“I duti na donzi”

“Zo so li ti lo ayeke dä pëpe, lo yeda na tënë kue, me zo ti ndara abata lege ti lo nzoni.”​—APROVERBE 14:15.

1, 2. (a) Ye so asi na Lot na Sodome afa na e nyen? (b) Ti “duti na donzi” aye ti tene nyen?

LANI so Abraham azia Lot ti soro kozoni ndo so lo ye ti gue dä, lê ti Lot atï na ndo pendere kodoro so ngu ayeke dä mingi so ayeke “tongana yaka ti L’Eternel”. Na bango ni, a kpa nzoni ndo ti tene sewa ti lo aduti dä, teti “Lot akamata benyama ti Jourdain kue” na lo se kando nduru na Sodome. Me, lê ti lo ahanda lo, teti so “azo ti Sodome ayeke sioni mingi, na awasiokpari so ake L’Eternel ahon ndo ni.” (Genèse 13:7-13). Ndali ti aye so asi, Lot na sewa ti lo abâ pasi mingi. Na nda ni, lo na amolenge ti lo ti wali alango gi na yâ dû ti tênë (Genèse 19:17, 23-26, 30). Ye so kozoni akpa ye ti nzoni na lê ti lo aga fadeso mbeni ye nde.

² Tënë ti ye so asi na Lot amû mbeni ye ti manda na awakua ti Nzapa laso. Tongana e yeke na adesizion ti mungo ni, a lingbi lê ti e azi na ndo akpale so alingbi ti si na ti sara hange si lê ti e ahanda e pëpe na bango ti kozoni mbeni ye gi tongaso. Ni la a yeke na lege ni si Tënë ti Nzapa awa e, atene: “I duti na donzi.” (1 Pierre 1:13). Tënë ti Grec so a kiri peko ni na “duti na donzi” aye ti tene “duti na lê so akpengba”. Wandara ti Bible Richard Lenski atene so, zo so lê ti lo akpengba ayeke “kpô, li ti lo ayeke kirikiri pëpe na lo bâ yâ ti aye nzoni na tongaso si lo mû nzoni desizion.” Zia e bâ ambeni ye so ayeke si so ahunda ti tene e duti na lê so akpengba.

Tënë ti dengo buze

3. Ngbanga ti nyen a hunda ti sara hange tongana a tisa e na yâ mbeni tënë ti dengo buze?

³ Bâ so mbeni zo so a ne lo amû na mo lege ti tene mo na lo ade buze, peut-être mbeni fon mo wavorongo Jéhovah. Bê ti lo ayeke na ngia ndali ti anzoni ye so lo lingbi ti wara dä na lo wa mo mingi ti sara ye hio si ye ni ahon mo pëpe. Mo nga kue mo to nda ti bi bê na ndo anzoni ye so mo na sewa ti mo alingbi ti wara si ala duti nzoni ahon ti kozo, peut-être mo tene même na bê ti mo so ye ni ayeke zi ande lege na mo ti mû ngoi ti mo mingi teti aye ti yingo. Ye oko, aProverbe 14:15 agboto mê, atene: “Zo so li ti lo ayeke dä pëpe, lo yeda na tënë kue, me zo ti ndara abata lege ti lo nzoni.” Na yâ ti nzerengo tere so mingi ni zo ayeke wara ka na yâ mbeni fini buze, zo ni ayeke bi bê na ndo akpale so alingbi ti si pëpe, lo yeke kanga lê na ndo ni, na lo yeke gbu li nzoni pëpe ti bâ wala buze ni ayeke luti ande nzoni (Jacques 4:13, 14). Na yâ mara ti ye tongaso, bâ tongana nyen a yeke kota ye mingi ti duti na donzi!

4. Tongana nyen e lingbi ti ‘bata lege ti e nzoni’ tongana e yeke gbu li na ndo mbeni tënë ti dengo buze?

⁴ Zo ti ndara ayeke bâ nzoni tënë ti dengo buze so a tisa lo dä kozo si lo mû mbeni desizion (aProverbe 21:5). Mingi ni, sarango tongaso ayeke zi lê na ndo akpale so ahonde. Bâ mbeni ye so alingbi ti si: Mbeni zo ayeke gi bon ndali ti buze so lo ye ti sara, na lo tene na mo so fade mo yeke wara nzoni nga dä tongana mo sara na lo bon ni. Tënë ti dengo buze ni alingbi ti kpa mbeni nzoni ye, me akpale so alingbi ti si ayeke so wa? Fade wasarango bon ni ayeke yeda ti kiri na nginza ni atâa buze ni atambela nzoni pëpe? Wala lo yeke kiri na nginza ti mo gi tongana buze ni aga nzoni? So ti tene, mo lingbi ti girisa nginza ti mo tongana buze ni atï? Mo lingbi nga ti hunda tere ti mo: “Ngbanga ti nyen a yeke hunda nginza na tïtî azo? Abanque abâ so akpale mingi alingbi ti si na yâ ti buze ni?” Ti mû ngoi ti gbu li na ndo akpale so alingbi ti si ayeke mû maboko na mo ande ti bâ yâ ti tënë ni mbilimbili.​—aProverbe13:16; 22:3.

5. (a) Tongana nyen Jérémie asara ye lani na ndara tongana lo ga ti vo mbeni sese? (b) Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti sû na mbeti tënë kue ti mango tere na ndo mbeni buze?

⁵ Na ngoi so lani prophète Jérémie avo sese na tîtï molenge ti ita ti babâ ti lo so ayeke mba ti lo wavorongo Jéhovah, lo sû aye ni kue na mbeti na gbele atémoin (Jérémie 32:9-12). Laso, zo ti ndara ayeke gi ti bâ so a sû na mbeti polele atënë kue ti mango tere na ndo buze ni, atâa a yeke na afami ti lo wala amba ti lo Chrétien.a Tongana atënë kue so a sû na mbeti ayeke polele, fade a yeke kanga lege na kpale ti mango tere, na ye atambela na siriri. Me, tongana mbeti ayeke dä pëpe, a yeke ga ka na kpale na popo ti awakua ti Jéhovah na ngoi so buze ni atambela nzoni pëpe. Mawa ni ayeke so, amara ti akpale tongaso alingbi ti ga na songo bê, batango zo na bê, na même zo alingbi ti tï na lege ti yingo.

6. Ngbanga ti nyen ti sara hange na kota bê?

⁶ A lingbi e nga e sara hange na tënë ti kota bê (Luc 12:15). Tënë ti warango kota nginza alingbi ti kanga lê ti mbeni zo na ndo akpale so alingbi ti si na yâ mbeni dengo buze so gere ni aluti nzoni pëpe. Même ambeni zo so ayeke ândö na apendere matabisi na yâ kusala ti Jéhovah atï na yâ ti son so. Tënë ti Nzapa agboto mê ti e: “I zia ndoye ti nginza asara i pëpe, a lingbi bê ti i aduti nzoni na ye so ayeke na i.” (aHébreu 13:5).Tongana lo yeke bâ lege ti mbeni kua ti dengo buze so azi na lo, a yeke nzoni Chrétien ahunda tere ti lo tongaso: ‘Mbi yeke biani na bezoin ti mû mbage ti mbi dä?’ Ti duti na aye mingi pëpe na tongaso si fini ti e aluti gi na ndo kusala ti Jéhovah ayeke bata ande e na “sioye kue”.​—1 Timothée 6:6-10.

Akpale ti aChréteien so ayeke kumbamba

7. (a) Akpale wa aChrétien mingi so ayeke kumbamba atingbi na ni? (b) Tongana nyen zo so e soro lo ndali ti mariage andu dutingo be-ta-zo ti e na Nzapa?

⁷ Awakua ti Jéhovah mingi aye ti sara mariage, me ala de ti wara mbeni zo so alingbi na ala pëpe. Na ambeni kodoro, a yeke sara ngangu mingi na ndo ti zo ti tene lo sara mariage. Na ti wara mbeni zo na popo ti afon mo Chrétien alingbi ti duti ngangu (aProverbe 13:12). Me aChrétien ahinga so batango ndia ti Mbeti ti Nzapa so ahunda ti sara mariage “gi na yâ Seigneur” ayeke tënë ti dutingo be-ta-zo na Jéhovah (1 aCorinthien 7:39). Ti tene aChrétien so ayeke kumbamba aluti ngangu na gbele atënë ti azo nga na atara, a lingbi ala duti na donzi.

8. Ngangu wa a sara na ndo Sulamite ti handa lo? Tongana nyen awali Chrétien laso alingbi ti wara mara ti kpale tongaso?

⁸ Na yâ Bia ti Salomon, mbeni senge maseka-wali so a iri lo Sulamite agboto lê ti gbia ni. Salomon agi ti handa Sulamite ni na lege so lo fa na lo mosoro ti lo, kota ti lo na nzoni ti lo, andâ lo ye ti lo mbeni maseka-koli awe (Bia ti Salomon 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13). Tongana mo yeke wali Chrétien, a lingbi ti si so mbeni zo so bê ti mo aye lo pëpe asara nzara ti mo. Mbeni zo na place ti kua ti mo, peut-être mbeni kota zo alingbi ti komanse ti gonda mo, ti sara ambeni nzoni ye ndali ti mo na lo gi lege ti duti na tere ti mo. Sara hange na mara ti handango zo tongaso. Atâa so sarango ye ti mbeni zo tongaso ayeke lakue ndali ti tënë ti koli na wali wala pitan pëpe, mingi ni a yeke tongaso. Tongana Sulamite, duti tongana “gbagba ti bira”. (Bia ti Salomon 8:4, 10). Ke na ngangu atënë so mbeni zo atene na mo na ndo koli na wali. Zia si akamarade ti mo ti place ti kua ahinga hio so mo yeke Témoin ti Jéhovah, na gbu alege kue so azi na mo ti fa tënë na ala. So ayeke duti ande mbeni ye ti bata mo.

9. Ambeni kpale ti sarango songo na mbeni zo so mo hinga lo pëpe na lege ti Internet ayeke so wa? (Bâ nga encadré ti lembeti 25.)

⁹ Ambeni place na ndo Internet ayeke ti mû maboko na akumbamba ti wara mbeni zo ndali ti mariage, na azo aye tënë ni mingi. Ambeni zo abâ ni tongana mbeni lege ti hinga azo so mbeni lege nde ti tingbi na ala ayeke dä pëpe. Ye oko, ti sara songo gi tongaso na mbeni zo so mo hinga lo pëpe, biani akpale ayeke dä. Na ndo Internet, a lingbi ti duti ngangu ti sara kangbi na popo ti asango so ayeke tâ tënë wala wataka (Psaume 26:4). A yeke pëpe azo kue so atene ala yeke awakua ti Jéhovah si ayeke ni biani. Na ndo ni, na lege ti alisoro na ndo Internet, mbeni kpengba songo alingbi ti maï hio, na ye so alingbi ti sara si zo abâ ye nzoni pëpe (aProverbe 28:26). Wala a yeke na lege ti Internet wala na mbeni lege nde, a yeke lege ti ndara oko pëpe ti lë songo na mbeni zo so mo hinga ye mingi na ndo ti lo pëpe.​—1 aCorinthien 15:33.

10. Tongana nyen e lingbi ti wa afon e Chrétien so ade kumbamba?

¹⁰ Jéhovah “asi na be-ti-ndoye na be-nzoni” na mbage ti awakua ti lo (Jacques 5:11). Ti aChrétien so na bê ti ala, ala ye pëpe ti ngbâ kumbamba, Jéhovah ahinga so akpale so ala yeke na ni ayeke woko ala ngoi na ngoi, na lo bâ na nene ni dutingo be-ta-zo ti ala. Na lege wa e lingbi ti wa ala? A yeke nzoni e gonda ala lakue ndali ti mango yanga ti ala na bibe ti gbanzingo ye na tere so ala yeke na ni (aJuge 11:39, 40). E lingbi nga ti iri ala ti ga tongana e leke ti duti place oko na aita. Mo sara ni ade ti ninga pëpe? Na ndo ni, e lingbi nga ti sambela ndali ti ala, ti hunda na Jéhovah ti mû maboko na ala ti bata si ala yengi na lege ti yingo pëpe na ti wara ngia ti sara na lo. Na lege so e yeke bi bê ti e biani na ala, zia e fa so e ne abe-ta-zo so legeoko tongana ti so Jéhovah asara.​—Psaume 37:28.

Tongana kpale ti seni alondo

11. Tongana tere ti zo aso ngangu, akpale wa ayeke londo?

¹¹ So vundu tongana a si so tere ti e wala ti mbeni zo ti sewa ti e aso ngangu! (Esaïe 38:1-3). Na ngoi so e yeke gi nzoni yorö, a yeke kota ye ti tene e ngbâ nduru na akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa. Na tapande, aChrétien ayeke sara ye na hange ti mä ndia ti Bible so ake tënë ti mungo mênë, na ala kpe akode kue ti gingo nda ti kobela wala ti kaïngo kobela so andu aye ti yorö (Kusala 15:28, 29; aGalate 5:19-21). Ye oko, ti ala so amanda ye na ndo kaïngo kobela pëpe, bango alege nde nde ti kaïngo kobela alingbi ti turne li ti ala na amû mbeto na ala. Ye nyen alingbi ti mû lege na e ti duti na donzi?

12. Tongana nyen mbeni Chrétien alingbi ti bâ ndo na lege ni tongana a ndu tënë ti sorongo yorö?

¹² “Zo ti ndara abata lege ti lo nzoni” tongana lo gi nda ti atënë na yâ ti Bible nga na yâ ti ambeti ti bungbi ti e (aProverbe 14:15). Na akodoro so awanganga na ada-nganga ayeke mingi pëpe, kaïngo kobela na yorö ti kodoro alingbi ti duti gi oko ye so ayeke dä. Tongana e yeke bi bê ti sara kusala na ayorö ti kodoro, e lingbi ti wara anzoni sango na ndo ni na yâ Tour ti Ba Ndo ti Français ti lango 15 ti avril 1987, lembeti 26-29. Tour ti Ba Ndo so agboto lê ti e na ndo akpale so alingbi ti si. Na tapande, a lingbi e gi ti hinga akiringo tënë na ahundango ndo so: A hinga wakaïngo kobela ni tongana zo ti yorö? Mungo yorö ni aluti na ndo tënë so atene kobela wala kuâ asi ndali ti so a zonga anzapa wala atoro, wala a yeke awato si abi yorö? Sarango yorö ni wala nyongo ni ahunda ti sara sandaga kozoni si, ti deba na ndo ni si wala ti sara ambeni ye nde so andu yorö? (Deutéronome 18:10-12). Fade gingo nda ti aye tongaso ayeke mû maboko na e ti bata wango ti Nzapa so: “I tara ye kue; i zia bê ti i na ye ti nzoni.”b (1 aThessalonicien 5:21). A yeke mû maboko na e ande ti hinga akode ti kaïngo kobela wa ayeke nzoni.

13, 14. (a) Na lege wa e lingbi ti fa so e sara ye na lege ni na bango lege ti seni ti e? (b) Ngbanga ti nyen a hunda ti sara ye na lege ni tongana e sara lisoro na amba ti e na ndo tënë ti seni na ti kaïngo kobela?

¹³ A hunda ti sara ye na lege ni na yâ ambage kue ti fini ti e, so tënë ti bango lege ti seni ti e andu nga ni. Ti bata seni ti e na lege ni afa so e mû na nene ni matabisi ti fini so e yeke na ni. Tongana akpale ti kobela alondo, a yeke na lege ni ti tene e sara mbeni ye ndali ni. Ye oko, seni ti mbilimbili-kue ayeke duti ande dä gi na lâ ni so Nzapa adiko ti “lungula kobela ti amara.” (Apocalypse 22:1, 2). A lingbi e sara hange si tënë ti seni ti e agbu bê ti e mingi si abezoin ti e ti yingo ahon yamba.​—Matthieu 5:3; aPhilippien 1:10.

¹⁴ E yeke nga na bezoin ti bâ yâ ti aye nzoni na ti sara ye na lege ni tongana e yeke sara lisoro ti tënë ti seni na ti kaïngo kobela na amba ti e. A yeke nzoni atënë so aduti akota tënë ti alisoro ti e pëpe tongana e ga na bungbi nga na akota bungbi na afon e Chrétien. Na ndo ni, adesizion na ndo seni ti zo andu mingi ni akpengba-ndia ti Bible, yingo-ti-hinga ti zo ni na songo ti lo na Jéhovah. Tongaso, a yeke lege ti ndoye oko pëpe ti gbu mbeni fon e Chrétien na ngangu ti sara ye so e ye wala ti pusu lo ti kanga mê na ye so yingo-ti-hinga ti lo atene na lo ti sara. Atâa so a lingbi ti hunda maboko ti abiazo na yâ kongregation, a lingbi Chrétien oko oko “ayô kungba” ti desizion so lo mû, na “fade e oko oko kue akiri tënë ti e mveni na Nzapa.”​—aGalate 6:5; aRomain 14:12, 22, 23.

Tongana e yeke na gbe ti aye ti ngangu

15. Aye ti ngangu so asi alingbi ti sara ngangu na zo tongana nyen?

¹⁵ Aye ti ngangu so asi alingbi ti sara si même awakua be-ta-zo ti Jéhovah asara tënë wala asara ye kirikiri (Zo-ti-fa-tene 7:7). Lani so ngangu tara asi na Job, li ti lo aga kirikiri na a lingbi lani a leke bibe ti lo (Job 35:2, 3; 40:6-8). Atâa so lani “Moïse ayeke na tâ be-ti-molenge ahon azo kue so ayeke na lê ti sese”, mbeni lâ ngonzo agbu lo na lo sara tënë tongana wabuba (Nombre 12:3; 20:7-12; Psaume 106:32, 33). Lani David akanga nzara ti tere ti lo tongana lo fâ Gbia Saül pëpe, me na lâ ni so Nabal azonga lo na azo ti lo, David aga ngbä na lo bâ nda ti aye ni nzoni mbeni pëpe. A yeke gi na ngoi so Abigaïl aga asara tënë na lo si David akiri abâ aye ni na lege ni, na tongaso si kota kpale asi pëpe.​—1 Samuel 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Ye wa alingbi ti mû maboko na e ti sara ye ti buba pëpe?

¹⁶ E nga e lingbi ti wara aye ti ngangu so alingbi ti sara si e bâ yâ ti aye na lege ni mbeni pëpe. Tongana azo afa bango ndo ti ala si e yeke gi ti bâ ni nzoni tongana ti so David asara lani, a lingbi ti mû maboko na e ti sara ye ti buba pëpe na ti sara siokpari pëpe (aProverbe 19:2). Nga, Tënë ti Nzapa awa e: “Tongana ngonzo agbu i, i bata si i sara siokpari pëpe; i gi bê ti i na ndo tange ti i, na i kaï.” (Psaume 4:5). Tongana lege ayeke dä, a yeke lege ti ndara ti ku juska na ngoi so bê ti e adë awe si e sara mbeni ye wala e mû desizion (aProverbe 14:17, 29). E lingbi ti sambela Jéhovah ngangu, “na fade siriri ti Nzapa so ahon bibe kue abata bê ti [e] na abata bibe ti [e] na yâ Christ Jésus.” (aPhilippien 4:6, 7). Fade siriri so alondo na Nzapa akpengba e na amû maboko na e si e duti na donzi.

17. Ngbanga ti nyen a lingbi e zia bê na Jéhovah ti mû maboko na e ti duti na donzi?

¹⁷ Kamême so e yeke sara kue ti kpe akpale na ti sara ye na ndara, e kue e yeke pika gere ti e (Jacques 3:2). E lingbi ti ga nduru ti mû mbeni sioni lege na e hinga ye oko pëpe na ndo ni (Psaume 19:13, 14). Nga teti so e yeke azo, e yeke na ngangu wala droit pëpe ti fa lege na gere ti e nde na Jéhovah (Jérémie 10:23). E kiri singila na lo teti zendo ti lo so: “Fade Mbi wa mo, na Mbi fa na mo lege so a lingbi mo tambela dä; fade Mbi wa mo, na lê ti Mbi angbâ na ndo mo.” (Psaume 32:8). Biani, grâce na mungo maboko ti Jéhovah, e lingbi ti duti na donzi.

[Akete tënë na gbe ni]

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

Tongana nyen ti duti na donzi

• tongana a iri e na yâ mbeni buze?

• tongana e yeke gi mbeni zo teti mariage?

• tongana e yeke na kpale ti seni?

• tongana mo yeke na gbe ti aye ti ngangu?

[Encadré na lembeti 25]

Mo lingbi ti zia bê na ni?

Na aplace ti Internet so a leke ni ndali ti akumbamba, a wara atënë so azo atene ti ke atënë ti wataka:

“Atâa e sara nyen, mbeni ye ti mû lege na zo ti hinga mbeni zo mbilimbili ayeke pëpe.”

“Na ndo Internet, e lingbi ti tene pëpe so asango kue so a mû ayeke tâ tënë, afa atënë kue wala amû maboko na zo.”

“Abango ndo, awango, atënë, azendo, wala ambeni sango so mo wara ge abâ gi azo so asara ni . . . na a yeke nzoni pëpe ti zia bê dä.”

[Foto na lembeti 23]

“Zo ti ndara abata lege ti lo nzoni”

[Afoto na lembeti 24, 25]

Tongana nyen awali Chrétien alingbi ti sara ye tongana masia Sulamite?

[Foto na lembeti 26]

“I tara ye kue; i zia bê ti i na ye ti nzoni”