BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w02 6/1 lk. 15-20
  • Tɛnya wanɛ wele lo dihombo ngandji ka shikaa

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tɛnya wanɛ wele lo dihombo ngandji ka shikaa
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Ɔlɔlɔ wasalanɛ anto tshikitana la ngandji ka shikaa
  • Ombutshi ɔmɔtshi wa pami ambɛnya ngandji ka shikaa
  • Ngandji ka shikaa kakɛnya ɔn’ɔmɔtshi
  • Ngandji ka shika k’oma le okilo
  • Ngandji ka shikaa mɛnyamaka oma l’etsha
  • Ngandji ka shikaa ndjaka oma lo lolango l’onto
  • Tɛnya wanɛ wele lo dihombo ngandji ka shikaa
  • Tokondja wahɔ oma lo ngandji ka shikaa kaki Jehowa
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
  • “Ɔlɛmbɛ wa ngandji ka lɔsɛngɔ” walame nemi yaso
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2010
  • “Umuntu l’ololo”
    Tokoya mbetawɔ kawɔ
  • Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ruta
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
w02 6/1 lk. 15-20

Tɛnya wanɛ wele lo dihombo ngandji ka shikaa

“Untu l’untu enya unyandi [ngandji ka shikaa].”​—ZEKARIYA 7:9.

1, 2. (a) Bonde kahombaso monga la ngandji ka shikaa? (b) Wembola akɔna wayotɔsɛdingola?

ƆTƐKƐTA waki Jehowa Nzambi tokeketshaka dia nanga “ngandji ka shikaa.” (Mika 6:8, NW, lo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi) Vɔ tɛnyaka nto ɛkɔkɔ watotshutshuya dia sala ngasɔ. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele “kanga [ngandji ka shikaa] atutshelaka lumu landi ololo.” (Tukedi 11:17) Dikambo sɔ diekɔ mɛtɛ. Monga la ngandji ka shikaa, kana la ngandji ka kɔlamelo, mbidjaka amama wa wolo ndo watshikala edja lam’asaso l’anto akina. Lo sala ngasɔ, tayonga l’angɛnyi wa kɔlamelo, wele wayonga mɛtɛ tshondo y’ɔtshɔkɔ le so!​—Tukedi 18:24.

2 Ndo nto, Afundelo totɛka ɔnɛ: “One latuyelaka sambu k’ololo la [“ngandji ka shikaa, ayotana lɔsɛnɔ,” NW].” (Tukedi 21:21) Eelo, woho wonaso dia monga la ngandji ka shikaa ayotokonya anto wele la nɛmɔ di’efula lo washo wa Nzambi ndo ayotosha diaaso dia kondja ɛtshɔkɔ efula lo nshi yayaye, mbidja ndo lɔsɛnɔ la pondjo. Ko ngande wakokaso mɛnya ngandji ka shikaa na? Waa na wakokaso mɛnya ngandji kɛsɔ? Ndo onde ngandji ka shikaa tshikitana la ɔlɔlɔ wasalanɛ anto?

Ɔlɔlɔ wasalanɛ anto tshikitana la ngandji ka shikaa

3. Ngande wotshikitanyi ngandji ka shikaa la ɔlɔlɔ wasalanɛ anto?

3 Ɔlɔlɔ wasalanɛ anto tshikitana la ngandji ka shikaa lo toho efula. Ɛnyɛlɔ, anto wasalanɛ ɔlɔlɔ salaka dikambo sɔ mbala efula aha la vɔ ndjakakatanya kana monga la diɔtɔnganelo di’efula l’anto wakɛnɛmɔlɛwɔ dionga diakɔ. Koko naka sho mɛnya onto ɔmɔtshi ngandji kaso ka shikaa, kete la ngandji tshɛ tayoyakakatanya efula l’onto akɔ. Lo Bible, wɛnyanyelo wa ngandji ka shikaa lam’asa anto koka ndja oma lo waɔtɔnganelo wambotashilaka monga lam’asawɔ. (Etatelu 20:13; 2 Samuele 3:8; 16:17) Kana vɔ mbeyaka mɛnyanya dionga sɔ l’ɔtɛ w’etsha wa ngandji ka shikaa wakawasalanɛ lo nshi yakete. (Jashua 2:1, 12-14; 1 Samuele 15:6; 2 Samuele 10:1, 2) Dia mɛnya otshikitanu ɔsɔ, nyɛsɔ tɛdike bɛnyɛlɔ dihende dia lo Bible, kɛmɔtshi mendanaka la woho wakasalanɛ anto ɔlɔlɔ ndo kekina mendanaka la ngandji ka shikaa kɛnyana anto.

4, 5. Ngande watɛnya bɛnyɛlɔ dihende di’oma lo Bible dioshidiso lanɛ otshikitanu wele lam’asa ɔlɔlɔ wasalanɛ anto la ngandji ka shikaa?

4 Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ka ɔlɔlɔ wasalanɛ anto mendanaka la kɛnɛ kakakomɛ djui mɔtshi y’anto yakambɔ la masuwa vɔ l’ɔpɔstɔlɔ Paulo. Vɔ wakakundama lo disɛnga dia Malata. (Etsha 27:37–28:1) Kânga mbele ase Malata kombeyaka ntondo kana komonga la diɔtɔnganelo dimɔtshi vɔ l’ambetshitshi asɔ, vɔ wakâlongola dimɛna ndo wakɛnya “ngandji [k’]efula” otsha le wɔ. (Etsha 28:2, 7) Olongwelo awɔ waki dimɛna, koko vɔ wakasale dikambo sɔ aha la vɔ nongamɛ disala, ndo nto anto wahaweye mbakawasalɛ dikambo diakɔ. Ɔnkɔnɛ, ɔsɔ aki ɔlɔlɔ wokosalanɛka anto.

5 Dia mbɛdika la kɛnɛ kotshiso kengo, tênde woho wakalongola Nkumekanga Davidi Mɛfibɔshɛtɛ, ɔnaki ɔngɛnyi ande Jɔnatana. Davidi akatɛ Mɛfibɔshɛtɛ ate: “We ayolekaka ma lu mesa ami nshi tshe.” Lo mbolembetshiya bonde kakandɔshi yɛdikɔ shɔ, Davidi akawotɛ ate: ‘Lo weho akɔ tshɛ, dimi pombaka monga la ngandji ka shikaa otsha le yɛ l’ɔtɛ wa Jɔnatana ka shɔ.’ (2 Samuele 9:6, 7, 13) Olongwelo waki Davidi ɔsɔ waki mɛtɛ djembetelo ya ngandji ka shikaa, koko aha tsho ɔlɔlɔ wokosalanɛka anto, nɛ dia vɔ waki djembetelo ya kɔlamelo yande lo diɔtɔnganelo diaki lam’asande la Jɔnatana. (1 Samuele 18:3; 20:15, 42) Popo nd’ɛlɔ, ekambi waki Nzambi salɛka anto tshɛ ɔlɔlɔ. Koko, vɔ mongaka la ngandji ka shikaa, kana ngandji ka kɔlamelo otsha le anto wele lawɔ la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ dietawɔma le Nzambi.​—Mateu 5:45; Ngalatiya 6:10.

6. Naa awui akina wendana la ngandji ka shikaa kɛnyana anto wɔtɛkɛtshiwɔ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

6 Dia mbeya awui akina wendana la ngandji ka shikaa, tayanga sɛdingola lo tshena pe ɛkɔndɔ esato wa lo Bible wakɛnɛmɔla dionga sɔ. Oma l’ɛkɔndɔ ɛsɔ, tayɛna dia ngandji ka shikaa kakɛnya anto kaki (1) l’etsha ɛmɔtshi wa shikaa, (2) kakaye oma lo lolango l’onto, ndo (3) wakakiɛnya djekoleko otsha le wanɛ waki lo dihombo dimɔtshi. Ndo nto, ɛkɔndɔ ɛsɔ mɛnyaka nganɛ wakokaso monga la ngandji ka shikaa ɛlɔ kɛnɛ.

Ombutshi ɔmɔtshi wa pami ambɛnya ngandji ka shikaa

7. Okambi waki Abarahama akandatɛ Betuɛlɛ nde la Labana, ndo dikambo diakɔna diakokiyanyaka diakandate?

7 Etatelu 24:28-67 tɛkɛta dikambo di’etenyi kakatshikala k’ɔkɔndɔ wendana l’okambi waki Abarahama wakatatɛkɛta lo sawo dietshi. L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnana la Rɛbɛka, wakawete otsha laka Betuɛlɛ ka she Rɛbɛka. (Eta 24 Divɛsa 28-32) Lɛkɔ okambi ɔsɔ akakɔndɔla kiambokambo tshɛ yendana la woho wakandaye dia ndjoyangɛ ɔnaki Abarahama wadi. (Eta 24 Divɛsa 33-47) Nde akake epole ɔsɛkɛ ate lokolo l’ɔlɔ lamomohomɔ ekɔ djembetelo y’oma le Jehowa, “lakanombola ololo dia dimi ndjosela Isaka, ona umuntu lakuti onangu khumemi wadi.” (Eta 24 Divɛsa 48) Aha la tâmu, okambi ɔsɔ akalongamɛ dia woho wamondonyomɔkɔndɔla dui sɔ dimɛna ayetawoya Betuɛlɛ ndo Labana k’ɔnande dia Jehowa mbakatshɔkɔla lɔkɛndɔ lɔsɔ. L’ekomelo okambi ɔsɔ akate ate: “Naka nyayonga la ngandji ka shikaa ndo la kɔlamelo otsha le nkumɛmi, nyombute; ko naka bu, nyombute kele dimi kambeye woho wa kadimɔ otsha lo lonya l’omi kana otsha lo lonya la lɔmɔsɔ.”​—Eta 24 Divɛsa 49, NW.

8. Ngande wakatshe Betuɛlɛ lo dikambo dia Rɛbɛka?

8 Jehowa ambotashilaka mɛnya Abarahama ngandji kande ka shikaa. (Etatelu 24:12, 14, 27) Onde Betuɛlɛ ayosala woho akɔ wamɛ lo tshika dia Rɛbɛka tshɔ nde l’okambi waki Abarahama? Onde dia ngandji ka shikaa kotsha oyango atɔ, paka kotsha ngandji ka shikaa kaki Nzambi lâdiko wa ngandji ka shikaa kaki anto? Kana onde lɔkɛndɔ l’otale lakande okambi ɔsɔ lakonge anyanya? Okambi waki Abarahama akahombe mɛtɛ keketshama lam’akandoke Labana nde la Betuɛlɛ wata vate: “[Jehowa] kutungi dikambu ne.” (Eta 24 Divɛsa 50) Vɔ wakɛnyi dia Jehowa mbakekɛ lonya lo dikambo nɛ ndo vɔ komengenga dia mbetawɔ yɛdikɔ yande. Oma lâsɔ, Betuɛlɛ akɛnya ngandji kande ka shikaa lo mbuta nto ate: “Enda, Rebeka one eko la ntundu kaye. Uwose, utshu la ndi; katuyali wadi a khumeye, uku akati [Jehowa].” (Eta 24 Divɛsa 51) Rɛbɛka aketawɔ tshɔ nde l’okambi waki Abarahama, ndo kombeta edja nde akayokoma wadi aki Isaka la ngandji.​—Eta 24 Divɛsa 49, 52-58, 67.

Ngandji ka shikaa kakɛnya ɔn’ɔmɔtshi

9, 10. (a) Kakɔna kakalɔmbɛ Jakɔba ɔnande Yɔsɛfu dia mbosalɛ? (b) Ngande wakɛnya Yɔsɛfu ngandji ka shikaa otsha le she?

9 Ndo Jakɔba, okana waki Abarahama mbakawɛnya ngandji ka shikaa. Oko wakɔndɔla Etatelu tshapita 47, Jakɔba akasɛnaka l’etena kɛsɔ l’Edjibito, ndo ‘nshi ya nyɔi kande yakasukana.’ (Eta 47 Divɛsa 27-29) Nde akayakiyanya efula nɛ dia nde akɛnyi dia nde ayanga mvɔ lo wodja waki komonga nkɛtɛ yakalake Nzambi Abarahama. (Etatelu 15:18; 35:10, 12; 49:29-32) Koko Jakɔba konanga vɔ mbokundɛ l’Edjibito, ɔnkɔnɛ, nde akadjangɛ ɔnande dia nde mɛmba odo ande otsha lo nkɛtɛ ya Kanana. Onde lâdiko wa Yɔsɛfu y’ɔnande laki la dihole dia lokumu lo wodja ɔsɔ, aki onto okina lakakoke menda kana ndjashikikɛ dia lolango lande layokotshama?

10 Ɔkɔndɔ mbutaka ɔnɛ: “[Jakɔba] akete ɔnande Yɔsɛfu ko akawotɛ ate: ‘Naka lambohomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo ayɛ, . . . kete wɛ pombaka monga la ngandji ka shikaa ndo la kɔlamelo oya le mi. (Lam’alangɛ, tokundɛke l’Edjibito.) Lam’ayomotshɔ le waa papa, wɛ pombaka tondja odo ami oma l’Edjibito ko wɛ tokundɛ lo waombo awɔ.’ ” (Etatelo 47:29, 30, NW) Yɔsɛfu akalake dia kotsha kɛnɛ kakawɔlɔmbɛ kɛsɔ, ndo kombeta edja Jakɔba akavu. Yɔsɛfu nde l’ana waki Jakɔba akina wakɛmbɛ odo ande “utsha la Kanana, wakatûkhunde lu wuku wa l’ekambo ka la Makipela. Abarahama akatasumbi wuku ako wa l’ekambo.” (Etatelu 50:5-8, 12-14) Ɔsɔku mbakɛnya Yɔsɛfu ngandji ka shikaa otsha le she.

Ngandji ka shika k’oma le okilo

11, 12. (a) Ngande wakɛnya Ruta Nɔami ngandji kande ka shikaa? (b) Lo woho akɔna wele ‘mbala k’ekomelo’ kakakɛnɛmɔla Ruta ngandji kande ka shikaa akaleke ‘mbala ka ntondo’ ɔlɔlɔ?

11 Dibuku dia Ruta kɔndɔlaka woho wakokama Naɔmi laki wadi aki odo ngandji ka shikaa oma le Ruta w’okilande w’ose Mɔaba, lele nde lawɔ aki wadi aki odo. Lam’akɔshi Nɔami yɛdikɔ ya kawola oya la Bɛtɛlɛhɛma la Juda, Ruta akawɛnya ngandji ka shikaa kaki lande ndo yɛdikɔ yande lo mbuta ate: “Lene ayuyutsho, kayumutsho ndu dimi. Lane ayuyutudjase, kayumutudjase ndu dimi. Wudja aye, wayuyala wudja ami, ndo [Nzambi k]aye, ayuyala [Nzambi k]ami.” (Ruta 1:16) L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, Ruta akayɛnyaka ngandji kande ka shikaa lam’akandetawɔ dia tshukana la owotɔ waki Naɔmi ɔmɔtshi wakawelɛka Bɔaza, laki aya opalanga efula.a (Euhwelu k’Elembe 25:5, 6; Ruta 3:6-9) Nde akatɛ Ruta ate: “Wuhu wambuyutsha elo, ambuleka wuhu wakayatshi ntundu ololo, ne dia we hayangi elongo w’apami a wulu, kana akanga w’engonyi.”​—Ruta 3:10.

12 ‘Mbala ka ntondo’ kakɛnya Ruta ngandji kɛsɔ ka shikaa ele lam’akandatshike ewotɔ ande ko nde tetemala mamatana la Naɔmi. (Ruta 1:14; 2:11) Koko tshelo ya ‘mbala k’ekomelo’ mbut’ate ngandji ka shikaa kakɛnya Ruta lo mbetawɔ dia tshukana la Bɔaza akaleke tshelo shɔ ya ntondo. Oma lâsɔ, Naɔmi ɔnɛ laki komonga nto l’akoka wa mbota akayokoka kondja okitɔ oma lo tshimbo yaki Ruta. Ruta la Bɔaza wakatshukana, ndo lam’akote Ruta, wamato wa la Bɛtɛlɛhɛma wakate vate: “Naomi ambuta ona pami!” (Ruta 4:14, 17) Ruta aki mɛtɛ ‘womoto la lokombo.’ Ɔnkɔnɛ, Jehowa akɔ̂tshɔkɔla lo mbosha diɛsɛ dia woke dia koma lɔtshɛtshɛ lɔmɔtshi laki Yeso Kristo.​—Ruta 2:12; 3:11; 4:18-22; Mateu 1:1, 5, 6.

Ngandji ka shikaa mɛnyamaka oma l’etsha

13. Ngande wakɛnya Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, ndo Ruta ngandji kawɔ ka shikaa?

13 Onde wɛ akalembete woho wakakɛnɛmɔla Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, la Ruta ngandji kawɔ ka shikaa? Vɔ wakakiɛnya aha tsho oma l’ɛtɛkɛta w’ɔlɔlɔ koko oma lo ditshelo dimɔtshi dia shikaa. Betuɛlɛ kombuta tsho ɔnɛ, “Enda, Rebeka one eko la ntundu kaye” koko nde akate nto ate “Uwose, utshu la ndi.” (Etatelu 24:51, 59) Yɔsɛfu kombuta tsho ɔnɛ: ‘Dimi layɔlɛnya ɛtɛkɛta ayɛ’ koko nde l’anango wakasalɛ Jakɔba ‘paka woho wakandawadjangɛ.’ (Etatelu 47:30; 50:12, 13) Ruta kombuta tsho ɔnɛ: “Lene ayuyutsho, kayumutsho ndu dimi” koko nde akatshike ewotɔ ande ko akatshu kâmɛ la Naɔmi, edja ndo ‘vɔ akɔ ahende munda lɔkɛndɔ polo la Bɛtɛlɛhɛma.’ (Ruta 1:16, 19) Ndo nto, la Juda, Ruta “akatshi akambu tshe wakawutela ukilu andi.” (Ruta 3:6) Eelo, ngandji ka shikaa kaki la Ruta, ndo kɛnɛ kaki l’anto akina kakɛnyama oma l’etsha.

14. (a) Ngande wɛnya ekambi wa Nzambi wa nshi nyɛ ngandji kawɔ ka shikaa oma l’etsha? (b) Etsha akɔna wa ngandji ka shikaa weyayɛ wɛnya Akristo wa l’etshumanelo kanyu?

14 Ekɔ mɛtɛ ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia mɛna woho watetemala ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ mɛnyanya ngandji ka shikaa oma l’etsha. Ɛnyɛlɔ, ohokanyiya dikambo dia wanɛ watetemala sukɛ anyawɔ ambetawudi wele la dikɔmɔ, wambɔkɔmɔ, kana wele l’ɔkɛyi. (Tukedi 12:25) Ohokanyiya dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wɛmba anyawɔ waya dikumanyi otsha lo Mbalasa ka Diolelo lomingu tshɛ dia vɔ mbɔtɔ lo nsanganya. Anna, ɔnɛ laya l’ɛnɔnyi 82 ndo lele la hemɔ ka l’asɔnga mandolaka anto akina efula lo mbuta ate: “Kondja anto wa kɛmbaka otsha lo nsanganya tshɛ ekɔ ɔtshɔkɔ w’oma le Jehowa. Dimi mboshaka losaka l’otema ɔtɔi lo woho wakandambisha analengo l’akadiyɛmi wa lo nyuma woludi la ngandji.” Onde wɛ salaka awui wa ngasɔ l’etshumanelo kanyu? (1 Joani 3:17, 18) Naka eelo, kete eya dia ngandji ka shikaa kɛnyayɛ mandɔmaka efula.

Ngandji ka shikaa ndjaka oma lo lolango l’onto

15. Awui akɔna akina wendana la ngandji ka shikaa wambolembetshiyama l’ɛkɔndɔ esato wa lo Bible wɔsɛdingodiso?

15 Ɛkɔndɔ wa lo Bible wambotɔsɛdingola tɛnyaka nto dia ngandji ka shikaa kɛnɛmɔmaka la lolango l’onto ndamɛ, koko aha lotshutshuya. Betuɛlɛ aketawɔ la lolango lande dia kimanyiya okambi waki Abarahama, ndo ngasɔ mbakasale Rɛbɛka. (Etatelu 24:51, 58) Yɔsɛfu akɛnya ngandji kande ka shikaa aha l’anto akina mbotshutshuya. (Etatelu 50:4, 5) Ruta ‘akakeketsha otema dia nde tshɔ la [Naɔmi].’ (Ruta 1:18) Lam’akalɔmbɛ Naɔmi Ruta dia nde tosawola la Bɔaza, ngandji ka shikaa akatshutshuya ose Mɔaba ɔsɔ dia mbuta ate: “Dimi layutsha tshe uku ambuyumvutela.”​—Ruta 3:1-5.

16, 17. Kakɔna ketɛ ngandji ka shikaa kaki Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, la Ruta dikambo dia dimɛna efula, ndo kakɔna kakâtshutshuya dia kɛnɛmɔla dionga sɔ?

16 Ngandji ka shikaa kakɛnya Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, la Ruta aki ohomba efula nɛ dia Abarahama, Jakɔba, ndo Naɔmi kombatshutshuya dia sala dikambo sɔ. Lâdiko w’akambo asɔ tshɛ, Betuɛlɛ aki la lotshungɔ la mbɔsa yɛdikɔ lo dikambo di’ɔnande la womoto. Nde akakoke esadi eto mbutɛ okambi waki Abarahama ate: ‘Halotetawɔ di’ɔnami la lokalo ɔnɛ mangana la mi etale.’ (Etatelu 24:18-20) Woho akɔ wamɛ mbele Yɔsɛfu aki la lotshungɔ la mbɔsa yɛdikɔ ya mbetawɔ kana tona kɛnɛ kakawotɛ she, nɛ dia naka Jakɔba ambovɔ ndoko woho wotondoyôtshutshuya dia kotsha ɛtɛkɛta ande. Nɔami nde ndamɛ akɛnya dia Ruta aki la lotshungɔ la tshikala la Mɔaba. (Ruta 1:8) Ruta nde lawɔ aki la lotshungɔ la ‘tshukana la dikɛnda dimɔtshi dia wonyande’ lo dihole dia nde tshukana la Bɔaza laki aya opalanga w’onto.

17 Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, la Ruta wakɛnya ngandji ka shikaa la lolango lawɔ nɛ dia etema awɔ mbakatshutshuya dia sala dikambo sɔ nɛ dia vɔ wakoke dia wekɔ l’ɔkɛndɛ wa kɛnɛmɔla dionga sɔ otsha le anto waki la diɔtɔnganelo la wɔ, oko wakoke Nkumekanga Davidi nde lawɔ dia nde pombaka kɛnɛmɔla dionga sɔ otsha le Mɛfibɔshɛtɛ.

18. (a) Dikumanyi di’Akristo ‘namaka ɛkɔkɔ’ la dionga dia woho akɔna? (b) Awui akɔna wakate ekumanyi kɛmɔtshi lo kɛnɛ kendana la kimanyiya anyande ambetawudi?

18 Polo nd’ɛlɔ, ekambi waki Nzambi, mbidja ndo wanɛ walama ɛkɔkɔ ande mbeyamaka oma lo ngandji ka shikaa kele lam’asawɔ. (Osambu 110:3; 1 Tesalonika 5:12) Dikumanyi kana emendji ɛsɔ mbokaka dia vɔ pombaka kotsha ɔkɛndɛ wakawalongola oma lo woho wakawasɔnama. (Etsha 20:28) Ɔnkɔnɛ, vɔ kotshaka olimu awɔ wa nama ɛkɔkɔ ndo tshɛka etshumanelo akambo amɔtshi wɛnya ngandji ka shikaa kele lawɔ ‘aha l’anto mbatshutshuya koko la lolango lawɔ.’ (1 Petero 5:2) Dikumanyi namaka ɛkɔkɔ nɛ dia wekɔ l’ɔkɛndɛ ndo la nsaki ka sala ngasɔ. Vɔ mɛnyaka ɛkɔkɔ wa Kristo ngandji ka shikaa nɛ dia ɔsɔ ekɔ ɔkɛndɛ awɔ ndo nɛ dia vɔ nangaka sala dikambo sɔ. (Joani 21:15-17) Ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo ka l’etshumanelo mbutaka ate: “Dimi nangaka membola anangɛmi lawakawɔ aha l’ɔkɔkɔ okina koko dia mbaɛnya dia dimi mbadjaka yimba. Kimanyiya anangɛmi ekɔ kiɔkɔ ya woke y’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo y’ɔlɔ le mi.” Dikumanyi dia l’ahole tshɛ diakanɛ ɛkɔkɔ mbetawɔka ɛtɛkɛta ɛsɔ.

Tɛnya wanɛ wele lo dihombo ngandji ka shikaa

19. Dikambo diakɔna diendana la ngandji ka shikaa diakawɔ epole ɔsɛkɛ l’ɛkɔndɔ wa lo Bible wɔsɛdingodiso lo sawo nɛ?

19 Ɛkɔndɔ wa lo Bible wambotɔsɛdingola mbikaka nto epole ɔsɛkɛ l’ohomba wa mɛnya ngandji kaso ka shikaa otsha le anto wele l’ehomba wahawakoke kotsha vamɛ. Di’aha ɔlɔndji wa nkumbo kande komɛ, Abarahama aki l’ohomba w’ekimanyielo kaki Betuɛlɛ. Dia odo ande tɔlama lo nkɛtɛ ya Kanana, Jakɔba aki l’ohomba wa Yɔsɛfu. Dia mbota ɔna l’okitɔ, Naɔmi aki l’ohomba w’ekimanyielo kaki Ruta. Oyadi Abarahama, Jakɔba, kana Naɔmi, ndoko lakakoke kotsha ehomba ɛsɔ ndamɛ aha l’ekimanyielo k’onto ɔmɔtshi. Woho akɔ wamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, ngandji ka shikaa pombaka mɛnyama otsha le anto wele lo dihombo. (Tukedi 19:17) Sho pombaka mbokoya Jɔbɔ owandji wa nkumbo, ɔnɛ lakadje yimba yande le ‘wanɛ wakasowaka waki l’ohomba w’ekimanyielo, ana wa tshike ndo onto tshɛ laki komonga l’okimanyidi’ la wanɛ waki suke ‘la shisha lomu.’ Jɔbɔ ‘akangɛnyangɛnyaka nto etema wa wadi waki edo’ ndo akakome ‘washo w’akanga wa totshungu ndo ekolo w’akanga wa tshumbe.’​—Jobo 29:12-15.

20, 21. Wa naa wahombaso mɛnya ngandji ka shikaa, ndo kakɔna kahomba ɔmɔmɔ la l’atei aso sala la wolo dia tsha?

20 Lo mɛtɛ, l’etshumanelo tshɛ k’Akristo tekɔ l’anto ‘wasowa wele l’ohomba w’ekimanyielo.’ Asui asɔ mbeyaka tomba oma l’akambo wele oko: monga l’ohomba w’okimanyedi, ɔkɔmwɛlɔ w’otema, ndjaɔsa oko sho bu ohomba, lonyangu lambotosha anto akina, hemɔ ka wolo, kana nyɔi k’onto lokaso ngandji. Oyadi kakɔna kele lo kiɔkɔ ya dikambo sɔ, anyaso wa ngandji asɔ tshɛ wekɔ l’ehomba wakoka ndo wahomba kotshama oma l’etsha aso wa ngandji ka shikaa wasalaso aha l’onto totshutshuya.​—1 Tesalonika 5:14.

21 Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ totetemale la mbokoya Jehowa Nzambi, ‘loludi tɔɔ la ngandji ka shikaa.’ (Etumbelu 34:6; Efeso 5:1) Sho koka sala ngasɔ lo sala akambo amɔtshi wa shikaa la lolango laso, djekoleko otsha le wanɛ wele lo dihombo. Ndo sho mɛtɛ tayosha Jehowa nɛmɔ ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula ‘lam’atetemalaso mɛnyanya ngandji ka shikaa lam’asaso.’​—Zekariya 7:9.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

a Dia wɛ mbeyaka awui akina wendana la woho wa tshuki diatɛkɛtawɔ lanɛ, enda lo Vɔlimɛ 2, lɛkɛ 226 la dibuku Étude perspicace des Écritures diakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wotshikitanyi ngandji ka shikaa la ɔlɔlɔ wasalanɛ anto?

• Lo toho takɔna takɛnya Betuɛlɛ, Yɔsɛfu, ndo Ruta ngandji ka shikaa?

• La dionga dia ngande diahombaso mɛnya ngandji ka shikaa?

• Anto akɔna wahombaso mɛnya ngandji kaso ka shikaa?

[Osato wa lo lɛkɛ 15]

Ngande wakɛnya Betuɛlɛ ngandji ka shikaa?

[Osato wa lo lɛkɛ 17]

Ngandji ka kɔlamelo kaki Ruta aki tshondo y’ɔtshɔkɔ le Naɔmi

[Esato wa lo lɛkɛ 19]

Anto mɛnyaka ngandji ka shikaa la lolango lawɔ, oma lo ditshelo dia shikaa, ndo otsha le wanɛ wele lo dihombo

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto