéhovah tongana “wamungo maboko”?
12, 13. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi ti sambela si yingo ti nzoni-kue amû maboko na e na yâ kusala ti e? (b) Tongana nyen aFarizien afa so yingo ti nzoni-kue asala lani kusala pëpe na ndo ti ala?
14. Tongana nyen tapande ti ndoye so Jésus afa na yâ kusala ti lo alingbi ti pusu e na kusala?
15. Na lege wa atënë ti Esaïe 61:1-3 alingbi biani na Jésus nga, na oko ngoi ni, asigigi na nda ti ascribe na aFarizien?
16. Ziango bê wa azo ti Jéhovah laso alingbi ti duti na ni na ndo lingbingo ti ala tongana awakua?
17-19. Tongana nyen abungbi oku ti yenga oko oko na yâ bungbi ti Jéhovah ayeke mû maboko na e ti lingbi tongana awakua?
20. Tongana nyen e lingbi ti wara nzoni kue na lege ti abungbi na ti akota bungbi?
21. Ye nyen afa so fango lege so e wara aga na ye ti nzoni, na gonda ni ague na zo wa?
22. Ngbanga ti nyen a lingbi e nze ahon ndo ni pëpe na ndo mungo mbage ti e kue na kusala ti Chrétien?
[Foto na lembeti 25]
Tongana mbeni wafango Tënë ti Nzapa, Jésus afa ndoye teti azo