2A Transliterimi i hebraishtes dhe i greqishtes
Transliterimi është zëvendësimi i germave të një gjuhe me germa të një gjuhe tjetër për të mundësuar shqiptimin e fjalëve.—Shih Insight (it) nën zërat «Hebrew, II» dhe «Greek», anglisht.
GJUHA HEBRAIKE—Tabelë transliterimi
Gjuha hebraike shkruhet nga e djathta në të majtë, por për lexuesit shqiptarë ajo transliterohet në atë mënyrë që të lexohet nga e majta në të djathtë. Më poshtë tregohen germat hebraike dhe disa rregulla të përgjithshme që janë ndjekur në këtë Bibël.
Germa |
Bashkëtingëlloret |
Barasvlerësi |
|---|---|---|
א |
ʼálef |
ʽ (e shurdhët) |
בּ |
beth |
b |
ב |
v |
|
גּ |
gímel |
g |
ג |
g (grykore) |
|
דּ |
dáleth |
d |
ד |
dh |
|
ה |
heʼ |
h |
ו |
ua |
v (lexohet ua) |
ז |
zájin |
z |
ח |
heth |
h |
ט |
teth |
t |
י |
jodh |
j |
כּ |
haf |
h (grykore) |
כ Fundore: ך |
kh |
|
ל |
lámedh |
l |
מ Fundore: ם |
mem |
m |
נ Fundore: ן |
nun |
n |
ס |
sámeh |
s |
ע |
ʽájën |
ʽ (grykore) |
פּ |
peʼ |
p |
פ Fundore: ף |
f |
|
צ Fundore: ץ |
cadhé |
c |
ק |
kof |
k |
ר |
resh |
r |
שׂ |
sin |
s |
שׁ |
shin |
sh |
תּ |
ta |
t |
ת |
th |
Zanoret
ָ (e gjatë) |
kámec |
a |
ַ(e shkurtër) |
páthah |
a |
ֵ (e gjatë) |
céreh |
e |
ֶ(e shkurtër) |
ségohl |
e |
ִ |
hírek |
i |
ֹ (e gjatë) |
hóhlem |
o |
ָ(e shkurtër) |
kámec hatúf |
o |
ֻ(e shkurtër) |
kibbúc |
u |
ִ(e gjatë) |
shúrek |
u |
Gjysmëzanoret
ְ |
sheváʼ |
e e pëshpëritur ose memece |
ֲ |
hatéf páthah |
a |
ֱ |
hatéf ségohl |
e |
ֳ |
hatéf kámec |
o |
Kombinime të veçanta
י ָ = ai |
י ִ = i |
י ַ = ai |
וֹ = oh |
י ֵ = eh |
וּ = u |
י ֶ = ey |
יו ָ = av |
NË LIDHJE ME ZANORET: Të gjitha zanoret në këtë tabelë ndodhen nën rresht, përveç zanores hóhlem ( ֹ), e cila është vendosur sipër rreshtit, dhe zanores shúrek ( ִ), e cila ndodhet në mes të ua (וּ = u). Shenja zanore ( ָ) përdoret si për zanoren kámec, «a», ashtu edhe për zanoren kámec hatúf, «o». Nëse shenja zanore ( ָ) ndodhet në një rrokje të mbyllur të patheksuar, ajo është e shkurtër dhe shqiptohet o. Shenja zanore ( ָ) shqiptohet «o», kur ka pas zanoren memece sheváʼ (p.sh., חָכְמָה, hokhmáh); kur ka pas një dagesh të fortë (pika në qendër të bashkëtingëllores që e bën atë të dyfishtë), por përsëri të patheksuar (p.sh., חָנֵּנִי, honnéni); ose, kur ka pas një makef (i ngjashëm me një vizë ndarëse të vendosur lart) i cili shuan çdo theks paraprirës (p.sh., כָּל־אֲשֶׁר, kol-ʼashér). Në qoftë se ka pas një hatéf kámec, përsëri është e shkurtër dhe shqiptohet «o».
Por nëse shenja zanore ( ָ) ndodhet në një rrokje të hapur (p.sh., יָקוּם, jakúm) ose në një rrokje, që ndonëse është e mbyllur, është e theksuar (p.sh., למָּה ֽ ָ, lámmah), atëherë ajo është një a e gjatë. Vëre gjithashtu se një meteg (një vizë e vogël vertikale që shërben si një lloj gjysmë theksi) që shoqëron një kámec, e lë rrokjen të hapur dhe e bën zanoren sheváʼ të fortë (p.sh., אכְלָה ֽ ָ, ʼakheláh).
NË LIDHJE ME GJYSMËZANORET: Barasvlerësit në shqip të treguar më sipër janë thjesht të përafërt. Shqiptimi hebraik i këtyre gjysmëzanoreve në çdo rast është një tingull shumë i dobët.
Një sheváʼ lexohet dhe transliterohet si një e, kur ndodhet poshtë një bashkëtingëlloreje në fillim të një rrokjeje (p.sh., קְטֹל, ketól); kur ndodhet poshtë një bashkëtingëlloreje që është pas një rrokjeje të hapur të identifikuar nga një meteg (p.sh., קטְלָה ֽ ָ, kateláh); kur ndodhet pas një zanoreje të gjatë (p.sh., שׁוֹמְרִים, shohmerím); kur një sheváʼ është pas një tjetre, në mes të një fjale, e para është memece, kurse e dyta është e fortë (p.sh., יִקְטְלוּ, jiktelú); ose, kur ndodhet nën një bashkëtingëllore të dyfishtë (p.sh., קִטְּלוּ, kittelú). Megjithatë kur sheváʼ ndodhet pas një zanoreje të shkurtër ose është nën një bashkëtingëllore që mbyll rrokjen, ajo është memece dhe merret si një ndarës rrokjeje (p.sh., יִקְטֹל, jiktól).
GJUHA GREKE—Tabelë transliterimi
Germa |
Emri |
Transliterimi dhe shqiptimia |
|---|---|---|
Α α |
álfa |
a |
Β β |
béta |
b |
Γ γ |
gáma |
g, e fortëb |
Δ δ |
délta |
d |
Ε ε |
épsilon |
e, e shkurtër |
Ζ ζ |
zéta |
z |
Η η |
éta |
e, e gjatë |
Θ θ |
théta |
th |
Ι ι |
jóta |
i |
Κ κ |
kápa |
k |
Λ λ |
llámbda |
l |
Μ μ |
mi |
m |
Ν ν |
ni |
n |
Ξ ξ |
ksi |
ks |
Ο ο |
ómikron |
o, e shkurtër |
Π π |
pi |
p |
Ρ ρ |
ro |
r |
Σ σ, ςc |
sígma |
s |
Τ τ |
tau |
t |
Υ υ |
ípsilon |
i ose y,d |
Φ φ |
fi |
f |
Χ χ |
hi |
h |
Ψ ψ |
psi |
ps |
Ω ω |
oméga |
o, e gjatë |
a Ky shqiptim ndryshon nga greqishtja e sotme.
b Përpara bashkëtingëlloreve κ, ξ, χ, ose një tjetre γ, ajo është hundore dhe shqiptohet si n-ja te fjala hinkë.
c Përdoret vetëm kur sígma ndodhet në fund të një fjale.
d Ípsilon është u kur është germa e dytë e një diftongu.