Tambela na Nzapa, na ko ye so ayeke nzoni
“Ala lu pupu, fade ala ko gingisale.”—OSÉE 8:7.
TONGANA mo yeke gue na tambela na yâ ti mbeni ndo so lege ni ayeke nzoni pëpe na so kpale ayeke dä mingi, mo yeke wara kpale mingi pëpe tongana mbeni zo so ahinga ndo ni nzoni la ayeke fa lege na mo. Mo yeke bâ so a yeke na lege ti ndara ti tambela na zo so ahon ti gue gi mo oko. Tapande so akpa mingi dutingo so laso e yeke na yâ ni. Legeoko na tapande so, e lingbi nga ti tene so Jéhovah ayeke fa lege na e na yâ sioni sese ti laso so ayeke tongana mbeni kota yando. E yeke sala ye na ndara tongana e tambela na tele ti lo ahon ti tara ti fa lege na gere ti e mveni. E lingbi ti tambela na Nzapa tongana nyen? A yeke na salango ye alingbi na aye so lo fa ni na yâ Mbeti ti lo.
2 Na yâ ti article so ahon, e bâ atënë so a wara na yâ chapitre 1 ti si na 5 ti mbeti ti Osée; achapitre so aluti mingi na ndo ti mbeni drame so andu aye so asi na yâ ti sewa ti Osée. Tongana ti so e bâ, aye ti mandango ni ayeke dä na yâ ti drame so, so alingbi ti mû maboko na e ti tambela na Nzapa. Zia e bâ fadeso ambeni ngbongboro tënë ti yâ ti chapitre 6 ti si na 9. A yeke nzoni ti tene e to nda ni kozo ti bâ na ndulu tënë atënë ti yâ ti achapitre osio so.
Angbongboro tënë so a wara na chapitre 6 ti si na 9
3 Jéhovah atokua Osée ti fa prophétie ti lo kozoni kue na royaume ti akete mara bale-oko ti Israël. A hiri nga mara ni Ephraïm ndali ti so Ephraïm la ayeke kota mara ni na popo ti amara bale-oko ti royaume so. Mara so avi peko ti lo na Nzapa. Osée chapitre 6 juska 9 afa so azo ti mara ni aduti be-ta-zo pëpe na lege so ala ke tënë ti mbele so Jéhovah ate na ala, na ala tï na yâ ye ti sioni (Osée 6:7). Ala zia bê ti ala na amara so ala te mbele na ala, ahon ti tene ala kiri na Jéhovah. Ngbanga ti so ala ngbâ lakue ti lu ye so ayeke sioni, fade ala yeke ko ye so ayeke sioni. Ti tene ni nde, ngbanga ti ngangu ayeke hara ala. Me a wara nga na yâ ti prophétie ti Osée mbeni tënë so amû ngia na bê. A tene na azo ti Israël so tongana ala fa biani so ala gbian bê ti ala, ala lingbi ti kiri na Jéhovah na lo yeke sala be-nzoni na ala.
4 Na yâ ti achapitre osio so ti prophétie ti Osée, e lingbi ti manda ambeni ye nga so ayeke mû maboko na e ti tambela na Nzapa. Zia e bâ aye osio so e lingbi ti manda na yâ ti achapitre so: (1) A yeke na lege ti akusala si a yeke bâ tâ gbiango bê ti zo, me pëpe gi na lege ti atënë ti yanga senge; (2) Nzapa awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice; (3) Jéhovah ayeke na vundu mingi tongana awakua ti lo avi peko ti ala na lo; (4) ti ko ye ti nzoni, a lingbi e lu nga ye ti nzoni.
Aye so a fa na gigi tâ gbiango bê
5 Prophétie ti Osée afa na e ye mingi na ndo ti gbiango bê nga na nzobe. Na Osée 6:1-3, e diko tënë so: “I ga, zia e kiri na L’Eternel, teti Lo suru tele ti e na kä awe, na fade Lo sala si kä ti e amü. Lo pika e awe, na fade Lo kanga kä ti e. Na peko ti lâ use, fade Lo kiri fini na e; na lâ ota ni, fade Lo yä e na nduzu si e duti na fini na gbele Lo. Zia e hinga, na zia e gi lege ti hinga L’Eternel; singo ti Lo amanke pëpe legeoko tongana singo ti lâ na ndapelele, na fade Lo ga na ndo e tongana ngu-nduzu, legeoko tongana ngu-nduzu ti nda ni apika na ndo sese.”
6 Zo wa la ayeke sala tënë ge na yâ ti aversê so? Ambeni zo atene so a yeke azo ti Israël so angbâ lani be-ta-zo pëpe si ayeke sala atënë so, na ala tene so azo ti Israël so ayeke handa gi lê ti fa so ala gbian bê ti ala, tongaso si Nzapa asala be-nzoni na ala, na ala wara ti ala nzoni dä. Me ambeni zo ni nde atene so a yeke prophète Osée la angbâ ti sala tënë ge; lo yeke toto na azo ti mara ni ti kiri na Jéhovah. Atâa zo wa si asala tënë ge, kota hundango tënë ni ayeke so: Azo ti akete mara bale-oko ti royaume ti Israël agbian bê ti ala biani ti kiri na Jéhovah? Kiringo tënë ni ayeke ên-ën. Jéhovah atene na lege ti Osée: “O Ephraïm, fade Mbi sala nyen na mo? O Juda, fade Mbi sala nyen na mo? teti nzobe ti mo ayeke tongana mbinda ti ndapelele, na tongana mamio so ahule fade.” (Osée 6:4). Tënë so afa na gigi polele so dutingo ti azo ti Israël lani na lege ti yingo ayeke ye ti mawa biani. A yeke tâ ngangu ti wara même nzobe kete tongaso na yâ ti kodoro ni. Nzobe aga tongana mbinda ti ndapelele so lâ asigigi kete awe, a girisa kue. Atâa so na bango ni, azo ni aye ti fa so ala gbian bê ti ala awe, Jéhovah abâ ti lo mbeni gbiango ye oko pëpe so alingbi ti pusu lo ti sala be-nzoni na ala. Kpale ni ayeke so wa?
7 Azo ti Israël agbian tâ bê ti ala ni biani pëpe. Ti fa so Jéhovah ayeke na ngia pëpe na azo ti lo, Osée 7:14 atene: “Ala toto na Mbi na bê ti ala pëpe, me ala toto na ndo tange ti ala.” Versê 16 atene na pekoni: “Ala kiri, me ala kiri pëpe na Lo Ti Nduzu Ahon Kue.” Azo ni ayeke lani ndulu pëpe ti kiri ti voro Lo Ti Nduzu Ahon Kue, Jéhovah, so ti tene ala ke ti gbian ye so a hunda na ala ti sala ti kiri ti duti na songo na Nzapa. Ti bâ ni nzoni, ala ye tâ na bê ti ala pëpe ti tambela na Nzapa.
8 Mbeni kpale ni nde ayeke nga dä na tënë ti Israël so atene, ni gbian bê ti ni awe. A yeke so azo ni angbâ lakue ti sala mara ti akota siokpari nde nde tongana salango ye na handa, fango zo, nzi, vorongo yanda na tengo mbele kirikiri na ambeni mara. Na Osée 7:4, a haka azo ni na mbeni “four ti zo ti salango mapa” ndali so asioni nzara ti tele ti ala aza wâ mingi tongana four. Ti bâ sioni dutingo ti azo ti Nzapa so na lege ti yingo, azo ni alingbi na be-nzoni ti Nzapa? Oko pëpe. Osée atene na azo ti kpengba-li so lo tene, fade Jéhovah ayeke “dabe Lo na sioye ti ala” na lo yeke “ga ti bâ ala ngbanga ti siokpari ti ala.” (Osée 9:9). Lege ti fa be-nzoni na ala ayeke pëpe!
9 Tongana e diko atënë ti Osée, nyen la e manda nyen na ndo tënë ti gbiango bê nga na ndo tënë ti be-nzoni? Tapande ti azo ti Israël so mabe atia ala ayeke ti gboto mê ti e na ti fa na e so tongana e ye si Jéhovah asala be-nzoni na e, a lingbi e gbian bê ti e ti tâ tënë ni. A yeke hinga mara ti gbiango bê tongaso tongana nyen? Ngu ti lê so ayuru wala atënë ti yanga senge ayeke handa Jéhovah pëpe. A yeke na lege ti akusala si a yeke hinga na tâ gbiango bê. Tongana mbeni zo atï na yâ siokpari na lo ye si Jéhovah afa be-nzoni na mbage ti lo, a lingbi lo dö lege ti sioni salango ye ti lo ni lo zia, na lo leke fini ti lo si a gue oko na akpengba-ndia so ayeke nzoni mingi ti tâ vorongo ti Jéhovah.
Jéhovah awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice
10 Fadeso, zia e bâ use tënë ni so alingbi ti mû maboko na e ti tambela na Jéhovah. A yeke so Nzapa awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice. Osée 6:6 atene: “Teti Mbi [Jéhovah, Mbi] ye nzobe, me Mbi ye sacrifice pëpe, na Mbi ye ndara ti hinga Nzapa ahon offrande so a-zo-na-wa.” Bâ so a tene Jéhovah aye nzobe, na nzobe ni ge aye ti sala tënë ti ndoye so agbian pëpe, mbeni ndoye so alondo na bê. Nga, a tene so lo wara nga ngia na yâ ndara ti hinga Nzapa, wala hingango ye na ndo ti lo. Me peut-être ye so alingbi ti pusu mo ti hunda tele ti mo: ‘Ngbanga ti nyen versê so atene Jéhovah aye “sacrifice” pëpe nga lo ye “offrande so a-zo-na-wa” pëpe? A yeke aye so Ndia ti Moïse mveni si ahunda ni pëpe?’
11 Asacrifice na a-offrande ayeke lani aye so a hunda ni na yâ Ndia ti Moïse, me mbeni kota kpale ayeke lani dä na azo ti Israël ti ngoi ti Osée so. Ti bâ ni nzoni, ambeni zo ti Israël ni lani ayeke dä so ayeke mû asacrifice so tongana ti so Ndia ni ahunda, ti fa na lê ti azo so ala yeke atâ zo ti Nzapa biani. Me na oko ngoi ni ala yeke sala nga siokpari. Na salango siokpari, ala fa so “nzobe” oko ayeke na yâ bê ti ala pëpe. Ala fa nga so ala ke hingango ye na ndo Nzapa teti ala yeke sala ye pëpe alingbi na ni. So azo ni aleke bê ti ala pëpe na ala gi ti sala ye ti nzoni na yâ fini ti ala pëpe, fade Nzapa ayeke yeda na asacrifice ti ala? Asacrifice ti ala ni ayeke so gi bê ti lo songo.
12 A yeke wara na yâ ti atënë ti Osée so mbeni gbotongo mê teti azo mingi so laso ayeke gue na église. Ala yeke mû asacrifice na Nzapa na lege so a fa ni na ala na église. Ye oko, ye so kue asala ye mingi pëpe na yâ fini ti ala ti lâ oko oko; ti ambeni même a sala ye oko pëpe. Mara ti azo tongaso, tongana bê ti ala apusu ala pëpe ti manda tâ hingango ye na ndo ti Nzapa na ti sala ye alingbi na ni na kengo aye so ayeke sioni, fade bê ti Nzapa ayeke nzere na mbage ti ala? Oko pëpe. Zia zo oko atene na bê ti lo pëpe so gi ti gbu akusala ti nzapa ti lo ngangu alingbi awe ti nzere na lê ti Nzapa. Jéhovah ayeke yeda pëpe na azo so aye ti nzere na lê ti lo na salango ambeni kusala gi tongaso teti lo ahon ti bata biani na yâ fini ti ala andia so ayeke na yâ ti Mbeti ti lo.—2 Timothée 3:5.
13 E so e yeke atâ Chrétien, e girisa pëpe so Jéhovah awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice. Tâ tënë, e yeke mû ti e laso asacrifice ti nyama na Jéhovah pëpe. Me kamême e yeke “mû sacrifice ti merci na Nzapa lakue na lege ti Lo, sacrifice so ayeke lengo ti yanga so asepela iri ti Lo.” (aHébreu 13:15). A yeke tâ kota ye mingi ti tene e sala ye pëpe tongana ti azo ti Israël ti ngoi ti Osée so lani atï na yâ siokpari, na e tene so e lingbi ti sala siokpari me ti kanga lê ni e yeke mû asacrifice ti yingo tongaso na Nzapa. Bâ gi tapande ti mbeni maseka-wali so ayeke sala lani pitan na hondengo ni. Lo mveni lo tene na pekoni: “Mbi tara ti fa tënë mingi ahon ti kozo, teti mbi bâ ti mbi so na salango tongaso, fade a lingbi ti kanga lê ti siokpari ti mbi ni.” Ye so ague oko na ye so azo ti Israël atara lani ti sala. Ye oko, asacrifice ti merci ti e ayeke nzere na Jéhovah gi tongana e mû ni na nzoni bibe nga e duti na nzoni tambela na lê ti lo.
Jéhovah ayeke na vundu mingi tongana awakua ti lo ake lo
14 Ota ye ti manda ni na yâ ti chapitre 6 ti si na 9 ti mbeti ti Osée andu abibe ti Jéhovah, ye so a yeke sala lo tongana lo bâ awakua ti lo so avi peko ti ala na lo. Nzapa alingbi ti wara ngia, ti sala ngonzo na nga ti duti na vundu na gbele mbeni ye so asi. Tongana awakua ti lo so asala siokpari agbian bê ti ala ti kiri na lo, lo yeke wara ngia na lo yeke bâ mawa ti ala. Me tongana ala sala sioni si ala ye ti gbian bê ti ala pëpe, lo yeke zia ni ahon senge pëpe; lo yeke se ala. Teti so Nzapa abi bê ti lo mingi na nzoni duti ti e, lo yeke na ngia tongana e ngbâ lakue ti tambela na lo. Psaume 149:4 atene: “L’Eternel awara ngia na lege ti azo ti Lo.” Me Nzapa ayeke tene ti lo nyen tongana awakua ti lo aduti be-ta-zo na lo pëpe?
15 Jéhovah asala tënë ti azo ti Israël so angbâ be-ta-zo pëpe, lo tene: “Ala ke tënë ti mbele legeoko tongana Adam; na ndo so kâ, ala sala na Mbi na lege ti handa.” (Osée 6:7). Tënë ti Hébreu so a sû pekoni na ‘ala sala na Mbi na lege ti handa’ aye nga ti tene ‘ala duti be-ta-zo na Mbi pëpe.’ Na Malachie 2:10-16, a sala kusala na oko tënë ti yanga ti Hébreu so ti fa tënë ti sioni salango ye ti azo ti Israël so aduti lani be-ta-zo pëpe na mbage ti awali so ala mû na mariage. Na ndo tënë ti yanga ti Hébreu so na Osée 6:7, mbeni kota bakari atene so a mû “tapande ti songo ti mariage ti fa so yengo tele ayeke dä . . . Songo so aduti na popo ti azo so amû tele na so mbeni oko abuba yâ ti ndoye ni.”
16 Jéhovah abâ lani Israël tongana wali ti lo ndali ti mbele so lo te na mara ni. Tongana azo ti lo asala ye alingbi na atënë ti yâ ti mbele so pëpe, a yeke mo bâ mo tene ala yeke sala lango-sioni. Nzapa ayeke tongana mbeni koli so angbâ be-ta-zo na wali ti lo, me azo ti Israël ayeke tongana mbeni wali so azia koli ti lo ti gue na peko ti mbeni koli nde.
17 Ka ti e a yeke tongana nyen? Tongana e tambela na Nzapa wala pëpe, ye so ayeke sala mbeni ye na bê ti lo. A yeke nzoni e dabe ti e so “Nzapa ayeke Ndoye” na aye so e yeke sala alingbi ti zia ngia na bê ti lo wala ti bi vundu na bê ti lo (1 Jean 4:16). Tongana e sala mbeni ye so ayeke sioni, e lingbi ti zia vundu na bê ti Jéhovah na biani lo yeke ke e. Tongana e dabe ti e na ye so, a lingbi ti bata e si e tï pëpe na yâ ti tara.
Ye ti sala ti ko ye ti nzoni
18 Zia e bâ osio ye ni so prophétie ti Osée afa na e. A fa na e tongana nyen ti ko ye so ayeke nzoni. Tongana lo yeke sala tënë ti azo ti Israël nga tënë ti ye ti buba so ala sala na dutingo be-ta-zo na Nzapa pëpe, Osée atene: “Ala lu pupu, fade ala ko gingisale.” (Osée 8:7). Na ndo so ge, e wara mbeni kpengba-ndia so a yeke nzoni e bata ni na li: a fa na e so ye so e yeke sala laso, e yeke ko ye ti pekoni ande. Kpengba-ndia so aga tâ tënë tongana nyen na ndo ti mara ti Israël so aduti be-ta-zo pëpe?
19 Tongana ala yeke sala siokpari, azo ti Israël so ayeke lu ye ti sioni. Fade ala yeke ngbâ ti sala ye gi tongaso na ye ti sioni awara ala na pekoni pëpe? Biani, ala lingbi ande pëpe ti kpe ngbanga ti Nzapa. Osée 8:13 atene: “Fade Lo [Jéhovah, Lo] dabe Lo na sioye ti ala, na Lo ga ti bâ ala ngbanga ti siokpari ti ala.” Nga, na Osée 9:17, e diko a tene: “Fade Nzapa ti mbi azia ala, teti ala mä Lo pëpe, na fade ala ga azo ti fono na popo ti amara.” Jéhovah ayeke hiri ande azo ti Israël na ngbanga ndali ti sioni so ala yeke sala. Ngbanga ti so ala lu sioye, ala yeke ko ande nga sioye. A yeke lani na ngu 740 kozo ti Christ si Nzapa afâ ngbanga na ndo ti ala. Na ngoi ni so, azo ti Assyrie akinda royaume ti akete mara bale-oko ti Israël ni, na ala gue na azo ti kodoro ni na ngbâa.
20 Ye so asi na azo ti Israël so afa na e mbeni tâ tënë: ye so e lu e yeke ko ande lengo ni. Mbeti ti Nzapa atene na e ti sala hange, a tene: “I handa tele ti i mveni pëpe; zo alingbi he Nzapa pëpe, teti ye so zo alu, fade lo fâ lengo ni nga.” (aGalate 6:7). Tongana e lu sioye, e yeke ko ande gi sioye. Na tapande, ala so ayeke sala ye ti kirikiri na yâ fini ti ala ayeke ko asioni lengo na pekoni. Zo so asala siokpari si lo ye ti gbian bê ti lo pëpe, ye ti vundu si ayeke si na lo na pekoni.
21 Me e yeke ko ye ti nzoni tongana nyen? Ti kiri tënë na hundango ndo so, zia e mû gi mbeni tapande so akpengba pëpe. Tongana mbeni zo ti fango yaka aye ti ko loso na yâ yaka ti lo, lo yeke lu ande gozo? Ên-ën, lo yeke lu gi lê ti kobe so lo ye ti ko ni na pekoni. A yeke nga tongaso teti mbeni zo so aye ti ko ye ti nzoni: a lingbi lo lu ye ti nzoni. Mo ye ti ngbâ lakue ti ko ye ti nzoni? so ti tene mo ye ti duti laso na mbeni nzoni gigi nga ti duti na beku ti wara ande fini ti lakue lakue na yâ fini sese ti Nzapa? Tongana mo yeda ‘en’, a lingbi mo ngbâ lakue ti lu ye ti nzoni na tambelango lakue na Nzapa nga na salango ye alingbi na andia ti lo so ayeke mbilimbili.
22 Ti londo na chapitre 6 ti si na 9 ti mbeti ti Osée, e manda aye osio so alingbi ti mû maboko na e ti tambela na Nzapa: (1) A yeke hinga tâ gbiango bê gi na lege ti akusala; (2) Nzapa awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice; (3) Jéhovah ayeke na vundu mingi tongana awakua ti lo avi peko ti ala na lo; (4) ti ko ye ti nzoni, a lingbi e lu ye ti nzoni. A ngbâ fadeso andangba chapitre oku ti buku ni ti tene e bâ. Fade achapitre so ayeke mû maboko na e tongana nyen ti tambela na Nzapa?
Fade mo kiri tënë tongana nyen?
• A yeke hinga tâ gbiango bê tongana nyen?
• Ngbanga ti nyen Babâ ti e ti yayu ayeke wara ngia pëpe gi na yâ asacrifice?
• Bê ti Nzapa ayeke tongana nyen tongana lo bâ awakua ti lo avi peko na lo?
• Nyen la a lingbi e sala nyen, tongana e ye ti ko ye ti nzoni?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1. E lingbi ti tambela na Jéhovah tongana nyen?
2. E yeke manda ande nyen na yâ ti article so?
3. Fa na ndulu tënë angbongboro tënë ti yâ ti chapitre 6 ti si na 9 ti mbeti ti Osée.
4. Anzoni ye wa ti manda ni e yeke bâ ande na yâ chapitre 6 ti si na 9 ti mbeti ti Osée?
5. Kota tënë ti yâ ti Osée 6:1-3 ayeke nyen?
6-8. Nyen la atambela nzoni pëpe na yâ tënë ti gbiango bê ti Israël?
9. Atënë ti Osée afa nyen na e na ndo tënë ti gbiango bê nga na tënë ti be-nzoni?
10, 11. Tongana ti so tapande ti Israël afa ni, ngbanga ti nyen Jéhovah awara ngia pëpe gi na yâ asacrifice?
12. Gbotongo mê wa Osée 6:6 amû ni na azo laso?
13. E yeke mû mara ti sacrifice wa? Me na ndo tënë ti asandaga so, nyen la a lingbi e girisa pëpe?
14. Prophétie ti Osée afa nyen na e na ndo abibe ti Nzapa?
15. Osée 6:7 afa so ambeni zo ti Israël ayeke sala lani ye tongana nyen?
16, 17. (a) Israël asala ye tongana nyen na lege ti mbele so lo te na Nzapa? (b) A lingbi e dabe ti e na nyen na ndo tënë ti asalango ye ti e?
18, 19. Kpengba-ndia wa la asigigi na yâ Osée 8:7? A bâ gango tâ tënë ti kpengba-ndia so tongana nyen na ndo azo ti Israël?
20. Ye so asi na azo ti Israël afa nyen na e?
21. E lingbi ti sala tongana nyen ti ko ye ti nzoni?
22. Nyen la e manda na yâ ti chapitre 6 ti si na 9 ti mbeti ti Osée?
[Foto na lembeti 23]
Legeoko na mbinda ti ndapelele so lâ asigigi kete na a girisa, Israël agirisa nga ndoye so agbian pëpe
[Foto na lembeti 23]
Asioni nzara so azo ti Israël ayeke na ni aza wâ lani tongana four
[Foto na lembeti 24]
Ngbanga ti nyen Jéhovah ake lani asacrifice so azo ti lo ayeke mû?
[Foto na lembeti 25]
Ti ko ye ti nzoni, a lingbi e lu nga ye ti nzoni