Mo lingbi ti zia ngia na bê ti Nzapa

E LINGBI biani, na lege ti salango ye ti e, ti zia ngia wala ti bi vundu na bê ti Nzapa? Nzapa alingbi biani ti wara ngia na yâ bê ti lo? Ambeni zo atene so Nzapa ayeke gi mbeni senge ngangu tongaso. Ye oko, tongana a yeke ni la, fade ngangu so alingbi ti wara ngia? Oko pëpe. Me bâ tënë so Bible atene ti lo na ndo Nzapa.

Jésus Christ atene: “Nzapa ayeke Yingo.” (Jean 4:24). Mbeni yingo ayeke zo, me so mara ti tele so lo yeke na ni ayeke nde mingi na ti azo ti sese. Atâa so lê ti zo alingbi ti bâ ni pëpe, mbeni yingo ayeke na tele me a yeke “tele ti yingo.” (1 aCorinthien 15:44; Jean 1:18). Na lege ti mbeni kode ti salango tënë na fä, Bible asala même tënë ti Nzapa tongana mbeni Zo so ayeke na lê, mê, amaboko na ambeni ye nde tongaso.a Nzapa ayeke nga na iri: A yeke Jéhovah (Genèse 22:14). Tongaso, Nzapa so Bible afa tënë ti lo ayeke mbeni zo ti yingo (aHébreu 9:24). “Lo yeke Nzapa so ayeke na fini, na Gbia ti lakue lakue.”​—Jérémie 10:10.

Teti so lo yeke mbeni tâ zo ti yingo biani, Jéhovah ayeke na ngangu ti gbu li na ti sala ye. Lo yeke fa na gigi alengo na aye so agbu bê ti lo, nga aye so lo ye na aye so lo ke. Biani, Bible asi singo na atënë so afa na gigi aye so anzere na lo wala aye so lo ke. Nde na anzapa nga na ayanda so azo asala na maboko ti ala na so ayeke fa gi a-oko salango ye ti tele ti azo so aleke ala, Nzapa ti Ngangu Ahon Kue, Jéhovah, ayeke ti lo tâ Lingu ti abibe so Lo zia ni na yâ ala.​—Genèse 1:27; Esaïe 44:7-11.

Kite ayeke pëpe so Jéhovah ayeke “Nzapa so ayeke na ngia”. (1 Timothée 1:11, NW ). Lo wara ngia gi pëpe na yâ aye so lo leke, me lo wara nga ngia ti sala si ye so lo leke na bê ti lo aga tâ tënë. Na lege ti prophète Esaïe, Jéhovah atene: “Fade Mbi sala ye kue so bê ti Mbi aye [“ye kue so amû ngia na mbi”, NW ] . . . Mbi sala tënë awe, fade Mbi sala si a ga tâ tënë; ye so Mbi leke na bê ti Mbi, fade Mbi sala.” (Esaïe 46:9-11). Wasungo psaume ahe bia so: “Zia L’Eternel awara ngia na yâ kusala ti Lo.” (Psaume 104:31). Me mbeni ye nde ayeke nga dä so azia ngia na bê ti Nzapa. Lo tene: “Molenge ti mbi, mo duti na ndara na mo mû ngia na bê ti mbi.” (aProverbe 27:11). Gbu li kete na ndo nda ti tënë so: E lingbi ti zia ngia na bê ti Nzapa!

Tongana nyen e lingbi ti zia ngia na bê ti Nzapa?

Bâ tongana nyen Noé, so ayeke mokonzi ti sewa, azia lani ngia na bê ti Jéhovah. Noé “aga nzoni na lê ti L’Eternel” ngbanga ti so “lo lingbi kue na popo ti awagame ti lo.” Nde mingi na azo ti ngoi ti lo so asala sioni, Noé afa mabe nga na mango yanga na mbeni lege so anzere mingi na Nzapa, si a tene na ndo lo so “Noé atambela na Nzapa.” (Genèse 6:6, 8, 9, 22). “Na lege ti mabe . . . mbito ti Nzapa asala [Noé], na lo leke arche ti sö azo ti da ti lo.” (aHébreu 11:7). Jéhovah awara ngia na yâ Noé na Lo sala nzoni na lo nga na azo ti da ti lo na batango ala na fini na yâ ngoi ti wuluwulu ti lâ ni so.

Abraham, mbeni babâ ti sewa ti giriri, ahinga nga lani tâ nzoni mingi abibe ti Jéhovah. A yeke ye so asigigi polele tongana Jéhovah atene na lo so fade a yeke futi Sodome na Gomorrhe teti sioni tambela ti azo ni. Abraham ahinga lani asalango ye ti Jéhovah nzoni, so asala si lo tene so ti bungbi zo ti mbilimbili na zo ti sioni ti futi ala kue ayeke mbeni salango ye so alingbi kete pëpe na Nzapa (Genèse 18:17-33). Angu mingi na pekoni, teti lo ye ti sala ye so Nzapa ahunda na lo, Abraham atara ‘ti mû Isaac na offrande’, teti ‘lo tene na bê ti lo so Nzapa alingbi ti yä lo même na popo ti akuâ’. (aHébreu 11:17-19; Genèse 22:1-18). Abraham ahinga lani tâ nzoni mingi abibe ti Nzapa, na lo fa na gigi mbeni mara ti mabe na mango yanga so ayeke ngangu mingi, si “A di iri ti lo ndeko ti Nzapa.”​—Jacques 2:23.

Mbeni zo ni nde so asala kue ti zia ngia na bê ti Nzapa ayeke Gbia David ti Israël ti giriri. Na ndo lo, Jéhovah atene: “Mbi wara David molenge ti [Jessé], zo so bê ti Mbi aye lo, na fade lo sala ye kue so Mbi ye.” (Kusala 13:22). Kozoni ti tingbi na kota Goliath, David azia bê ti lo kue na Nzapa, na lo tene na Gbia Saül ti Israël: “L’Eternel so azi mbi na tïtî bamara na tïtî ours, Lo lingbi zi mbi na tïtî Philistin so nga.” Jéhovah ahiri deba nzoni na ndo ziango bê kue ti David na Lo, na Lo mû lege na lo ti fâ Goliath (1 Samuel 17:37, 45-54). David aye lani si a duti gi akusala ti lo pëpe si ‘amû ngia na Jéhovah’, me nga ‘atënë ti yanga ti lo na bibe ti lo’.​—Psaume 19:15.

Me ti e, e lingbi ti sala tongana nyen ti mû ngia na Jéhovah? Tongana e gi ti hinga tâ nzoni mingi abibe ti Nzapa, fade na oko ngoi ni e yeke hinga nga tâ nzoni mingi ye so e lingbi ti sala ti zia ngia na bê ti Lo. Ni la, tongana e yeke diko Bible, a yeke kota ye mingi ti tene e sala ngangu ti manda ye na ndo abibe ti Nzapa, si e ‘wara lege ti hinga biani ye so Lo ye na lege ti ndara kue ti yingo na ti hingango nda ti ye, si e tambela na lege so alingbi na Jéhovah, ti mû ngia na Lo na yâ ye kue’. (aColossien 1:9, 10). Hingango ye so e yeke wara tongaso ayeke mû maboko na e na pekoni ti wara mabe. Ye so ayeke kota ye mingi na yâ fini ti e ngbanga ti so “tongana mabe ayeke pëpe, zo alingbi ga nzoni na lê ti Nzapa pëpe”. (aHébreu 11:6). Biani, tongana e sala ngangu ti wara mabe so akpengba, na si e leke fini ti e ti gue oko na ye so bê ti Jéhovah aye, e yeke wara lege ti zia ngia na bê ti lo. Na oko ngoi ni, a lingbi e kpe tele ti e si e bi vundu na bê ti Jéhovah pëpe.

Bi vundu na bê ti Nzapa pëpe

Mbeni tapande ni so afa tongana nyen azo alingbi ti bi vundu na bê ti Nzapa ayeke ti so a wara na yâ tondo na ndo ngoi ti Noé. Na ngoi ni kâ, “sese . . . asi na sioye ti ngangu. Nzapa abâ sese ni, bâ, a futi, teti mi kue afuti lege ti ala na ndo sese awe.” Bibe ti Nzapa ayeke lani tongana nyen na ngoi so lo bâ na lê ti lo sioni tambela nga salango ngangu ti azo na ndo amba ti ala? Bible atene so “vundu agbu L’Eternel teti Lo sala zo na ndo sese, na vundu agbu bê ti Lo.” (Genèse 6:5, 6, 11, 12). Vundu agbu bê ti Nzapa na lege so tambela ti azo aga tâ sioni mingi, si mbeni gbiango ye asi na yâ bango ndo ti lo na mbage ti azo ti sioni ti ngoi ni so. Ngbanga ti so lo ke sioye ti ala, Nzapa azi na yâ li ti lo so lo yeke Wasalango azo na lo ga Wafutingo ala.

Jéhovah awara nga vundu tongana azo ti lo mveni, so ti tene azo ti mara ti Israël giriri, ake teti angoi so aninga ti sala ye alingbi na abibe ti lo nga na fango lege so lo mû na ndoye. Wasungo psaume atoto, lo tene: “Ala handa Lo na yando, na ala mû vundu na Lo na yando lege mingi! Biani, ala kiri ala handa Nzapa, na ala mû vundu na Lo Ti Nzoni-kue ti Israël.” Ye oko, “Lo yeke na be-nzoni, Lo pardone sioye ti ala, na Lo fâ ala pëpe; biani, lege mingi ngonzo ti Lo adë na tele ti ala, na Lo sala si ngonzo ti Lo alondo kue pëpe.” (Psaume 78:38-41). Tâ tënë, azo ti Israël so ake yanga ti lo ayeke bâ pasi ti peko ti sioye ti ala mveni, na so ayeke na lege ni. Me Bible atene na e so ‘na yâ pono kue ti ala, Nzapa ahu pono nga’.​—Esaïe 63:9.

Atâa afä mingi so lo wara na so afa so Nzapa ayeke bi bê na nzobe na ndo ala, azo ti Israël “[a]he awakua ti Nzapa na ala ke tënë ti Lo, na ala sala tënë sioni na li ti aprophète ti Lo, juska ngonzo ti wâ ti L’Eternel alondo mingi na tele ti azo ti Lo, si lege ti sala si ala ga nzoni ayeke pëpe.” (2 Chronique 36:16). Na nda ni, salango ye ti ala na kpengba-li ‘amû vundu na yingo vulu ti lo’ mingi si ala nzere mbeni pëpe na lê ti lo (Esaïe 63:10). Ye nyen asi na pekoni? Nzapa azi maboko ti lo na tele ti ala tâ na lege ni, na ye ti ngangu atï na ndo ti ala tongana azo ti Babylone amû kodoro ti Juda na afuti Jérusalem (2 Chronique 36:17-21). A yeke ye ti vundu biani tongana azo asoro mbeni sioni lege ti tambela so aso bê ti Wasalango ala na amû vundu na lo!

Bible afa na e na atapande biani so Nzapa ayeke na vundu mingi tongana azo asala ye so ayeke mbilimbili pëpe (Psaume 78:41). Aye so aso bê ti Nzapa na même so lo ke ni ngangu ayeke aye tongana baba, mvene, fango zo, salango magie, pikango zeke, salango na akotara so akui awe, sioni salango ye so andu pitan, bungbingo koli na koli wala wali na wali, lango sioni, bungbingo na mbeni zo so mo na lo mênë oko nga salango ngangu na ndo awanzinga.​—Lévitique 18:9-29; 19:29; Deutéronome 18:9-12; aProverbe 6:16-19; Jérémie 7:5-7; Malachie 2:14-16.

Tongana nyen Jéhovah ayeke bâ tënë ti vorongo yanda? Exode 20:4, 5 atene: “A lingbi mo sala mbeni yanda so a leke na kode teti mo mveni pëpe, wala mbeni ye so akpa ye ti yayu na nduzu, wala a kpa ye ti sese na gbe ti yayu, wala a kpa ye ti ngu na gbe ti sese; a lingbi mo zuku tele ti mo na gbele ye tongaso pëpe, na mo sambela ala pëpe.” Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so yanda “ayeke ye ti sioni mingi na lê ti L’Eternel”. (Deutéronome 7:25, 26). Bazengele Jean amû gbotongo mê so: “Akete molenge, i bata tele ti i ngbanga ti ayanda.” (1 Jean 5:21). Nga bazengele Paul asû na mbeti: “Aita so mbi ndoye i mingi, i kpe sambelango ayanda.”​—1 aCorinthien 10:14.

Gi ti zia ngia na bê ti Nzapa

“Tënë ti lingo ti L’Eternel ayeke na azo ti mbilimbili.” Ala so “lege ti ala alingbi kue, ala mû ngia na [lo].” (aProverbe 3:32; 11:20). Nde na so, ala so angbâ gi ti so bê ti Nzapa, na salango kpengba-li ti gue nde na abibe ti lo ti mbilimbili wala ti dë kite na ni, ayeke wara na yâ ngoi kete sioni futa ti peko ti salango ye ti ala so amû ngia na Nzapa pëpe (2 aThessalonicien 1:6-10). Biani, na yâ ngoi kete, fade lo yeke lungula ye ti sioni kue so amû sese mobimba laso.​—Psaume 37:9-11; Sophonie 2:2, 3.

Ye oko, Bible afa polele so Jéhovah ‘aye mbeni zo oko akui pëpe, me Lo ye azo kue achangé bê ti ala.’ (2 Pierre 3:9). A hon ti fa ngonzo ti lo na mbage ti ala so asoro ti gbian salango ye ti ala pëpe, ti lo, a nzere na lo mingi ti fa ndoye na mbage ti azo ti mbilimbili so andoye lo. Jéhovah awara ngia ‘pëpe na lege ti kui ti zo ti sioni, me lo ye zo ti sioni azia lege ti lo si lo wara fini.’​—Ezéchiel 33:11.

Tongaso, a hunda zo oko pëpe ti tï na gbe ti ngonzo ti Jéhovah. ‘Jéhovah asi na be-ti-ndoye na be-nzoni.’ (Jacques 5:11). Tongana mo zia bê ti mo kue na abibe ti Nzapa, mo lingbi ti ‘zia na tïtî Lo aye kue so mo gi bê ti mo dä, teti Lo yeke bata mo.’ (1 Pierre 5:7). Hinga biani so ala so azia ngia na bê ti Nzapa ayeke na pendere beku ti nzere na lê ti lo na ti ga andeko ti lo. Ni la, a yeke fadeso tâ ngoi ti sala ye hio ti ‘tara ye si e lingbi hinga ye so ayeke nzoni na lê ti Seigneur.’​—aEphésien 5:10.

So tâ pendere ye mingi ti bâ so Nzapa afa na lege ti nzobe ti lo apendere lengo nga na bibe ti lo! Nga, mo lingbi ti zia ngia na bê ti lo. Tongana mo ye ti sala tongaso, e wa mo ti gi ti wara aTémoin ti Jéhovah na ndo so mo yeke dä. Ala yeke duti ande na ngia ti fa na mo ye so ala bâ ayeke nzoni, na so zo alingbi ti sala na yâ ngangu ti lo ti zia ngia na bê ti Nzapa.

[Kete tënë na gbe ni]

[Kete tënë na lembeti 7]

Ngbanga ti nyen Bible afa Nzapa mo bâ mo tene mbeni zo tongana e?

Teti so “Nzapa ayeke Yingo”, e lingbi pëpe ti bâ lo na lê ti e ti zo (Jean 4:24). Ni la, Bible asala kusala na atënë na lege ti fä ti mû maboko na e ti gbu nda ti ngangu ti Nzapa, kota ti lo nga na akusala ti lo. Tongaso, même tongana e lingbi pëpe ti fa peko ti tele ti yingo so Nzapa ayeke na ni, Bible asala tënë ti Nzapa tongana mbeni zo so ayeke na lê, mê, maboko, ali ti maboko, agere nga na bê.​—Genèse 8:21; Exode 3:20; 31:18; Job 40:4; Psaume 18:10; 34:16.

Mara ti fango peko ti aye na fä tongaso aye pëpe ti tene so tele ti yingo so Nzapa ayeke na ni akpa tele ti e azo. A lingbi a bâ fango peko ti aye na lege ti fä tongaso na mara ti bango ndo so pëpe. A sala kusala na atënë ti fä so gi ti mû maboko na azo ti wara mbeni nzoni gbungo nda ti ye na ndo Nzapa. Tongana fade a sala kusala na mara ti atënë ti fä so pëpe, a yeke duti ngangu na asenge zo ti wara nzoni gbungo nda ti ye na ndo Nzapa, na même lege alingbi ti duti dä oko pëpe teti azo so ti gbu nda ti ye nzoni na ndo lo. Ye oko, tënë so aye pëpe ti tene so a yeke azo si asigigi na li ti ala alengo so Jéhovah Nzapa ayeke na ni. Bible afa polele so a yeke zo si Nzapa aleke na image ti Lo, me pëpe zo si aleke Nzapa na image ti lo (Genèse 1:27). Teti so tënë so awasungo Bible asû ni “alondo na yanga ti Nzapa,” lege so ala fa peko ti alengo ti Nzapa ayeke biani tongana so Nzapa mveni si ayeke fa peko ti alengo ti lo, so ayeke alengo so lo zia na alege nde nde na yâ azo so lo leke (2 Timothée 3:16, 17). Ahon ti tene a duti alengo so zo si amû na Nzapa, a yeke biani alengo so Nzapa si azia na yâ zo.

[Foto na lembeti 4]

Noé anzere lani na lê ti Nzapa

[Foto na lembeti 5]

Abraham ahinga lani nzoni mingi abibe ti Nzapa

[Foto na lembeti 6]

David azia bê ti lo kue na Jéhovah

[Foto na lembeti 7]

Tongana mo yeke diko Bible, mo lingbi ti manda lege ti zia ngia na bê ti Nzapa

[Lingu ti foto na lembeti 4]

Ndali ti nzobe ti Anglo-Australian Observatory, foto ti David Malin