Studimi 12

Binde auditorin tënd, arsyeto me të

¹ Kur flet, ti pret që auditori të të dëgjojë, por kjo nuk është gjithçka. Do të të pëlqente, gjithashtu, që ata t’i pranonin argumentet e paraqitura dhe të vepronin në përputhje me to. Ata do ta bëjnë këtë, nëse binden për vërtetësinë e asaj që thua dhe nëse zemrat e tyre janë të drejta. Të bindësh do të thotë të japësh siguri me anë të provave. Por vetëm provat nuk janë gjithmonë të mjaftueshme. Zakonisht kërkohen argumente në mbështetje të tyre. Prandaj, bindja me anë të argumenteve përfshin tre faktorë bazë: së pari, vetë provat; së dyti, vijueshmërinë ose renditjen në të cilën paraqiten provat; së treti, mënyrat dhe metodat e përdorura në paraqitjen e tyre. Në këtë trajtim, të cilit në fletushkën e Këshillave mbi oratorinë i korrespondon «Argument bindës», do të shqyrtojmë se çfarë thuhet dhe çfarë prove jepet, në vend se mënyrën e paraqitjes së saj.

² Argumenti bindës varet nga arsye të shëndosha bazë dhe në këtë mënyrë do ta konsiderojë atë këshilluesi yt. Provat e tua duhet të jenë bindëse edhe nëse një personi do t’i duhej t’i lexonte nga ftohtësia e një faqeje të shtypur. Nëse cilësia bindëse e fjalimit tënd varet nga mënyra në të cilën prezantohet ai dhe jo nga faktet që ke përdorur për ta përcaktuar qartë pikën që do, atëherë të duhet ta zhvillosh më tej këtë cilësi, në mënyrë që ta bësh argumentin tënd me të vërtetë të fortë dhe faktik.

³ Hedhja e themelit. Përpara se të paraqesësh argumentet e tua, është e domosdoshme të hedhësh një themel të përshtatshëm. Duhet ta bësh të qartë se cila është pika e trajtimit. Është dobiprurëse që të vendosësh një bazë të përbashkët, duke theksuar çështjet përkatëse për të cilat je dakord.

⁴ Në disa raste, termat duhen përcaktuar qartë. Çdo gjë që nuk i përket temës, duhet eliminuar. Mos u ngut në hedhjen e themelit. Bëje të qëndrueshëm, por mos e bë themelin ndërtesën e tërë. Kur hedh poshtë një argument, analizo pikat e ndryshme të përdorura në mbështetje të tij, që të gjesh pikat e dobëta dhe të ndihmohesh për të përcaktuar linjën e argumentimit, si dhe për të arritur në rrënjët e çështjes.

⁵ Kur përgatit fjalimin, duhet të përpiqesh ta parashikosh atë që auditori di tashmë rreth subjektit tënd. Kjo do të përcaktojë në një masë të madhe se të ç’madhësie duhet ta hedhësh themelin, përpara se t’i futesh me të vërtetë paraqitjes së argumenteve të tua.

⁶ Takti dhe mënyra e krishterë e sjelljes, diktojnë një mënyrë trajtimi të përzemërt e të përkorë, ndonëse nuk është kjo pika mbi të cilën po punojmë. Gjithmonë përmbaju plotësisht njohurisë që ke mbi parimet e krishtere, si dhe hap mendjet dhe zemrat e auditorit.

⁷ Dhënia e provave të shëndosha. Një çështje nuk është «e provuar» thjesht sepse ti, si orator, e beson ose e pohon atë. Gjithmonë nuk duhet të harrosh se auditori është plotësisht i justifikuar të pyesë: «Pse është e vërtetë kjo?» ose «Pse thua se është kështu?» Si orator, ke gjithmonë detyrimin për të qenë në gjendje t’i përgjigjesh pyetjes «Pse?»

⁸ Pyetjet «Si?», «Kush?», «Ku?», «Kur?» dhe «Çfarë?», në përgjigje japin vetëm fakte dhe informacione, por pyetja «Pse?» jep arsye. Në lidhje me këtë aspekt, ajo është e vetme dhe kërkon prej teje më shumë sesa thjesht fakte. Ajo vë në provë aftësinë tënde të të menduarit. Për këtë arsye, kur përgatit fjalimin, drejtoji herë pas here këtë pyetje vetes: «Pse?» Pastaj sigurohu se mund t’ia japësh përgjigjen.

⁹ Si arsye të pohimeve që bën, shpesh mund të citosh dikë që është i pranuar si një autoritet. Kjo do të thotë thjesht se çfarë ka thënë ai, duhet të jetë e vërtetë, pasi ai njihet si një person që ka dijeni për atë çështje. Kjo e bën një arsye të mjaftueshme për ta besuar atë pohim. Autoriteti suprem në këtë fushë, është sigurisht Perëndia Jehova. Prandaj, citimi si mbështetje e një shkrimi nga Bibla, është dëshmi e mjaftueshme për të provuar një pikë. Kjo quhet provë «dëshmuese», sepse konsiston në «dëshminë» e bërë prej një dëshmitari të pranueshëm.

¹⁰ Në dhënien e provës dëshmuese, duhet të jesh i sigurt se dëshmia jote do të jetë e pranueshme për auditorin. Nëse përdor autoritete njerëzore, sigurohu për të kaluarën e tyre dhe se si do të konsiderohen. Shumë persona e pranojnë Biblën si Autoritet hyjnor, por disa e konsiderojnë si vepër të njeriut dhe për pasojë jo absolute, për sa i përket autoritetit të saj. Në raste të tilla, mund të duhet t’u drejtohesh dëshmive të tjera ose ndoshta të përcaktosh qartë së pari, faktin që Bibla është autentike.

¹¹ Ki kujdes. Çdo dëshmi duhet përdorur me ndershmëri. Mos e merr një citim jashtë kontekstit të tij. Sigurohu se ajo që thua, është saktësisht ajo që autoriteti, të cilin po citon, ka pasur ndër mend të thotë. Ji specifik në referimet e tua. Ji i kujdesshëm edhe me statistikat. Nëse paraqiten në mënyrë të papërshtatshme, ato mund të kthehen kundër, me rezultate shkretuese. Kujto burrin që nuk mund të notonte dhe u mbyt në një pellg, i cili ishte mesatarisht pothuajse vetëm një metër i thellë. Ai harroi gropën prej tre metrash që ndodhej në mes.

¹² Dëshmia e tërthortë është e ndryshme nga dëshmia njerëzore apo autoriteti hyjnor. Ajo është dëshmi që bazohet në përfundimet e nxjerra nga faktet, në vend se në citimet e dëshmitarëve. Në mënyrë që t’i përcaktosh qartë përfundimet e tua dhe ta bësh bindëse dëshminë e tërthortë, duhet të kesh një sasi të mjaftueshme faktesh dhe argumentesh, në mbështetje të përfundimeve të nxjerra.

¹³ Nëse tërësia e provave që paraqet (jo patjetër të renditura), janë të mjaftueshme për ta bindur auditorin, të cilit po i flet, këshilluesi yt do t’i konsiderojë ato të kënaqshme. Duke i parë ato nga këndvështrimi i auditorit, këshilluesi do të pyesë veten: «A u binda?» Nëse po, atëherë do të të lavdërojë për paraqitjen që u ke bërë.

¹⁴ Përmbledhje e efektshme. Për një argumentim bindës, zakonisht është thelbësore ndonjë lloj përmbledhjeje. Ajo është një thirrje përfundimtare ndaj arsyes, që rrit çmueshmërinë për argumentet e përdorura. Përmbledhja nuk duhet të jetë thjesht një ripohim faktesh, ndonëse në themel është thjesht çështje «përderisa kjo është kështu dhe ajo ashtu, atëherë nxjerrim përfundimin . . . » Ky aspekt ka si qëllim t’i lidhë të gjitha pikat së bashku dhe t’i çojë drejt një përfundimi. Shumë herë është përmbledhja e efektshme që i sqaron argumentet, në atë mënyrë që ato të bindin me të vërtetë.

**********

¹⁵ Edhe pse argumentet që përdor në fjalim mund të jenë të shëndosha, nuk mjafton që thjesht të pohohen faktet. Duhet t’i paraqesësh në një mënyrë të tillë, që ta ndihmosh auditorin për të arsyetuar, për t’i kuptuar argumentet e tua dhe për të arritur në të njëjtat përfundime që ke arritur edhe ti. Kjo është ajo së cilës fletushka e Këshillave mbi oratorinë, i referohet si «Auditori i ndihmuar për të arsyetuar».

¹⁶ Duhet ta dëshirosh këtë cilësi, sepse Perëndia arsyeton me ne. Gjithashtu, Jezui ua shpjegoi shëmbëlltyrat e tij dishepujve dhe i pajisi që, po këto të vërteta t’ua mësonin të tjerëve. Pra, ta ndihmosh auditorin për të arsyetuar, do të thotë të përdorësh ato teknika të nevojshme për ta ndihmuar auditorin që ta kuptojë argumentin tënd, të arrijë në përfundimet që ke nxjerrë ti dhe të jetë i pajisur për t’i përdorur argumentet e tua, që të mësojë dikë tjetër.

¹⁷ Mbajtja e një baze të përbashkët. Si ajo që thua, ashtu dhe mënyra në të cilën e thua, janë jetësore për vendosjen e një baze të përbashkët në fillim të fjalimit. Por ndërsa fjalimi ecën, kjo bazë e përbashkët nuk duhet të humbasë, përndryshe do të humbasësh edhe auditorin. Duhet të vazhdosh t’i shprehësh pikat, në një mënyrë të tillë që t’i bëjnë thirrje mendjes së atyre që ndodhen në auditor. Kjo kërkon që të mbash parasysh pikëpamjen e tyre mbi subjektin që po trajtohet dhe që ta përdorësh këtë dijeni për t’i ndihmuar që të kuptojnë arsyetueshmërinë e argumenteve të tua.

¹⁸ Një shembull klasik i vendosjes së një baze të përbashkët dhe i mbajtjes së saj deri në fund, që do të thotë të ndihmosh auditorin për të arsyetuar, është argumenti i apostullit Pavël që gjendet në Veprat 17:22-31. Vëre se si e vendosi ai bazën e përbashkët në fillim të fjalimit dhe se si e mbajti me takt atë, gjatë gjithë atij fjalimi. Kur përfundoi, ai kishte bindur për të vërtetën disa persona nga auditori i tij, përfshirë edhe një gjykatës që ishte i pranishëm.—Vep. 17:33, 34.

¹⁹ Zhvillim adekuat i pikave. Në mënyrë që një auditor të arsyetojë mbi një subjekt, duhet të ketë në dispozicion një informacion të mjaftueshëm, të paraqitur në mënyrë të tillë që të mos i hedhë poshtë argumentet, thjesht sepse nuk i kupton plotësisht. Të takon ty ta ndihmosh.

²⁰ Për ta bërë me efektshmëri këtë, ki kujdes që të mos trajtosh tepër pika. Dobia e materialit tënd do të humbasë, nëse ai prezantohet nxitimthi. Merr kohë për t’i shpjeguar plotësisht pikat, kështu që auditori jo vetëm do t’i dëgjojë, por edhe do t’i kuptojë ato. Kur thua një pikë të rëndësishme, merr kohë për ta zhvilluar atë. Përgjigjju pyetjeve të tilla, si: Pse? Kush? Si? Çfarë? Kur? Ku? Në këtë mënyrë e ndihmon auditorin që ta kapë më plotësisht idenë. Ndonjëherë mund të paraqesësh argumente pro ose kundër një pike, për të theksuar arsyetueshmërinë e qëndrimit tënd. Ngjashëm, pasi të kesh pohuar një parim, mund të të duket dobiprurëse ta ilustrosh, kështu që auditori do të kuptojë aplikimin praktik të tij. Sigurisht që duhet përdorur maturi. Masa në të cilën do të zhvillohet secila pikë, do të varet nga koha në dispozicion dhe nga rëndësia relative e pikës, në lidhje me subjektin që po trajtohet.

²¹ Pyetjet janë gjithmonë të dobishme, për ta ndihmuar auditorin që të arsyetojë. Pyetjet retorike, domethënë pyetjet që i paraqiten auditorit pa pritur një përgjigje prej tij, të shoqëruara nga pauzat e përshtatshme, do të nxitin të menduarin. Nëse je duke u folur vetëm dy apo tri personave, si për shembull në shërbimin në fushë, ndërsa vazhdon të flasësh, mund t’i tërheqësh në bisedë me anë të pyetjeve dhe në këtë mënyrë sigurohesh nëse ata po i kapin dhe po i pranojnë idetë që u paraqiten.

²² Meqenëse dëshiron të drejtosh mendjen e atyre që janë në auditor, duhet të ndërtosh mbi gjëra që ata tashmë i dinë, qoftë nga përvoja e tyre, qoftë nga një pjesë e mëparshme e trajtimit tënd. Pra, për të përcaktuar nëse i ke zhvilluar në mënyrë adekuate disa pika, duhet të marrësh në konsideratë atë që auditori yt di tashmë rreth subjektit.

²³ Gjithmonë është e rëndësishme të shohësh reagimin e auditorit, për t’u siguruar se po të ndjek. Kur është e nevojshme, kthehu dhe sqaroji pikat përpara se të vazhdosh me argumentin tjetër. Nëse nuk kujdesesh për t’i ndihmuar që të arsyetojnë, ata mund ta humbasin lehtë fillin tënd të mendimeve.

²⁴ Aplikim i bërë për auditorin. Kur paraqet çfarëdolloj argumenti, sigurohu që ta çosh deri në fund, duke treguar qartë se çfarë ndikimi ka mbi çështjen që po trajtohet. Gjithashtu, në fjalim përfshi motivimin, duke i nxitur dëgjuesit e tu që të ndërmarin veprime në përputhje me faktet që u janë paraqitur. Nëse ata janë bindur me të vërtetë nga ajo që ke thënë, do të jenë të gatshëm për të vepruar.

[Pyetjet]

1, 2. Çfarë është argumenti bindës?

3-6. Trego se përse duhet hedhur një themel.

7-13. Shpjego kuptimin e «dhënies së një prove të shëndoshë».

14. Çfarë është një përmbledhje e efektshme?

15, 16. Përse duhet ta ndihmojmë auditorin të arsyetojë?

17, 18. Si mbahet baza e përbashkët?

19-23. Sugjero metoda, me anë të të cilave pikat mund të zhvillohen në mënyrë adekuate?

24. Cilit qëllim të dobishëm i shërben bërja e aplikimeve për auditorin?