Studimi 9

Kontakti me auditorin dhe përdorimi i shënimeve

¹ Pasja e një kontakti të mirë me auditorin tënd, është një ndihmë e madhe në mësimdhënie. Ajo bën që të fitosh respektin e tyre dhe të aftëson për të dhënë mësim më me efektshmëri. Kontakti yt me ta duhet të të çojë në një lidhje të ngushtë, të tillë që çdo reagim i tyre të kapet menjëherë nga ty si orator. Përdorimi që i bën shënimeve, luan një rol të rëndësishëm për të përcaktuar nëse e ke një kontakt të tillë me auditorin apo jo. Shënimet e tepërta mund të përbëjnë një pengesë, por përdorimi me aftësi i shënimeve nuk është shqetësues, madje edhe nëse rrethanat kërkojnë që ato të jenë paksa më të gjata se zakonisht. Kjo, sepse një orator që është i aftë nuk e humbet kontaktin me auditorin, duke i parë shënimet së tepërmi ose në momentin e gabuar. Në fletushkën tënde të Këshillave mbi oratorinë, kësaj i është kushtuar vëmendje dhe është renditur si «Kontakti me auditorin, përdorimi i shënimeve».

² Kontakti pamor me auditorin. Kontakt pamor do të thotë ta shohësh auditorin tënd. Nuk do të thotë që thjesht të shohësh nga auditori, por të shohësh individët në auditor. Do të thotë të shohësh shprehjet e fytyrës së tyre dhe të reagosh në përputhje me to.

³ Të shohësh nga auditori nuk do të thotë të bësh thjesht një lëvizje ritmike nga njëra anë në tjetrën, në mënyrë që të mos lësh askënd pa parë. Shiko dikë në auditor dhe i thuaj një ose dy fjali atij individi. Pastaj shiko një tjetër dhe i thuaj pak fjali më shumë. Mos ia ngul sytë dikujt aq gjatë, sa ai të vihet në siklet dhe mos u përqendro vetëm tek pak persona në të gjithë auditorin. Vazhdo ta shohësh të gjithë auditorin në këtë mënyrë, por, ndërsa i flet një personi, foli me të vërtetë atij dhe vëre reagimin e tij para se të kalosh tek një tjetër. Shënimet e tua duhen vendosur në lexhio, në dorë ose në Bibël, kështu që mund t’i shohësh me shpejtësi, vetëm me një lëvizje të syrit. Nëse është e nevojshme që ta lëvizësh gjithë kokën për të parë shënimet, kontakti me auditorin do të vuajë.

⁴ Këshilluesi yt do të vërejë jo vetëm se sa shpesh i përdor shënimet, por edhe se kur i sheh ato. Nëse je duke parë shënimet ndërkohë që po arrin një kulm, nuk ke për ta parë reagimin e auditorit. Nëse i konsulton vazhdimisht shënimet e tua, do të humbasësh edhe kontaktin. Kjo tregon në përgjithësi ose një shprehje nervozizmi, ose një përgatitje të pamjaftueshme për mbajtjen e fjalimit.

⁵ Ka raste kur oratorëve me përvojë u kërkohet të mbajnë një fjalim të tërë nga një dorëshkrim dhe sigurisht kjo gjë e kufizon në njëfarë mënyre kontaktin e tyre pamor me auditorin. Por nëse e njohin mirë materialin, si rezultat i një përgatitjeje të mirë, ata janë në gjendje që herë pas here të shohin nga auditori, pa e humbur vendin ku po lexonin dhe kjo është nxitje për një lexim shprehës nga ana e tyre.

⁶ Kontakti me auditorin, duke iu drejtuar drejtpërdrejt. Ky është po aq thelbësor sa edhe kontakti pamor. Përfshin fjalët që përdor, kur i drejtohesh auditorit.

⁷ Kur i flet privatisht një personi, ti i drejtohesh drejtpërdrejt, duke i thënë «ju», «e juaja», «ti», «e jotja», «ne», «e jona». Kur është e përshtatshme, në të njëjtën mënyrë mund t’i flasësh edhe një auditori më të gjerë. Përpiqu ta konsiderosh fjalimin tënd si një bashkëbisedim me një apo dy persona njëkohësisht. Shikoji me mjaft vëmendje, kështu që mund t’u përgjigjesh sikur të të kishin folur me të vërtetë. Kjo do ta personalizojë mënyrën tënde të të shprehurit.

⁸ Megjithatë, një paralajmërim. Shmang rrezikun e të bërit tepër i familjarizuar me auditorin tënd. Nuk duhet të hysh në intimitet më shumë se ç’do të bëje në një bashkëbisedim dinjitoz me një apo dy persona në një derë në shërbimin në fushë, por mund dhe duhet të jesh po aq i drejtpërdrejtë.

⁹ Një rrezik tjetër. Duhet të përdorësh gjykimin në përdorimin që i bën përemrave vetorë dhe të mos e paraqesësh auditorin tënd në një mënyrë të padëshirueshme. Për shembull, në një fjalim mbi kriminalitetin, nuk duhet të përdorësh një formë të shprehuri që do të çonte në përfundimin se ata që ndodhen në auditor janë kriminelë. Ose, nëse do të flisje për mesataren e ulët të orëve në mbledhjen e shërbimit, mundet që në fjalim të përfshish edhe veten, duke përdorur përemrin «ne», në vend se të thuash gjithmonë «ju». Kujdesi dhe marrja në konsideratë, duhet të kapërcejnë me lehtësi çdo rrezik të këtij lloji.

**********

¹⁰ Përdorimi i skemës. Janë të paktë oratorët fillestarë që fillojnë të flasin me anë të një skeme. Zakonisht ata e shkruajnë më përpara fjalimin dhe pastaj e lexojnë ose e thonë përmendësh atë. Në fillim, këshilluesi yt do ta lërë të kalojë këtë gjë, por kur të arrish tek pika «Përdorimi i skemës» në fletushkën tënde të Këshillave mbi oratorinë, ai do të të inkurajojë që të flasësh duke përdorur shënimet. Kur ta zotërosh këtë pikë, do të shohësh se ke bërë hapa të mëdha përpara si një orator publik.

¹¹ Fëmijët dhe të rriturit që nuk munden as të lexojnë, i mbajnë fjalimet duke përdorur ilustrime që sugjerojnë ide. Edhe ti mund ta përgatitësh fjalimin tënd duke përdorur një skemë të thjeshtë, të njëjtë me ato të prezantimeve biblike që paraqiten në Shërbimi ynë i Mbretërisë. Në shërbimin në fushë, ti flet rregullisht pa asnjë dorëshkrim. Po kaq lehtë mund ta bësh këtë edhe në shkollë, pasi ta kesh vendosur bërjen e një gjëje të tillë.

¹² Meqenëse duke punuar me këtë cilësi, do të thotë të ndihmohesh për të mos përdorur një dorëshkrim, si gjatë përgatitjes, ashtu dhe kur jep një fjalim, mos e mbaj mend përmendësh fjalimin tënd. Kjo do ta prishte qëllimin e këtij studimi.

¹³ Nëse po përdor shkrime, mund t’i bësh vetes pyetjet ndajfoljore: Si? Kush? Kur? Ku? dhe kështu me radhë. Më pas, sipas përputhjes së tyre me materialin tënd, përdori këto pyetje si pjesë e shënimeve të tua. Kur mban një fjalim, lexo thjesht një shkrim, bëji vetes apo pronarit të shtëpisë këto pyetje, nëse janë të përshtatshme dhe përgjigjju atyre. Mund të jetë diçka kaq e thjeshtë.

¹⁴ Fillestarët shqetësohen shpesh se mos harrojnë ndonjë gjë. Megjithatë, nëse e ke zhvilluar fjalimin në mënyrë logjike, askush nuk do ta vërë re se mungon një mendim, nëse ti e kapërcen vërtet atë. Gjithsesi, në këtë fazë, shqyrtimi kryesor nuk i bëhet trajtimit të materialit. Për ty tani është më e rëndësishme të mësosh të flasësh, duke përdorur një skemë.

¹⁵ Ka mundësi që kur të mbash këtë fjalim, të mendosh se ke humbur shumë prej cilësive që tashmë ke mësuar. Mos u alarmo. Ato do të kthehen dhe do ta shohësh se je më i efektshëm në to, pasi të kesh mësuar të flasësh pa një dorëshkrim.

¹⁶ Edhe diçka mbi shënimet e përdorura për fjalimet në shkollën e shërbimit. Ato duhen përdorur për të kujtuar idetë, jo për t’i recituar ato. Shënimet duhet të jenë të shkurtra. Gjithashtu, ato duhet të jenë të pastra, të rregullta dhe të lexueshme. Nëse rrethana është një rivizitë, shënimet e tua duhet të mos bien në sy, duke i mbajtur ndoshta brenda Biblës. Nëse është një fjalim që mbahet në podium dhe ti e di se do të përdorësh një lexhio, atëherë shënimet nuk duhet të përbëjnë një problem. Por nëse nuk je i sigurt, përgatitu në përputhje me këtë gjë.

¹⁷ Një ndihmesë tjetër është që të shkruash temën në krye të shënimeve të tua. Edhe pikat kryesore duhet të bien qartësisht në sy. Përpiqu që të gjitha ato t’i shkruash me shkronja të mëdha apo t’i nënvizosh.

¹⁸ Përdorimi nga ana jote i disa shënimeve, kur mban një fjalim, nuk do të thotë se mund ta kursesh përgatitjen për të. Fillimisht përgatite fjalimin në hollësi, duke i bërë një skemë aq të plotë sa dëshiron. Pastaj, përgatit një skemë të dytë, shumë më të shkurtër. Kjo është skema që faktikisht do të përdorësh për të mbajtur fjalimin.

¹⁹ Tani vendosi të dyja skemat përpara vetes dhe duke parë vetëm skemën e shkurtuar, thuaj aq sa mundesh mbi pikën e parë kryesore. Pastaj, hidhi një sy skemës më të hollësishme dhe shiko se çfarë ke kaluar pa thënë. Vazhdo me pikën e dytë në skemën e shkurtuar dhe bëj po të njëjtën gjë. Me kalimin e kohës, skema më e shkurtër do të bëhet kaq e njohur për ty, sa do të mundesh të kujtosh çdo gjë që ndodhet në skemën më të hollësishme, thjesht duke parë shënimet e tua të shkurtra. Me praktikën dhe përvojën, do të fillosh t’i çmosh përparësitë e të folurit të atypëratyshëm dhe do të përdorësh një dorëshkrim vetëm atëherë kur të kërkohet në mënyrë absolute. Do të ndihesh më i shtendosur kur flet dhe auditori do të të dëgjojë me një respekt më të madh.

[Pyetjet]

1. Shpjego rëndësinë e kontaktit me auditorin dhe rolin që luan në të përdorimi i shënimeve.

2-5. Çfarë kontribuon në kontaktin e efektshëm pamor me auditorin?

6-9. Trego një mjet tjetër për të arritur kontaktin me auditorin dhe grackat nga të cilat duhet të ruhemi.

10, 11. Ç’gjë duhet të na inkurajojë, për të mësuar përdorimin e një skeme?

12, 13. Jep sugjerime mbi mënyrën e bërjes së një skeme.

14, 15. Cilët faktorë nuk duhet të na shkurajojnë?

16, 17. Çfarë nuk duhet të harrojmë kur përgatitim shënimet?

18, 19. Si mund të bëhemi të aftë në përdorimin e një skeme?