Köni ku dungu, nöö i fika a limbo

1-2. (a) Unfa soni bi dë da Paulosu, söseei faandi mbei a bi sikifi biifi manda da dee baaa ku dee sisa u Efeise? (b) Fuun soni woo taki a di woto aki?

HII fa de bi kisi apösutu Paulosu söötö buta a wan wosu a Loomë, tökuseei a bi kë da dee baaa ku dee sisa fëën taanga. Ma u di an bi sa go luku de, mbei a bi sikifi biifi manda da de. A bi sikifi wan u dee biifi dë a di jaa 60 nasö 61 baka Keesitu, da dee baaa ku dee sisa u Efeise.​—Ef. 1:1; 4:1.

² Boo taa sö wan teni jaa a fesi Paulosu bi go a Efeise, nöö a bi dë ala wan hii pisiten, söseei a bi ta peleiki ta lei sëmbë soni u di bunu buka (Tjab. 19:1, 8-10; 20:20, 21). A bi lobi dee baaa ku dee sisa fëën gaanfa seei, nöö a bi kë heepi de u de dini Jehovah ku hii de hati go dou. Ma faandi mbei a bi sikifi biifi di bi ta taki soni u dungu ku limbo manda da dee salufuwan? Nöö andi hiniwan Keesitu sëmbë sa lei u dee soni dë? Wë u dee soni dë woo taki a di woto aki.

UN KUMUTU A DUNGU KO A LIMBO

3. Ku un wöutu Paulosu bi wooko di a bi sikifi di biifi manda da dee baaa ku dee sisa u Efeise?

³ Paulosu bi piki dee baaa ku dee sisa u Efeise taa: ’Unuseei bi dë a dungu tu, ma fa u dë aki un ko dë a limbo’ (Ef. 5:8). Paulosu bi wooko ku dee wöutu „dungu” ku „limbo” u lei dee baaa ku dee sisa u Efeise fa de ko tooka tjika. Boo luku faandi mbei Paulosu bi sa taki taa de bi „dë a dungu”.

4. Na un futu u sa taki taa dee sëmbë u Efeise bi dë a dungu a di së u di biibi?

⁴ Dee poipoi biibi. Dee baaa ku dee sisa u Efeise bi ta biibi tofu soni gaanfa seei ufö de bi ko toon Keesitu sëmbë, söseei de bi dë a poipoi keiki ufö de bi ko sabi di tuutuu lei. Di wosu u di Giiki gadu de kai Artemis bi dë a di foto Efeise, nöö a di ten ala sömëni sëmbë bi ta si di wosu dë kuma wan u dee möön waiti soni di libisëmbë mbei. A di wosu dë sëmbë bi nango ta dini poipoi gadu, nöö dee tëmbëma bi ta mbei te a hia möni seei, u di de bi ta mbei soni u di gaduwosu ku soni u di mujëë gadu Artemis ta sei da sëmbë (Tjab. 19:23-27). Boiti di dë, sëmbë bi sabi dee sëmbë u Efeise kuma gaan obiama.​—Tjab. 19:19.

5. Na un futu u sa taki taa dee sëmbë u Efeise bi dë a dungu, te a nama ku fanafiti libi?

⁵ Fanafiti libi. Dee sëmbë u Efeise bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni gaanfa seei, nöö de an bi ta sen da dee fasi u libi dë. De bi lo’ u taki fanafiti soni u womi ku mujëë a dee piizii di de bi ta hoi, söseei a dee piizii di de bi ta hoi da dee gadu u de (Ef. 5:3). Sömëni u de „an bi sabi bunu ku hogi u paati möön”. Fuu taki ën, nöö dee wöutu di de puu ko „an bi sabi bunu ku hogi u paati möön”, bi kë taki taa „de an bi ta fii na wan pen” a de hati möön, te de bi du soni di an bunu (Ef. 4:17-19). Di de an bi sabi dee wëti u Jehovah, nöö háti an bi ta fon de te de bi du wan soni di an bunu. Söseei de an bi ta abi toobi ku di fasi fa Jehovah bi o fii te a bi si fa de bi ta libi. Fëën mbei u sa taki taa Paulosu bi abi leti, di a bi taki taa: „Pakisei u de dungu. De dë longi ku di teego libi u Masa Gadu.”

6. Faandi mbei Paulosu bi sa piki dee sëmbë u Efeise taa Gadu tja de ko buta „a limbo”?

⁶ So u dee sëmbë u Efeise bi kumutu a dungu ko a limbo. Paulosu bi piki de taa: „ma fa u dë aki wan dë sö möön. Masa Gadu tja unu ko buta a limbo” (Ef. 5:8). De bi bia ko ta libi ku dee wëti u di Wöutu u Jehovah, di bi dë kuma wan faja limbo di ta tuwë limbo da de (Ps. 119:105). Dee sëmbë aki bi kumutu a dee poipoi biibi, söseei de bi disa dee fanafiti libi u de. De bi ko dë sëmbë di bi ta „djeesi” Gadu, söseei de bi ta mbei hii möiti u dini Jehovah, sö taa a bi sa feni de u bunu.​—Ef. 5:1.

7. Na un futu soni dë da u kuma sömëni u dee Keesitu sëmbë u Efeise?

⁷ Ufö u ko sabi di tuutuu lei so fuu bi dë a dungu leti kuma dee sëmbë u Efeise. So fuu bi ta hoi piizii daka di nama ku poipoi biibi, nöö so fuu bi ta libi wan fanafiti libi. Ma di o ko sabi andi bunu ku andi an bunu a Jehovah wojo, hën u tooka soni a u libi. U bi bigi ta libi a wan fasi di ta kai ku ën, nöö di soni dë mbei u feni sömëni gaan bunu seei (Jes. 48:17). Ma nöunöu wa ta abi böö, u di tesi ta miti u hii juu. Fëën mbei a dë fanöudu fuu ta mbei möiti u libi go dou „kuma sëmbë di dë a di së u limbo”, nöö u musu ta köni be wa toona go a dungu baka. Unfa u sa du di soni dë?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

I MUSU TA KÖNI BE JA TOONA GO A DUNGU BAKA

8. Andi ku andi dee baaa ku dee sisa u Efeise bi musu disa, te u luku Efeise 5:3-5?

⁸ Lesi Efeise 5:3-5. U di dee baaa ku dee sisa u Efeise an bi kë nama na wan tësitësi seei ku fanafiti libi möön, mbei de bi ta mbei möiti go dou u disa dee fasi u libi dee Jehovah ta buuse. Tuu taa de bi musu disa fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni, ma de bi musu disa dee fanafiti soni di de bi ta taki tu. Paulosu bi toona mëni de taa de musu kaba ku dee libi dë, ee de kë „feni dee bunu u di Könuköndë u Keesitu ku Gadu”.

9. Faandi mbei u musu ta köni ku soni di sa mbei u du fanafiti soni a di së u manu ku mujëë soni?

⁹ Useei musu ta köni go dou tu, u na ta du „dee soni dee sëmbë dë a dungu ta du” (Ef. 5:11). Di soni di woo taki aki da wan tuutuu soni. Te wan sëmbë lo’ u luku fanafiti soni, te a lo’ u haika, nasö te a lo’ u da fanafiti woto, nöö a ta möön taanga dëën faa hoi hënseei u na du fanafiti soni (Ken. 3:6; Jak. 1:14, 15). Wanlö gaan hia baaa u wan köndë, bi mbei wan kulupu ka de bi ta da woto ku deseei a Internet. Bigibigi, sömëni u de bi ta da woto ka de bi ta taki soni u Jehovah. Ma baka wan pisiten, hën de bigi ta taki soni di Jehovah an lobi. De bi ko ta taki manu ku mujëë soni möön gaanfa. Te u kaba fëën, sömëni u dee baaa dë bi taki taa dee fanafiti soni di de bi ta taki, bi mbei de du fanafiti soni a di së u manu ku mujëë soni.

10. Unfa Saatan ta pooba u ganjan u kisi? (Efeise 5:6)

¹⁰ Di goonliba u Saatan ta pooba u ganjan u kisi, a kë fuu ko ta biibi taa dee soni dee Jehovah ta si kuma fanafiti soni an hogi, söseei taa dee soni dee a ta si kuma sundjusundju soni an pena sundju seei (2 Pet. 2:19). Wë di soni aki an ta foombo u! Wan u dee soni di Didibi lo’ u du u kisi sëmbë, da di mbei di a ta mbei möiti u sëmbë an ko dë seiki u soni möön, sö taa de an sa sabi möön an bunu ku andi an bunu (Jes. 5:20; 2 Kol. 4:4). Fëën mbei an ta foondo u taa sömëni fëlön, sömëni website, ku sömëni soni di ta pëë a teefei ta dë ku soni di an ta kai ku dee wëti u Jehovah! Saatan kë fuu ko ta pakisei taa dee fanafiti fasi fa sëmbë ta libi a di ten aki, an föutu, söseei taa dee soni dë an ta mbei hogi miti sëmbë, ma de ta mbei de ta dë waiwai.​—Lesi Efeise 5:6.

11. Unfa di woto u Angela ta lei fa a dë fanöudu tjika u du di soni di sikifi a Efeise 5:7? (Luku di peentje tu.)

¹¹ Saatan kë fuu ta nama ku sëmbë di o mbei a möön taanga da u fuu hoi dee wëti u Jehovah. Fëën mbei Paulosu bi piki dee sëmbë u Efeise gbelin taa: „Wan musu nama ku de”. Hën da wa musu nama ku dee sëmbë dee ta du soni di an bunu a Gadu wojo (Ef. 5:7). A di ten aki, u musu ta köni gaanfa möön dee sëmbë u Efeise, u di u sa nama ku dee sëmbë dee u ta miti fesi ku fesi nasö dee u ta miti a Internet.a Wan sisa de kai Angela, di ta libi a Asia, bi ko si unfa hogi sa miti wan sëmbë tjika te a ta wooko ku soni u fan ku sëmbë a Internet. A bi taki taa: „Pikipiki di fasi fa mi bi ta pakisei bi ta tooka. Te wan pisi, hën an bi ko ta toobi mi möön u abi mati di an ta lesipeki dee mama wëti u Bëibel. Te u kaba fëën, hën mi bi bigi ta pakisei taa an dë wan hogi soni sö u libi an wan fasi di an ta kai ku Jehovah.” U wai taa dee gaanwomi bi heepi Angela a wan lobihati fasi, sö taa a bi sa tooka dee soni dee a bi musu tooka. Angela bi taki taa: „Nöunöu mi ta möön buta pakisei a dee soni u Jehovah, möön leki dee soni dee mi bi ta du a Internet.”

12. Andi o heepi u fuu hoi useei a dee wëti u Jehovah dee ta lei u andi bunu ku andi an bunu?

¹² U musu ta mbei möiti fu wa ko ta pakisei taa dee fanafiti soni di sëmbë ta du, an hogi sö. U sabi taa dee soni dë an bunu (Ef. 4:19, 20). A bi o bunu fuu hakisi useei taa: ’Mi ta köni u na ta nama ku dee sëmbë dee mi ku de ta wooko a wan kamian, dee mii u mi kalasi, nasö hiniwan woto sëmbë di an ta lesipeki dee wëti u Jehovah ee an dë fanöudu ö? Mi ta tai hati du soni kumafa Jehovah kë, hii fa so sëmbë sa ta kuutu mi taa mi ta si kuma mi bunu möön wotowan u?’ Leti kumafa 2 Timoteo 2:20-22 ta lei u, nöö a sa pasa taa u musu ta köni tu, te woo luku ambë woo tei kuma mati a di kemeente. U di u musu hoi a pakisei taa so u de an o sa heepi u fuu hoi useei a dee wëti u Jehovah go dou.

UN MUSU TA „LIBI KUMA SËMBË DI DË A DI SË U LIMBO”

13. Andi a kë taki fuu ta „libi kuma sëmbë di dë a di së u limbo”? (Efeise 5:7-9)

¹³ Paulosu bi da dee baaa ku dee sisa u Efeise taanga u de ta köni u de an toona go a dungu baka, söseei a bi da de taanga tu u de ta libi go dou „kuma sëmbë di dë a di së u limbo”. (Lesi Efeise 5:7-9.) Andi di soni dë kë taki? A kë taki taa hii juu u musu ta tja useei kuma wan Keesitu sëmbë. Wan u dee fasi fa u sa ta du di soni dë, da te u ta tei ten lesi di Bëibel, söseei te u ta lei soni nëën makandi ku dee buku fuu. A dë fanöudu seei fuu ta buta pakisei a di fasi fa Jesosi Keesitu bi ta tja hënseei, söseei a dee soni dee a bi ta lei sëmbë. Hën da „di limbo u di goonliba aki”.​—Joh. 8:12; Nöng. 6:23.

14. Unfa di santa jeje u Gadu sa heepi u?

¹⁴ U abi di santa jeje u Gadu fanöudu tu, sö taa u sa ta libi go dou kuma „sëmbë di dë a di së u limbo”. Faandi mbei? U di, a dë wan taanga soni u fika limbolimbo a wan goonliba ka sëmbë ta libi fanafiti libi, a di së u manu ku mujëë (1 Tesalonika 4:3-5, 7, 8). Di santa jeje u Gadu sa heepi u fuu finga futu da dee poipoi pakisei u di goonliba aki, di an ta kai ku di fasi fa Jehovah ta si soni. Boiti di dë, di santa jeje sa heepi u fuu „ta libi letileti söndö ganjan”.​—Ef. 5:9.

15. Unfa u sa feni di santa jeje u Gadu? (Efeise 5:19, 20)

¹⁵ Wan u dee fasi fa u sa feni di santa jeje u Gadu, da te u ta begi ta hakisi ën faa da u ën. Jesosi bi taki taa Jehovah o „da dee sëmbë dee hakisi ën di santa jeje fëën” (Luk. 11:13). Jehovah ta da u di santa jeje fëën tu, te u ta gafa ën makandi ku dee wotowan fuu a dee komakandi. (Lesi Efeise 5:19, 20.) Nöö di santa jeje hën o heepi u fuu sa ta libi a wan fasi di ta kai ku Gadu.

16. Andi o heepi u fuu sa du soni a wan köni fasi? (Efeise 5:10, 17)

¹⁶ Te u musu du wan fanöudu soni, nöö a ta dë fanöudu fuu ko ’sabi andi Jehovah kë’, baka di dë nöö u musu mbei möiti u du soni kumafa a kë. (Lesi Efeise 5:10, 17.) Te u feni dee mama wëti u Bëibel dee ta kai ku di fasi fa soni dë da u, nöö hën da u ta mbei möiti u ko sabi unfa Gadu kë fuu du soni. Te u bigi wooko ku dee mama wëti fëën, nöö woo sa du soni a wan möön köni fasi di o mbei u feni wini.

17. Andi a kë taki fuu wooko ku di ten fuu a wan köni fasi? (Efeise 5:15, 16) (Luku di peentje tu.)

¹⁷ Paulosu bi da dee baaa ku dee sisa u Efeise taanga tu, u de wooko ku di ten u de a wan köni fasi. (Lesi Efeise 5:15, 16.) Saatan, di felantima fuu, kë fuu abi sömëni soni ta du da di goonliba aki sö tee taa wa ko abi ten u dini Gadu möön (1 Johanisi 5:19). Hesihesi seei wan Keesitu sëmbë sa bigi ta buta pakisei a wooko soni, siköö lei, nasö a di fasi fa a sa ko abi möön möni, ka faa buta pakisei a dee sömëni soni di a sa du u dini Jehovah. Ee wan Keesitu sëmbë ko ta pakisei sö, nöö hën da a bigi ko ta si soni kuma dee sëmbë u di goonliba aki. Wë, aan fu dë taa dee soni dë an bunu. Ma nöiti de musu ko dë dee möön fanöudu soni da u, möön di dini di u ta dini Jehovah. Fuu sa ta libi go dou „kuma sëmbë di dë a di së u limbo”, nöö u „musu ta wooko ku di ten [fuu] a wan köni fasi”. Hën da u musu ta buta pakisei a dee soni dee dë fanöudu tuutuu.

18. Andi ku andi Donald bi du faa bi sa wooko ku di ten fëën a wan möön bunu fasi?

¹⁸ I musu ta dë kabakaba ta suku unfa i sa du soni u dini Jehovah möön gaanfa. Di soni dë wan baaa de kai Donald, di ta libi a Zuid-Afiikan bi du. Donald bi taki taa: „Di mi bi luku fa di libi u mi bi dë te mi kaba, hën mi begi Jehovah ku hii mi hati faa heepi mi u mi bi sa du möön a di diniwooko u mi. Mi bi hakisi ën faa heepi mi u mi feni wan wooko, di bi o mbei mi ta möön abi ten u du di peleikiwooko. Nöö a bi heepi mi tuu. Sö mi ku mi mujëë bigi du di hii-ten diniwooko.”

19. Andi sa heepi u fuu ta libi go dou „kuma sëmbë di dë a di së u limbo”?

¹⁹ Di biifi di Paulosu bi sikifi da dee baaa ku dee sisa u Efeise, bi musu u heepi de u de hoi deseei a Jehovah. Nöö dee soni dee Jehovah bi mbei Paulosu piki de u da de taanga, sa heepi u tu. Leti kumafa u bi si, nöö de sa heepi u fuu luku bunu andi woo du u mbei piizii, söseei ambë woo tei kuma mati. De sa heepi u tu fuu ta lei soni u Bëibel möön gaanfa, sö taa u sa ta si soni gbegedee kumafa Gadu kë. Boiti di dë, dee soni dee Paulosu bi taki bi ta lei u fa u abi di santa jeje u Gadu fanöudu tjika, sö taa a sa heepi u fuu ko abi möön bunu fasi. Te u ta mbei möiti u du dee soni dee Paulosu bi taki, nöö de o heepi u fuu sa ta du soni di ta kai ku Jehovah. Te u ta mbei möiti u du hii dee soni aki, nöö woo sa ta köni ku di dungu goonliba aki, söseei woo sa fika a di së u limbo!