LYASI LYA KUSAMBILILA LYA 27
Juu ya ki Tupalile Kumutiina Yehova?
“Bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova, ni bwa baalia bali bamutiina.”—MALUM. 25:14.
LWIMBO 8 (Lwa Kiswahili) Yehova I Kifyamino Kyetu
KIFUPI KYA LYASIa
1-2. Nga vilandile Malumbo 25:14, tupalile kukita ki kine tutonene kuya twali ni bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova?
EBA, ni mibeele ki yuli wamona kuya yali ya mana kine utonene kusiala wali ni bukibuza bwa peepi pamo ni muntu unge? Paange weewe kunti waasuka nangue babibuza baweeme, bapalile kutonana ni kukwasiana. Paange teuviinda kutontonkania mibeele ya kutiina kuya yali ya mana palua bukibuza buweeme. Inzi, nga vilandile lileembo liimaniine mutue wa leeli lyasi, baalia bonse batonene kukita bukibuza bwa peepi pamo ni Yehova, bapalile ‘kumutiina.’—Soma Malumbo 25:14.
2 Atasie kine twakokola kale twali mukumubombela Yehova ao abe, fwe bonse tupalile kutwalilila kukuzia mibeele ya kumutiina saana weene. Inzi, kumutiina Leeza kuli na mana ki? Kunti twasambilila siani kumutiina Yehova? Kabili, kunti twasambilila ki palua kumutiina Leeza kupitila mufuano wakue Obadia, olia waali kemanina wa nsesi, Koani Mukulu Yehoyada, ni Likolo Yehoashi?
KUMUTIINA LEEZA KULI NA MANA KI?
3. Kutiina kunti kwatusuunga siani?
3 Paange kunti twatiina ao kunvua muenzo kine twamana nangue kunti twapatua na kintu kibiipile. Kutiina kwa evio kunti kwaya kwaweeme, paantu kuli kutukwasia tukwate bupinguzi buweeme. Kutiina kupona kunti kwamulengia muntu atiine kwenda pa mabue aviizie ali mu mbali menda. Kutiina kukisika kunti kwatukinkizia tubutuke aali ili kuviinda kutuleetela buavia. Kabili, kutiina kwinoona bukibuza bwetu pamo ni muntu olia ututonene, kuli kwatulengia te kunti tumulande ao tumukitile kintu kibiipile.
4. Sataana atonene tuye twamutiina siani Yehova?
4 Sataana atonene bantu baye bamutiina Yehova mu nzila ibiipile. Sataana atonene tuzumine nangue lyonse Yehova ali wasaangua wali wa kipuki, ali wasaangua watonene kutupeela malipizi, kabili nangue tetuviinda kumusaansamusia. (Yob. 4:18, 19) Sataana atonene tuye twamunvua Yehova muenzo, eevi tulekele ni kumubombela Weene. Inzi, te tupalile kumunvua Yehova muenzo. Kuliko kukita evio, tupalile kusambilila kumukindika weene, ni kutiina kukita bintu bili kumulengia afipue.
5. Kumutiina Leeza kuli na mana ki?
5 Muntu olia ali wamutiina Leeza mu nzila ipalile, ali wasaangua wamutonene, kabili teezi kutona kukita kintu kyonse kya kumulengia enoone bukibuza bwakue pamo ni Yehova. Yesu ‘waamutiinine Leeza,’ mu ezio nzila. (Baeb. 5:7, NWT) Yesu taalangiliile muenzo usipalile palwakue Yehova. (Is. 11:2, 3) Inzi, waamutonene saana Yehova, kabili waatonene kumunakila. (Yoan. 14:21, 31) Nga evelia vyaakitile Yesu, ni fwefue tuli twamukindika saana, ni kumutiina Yehova paantu ni wantono, wamulangue, wansaambu, kabili ali ni maka. Kabili tumanine nangue Yehova atutonene saana. Kukila pakaako, ali wapooza maano ku bintu bituli twakita palua beelia byali watusambilizia. Kine twaandua kumunakila Yehova, ali kufipua. Inzi kine twamunakila, ali kusaansamuka.—Malum. 78:41; Tus Maf. 27:11.
KUNTI TWASAMBILILA VYA KUMUTIINA LEEZA
6. Kunti twabombia nzila ki eevi tusambilile kumutiina Leeza? (Malumbo 34:11)
6 Paantu tetwizi kuvyalua twali ni mibeele ya kumutiina Leeza, tupalile kuikuzia. (Soma Malumbo 34:11.) Kunti twakuzia mibeele ya kumutiina Yehova kupitila kutoosia twapoozeleko maano bintu byaabumbile. Kine twainika bintu byaabumbile Yehova vibili byalangilila mulangue wakue, maka, ni ntono yakue ikata kuli fwefue, tuli kumukindika saana, ni kumutona. (Bar. 1:20) Nkazi umo ali wakuutua Adrienne waalandile eevi: “Musita undi namona kila kintu kyaakitile Yehova, ni kwinika mulangue wakue, keekio kili kyampapia ni kunkwasia nginike nangue Yehova amanine bintu biweeme saana binkabiile.” Paantu lingi waali watontonkania palua keekio, waalandile eevi: “Nsitonene kukita kintu kyonse kili kwinoona bukibuza bwane pamo ni Yehova, olia waampeele bukose.” Weewe, wamona siani kine onu mulungu wapisia musita wali mukutontonkania palua kintu kimo kyaabumbile Yehova? Kukita evio, kuli kulengia ukile kumukindika Yehova ni kumutona.—Malum. 111:2, 3.
7. Lipepo kunti lyatukwasia siani tukuzie mibeele ya kumutiina Yehova mu nzila iweeme?
7 Kupepa lyonse, i nzila inge ili kuviinda kutukwasia kukuzia mibeele ya kumutiina Leeza. Kine twakila kupepa, tuli kukila kumumona Yehova kuya wali muntu kakiine. Kila musita utuli twamuloomba Yehova atupeele maka eevi tusipikizie buavia, tuli twalanguluka nangue ali ni maka saana. Musita utuli twamutasia Yehova juu ya bupe bwa Muana wakue, tuli twalanguluka nangue atutonene saana. Kabili musita utuli twamulilila Yehova atukwasie mu maavia etu, tuli twalanguluka nangue ali ni mulangue saana. Mapepo a evio, ali atukwasia tukile kumukindika saana Yehova. Kabili ali alengia tukile kupingula kutiina kukita kintu kyonse kili kwinoona bukibuza bwetu pamo ni Yehova.
8. Kunti twakita ki eevi tutwalilile kumutiina Leeza?
8 Kunti twatwalilila kumutiina Leeza kine tuli twasoma Bibilia twali ni mupaango wa kusambilila kupitila mifuano iweeme ni ibiipile ili moomo. Loonu, tulondoluele mufuano wa babombi babili ba kisinka bakue Yehova, i kulanda, Obadia, olia waali waimaniine nsesi yakue Likolo Ahabu, pamo ni mufuano wakue Koani Mukulu Yehoyada. Kisia tuli kumona keelia kituli kusambilila kupitila mufuano wakue Likolo Yehoashi wa ku Yuda, olia waatendekele kumubombela buino Yehova, kisia walekela.
UYE WASIPILE NGA OBADIA
9. Kumutiina Yehova kwaamukwasiizie siani Obadia? (1 Makolo 18:3, 12)
9 Bibilia ili yalanda eevi palwakue Obadia.b “Obadia waali wamutiina saana Yehova.” (Soma 1 Makolo 18:3, 12.) Kutiina mu nzila ipalile kwaamukwasiizie siani Obadia? Kintu kya kuanza, kutiina kwaamukwasiizie Obadia aye wali muntu aswapiilue, kabili wa kisinka. Keekio i kyaalengiizie likolo amubiike aye wali kemanina wa nsesi yakue ya bukolo. (Neh. 7:2) Kabili kumutiina Leeza, kwaamulengiizie Obadia aye wali muntu asipile saana. Kabili waali wakabiile saana ezio mibeele. Obadia waali waikeele mu kipindi kyaali kyateeka Likolo abiipile Ahabu, olia ‘waakitile bintu bikilile kubiipa pa menso akue Yehova kuliko baalia [bamakolo] bonse baamutangiliile.’ (1 Mak. 16:30) Kabili mukazi wakue kwa Ahabu, Yezebeli, olia waali wapupa Baali, waali wamusuulile saana Yehova, kabili waaeziizie kumukaania kila muntu mu kabila likumi ya bukolo bwa Israeli alekele kumupupa Yehova. Kabili Yezebeli waaipaile bakabika bengi bakue Leeza. (1 Mak. 18:4) Kakiine Obadia, waali wamupupa Yehova mu musita ukolele saana.
10. Obadia waalangiliile siani mibeele ya kusipa saana?
10 Obadia waalangiliile siani mibeele ya kusipa saana? Musita Yezebeli lwaatendekele kukeba bakabika bakue Leeza eevi abepaye, Obadia waakwete bakabika mia imo (100) ni kuya kubafiika bakasaniiziwe “mu bikundi bya bantu makumi asano (50) mu lipala, ni kutwalilila kubapeela mukate ni menda.” (1 Mak. 18:13, 14) Yezebeli amanenge beelia byaakitile Obadia olia waali wasipile, waasiile kumwipaya. Kulanda kisinka, paange Obadia waali waunvuile muenzo, kabili taali watonene kufua. Inzi Obadia waali wamutonene saana Yehova, ni baalia bonse baali bamubombela Weene, kuliko vyaali waitonene.
Atasie kine miilo yeetu ikaaniiziwe, lupua ali mukubapeela balupua ni bankazi kyakulia kya kimupasi wasipile (Mona lifungu lya 11)d
11. Babombi bakue Yehova ba mu enu nsiku, bapaleene siani ni Obadia? (Mona ni foto.)
11 Loonu, babombi bengi bakue Yehova bekeele mu byalo moolia mukaaniiziwe miilo yeetu. Babo balupua ni bankazi batonua, bali balangilila mukinzi ku bakulu ba buteeko ba mu byalo byabo. Inzi, nga evelia vyaakitile Obadia, bali bakaana kulekela kumupupa Yehova. (Mat. 22:21) Bali bamutiina Leeza wabo kupitila kumunakila weene kuliko kunakila bantu. (Miil Bat. 5:29) Bali bakita evio kupitila kutwalilila kusimikila mpunda iweeme, ni kulonghaana lwa pamo bafyeme. (Mat. 10:16, 28) Bali baikwinda kusininkizia nangue balupua ni bankazi babo bakwete bintu bibakabiile eevi batwalilile kuya bali peepi ni Yehova. Mona mufuano wakue Henri, olia ekeele mu kyalo kimo kya mu Afrika, moolia mwaali mwakaaniiziwe miilo yeetu pa musita umo. Musita miilo yeetu luyaali yakaaniiziwe moomo, Henri waaipeele eevi kukasania kyakulia kya kimupasi ku Bakasininkizia nakue. Lupua Henri waalandile eevi: “Ndi nasaangua nali muntu wa busoni. Pakaako nginikile nangue kumukindika saana Yehova i kwaampeele mibeele ya kusipa inaali nakabiile.” Eba ni weewe, wimwene kuya wasipile nga evelia vyaali Henri? Ni weewe kunti waaluka ni ezio mibeele kine wakuzia mibeele ya kumutiina Leeza mu nzila iweeme.
UYE WALI WA KISINKA NGA KOANI MUKULU YEHOYADA
12. Koani Mukulu Yehoyada pamo ni mukazi wakue baalangiliile siani nangue baali ba kisinka saana kuli Yehova?
12 Koani Mukulu Yehoyada waali wamutiina Yehova. Kooko kutiina kwaamukwasiizie aye wali wa kisinka, ni kukinkizia bange eevi bamupupe Yehova. Keekio kyaamonekele paswetele musita Atalia, muana mwanakazi mwina Yezebeli, lwaapitile pa kitebe kya bukolo mu nzila isipalile ni kutendeka kuteeka mu Yuda. Bantu baali ni nsaambu ya kumutiina Atalia. Atalia abanga wali ngipaani, kabili waali watonene saana kuteeka wali likolo mwanakazi. Kabili keekio kyaamulengiizie atone kwipaya benzikulu bakue bonse eevi weene aaluke kateeka! (2 Mil Nsi. 22:10, 11) Umo pakati ka baana baaipailue, i kulanda Yehoashi waapusukile paantu Yehoshabeati muka Yehoyada waamupususiizie. Yehoshabeati pamo ni mulume wakue baamufiikile ozo muana ni kutendeka kumusuunga. Mu ezio nzila, Yehoyada ni Yehoshabeati, baakwasiizie kusuunga muntu umo wa mu lupua lwakue Daudi apusuke, olia waafikiile kwaluka likolo. Yehoyada abanga wali wa kisinka kuli Yehova, kabili taalekeleele muenzo wa kumutiina Atalia umwanzie kukita kintu kiweeme.—Tus Maf. 29:25.
13. Musita Yehoashi lwaalukile na miaka saba, ni kiki kinge kyaakitile Yehoyada kilangiliile nangue waali muntu wa kisinka?
13 Musita Yehoashi lwaalukile na miaka saba, Yehoyada waalangiliile kabili nangue waali wa kisinka kuli Yehova. Waakitile mupaango eevi Yehoashi akaaluke likolo apalile wa kumupyana Daudi, kine kyakitika. Ozo mupaango waandenge, kipalile Yehoyada nga waipailue. Kupitila kupaalua na Yehova ozo mupaango waakitikile. Yehoyada waakwasiiziwe na masiiko pamo ni Balawi, ni kumwalula Yehoashi likolo, kisia ni kumwipaya Atalia. (2 Mil Nsi. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Kisia Yehoyada “waakitile kilapo pakati kakue Yehova ni likolo pamo ni bantu nangue bakaba kutwalilila kuya bali bantu bakue Yehova.” (2 Mak. 11:17) Yehoyada “waabiikile kabili balinzi ba ku miliango ikata mu peepi ni miliango ikata ya ku nsesi yakue Yehova eevi muntu onse afiitile mu nzila yonse te kunti engile.”—2 Mil Nsi. 23:19.
14. Yehoyada waakindikilue mu nzila ki juu ya kumukindika Yehova?
14 Yehova waalandile eevi lwa ntaanzi: “Baalia bali bankindika nakaba kubakindika.” Kakiine Yehova waamupaalile Yehoyada. (1 Sam. 2:30) Kwa mufuano, waabiikile mpunda yakue Yehoyada mu Bibilia eevi tuye twasambililako. (Bar. 15:4) Kabili musita koani mukulu Yehoyada lwaafuile, Yehova waamukindikile mu nzila iibeleele. Waaziikilue “mu Muzi wakue Daudi pamo ni bamakolo, paantu waakitile bintu biweeme mu Israeli palwakue Leeza wakisinka ni nsesi Yakue.”—2 Mil Nsi. 24:15, 16.
Nga evelia vyaakitile Koani Mukulu Yehoyada, kumutiina Leeza kutukinkizie kukwasia balupua mu kisinka (Mona lifungu lya 15)e
15. Mpunda palwakue Yehoyada kunti yatusambilizia ki? (Mona ni foto.)
15 Mpunda palwakue Yehoyada kunti yatukwasia fwe bonse tukile kumutiina Leeza. Bakote kunti bapala mufuano wakue Yehoyada kupitila kuya bali menso ni kusuunga mu kisinka kilonghaano kyakue Leeza. (Miil Bat. 20:28) Balupua ni bankazi bakotele, kunti basambilila kuli Yehoyada. Kine bamutiina Yehova ni kusiala bali ba kisinka, kunti wababombia eevi bafikilizie mupaango Wakue. Yehova tabamwene kuya bali ba bule-bule. Balumendo ni bakaziana kunti basambilila Yehova vyaamukitiile Yehoyada ni kumupala weene kupitila kulangilila mukinzi ku balupua ni bankazi bakotele, asa baalia bakita kale miaka ingi bamubombela Yehova. (Tus Maf. 16:31) Kupuako, fwe bonse kunti twasambilila kupitila mufuano wa bamasiiko pamo ni Balawi baalia baamukwasiizie Yehoyada. Pakaako fwe bonse tukwasie mu kisinka “banombozi” ao baalia bali batungulula kupitila kubanakila.—Baeb. 13:17.
APANA KUYA WALI NGA LIKOLO YEHOASHI
16. Ni kiki kilangiliile nangue Likolo Yehoashi waali watopele kimupasi?
16 Yehoyada waamukwasiizie Likolo Yehoashi eevi aye wali muntu aweeme. (2 Mak. 12:2) Keekio, kyaalengiizie ozo likolo mulumendo atone kumusaansamusia Yehova. Inzi kisia Yehoyada kufua, Yehoashi waabatuiliziizie bakulu babisanguka. Keekio kyaalengiizie kwaluke ki? Weene pamo ni bantu bakue “baatendekele kubombela bimuti bitakatiifu ni mikisi.” (2 Mil Nsi. 24:4, 17, 18) Atasie kine Yehova wakisikile saana, “waatwaliliile kubatuma bakabika pakati kaabo, eevi kubabuezia . . . , inzi baakeene kutuilizia.” Kabili baakeene kumutuilizia Zekariac muana mwina Yehoyada, olia asibanga walisie kabika wakue Yehova, inzi kabili abanga wali mwina shangazi wakue kwa Yehoashi. Kabili Likolo Yehoashi waalengiizie Zekaria epaiwe atasie kine lupua lwakue Zekaria lwaamupususiizie.—2 Mil Nsi. 22:11; 24:19-22.
17. Ni kiki kyaamusaangile Yehoashi?
17 Yehoashi taatwaliliile kuya wamutiina Leeza mu nzila ipalile. Kabili keekio kyaamuleteele maavia. Yehova waalandile eevi: “Baalia bali banzyelekania neene, bakaba kuzyelekaniiwa.” (1 Sam. 2:30) Kisia paapo, kisepe kiniinisie kya basoda Basiria, kyaamuviindile Yehoashi, olia abanga wali ni “kisepe kikata saana kya ba soda” ni ‘kumukisia saana.’ Kisia Basiria kubuela, Yehoashi waalasilue na babombi bakue muine paantu waamwipaile Zekaria. Bantu baamwene nangue ozo likolo abanga wali mubiifi saana, pakaako te baamuziikile “ku mankabuli a bamakolo.”—2 Mil Nsi. 24:23-25.
18. Kukoonkana ni Yeremia 17:7, 8, kunti twatiina siani kwaluka nga Yehoashi?
18 Kunti twasambilila ki kupitila mufuano wakue Yehoashi? Abanga wali nga kimuti kili ni misila isizieme saana, keelia kiswapiilesie kukwatililua na kimuti kinge kya kukikilizia. Musita muntu abanga wamukwasiizie, i kulanda Yehoyada, lwaafuile, Yehoashi waatendekele kutuilizia baalia babanga bamupinga Leeza ni kwaluka muntu asili wa kisinka kuli Yehova. Ozo mufuano walangilila nangue te tupalilesie kumunakila Leeza juu ya kukoonkasie mufuano uweeme ubiikilue na bantu ba mu lupua lwetu pamo ni balupua ni bankazi mu kilonghaano. Eevi tusiale twalumine kimupasi, tupalile kukosia ntono yeetu kuli Leeza ni kukila kumukindika kupitila kusambilila lingi, kutontonkania pamo ni kupepa.—Soma Yeremia 17:7, 8; Bakol. 2:6, 7.
19. Yehova aloombele tukite ki?
19 Yehova taloombele tumukitile bintu bingi saana. Beelia byaloombele, bilandilue mu kifupi mu lileembo lya Kasimika 12:13. Leelio lileembo lilandile eevi: “Mutiine Leeza wakisinka kabili suunga malaizio akue, paantu keekio i kintu kyonse kipalile kukita muntu.” Kine twamutiina Leeza, twakaba kuviinda kusiala twali ba kisinka kuli Yehova, atasie kine twasaakaana na buezio bwa siani musita uli mukuiza nga evelia vyaakitile ba Obadia ni Yehoyada. Te kuli kintu kyakaba kwinoona bukibuza bwetu pamo ni Yehova.
LWIMBO 3 (Lwa Kiswahili) Kiswapilo, Maka, ni Bukisinka Bwetu
a Mu Maleembo, mulandu “kutiina,” uli wabombiiwa mu mana ingi. Kukoonkana ni bulondolozi buzyungulukiile bulandilue mu lileembo, ozu mulandu kunti waaluka na mana ya, kututuma, kukindika, ao kulangilila muenzo. Leeli lyasi lili kutukwasia tukuzie mibeele ya kutiina koolia kuli kuviinda kutukinkizia eevi tuye twasipile, ni kuya twali ba kisinka mu miilo yakue Baba weetu wa ku muulu.
b Ozu Obadia, te olia kabika Obadia waaizile kwikala kisia ma mia a miaka kupita, ni kuleemba kitabu kya Bibilia kili ni liina lyakue.
c Lileembo lya Mateo 23:35 lyalanda nangue Zekaria abanga wali muana mwina Barakia. Ili yalandua nangue paange Yehoyada abanga wali na meena abili nga vikibanga palua bantu bange bazimbuilue mu Bibilia (palania Mat. 9:9 ni Mark. 2:14), ao paange Barakia abanga wali babu wakue kwa Zekaria, ao kikolue wa kale.
d BULONDOLOZI BWA FOTO: Mu keeki kilangililo, lupua umo ali mukukasania kyakulia kya kimupasi musita ukaaniiziwe miilo yeetu.
e BULONDOLOZI BWA FOTO: Nkazi umo mukaziana, wasambilila vya kusimikila ku telefone kupitila nkazi unge asyakulile; lupua umo walangilila mibeele ya kusipa kupitila kusimikila pa fuasi ya bantu bengi; lupua umo olia ali ni kibeelezio, ali mukubeelezia bange vya kusuunga Nsesi ya Bukolo.