Jéhovah amû gloire na azo ti lo na lege ti lumière
“Londo, mo su; teti lumière ti mo asi awe, na gloire ti L’Eternel alondo ti su na ndo mo.”—ESAÏE 60:1.
NA YÂ ti angu 1940, Harry Truman so ayeke lani président ti États-Unis adema tongaso: “Ah! Tongana fade e yeke na mbeni Esaïe wala mbeni Saint Paul, ka a yeke duti nzoni mingi!” Ngbanga ti nyen lo sala tënë tongaso? Ngbanga ti so lo bâ bezoin ti azo ti ngoi ti lo ti wara awafango lege ti nzoni ahon so ayeke fa nzoni salango ye. Azo asigigi a de ti ninga mingi pëpe na yâ ngoi ti kota bingo ahon tanga ni kue ti siècle 20, so ti tene ngoi ti use bira so amû sese kue. Me, atâa so bira ni ahunzi awe, sese ayeke na siriri pëpe. Na ngoi ni so, bingo angbâ lakue. Nga, même angu 57 na peko ti hunzingo ti bira so, sese angbâ lakue na yâ bingo. Tongana fade Président Truman angbâ na fini laso, ka kite ayeke pëpe so lo yeke bâ lakue bezoin ti wara akota wafango lege tongana Esaïe wala bazengele Paul ti fa nzoni salango ye.
2 E hinga pëpe wala Président Truman ahinga ni lani, me bazengele Paul atene giriri so akota bingo ayeke sala ngangu na ndo azo, na lo gboto lê dä na yâ ambeti ti lo. Na tapande, lo gboto mê ti afon lo na yâ vorongo: “Teti e tiri na mitele na mênë pëpe, me e tiri na akozo-gere-ti-komande, na ayanga-ti-komande, na ala so akomande bingo ti sese so, na ayingo sioni ti yayu.” (aEphésien 6:12, e si e sû agere ti mbeti so nde). Na salango tënë tongaso, Paul afa gi pëpe so lo hinga so bingo na lege ti yingo angoro sese, me lo fa nga so lo hinga tâ ye so ayeke na lingu ni, so ti tene ayingo sioni ti ngangu so a sala tene ti ala tongana “ala so akomande bingo ti sese”. Teti so angangu yingo sioni ayeke na gunda ti abingo ti sese, ngangu wa asenge zo alingbi biani ti duti na ni ti lungula abingo so?
3 Esaïe nga asala tënë ti abingo so ayeke sala ngangu na ndo azo (Esaïe 8:22; 59:9). Ye oko, na bingo bê na ngoi ti e, lo fa kozoni awe, na gbe ti yingo ti Nzapa, so même na yâ angoi ti bingo so, Jéhovah ayeke sala ande si ndo aza teti ala so andoye lumière. Biani, atâa so e yeke na Paul wala Esaïe pëpe na tele ti e, e yeke na ambeti so ala sû ni na gbe ti yingo so alingbi ti fa lege na e. Ti bâ so a yeke tâ deba nzoni teti ala so andoye Jéhovah, zia e bi bê na ndo atënë ti prophétie ti Esaïe so a wara na chapitre 60 ti buku ti lo.
Mbeni wali ti prophétie asu na lumière
4 Akozo tënë ti chapitre 60 ti Esaïe andu wali so a sala tënë ti lo kozoni awe na Esaïe 54:1. Esaïe chapitre 60 afa lo na yâ mbeni dutingo so a mû mawa na zo: lo lango tâ na sese, na yâ kota bingo. Fade fade, lumière akoro bingo ni, na Jéhovah ahiri ndo na kongo: “Londo, mo su; teti lumière ti mo asi awe, na gloire ti L’Eternel alondo ti su na ndo mo.” (Esaïe 60:1). Ngoi ni asi awe teti wali so ti londo na ti fa na gigi lumière ti Nzapa, gloire ti lo. Ngbanga ti nyen? Kiringo tënë ni ayeke na yâ versê so aga na pekoni: “Bâ, fade bingo akanga lê ti sese, na bingo so avuko pitipiti aga na ndo azo; me fade L’Eternel alondo ti su na ndo mo, na azo abâ gloire ti Lo na ndo mo.” (Esaïe 60:2). Tongana wali ni amä yanga ti Jéhovah, a fa na lo so ye ti nzoni mingi ayeke ga na pekoni. Jéhovah atene: “Fade aGentil asi na lumière ti mo, na fade agbia asi na sungo ti londongo ti mo.”—Esaïe 60:3.
5 Apendere tënë ti aversê ota so apika bê biani, na ala zi li ti atënë ti tanga ti aversê ti chapitre 60 ti Esaïe, nga ala fa na ndulu tënë ye so a yeke na yâ ni. Lo fa kozoni tënë ti aye so ayeke si na mbeni wali ti prophétie ni, na lo fa tongana nyen e lingbi ti duti na yâ lumière ti Jéhovah atâa abingo so angoro azo. Ye oko, atënë so a wara na yâ aversê ota ti tongo nda ni so aduti fä ti nyen?
6 Wali so Esaïe 60:1-3 aye ti sala tënë ti lo ayeke Sion, bungbi ti Jéhovah na yayu ti acréature ti yingo. Laso, azo so aduti tongana fä ti Sion na sese ayeke tanga ti “Israël ti Nzapa” so ayeke kongregation ti aChrétien ti sese kue so a sa yingo na ndo ti ala, na so ayeke na beku ti komande legeoko na Christ na yayu (aGalate 6:16). A yeke mbeni mara na lege ti yingo, so na nda ni a yeke wara na yâ lo azo 144 000. Gango tâ tënë ti Esaïe chapitre 60 na ngoi ti laso andu mbilimbili ala so angbâ na fini na “lâ ti nda ni”. (2 Timothée 3:1; Apocalypse 14:1). Prophétie ni ayeke nga na aye mingi ti tene na ndo “azo mingi so asi singo” ti “ambeni ngasangbaga”, so ayeke sala kusala na tele ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala.—Apocalypse 7:9; Jean 10:16.
7 Mbeni ngoi ayeke lani dä so “Israël ti Nzapa” aduti na yâ abingo tongana ti wali ti prophétie so? Biani, a yeke ye so asi lani a sala fadeso angu 80 na ndo ni awe. Na ngoi ti kozo bira so amû sese kue, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala atiri ngangu ti tene kusala ti fango tënë angbâ ti tambela. Me ti si na ngu 1918 so ayeke ndangba ngu ti bira ni, a lingbi ti tene so kusala ti fango tënë so bungbi aleke ni aluti. Teti atënë ti wataka so a bi na ndo ala, a fâ ngbanga ti kanga ti angu mingi na li ti Joseph F. Rutherford, so ayeke bâ ndo lani na ndo kusala ti fango tënë na ndo sese kue, nga na ndo ambeni Chrétien nde so amû li ni. Na yâ buku ti Apocalypse, a fa na lege ti prophétie aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala ti ngoi ni kâ tongana akuâ so alango “na lege na yâ kota kodoro (na lege ti parabole a di iri ti kodoro so Sodome na Egypte)”. (Apocalypse 11:8). A yeke lani mbeni tâ ngoi ti bingo teti Sion, so amolenge ti lo so a sa yingo na ndo ti ala aduti fä ti lo na sese!
8 Ye oko, ti si na ngu 1919, aye agbian ngangu. Jéhovah ato lumière na ndo Sion! Ala ti Israël ti Nzapa so angbâ na fini alondo ti sala kusala ti fa na gigi lumière ti Nzapa, na ala kiri afa nzo tënë na mbito oko pëpe (Matthieu 5:14-16). Ndali ti wâ so aChrétien so akiri awara, a gboto ambeni zo nde na mbage ti lumière ti Jéhovah. Kozoni kue, a wara afini membre ti Israël ti Nzapa. Na Esaïe 60:3, a hiri ala agbia teti so ala yeke gue ti ga ahéritier legeoko na Christ na yâ Royaume ti Nzapa na yayu (Apocalypse 20:6). Na pekoni, a to nda ti gboto na mbage ti lumière ti Jéhovah ambeni zo mingi so asi singo ti ambeni ngasangbaga. A yeke ala si ayeke “amara” so a sala tënë ti ala na yâ prophétie ni.
Amolenge ti wali ni akiri na ndo ti ala!
9 Fadeso, Jéhovah ato nda ti fa peko ti anzene nzene mbage ti atënë ti Esaïe 60:1-3. Lo mû yanga na wali ni ti sala mbeni ye nde. Mä tënë so lo tene: “Mo yä lê ti mo, mo bâ ndo na tele ti mo”! Wali ni amä yanga, na lo bâ mbeni ye so adë bê: amolenge ti lo ayeke kiri na ndo ti ala. Versê ni angbâ ti gue: “Ala kue abungbi na ndo oko, ala ga na mo; amolenge ti mo ti koli alondo yongoro kâ aga, na azo ayô amolenge ti mo ti wali na maboko ti ala.” (Esaïe 60:4). Fango tënë ti Royaume na ndo sese kue so ato nda ni na ngu 1919 agboto afini zo saki mingi ti sala kusala ti Jéhovah. Ala so nga aga “amolenge ti [Sion] ti koli” na “amolenge ti [lo] ti wali”, so ti tene ala ga azo so a sa yingo na ndo ti ala ti Israël ti Nzapa. Na lege so, Jéhovah aleke Sion pendere na gango na tanga ti azo 144 000 na lumière.
10 Mo tara ti bâ ngia so Sion awara na bango amolenge ti lo na tele ti lo? Me Jéhovah amû na Sion ambeni nda ti tënë nde ti duti na ngia. E diko: “Tongana mo bâ ye so, fade ngia agbu mo, na bê ti mo adö na asi na ngia; teti fade a mû na mo ye mingi so ayeke na yâ kota ngu ti ingo, na fade mosoro ti amara asi na mo.” (Esaïe 60:5). Legeoko na atënë ti prophétie so, ngbele ye na angu 1930, aChrétien mingi mingi so beku ti ala ayeke ti wara fini ti lakue lakue na sese ayeke sua na mbage ti Sion. Ala londo na mbage ti “akota ngu ti ingo” ti azo so ayeke yongoro na Nzapa, na ala duti fä ti amosoro ti amara. Ala yeke “aye ti nzoni mingi ti [amara kue]”. (Aggée 2:7; Esaïe 57:20). Bâ nga so zo oko oko ti “aye ti nzoni mingi” so ayeke londo ti sala na Nzapa pëpe na li ti lo mveni. Nde na so, ala kiri asala si pendere ti Sion aga kota na gango na tele ti aita ti ala so a sa yingo na ndo ti ala, ti voro Nzapa, na ala ga “kundu [so] ayeke oko” na gbe ti “Berger [so] ayeke oko.”—Jean 10:16.
Awadengo buze na aberger aga na Sion
11 Ye nyen asi na peko ti ye so afa na ndo bungbingo azo so? A yeke mbeni kpengba guengo na li ni na yâ wungo ti azo so ayeke sepela Jéhovah. A yeke ye so afa ni na yâ atënë so a mû na pekoni na yâ prophétie ni. Tara ti bâ na li so mo yeke na tele ti wali so, na ndo hoto ti Sion. Mo bâ ndo na mbage ti tö, na ye nyen mo bâ? “Fade achameau mingi mingi asi singo na sese ti mo, achameau ti Madian na ti Epha; fade azo kue ti Séba aga; fade ala ga na lor na yombo ti libano, na fade ala fa tënë nzoni ti sepela L’Eternel.” (Esaïe 60:6). Awadengo buze mingi mingi ayeke hon na achameau ti ala na ndo alege so ague na Jérusalem. Biani, achameau ni ayeke tongana ngu so asua na amû yâ ti kodoro! Awadengo buze aga na amatabisi ti ngele ngangu, “lor na yombo ti libano”. Nga, awadengo buze so aga na mbage ti lumière ti Nzapa ti sepela lo na gbele azo kue, ‘ti fa tënë nzoni ti sepela ti Jéhovah.’
12 A yeke gi awadengo buze pëpe si ayeke gue na tambela ni. Aberger nga ayeke gue na mbage ti Sion tongana ngu so asua. Prophétie ni atene nga: “Fade a bungbi akundu ti Kédar kue na mo, na akoli ngasangbaga ti Nebajoth ayeke teti kusala ti mo.” (Esaïe 60:7a). Akete mara ti aberger ayeke gue na mbage ti gbata ti nzoni-kue ti mû na Jéhovah anyama ti pendere ahon ti kundu ti ala. Ala mû même tele ti ala mveni teti kusala ti Sion! Tongana nyen Jéhovah ayamba awande so? Nzapa mveni akiri tënë: “Fade ala ga na ndo balaga ti Mbi, na fade Mbi kamata ala na ngia; na fade Mbi mû gloire na da ti gloire ti Mbi.” (Esaïe 60:7b). Jéhovah ayeda na ngia na asandaga ni, nga na kusala ti awande so. Singo ti ala amû gloire na temple ti lo.
13 Fadeso, yä lê ti mo, na bâ ndo na mbage ti do. Ye nyen mo bâ? Kâ yongoro, a bâ ye so akpa mbeni vulu mbinda so a zi yâ ti tele ti lo na lê ti ngu-ingo. Jéhovah ahunda tënë so mo ye peut-être nga ti hunda: “Ala so ahulu tongana mbinda, na ala hulu tongana abungu ahulu na da ti ala, ala yeke azo nyen?” (Esaïe 60:8). Jéhovah akiri tënë na hundango tënë ti lo mveni: “Biani, fade azoa aku Mbi, na fade abateau ti Tarsis alondo kozoni ti ga na amolenge ti mo so alondo yongoro, na ala ga na argent na lor ti ala legeoko na ala, teti iri ti L’Eternel Nzapa ti mo, na teti Lo Ti Nzoni-kue ti Israël, teti Lo mû gloire na mo.”—Esaïe 60:9.
14 Mo tara ti bâ ye so na li? Mbinda ti vulu so ayeke pusu ndulu, na fadeso ye ni akpa gbâ ti akete kete ye so alondo na mbage ti do. Mbinda ni akpa gbâ ti andeke so ayeke hon na lê ti ngu. Me tongana ala ngbâ ti pusu ndulu lakue, mo bâ so ala yeke amangboko so agbala avoile ti ala ti gbu pupu. Amangboko mingi ayeke sua na mbage ti Jérusalem, na ye so asala si ala kpa mbinda ti abungu. Amangboko so alondo na ayongoro ndo so ala yeke luti ka dä, ala yeke ga na loro mingi, na ala yeke ga na awamabe na Jérusalem ti voro Jéhovah.
Bungbi ti Jéhovah ague na li ni
15 Aversê 4 ti si na 9 afa tâ pendere mingi guengo na li ni na ndo sese kue ti bungbi ti Jéhovah ngbele ye na ngu 1919! Ngbanga ti nyen Jéhovah ahiri deba nzoni na ndo Sion ti tene lo gue na li ni tongaso? Ngbanga ti so, ti londo na ngu 1919, Israël ti Nzapa ayeda ti fa lakue na gigi lumière ti Jéhovah. Ye oko, mo tara ti bâ versê 7 ni? A tene so afini zo ni ayeke “ga na ndo balaga” ti Nzapa. Balaga ayeke ndo so a yeke sala asandaga dä, na mbage ti prophétie so adabe e so kusala so e yeke sala teti Jéhovah andu mungo sandaga. Bazengele Paul asû na mbeti: “Mbi hunda i mingi, . . . i mû tele ti i na Nzapa tongana sacrifice so ayeke na fini, na a yeke nzoni-kue, na a lingbi na lê ti Nzapa; so ayeke kusala so alingbi na i.” (aRomain 12:1). Ti lingbi na atënë ti Paul, bê ti atâ Chrétien ayeke na ngia pëpe gi ti gue na abungbi ti vorongo fani oko na yâ yenga oko oko. Ala yeke mû ngoi ti ala, ngangu ti ala nga na mosoro ti ala ti maï tâ vorongo. Singo ti awavorongo so na yâ da ti Jéhovah amû gloire na ni. A yeke tongaso pëpe? Prophétie ti Esaïe afa so biani a yeke mû gloire na ni. Nga e yeke na kite oko pëpe so awakua so ayeke sala kusala ti ala na wâ ayeke nga ye ti gloire wala ye ti pendere mingi na lê ti Jéhovah.
16 Afini zo ni aye ti sala kusala. Prophétie ni akiri atënë: “Fade awande asala gbagba ti bira ti mo, na agbia ti ala asala kusala teti mo”. (Esaïe 60:10). Na yâ kozo gango tâ tënë ti prophétie so, kâ na ngoi so aJuif alondo na ngbâa na Babylone na akiri na kodoro ti ala, agbia na ambeni zo nde ti amara amû maboko biani na lekengo temple nga na gbata ti Jérusalem (Esdras 3:7; Néhémie 3:26). Na yâ gango tâ tënë ni laso, azo mingi so asi singo ayeke mû maboko na tanga ti ala so a sa yingo na ndo ti ala ti leke tâ vorongo. Ala mû maboko ti leke kongregation ti aChrétien, na tongaso ala kpengba “gbagba” ti bungbi ti Jéhovah, so ayeke tongana mbeni gbata. Ala mû mbage nga na yâ tâ kusala ti lekengo aDa ti Royaume, aDa ti Assemblée, nga na aBéthel. Na yâ alege so kue, ala yeke mû maboko na aita ti ala so a sa yingo na ndo ti ala ti mû ye alingbi na abezoin ti bungbi ti Jéhovah so ayeke gue na li ni!
17 Ndangba mbage ti atënë so a wara na Esaïe 60:10 amû wâ na bê biani! Jéhovah atene: “Mbi pika mo na yâ ngonzo ti Mbi, me na yâ nzobe ti Mbi, Mbi sala be-nzoni na mo.” Biani, ti londo na ngu 1918 ti si na ngu 1919, Jéhovah apika wala ase lani azo ti lo. Me a yeke ye so ahon awe. Fadeso, ngoi ni asi awe teti Jéhovah ti fa be-nzoni na awakua ti lo so a sa yingo na ndo ti ala, nga na afon ala ambeni ngasangbaga. A lingbi ti bâ ye so polele na yâ kota guengo na li ni so Jéhovah amû lege na azo ti lo ti wara; na lege so, lo ‘mû gloire na ala’, tongana a lingbi ti tene tongaso.
18 Ngu oko oko, “awande” saki mingi mingi ayeke ga na yâ bungbi ti Jéhovah, na lege ni ayeke ngbâ na zingo ni si ambeni zo mingi amû peko ti ala. Jéhovah atene na Sion: “Fade a lungula yanga ti kodoro ti mo teti lakue; fade a kanga yanga ni na lâ wala na bï pëpe, si azo alingbi ga na mosoro ti amara na mo, na ala ga na agbia ti ala tongana angbâa.” (Esaïe 60:11). Ambeni wato atara ti kanga ‘ayanga ti kodoro’ so, me e hinga so ala lingbi pëpe ti sala ni. Jéhovah lo mveni atene so atâa ye ni ayeke tongana nyen, ayanga ti kodoro ni ayeke ngbâ na zingo ni. Azo mingi mingi ayeke ngbâ ande lakue ti ga.
19 Ambeni lege nde ayeke nga dä so Jéhovah ahiri deba nzoni na ndo azo ti lo, na mungo gloire na ala, na lâ ti nda ni so. Tanga ti aversê ti prophétie ti Esaïe chapitre 60 afa nda ti alege so.
Mo lingbi ti fa nda ni?
• “Wali” ti Nzapa ayeke zo wa? Na azo wa aduti fä ti lo na sese?
• Lawa si amolenge ti Sion alango tâ na sese? Nga lawa na tongana nyen ala “londo”?
• Na salango kusala na afä nde nde, tongana nyen Jéhovah afa giriri tënë ti guengo na li ni ti awakua ti Royaume na ngoi ti laso?
• Na yâ alege wa Jéhovah asala si lumière ti lo aza na ndo azo ti lo?
[Ahundango Tene ti Manda na Ye]
1, 2. (a) Dutingo ti azo ayeke tongana nyen? (b) Zo wa ayeke na gunda ti bingo so angoro sese?
3. Atâa so azo ayeke na yâ abingo, ye wa Esaïe asala tënë ni kozoni awe so andu abe-ta-zo?
4, 5. (a) Jéhovah ahunda na mbeni wali ti sala nyen? Nga Lo mû zendo wa? (b) Na yâ chapitre 60 ti Esaïe, a yeke wara apendere tënë wa?
6. Wali so a sala tënë ti lo na Esaïe chapitre 60 ayeke zo wa? Nga azo wa ayeke fä ti lo na sese?
7. Dutingo ti Sion na ngu 1918 ayeke lani tongana nyen? Nga, tongana nyen si a fa ni na lege ti prophétie?
8. Kota gbiango ye wa asi na ngu 1919? Na ye wa asi na pekoni?
9, 10. (a) Pendere ye wa wali ni abâ? Na a duti fä ti nyen? (b) Nda ni nyen Sion aduti na ngia?
11, 12. Sala tënë na ndo azo mingi so a bâ ala na guengo na mbage ti Sion.
13, 14. A bâ ye wa so alondo na mbage ti do?
15. (a) Esaïe 60:4-9 asala tënë ti guengo na li ni wa? (b) Mara ti bibe wa atâ Chrétien ayeke fa na gigi?
16. Giriri, azo wa amû maboko na yâ kusala ti lekengo ye? Azo wa asala ni na ngoi ti laso?
17. Fa mbeni lege so Jéhovah amû gloire na azo ti lo.
18, 19. (a) Zendo wa Jéhovah amû na ndo afini zo so ayeke ga na yâ bungbi ti Lo? (b) Andangba versê ti Esaïe chapitre 60 afa na e ye wa?
[Foto na lembeti 10]
A mû yanga na “wali” ti Jéhovah ti londo
[Foto na lembeti 12]
Gbâ ti amangboko ni akpa abungu, kâ yongoro