Tokondja wahɔ oma lo ngandji ka shikaa kaki Jehowa
‘Akɔna ele kanga lomba? Nde ayodja yimba l’etsha wa ngandji ka shikaa kaki Jehowa.’—OSAMBU 107:43.
1. Etena kakɔna kakawakambe mbala ka ntondo l’etelo k’ɔnɛ “ngandji ka shikaa” lo Bible, ndo naa wembola wendana la dionga sɔ wayangaso sɛdingola?
AMBETA oko ɛnɔnyi 4 000, Lɔta l’ɔnaki ɔnango Abarahama akate lo dikambo diaki Jehowa ate: “Wɛ ekɔ lo tahamia ngandji kayɛ ka shikaa.” (Etatelo 19:19, NW) Ɔnɛ mbele mbala ka ntondo katanema etelo k’ɔnɛ “ngandji ka shikaa” lo Bible. Jakɔba, Naɔmi, Davidi, ndo ekambi ekina waki Nzambi wakatɛkɛta vɔ lawɔ dikambo dia dionga diaki Jehowa sɔ. (Etatelu 32:10; Ruta 1:8; 2 Samuele 2:6) Ɔnkɔnɛ, tshɛkɛta “ngandji ka shikaa” la “ngandji ya shikaa” tanemaka yɛdikɔ ya mbala oko 250 lo Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau. Ko ngandji ka shikaa kaki Jehowa kɛdikɛdi na? Otsha le anto akɔna wakandakiɛnya lo nshi y’edjedja? Ndo ngande wakondjaso wahɔ oma lo ngandji kɛsɔ ɛlɔ kɛnɛ?
2. Lande na kele tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ “ngandji ka shikaa” ekɔ wolo efula mbisha ɛɔmbwɛlɔ kayɔ, ndo naa yoho kina yɔtɔnɛ yoyikadimodiwɔ?
2 L’Afundelo, etelo k’ɔnɛ “ngandji ka shikaa” kadimɔma oma lo tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yele la tokitshimudi efula, woho ɔnɛ wele ɛtɛkɛta efula bu kânga la tshɛkɛta ɔtɔi yakoka nembetshiya tokitshimudi tshɛ ta tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru shɔ. Ɔnkɔnɛ, woho wakadimolawɔ etelo kɛsɔ ɔnɛ “ngandji,” “kɛtshi,” kana “kɔlamelo” hakɛnɛmɔla tokitshimudi tatɔ tshɛ lo yoho ya shikaa. Koko, dibuku Theological Wordbook of the Old Testament, mɛnyaka dia okadimwelo w’ɔnɛ “ngandji ka shikaa,” hawanganyi “etale oma lo kitshimudi ya tshɛkɛta shɔ.” Traduction du monde nouveau — avec notes et références kadimolaka etelo kɛsɔ ɔnɛ “ngandji ka kɔlamelo” lo yoho yɔtɔnɛ yema la tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ “ngandji ka shikaa.”—Etumbelu 15:13; Osambu 5:7; nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.
Yɔ tshikitana la ngandji ndo la kɔlamelo
3. Ngande wotshikitanyi ngandji ka shikaa la ngandji?
3 Ngandji ka shikaa, kana ngandji ka kɔlamelo, kakatana efula la waonga anɛ: ngandji la kɔlamelo. Koko, tɔ tshikitana la waonga ahende anɛ lo toho efula. Tênde woho wotshikitanyi ngandji ka shikaa la ngandji. Ngandji vɔ koka kiɛnya le diangɔ kana tokanyi. Bible tɛkɛta dikambo dia onto “latulangaka wanu la iso” ndo dia onto “latulangaka yimba.” (Tukedi 21:17; 29:3) Koko ngandji ka shikaa mɛnyamaka otsha le anto, koko aha otsha lo tokanyi kana diangɔ diele bu la lɔsɛnɔ. Ɛnyɛlɔ, dikambo di’anto mbatɛkɛtawɔ lam’ata Etumbelu 20:6 ɔnɛ Jehowa atowaɛnyaka “ngandji ka shikaa, edja ndu nonga nunu la nunu.”
4. Ngande wotshikitanyi ngandji ka shikaa la kɔlamelo?
4 Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ “ngandji ka shikaa” yekɔ nto la tokitshimudi efula oleki tshɛkɛta “kɔlamelo.” L’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi, vɔ kambaka mbala efula la tshɛkɛta “kɔlamelo” dia mɛnya dionga diahomba monga l’onto lele l’ɛse otsha le owandji ande. Koko, oko wadiɛnya onyanginyangi ɔmɔtshi, lo ndjela kanyi ya Bible, tshɛkɛta “ngandji ka shikaa yekɔ mbala efula l’olembetshiyelo wotshikitanyi: yɔ mɛnyaka woho wonga onto lele lo dihole dia lâdiko la kɔlamelo otsha le ɔnɛ lele l’ɛse kande, otsha le ose wola kana otsha le ɔnɛ lêndɛ le nde.” Ɔnkɔnɛ, Nkumekanga Davidi akakoke nɔmba Jehowa ate: “Ohetsha elundji kaye ngaingai uya le ukambi aye. Unshimbeli la ngandji kaye ka shikaa.” (Osambu 31:16) Jehowa kanga nkudu, akalɔmbama dia mɛnya ngandji ka shikaa, kana ngandji ka kɔlamelo otsha le Davidi, ɔnɛ laki l’ɛse kande. Lam’ele onto lele lo dihole dia l’ɛse kema la lowandji otsha le ɔnɛ loleki, lâsɔ ngandji ka shikaa kɛnya onto lele lo dihole dia lâdiko otsha le ɔnɛ lele l’ɛse kande ndjaka oma lo lolango l’onto, koko aha la wolo.
5. (a) Naa toho ta lânde ta ngandji ka shikaa kaki Nzambi tɛnama l’Ɔtɛkɛta ande? (b) Naa toho tɛnya Jehowa ngandji kande ka shikaa tayangaso sɛdingola?
5 Omembi w’esambo akambola ate: ‘Ele kanga lomba?’ ‘Nde ayodja yimba l’etsha wa ngandji ka shikaa waki Jehowa.’ (Osambu 107:43) Ngandji ka shikaa kaki Jehowa koka mbela onto etshungwelo kana eshimbamelo. (Osambu 6:4; 119:88, 159) Tɔ kekɔ ekokelo ndo tshungolaka onto oma l’asui. (Osambu 31:16, 21; 40:11; 143:12) L’ɔtɛ wa dionga sɔ, onto koka kɔlɔngana oma lo pɛkato. (Osambu 25:7) Lo vusola ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wa l’Afundelo ndo avɛsa akina wa lo Bible, tayɛna dia ngandji ka shikaa kaki Jehowa (1) mɛnamaka oma l’etsha ɛmɔtshi wa shikaa ndo (2) otsha le ekambi ande wa kɔlamelo.
Etshungwelo ekɔ djembetelo ya ngandji ka shikaa
6, 7. (a) Ngande wakɛnya Jehowa ngandji kande ka shikaa otsha le Lɔta? (b) Etena kakɔna kakatɛkɛta Lɔta dia ngandji ka shikaa ka Jehowa?
6 Ondo yoho yoleki dimɛna ya mɛna woke woke wa ngandji ka shikaa kaki Jehowa ele sɛdingola ɛkɔndɔ wa l’Afundelo wendana la dionga sɔ. L’Etatelu 14:1-16, sho mɛnaka dia Lɔta, l’ɔnaki ɔnango Abarahama, akandama oma le alembe w’atunyi. Koko Abarahama akôtshungola. Lɔsɛnɔ laki Lɔta laki nto lo wâle lam’akɔshi Jehowa yɛdikɔ ya ndanya osomba wa kɔlɔ wa Sɔdɔma, lɛnɛ akadjasɛka Lɔta nde la nkumbo kande.—Etatelu 18:20-22; 19:12, 13.
7 Yema tshitshɛ la ntondo k’elanyelo ka Sɔdɔma, andjelo waki Jehowa wakatondja Lɔta la nkumbo kande la wolo oma l’osomba ɔsɔ. L’etena kɛsɔ, Lɔta akate ate: “Mete dimi ukambi aye, lakahumo lukulu l’olo lu ashu aye, ne dia [“wɛ ekɔ lo tahamia ngandji kayɛ ka shikaa,” NW], dia shimbela lumu lami.” (Etatelu 19:16, 19) Oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ Lɔta aketawɔ dia Jehowa akawɛnya ngandji ka shikaa ka lânde dia mbôtshungola. L’etena kɛsɔ, Nzambi akɛnya ngandji kande ka shikaa lo tshungola ndo lo shimbela.—2 Petero 2:7.
Ngandji ka shikaa ka Jehowa ndo ɛlɔmbwɛlɔ kande
8, 9. (a) Ɔkɛndɛ akɔna wakawasha okambi waki Abarahama? (b) Lande na kakalɔmbɛ okambi ɔsɔ dikambo dia ngandji ka shikaa kaki Nzambi, ndo kakɔna kakatombe lam’akandalɔmbaka?
8 L’Etatelu tshapita 24, sho mbadiaka awui wendana la yoho kina yakɛnya Nzambi ngandji kande ka shikaa kana ngandji ka kɔlamelo. Ɔkɔndɔ ɔsɔ mbutaka di’Abarahama akalɔmbɛ okambi ande dia munda lɔkɛndɔ otsha lo wodja w’ewotɔ waki Abarahama dia toyangɛ ɔnande Isaka wadi. (Eta 24 Divɛsa 2-4) Ɔsɔ aki ɔkɛndɛ wa wolo, koko okambi ɔsɔ aki l’eshikikelo ɔnɛ ondjelo waki Jehowa ayowɔlɔmbɔla. (Eta 24 Divɛsa 7) L’ɔkɔngɔ diko, okambi ɔsɔ akakome l’ɛtɛkɔ kaki l’andja ‘w’osomba wa Nahɔra’ (ndo wa Harana kana suke la dihole sɔ) paka l’etena kaki wamato suke la ndja dia ndjoduwola ashi. (Eta 24 Divɛsa 10, 11) Lam’akandɛnyi dia wamato waya suke l’ɛtɛkɔ, nde akeye dia etena kakaleke wolo k’ɔkɛndɛ ande kambokoka. Ko ngande wakandakoke mbeya sɔna womoto lahombama na?
9 Oko wakandeyaka dia nde eke l’ohomba w’ekimanyielo ka Nzambi, okambi w’Abarahama ɔsɔ akalɔmbɛ ate: “[Jehowa, Nzambi k]a khumemi Abarahama, dimi lambukosengasenga nti: Uki khumemi Abarahama [“ngandji ka shikaa,” NW]. (Eta 24 Divɛsa 12) Ngande wakɛnya Jehowa ngandji kande ka shikaa na? Okambi ɔsɔ akalɔmbɛ djembetelo mɔtshi ya shikaa yayondokoka mbeya osekaseka wambɔsɔnɛ Nzambi. (Eta 24 Divɛsa 13, 14) Womoto ɔmɔtshi akasale paka woho wakandalɔmbɛ Jehowa. Eelo, aki oko womoto ɔsɔ akoke dɔmbɛlɔ di’okambi ɔsɔ. (Eta 24 Divɛsa 15-20) La diambo tshɛ, okambi “akawendaka amba.” Koko, aki akambo amɔtshi w’ohomba wakahombe okambi ɔsɔ ndjashikikɛ. Onde womoto l’olangala ɔsɔ aki owotɔ waki Abarahama? Onde nde akikɔ êke onyemba? Ɔnkɔnɛ, okambi ɔsɔ akatshikala ‘ki dia mbeya kana Jehowa ambohumuya lokolo l’ɔlɔ lo lɔkɛndɔ lande kana bu.’—Eta 24 Divɛsa 16, 21.
10. Lande na kakakome okambi w’Abarahama lo mbuta dia Jehowa akɛnya nkumɛnde ngandji ka shikaa?
10 Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, osekaseka ɔsɔ akayalowola ndamɛ dia nde ekɔ “On’a Betuele, lakuto le Milika la Nahora [k’ɔnango Abarahama].” (Etatelu 11:26; 24:24) L’etena kɛsɔ, okambi ɔsɔ akɛnyi dia Jehowa akoki mɛtɛ dɔmbɛlɔ diande. Nde akangasana heyama, akake adwe ndo akate ate: “[Nzambi k]a khumemi Abarahama atumbwami! Ndi ataheko menya khumemi [“ngandji ka shikaa la kɔlamelo,” NW]. [Jehowa] akanombola, ndu dime, lu mbuka pulu lu luudu l’anangu khumemi.” (Eta 24 Divɛsa 27) Jehowa akɛnya okambi waki Abarahama, ngandji kande ka shikaa lo mbɔlɔmbɔla.
Ngandji ka shikaa kaki Nzambi mbelaka etshungwelo ndo ekokelo
11, 12. (a) L’atei w’ehemba akɔna wakɛnyi Yɔsɛfu ngandji ka shikaa kaki Jehowa na? (b) Woho akɔna wakɛnya Nzambi ngandji kande ka shikaa otsha le Yɔsɛfu?
11 Nyɛsɔke tɔsɛdingole Etatelu tshapita 39. Tshapita nyɛ ndeka tɛkɛta dikambo dia Yɔsɛfu laki kanula y’Abarahama yakasondjama lo fumbe l’Edjibitu. Koko, “[Jehowa] aki la Josefu.” (Eta 39 Divɛsa 1, 2) Ɔnkɔnɛ, kânga Pɔtifara k’ose Edjibito laki owandji waki Yɔsɛfu akate dia Jehowa aki kamɛ la Yɔsɛfu. (Eta 39 Divɛsa 3) Koko, Yɔsɛfu akahomana l’ohemba wa wolo efula. Wakohindɛ onongo dia nde akalange mbeyana la wadi aki Pɔtifara la wolo ko wakawodje lo lokanu. (Eta 39 Divɛsa 7-20) Aki lo “luudu la lukanu” ‘mbakahambɔ ekolo ande l’ɛkɔdi ndo mbakawokeleka mɔlɔla lo kingo.’—Etatelu 40:15; Osambu 105:18.
12 Kakɔna kakatombe lam’akinde l’atei w’ohemba wa wolo ɔsɔ na? “Keli [Jehowa] akiko la Josefu, akawukaka [“ngandji ka shikaa,” NW].” (Eta 39 Divɛsa 21a) Tshelo mɔtshi ya lânde ya ngandji ka shikaa yakonge lo kiɔkɔ y’akambo efula yakayokonyaka l’ɔkɔngɔ dia Yɔsɛfu tshungɔ oma l’asui waki lande. Jehowa akatshɔkɔla Yɔfɛsu lo ‘mbohumuya lokolo l’ɔlɔ le ulami wa lokanu.’ (Eta 39 Divɛsa 21b) L’ɔkɔngɔ diko, olami wa lokanu akadje Yɔsɛfu kapita k’ase lokanu. (Eta 39 Divɛsa 22) Oma lâsɔ, Yɔsɛfu akahomana la pami kakayowoshaka diaaso dia tɛnama la ntondo ka Farawɔ laki owandji wa l’Edjibito. (Etatelu 40:1-4, 9-15; 41:9-14) L’ɔkɔngɔ diko, nkumekanga akayokonyaka Yɔsɛfu lo dihole dia lâdiko, mbut’ate onto lahende l’Edjibito lo woho wakandatsha as’Edjibito oma lo ndjala ka kasha kakatombe. (Etatelu 41:37-55) Asui waki Yɔsɛfu wakatatɛ lam’akinde l’ɛnɔnyi 17 ndo wakatetemala ndekana yɛdikɔ y’ɛnɔnyi 12! (Etatelu 37:2, 4; 41:46) Koko l’ɛnɔnyi ɛsɔ tshɛ wakasowaka ndo wakadiɛnɛka Yɔsɛfu, Jehowa Nzambi akawɛnya ngandji kande ka shikaa lo mbokokɛ oma lo mpokoso ka woke ndo lo mbotshika la lɔsɛnɔ dikambo di’ɔkɛndɛ ɔmɔtshi w’ohomba wendana la sangwelo diande.
Ngandji ka shikaa hetaka pondjo
13. (a) Naa bɛnyɛlɔ dimɔtshi dia woho wakɛnya Jehowa ngandji ka shikaa diatanaso lo Bible? (b) Ngandji ka shikaa kɛdikɛdi na?
13 Jehowa akɛnya as’Isariyɛlɛ ngandji kande ka shikaa mbala ko mbala. Osambu 136 mbutaka di’oma lo ngandji kande ka shikaa, nde akâtshungola (Osa 136 Divɛsa 10-15), akâlɔmbɔla (Osa 136 Divɛsa 16), ndo akâkokɛ (Osa 136 Divɛsa 17-20). Nzambi akɛnya nto ngandji kande ka shikaa otsha le anto lo ɔm’ɔmɔ. Onto lɛnya ngandji ka shikaa otsha le anyande anto salaka dikambo sɔ oma l’etsha wa la lolango wele l’oyango wa kotsha ehomba w’ohomba efula. Lo kɛnɛ kendana la ngandji ka shikaa, dibuku dimɔtshi diendana l’awui wa lo Bible mbutaka ɔnɛ: “Ɔsɔ ekɔ tshelo yakokɛ lɔsɛnɔ kana yakimanyiya onto dia monga la lɔsɛnɔ la dimɛna. Ɔsɔ ekɔ ekimanyielo k’otsha le onto ɔmɔtshi lele lo wola kana l’asui.” Nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa Bible mbutaka dia dionga sɔ ekɔ “ngandji kɛnama oma l’etsha.”
14, 15. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia Lɔta aki okambi waki Nzambi waketawɔmaka le nde?
14 Ɛkɔndɔ wa lo dibuku di’Etatelu wakatasɛdingodi mɛnyaka dia Jehowa hahekɔ pondjo dia mɛnya ngandji ka shikaa otsha le wanɛ wawoka ngandji. Lɔta, Abarahama, ndo Yɔsɛfu wakasɛnɛ l’atei wa weho w’akambo wotshikitanyi ndo wakahomana l’ehemba wotshikitanyi. Vɔ komonga kokele, koko waki ekambi waki Jehowa waketawɔmaka le nde, ndo vɔ waki l’ohomba w’ekimanyielo kaki Nzambi. Sho koka keketshama lo mbeya ɔnɛ Shɛso ka ngandji lele l’olongo mɛnyaka ngandji kande ka shikaa otsha le weho w’anto wa ngasɔ.
15 Lɔta akɔshi tɛdikɔ tɔmɔtshi taki komonga dimɛna takayokonyaka l’ekakatanu. (Etatelu 13:12, 13; 14:11, 12) Koko nde lawɔ akakɛnɛmɔla waonga w’ɔlɔlɔ. Lam’akakome andjelo ahende waki Nzambi la Sɔdɔma, Lɔta akâlongola. (Etatelu 19:1-3) Oma lo mbetawɔ kaki lande, nde akewola wanɛ wakalangaka tshuka anande wa wamato dikambo di’elanyelo kaki suke la komɛ osomba wa Sɔdɔma. (Etatelu 19:14) Sho tanaka kanyi yaki la Nzambi otsha le Lɔta lo 2 Petero 2:7-9, lɛnɛ adiaso ɔnɛ: “[Jehowa] akahandja Lota, untu ololo, lam’akandahenyahenyama la akambu wa mindu wakatshaka antu wa kolo (ne dia untu ololo uku lakadjaseka l’atei awo, lam’akandenyi ndu lam’akanduki akambu wa kolo awo, akambu ako wakanyangiaka utema andi w’ololo la lushi la lushi). Ku Khumadiondjo mbeyaka wuhu wa nshimbela antu w’ololo uma lehimba.” Eelo, Lɔta aki pami k’ɔlɔlɔ ndo ɛtɛkɛta wa lanɛ mɛnyaka dia nde aki onto lakamamemaka Nzambi. L’ɛnyɛlɔ kande, sho mɛnaka ngandji ka shikaa katoka Nzambi etena kakɛnɛmɔlaso ‘etsha wa lɔkɛwɔ l’ekila ndo lo ntsha akambo w’anto wamamema Nzambi.’—2 Petero 3:11, 12.
16. Lo ɛtɛkɛta akɔna w’ɔlɔlɔ watɛkɛta Bible dikambo di’Abarahama ndo dia Yɔsɛfu?
16 Ɔkɔndɔ wa l’Etatelu tshapita 24 mɛnyaka woho wa diɔtɔnganelo diaki lam’asa Abarahama nde la Jehowa. Divɛsa dia ntondo Eta 24:1 mbutaka dia “[Jehowa] akatshokola Abarahama lu akambo tshe.” Okambi waki Abarahama akelɛka Jehowa ɔnɛ “[Nzambi k]a khumemi Abarahama.” (Eta 24 Divɛsa 12, 27) Ndo ombeki Jakɔba mbutaka dia Abarahama akelamɛ ‘onto ɔlɔlɔ’ ndo “wakaweti vati: Ongenyi a [Nzambi].” (Jakoba 2:21-23) Ɔsɔku mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la Yɔfɛsu. Diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ diaki lam’asa Jehowa nde la Yɔsɛfu mɛnamaka l’Etatelu tshapita 39. (Eta 39 Divɛsa 2, 3, 21, 23) Ndo nto, lo kɛnɛ kendana la Yɔsɛfu, ombeki Stɛfano akate ate: “[Nzambi] aki la ndi.”—Etsha 7:9.
17. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma l’ɛnyɛlɔ kaki Lɔta, Abarahama, ndo Yɔsɛfu?
17 Anto wele Nzambi akawaɛnya ngandji ka shikaa wambotɔsɛdingola anɛ waki la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asawɔ la Jehowa Nzambi ndo wakakambe dia kotsha sangwelo dia Nzambi lo toho tɔmɔtshi. Vɔ wakahomana la wekamu wakiwɔ kokoka tondoya la wolo awɔ vamɛ. Aki dikambo dia wolo dia kokɛ lɔsɛnɔ laki Lɔta, tetemadja ɔlɔndji wa nkumbo k’Abarahama, ndo kokɛ Yɔsɛfu. Paka Jehowa mbakakoke kotsha ehomba w’apami asɔ wakokaka Nzambi wɔma, ndo nde akasale ngasɔ lo mbekɛ lonya lande l’ekimanyielo k’etsha wa ngandji ka shikaa. Naka sho nangaka mɛna woho watɛnya Nzambi ngandji kande ka shikaa, kete sho lawɔ pombaka monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asaso la nde ndo tetemala sala lolango lande.—Ezera 7:28; Osambu 18:50.
Ekambi waki Nzambi wekɔ la diɛsɛ
18. Kakɔna kɛnya avɛsa efula wa lo Bible lo kɛnɛ kendana la ngandji ka shikaa kaki Jehowa?
18 Ngandji ka shikaa kaki Jehowa ‘kambolola la nkɛtɛ,’ ndo sho ngɛnangɛnaka dionga sɔ diaki Nzambi efula! (Osambu 119:64) Sho kadimolaka l’otema ɔtɔi l’ɛtɛkɛta wa lokaloya waki omembi w’esambo w’ɔnɛ: “Dimi lambukumbula di’antu ntumbula [Jehowa], ne dia ngandji kandi ka shikaa, ndu ne dia elimu andi wa mamba le antu!” (Osambu 107:8, 15, 21, 31) Sho ngɛnangɛnaka lo woho woka Jehowa ekambi ande ngandji ka shikaa, oyadi l’onto ndo l’onto kana lo lemba. Lo dɔmbɛlɔ, omvutshi Danyɛlɛ akelɛ Jehowa ate ‘Nzambi ka mɛtɛ, kanga Woke ndo onto lahomba mbokama wɔma, latolamaka sheke yande ndo ngandji kande ka shikaa le wanɛ wolanga ndo wakitanyiya adjango ande.’ (Danyele 9:4) Nkumekanga Davidi akalɔmbɛ ate: “Utetemali mbuka wane watukeyaka ngandji ka shikaa.” (Osambu 36:10) Tekɔ mɛtɛ la lowando lo woho wɛnya Jehowa ekambi ande ngandji ka shikaa!—1 Khumi ya Dikanga 8:23; 1 Ekondo 17:13.
19. Wembola akɔna wayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
19 Lo mɛtɛ, sho tekɔ la diɛsɛ oko weso ekambi waki Jehowa! Lâdiko w’ɛlɔlɔ wakondjaso oma lo ngandji kaki Nzambi kakandɛnya anto tshɛ, sho kondjaka ɛtshɔkɔ wotshikitanyi oma lo ngandji ka shikaa, kana ngandji ka kɔlamelo ka Shɛso lele l’olongo. (Joani 3:16) Djekoleko lo tena dieso lo dihombo mbalekaso kondja ɛlɔlɔ oma lo dionga sɔ dia dimɛna efula diaki Jehowa. (Osambu 36:7) Ko ngande wakokaso mbokoya ngandji ka shikaa kaki Jehowa Nzambi? Onde sho tshɛ mɛnyaka dionga sɔ di’ohomba efula? Wembola ɛsɔ ndo wembola ekina wokakatanyi lawɔ mbayotɔsɛdingola lo sawo diayela.
Onde wɛ akohɔ?
• Naa yoho mɔtshi yakadimola Afundelo tshɛkɛta “ngandji ka shikaa”?
• Ngande wotshikitanyi ngandji ka shikaa la ngandji ndo la kɔlamelo?
• Lo toho takɔna takɛnya Jehowa ngandji kande ka shikaa otsha le Lɔta, Abarahama ndo Yɔsɛfu?
• Eshikikelo kakɔna kakoka monga laso oma lo woho wakɛnya Jehowa ngandji kande ka shikaa lo nshi yakete?
[Osato wa lo lɛkɛ 10]
Onde wɛ mbeyaka nganɛ wakɛnya Nzambi Lɔta ngandji kande ka shikaa?
[Esato wa lo lɛkɛ 12]
Oma lo ngandji kande ka shikaa, Jehowa akalɔmbɔla okambi waki Abarahama
[Esato wa lo lɛkɛ 13]
Jehowa akɛnya ngandji kande ka shikaa lo kokɛ Yɔsɛfu