Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka, nyɔlɔmbwamake la Ɔtɛkɛta wa Nzambi
‘Oyale la lomba ndo oyale la ewo.’—TUK. 4:5.
1, 2. a) Kakɔna kakakimanyiya ɔpɔstɔlɔ Paulo dia nde ntondoya lo ta diaki l’etei k’otema ande? b) Ngande wakokanyu nkondja lomba ndo ewo?
“LAM’ALANGAMI ntsha ololo, ku kolo keko le mi.” Onde nyu mbeyaka ɔnɛ lakate ɛtɛkɛta ɛsɔ? Aha la tâmu, aki ɔpɔstɔlɔ Paulo. Kânga mbakandokaka Jehowa ngandji, lo tena dimɔtshi Paulo akɛnaka dia aki tshondo ya ta dia nde nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Ngande wakandayaoke lo kɛnɛ kendana la ta diaki l’etei k’otema ande sɔ na? Nde akafunde ate: “Omenyi fono mbemi.” (Romo 7:21-24) Onde nyu ndjaokaka woho wakayaoke Paulo? Onde tena dimɔtshi, nyu mongaka la okakatanu dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ? Onde dui sɔ nyonyangiyaka oko wakadianyangiya Paulo? Naka ngasɔ, kete tanyɔkɔmɔke. Paulo akatondoya ekakatanu wakahomana la nde, ndo nyu lawɔ kokaka ntondoya.
2 Paulo akatondoya nɛ dia nde aketawɔ nɔmbwama la “aui w’ololo.” (2 Tim. 1:13, 14) Lo nsala ngasɔ, nde akakondja lomba ndo ewo kaki la nde ohomba dia ndɔshana la ekakatanu ndo mbɔsa tɛdikɔ t’ɛlɔlɔ. Jehowa Nzambi kokaka nyokimanyiya dia nkondja lomba ndo ewo. (Tuk. 4:5) Nde akatosha alako woleki tshɛ amɛna lo Ɔtɛkɛta ande, Bible. (Adia 2 Timote 3:16, 17.) Tɔsɛdingole woho wakokanyu nkondja wahɔ oma l’atɔndɔ wele lo Afundelo lo diɔtɔnganelo diasanyu la ambutshi anyu, l’okambelo anyu wa la falanga ndo etena konganyu nyamɛ.
Nyɔlɔmbwamake la Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo nkumbo
3, 4. Lande na kakokanyu monga la okakatanu dia nkitanyiya ɛlɛmbɛ w’ambutshi anyu, ndo lande na kanyodjɛ ambutshi anyu ɛlɛmbɛ?
3 Onde nyu mongaka la okakatanu dia nkitanyiya ɛlɛmbɛ w’ambutshi anyu? Lande na kakokanyu monga la okakatanu ɔsɔ? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, ondo nyu kombolaka monga la yema ya lotshungɔ. Onto tshɛ kombolaka monga la yema ya lotshungɔ. Ɔsɔ ekɔ dui dimɔtshi diɛnya dia nyayanga nkoma epalanga. Koko etena kâkanyadjashi lale ambutshi anyu, nyu pombaka mbâkitanyiya.—Ef. 6:1-3.
4 Mbeya lande na kanyodjɛ ambutshi anyu ɛlɛmbɛ ndo kanyɔlɔmbawɔ dia nsala akambo amɔtshi kokaka nyokimanyiya dia mbâkitanyiya. Lo mɛtɛ, nyu koka ndjaoka tena dimɔ oko wakayaoke Briellea lele l’ɛnɔnyi 18 lakate di’ambutshi ande ate: “Vɔ wambohɛ tshɛ woho wonga ana wa lo lɔlɔnga lami. Vɔ hawolange dimi mbisha kanyi yami, nsala ɛsɔnwɛlɔ kana monga opalanga.” L’ɛnyɛlɔ kaki Brielle, nyu koka ndjaoka di’ambutshi anyu hawonyosha lotshungɔ l’efula lafɔnyanyu dia nyu pombaka monga la lɔ. Koko ambutshi anyu wekɔ lo nyodjɛ ɛlɛmbɛ, ntondotondo nɛ dia vɔ ndjakiyanyaka dikambo dianyu. Ndo nto, ambutshi w’Akristo mbeyaka dia wayoyokoya la Jehowa lo dikambo dianyu.—1 Tim. 5:8.
5. Wahɔ akɔna wakokanyu nkondja lo nkitanyiya ambutshi anyu?
5 Lo mɛtɛ, nkitanyiya ɛlɛmbɛ w’ambutshi anyu ekɔ oko mfuta dibasa diokolaminyu le onto ɔmɔtshi. Naka nyu futaka abasa dimɛna, kete nde ayoleka monga suke dia nyoshaka abasa. Woho akɔ wâmɛ mbele, nyekɔ la ɔkɛndɛ wa nɛmiya ndo wa nkitanyiya ambutshi anyu. (Adia Tukedi 1:8.) Naka nyayoleka monga la okitanyiya, kete ondo ambutshi anyu wayoleka nyosha lotshungɔ l’efula. (Luka 16:10) Lo mɛtɛ, naka nyu tetemalaka mɔnyɔla ɛlɛmbɛ awɔ, kete tanyambake di’ambutshi anyu nkitshakitsha lotshungɔ lele la nyu kana ntona dia nyosha kânga yema ya lotshungɔ tshitshɛ.
6. Ngande wakoka ambutshi nkimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka dia vɔ monga la okitanyiya?
6 Yoho mɔtshi yakoka ambutshi nkimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka dia nkitanyiya ɛlɛmbɛ awɔ ele lo mbasha ɛnyɛlɔ. Woho wetawɔwɔ la lolango lawɔ dia nkitanyiya kɛnɛ kalɔmba Jehowa pombaka mɛnya dia ɛlɛmbɛ waki Nzambi kema wotsho. Dui sɔ diayoleka nkimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka dia vɔ nshihodia di’ɛlɛmbɛ w’ambutshi awɔ kema wotsho. (1 Joa. 5:3) Ndo nto, Bible shilaka waaso efula wakasha Jehowa ekambi ande diaaso dia vɔ mbisha tokanyi tawɔ lo awui amɔtshi. (Etat. 18:22-32; 1 Khum. 22:19-22) Onde ekɔ tena dimɔtshi diakoka ambutshi mbisha anawɔ diaaso dia vɔ mbisha kanyi lo awui amɔtshi?
7, 8. a) Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka ɛmɔtshi ndɔshanaka la okakatanu akɔna? b) Kakɔna kakoka nyokimanyiya dia nyu nkondja wahɔ oma l’ohokwelo?
7 Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka mbeyaka mbɔsa kɛnɛ kawatɛ ambutshi awɔ oko wekɔ lo mbaɔnyɔla tshanana. Tena dimɔtshi, nyu koka ndjaoka oko wakayaoke ɔlɔngɔlɔngɔ welɛwɔ Craig lakate ate: “Mama ekɔ oko pulushi kayanga dia munda onto la dindja, mbuta ate mbala tshɛ nde nyangaka dia tanami la dindja dimɔtshi.”
8 Tena efula, engwelo kana ohokwelo mbɔsamaka oko dui dia kɔlɔ. Bible mɛnyaka di’anto mongaka la okakatanu dia mbetawɔ ohokwelo kânga etena keya onto ɔkɔkɔ wolongodinde ohokwelo akɔ. (Heb. 12:11) Kakɔna kakoka nyokimanyiya dia nkondja wahɔ l’ohokwelo walongolanyu? Dui dimɔtshi di’ohomba diahombanyu mbeya ele, ngandji kanyoka ambutshi anyu mbâtshutshuya dia vɔ nyolaka. (Tuk. 3:12) Vɔ nangaka nyokokɛ diaha nyu monga la mbekelo ya kɔlɔ ndo nyokimanyiya dia nyu monga la mbekelo y’ɛlɔlɔ. Ondo ambutshi anyu mɛnaka dia naka vɔ hawonyongodi, kete ekɔ oko vɔ nyohetshaka. (Adia Tukedi 13:24.) Ndo nto, nyeye dia ndoko onto lakoka mbeka dia mbeya dui ko handjisha. Ɔnkɔnɛ, etena kanyongolawɔ, nyokondja wetshelo oma lo wongwelo akɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ekundjelu ka [lo]mba ndeka ka fesa ololo, ndu waho a[l]o ndeka wa paunyi ka lutshula.”—Tuk. 3:13, 14.
9. Lo dihole dia vɔ ntetemala mfɔnya dia wekɔ lo mbasalɛ akambo la wɛngiya tshɛ, kakɔna kakoka ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka nsala?
9 Koko ambutshi salaka munga. (Jak. 3:2) Etena kanyohokolawɔ, mbala mɔtshi vɔ kokaka nyotondjɛ ɛtɛkɛta ɛmɔtshi aha la nkana yimba. (Tuk. 12:18) Kakɔna kakoka ntshutshuya ambutshi anyu dia vɔ nyosalɛ akambo lo yoho shɔ? Vɔ mbeyaka monga la yɛnyi kana mbɔsa munga yasalanyu oko dui diɛnya dia hawonyodisha dimɛna. Lo dihole dia nyu ntetemala mfɔnya dia wekɔ lo nyosalɛ akambo la wɛngiya tshɛ, lande na kahanyɛnya lowando lanyu lo nsaki ka l’otema ɔtɔi kele la wɔ ka nyokimanyiya? Dikoka dia mbetawɔ ohokwelo diayonyokimanyiya etena kayonyokoma epalanga.
10. Ngande wakokanyu ndeka monga l’akoka wa mbetawɔ ɛlɛmbɛ ndo engwelo k’ambutshi anyu?
10 Onde nyu nangaka monga l’akoka wa mbetawɔ ndo nkondja wahɔ oma lo ɛlɛmbɛ ndo oma lo engwelo k’ambutshi anyu? Naka ngasɔ, kete nyolowanya yoho yasawolanyu la ambutshi anyu. Ngande wakokanyu nsala dui sɔ? Dui dia ntondo ele mpokamɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Nyonge suke dia mpokamɛ, ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta ndo tanyokake kɛlɛ esadi.’ (Jak. 1:19) Lo dihole dia nyangaka dia ndjaswɛ, nyosale la wolo dia mbahemɛ kɛlɛ kanyu ndo nyohokame kɛnɛ kalanga ambutshi anyu nyotɛ. Nyodje yimba lo kɛnɛ kanyotɛwɔ, koko aha lo woho wanyotɛwɔ awui akɔ. Oma lâsɔ, nyetawɔ munga yanyu la dilɛmiyɛlɔ tshɛ. Naka nyu nsala ngasɔ, kete nyayowashikikɛ dia nyakoki kɛnɛ kakawanyote. Ko akokanyu nsala naka nyu nangaka nembetshiya ambutshi anyu bonde kakanyatshi kana kakanyasadi dui kapanda? Mbala efula, ekɔ dui dia lomba ‘nama enyɔ anyu’ polo ndo nyambokotsha kɛnɛ kalanga ambutshi anyu. (Tuk. 10:19) Naka ambutshi anyu wambɛna dia nyakâhokame, kete vɔ wayoleka monga suke dia nyohokamɛ. Nsala awui lo yoho ya dimɛna shɔ mɛnyaka dia nyu nɔmbwamaka la Ɔtɛkɛta wa Nzambi.
Nyɔlɔmbwamake la Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo okambelo anyu wa la falanga
11, 12. a) Lo kɛnɛ kendana la falanga, kakɔna katokeketsha Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia sho nsala ndo lande na? b) Ngande wakoka ambutshi anyu nyokimanyiya dia nyu nkamba la falanga yanyu dimɛna?
11 Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Falanga mbishaka ekokelo.’ Koko divɛsa diakɔ diamɛ mɛnyaka dia lomba ndeka falanga nɛmɔ. (Und. 7:12) Ɔtɛkɛta wa Nzambi tokeketshaka dia monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo dia falanga, koko aha ndjilanga. Lande na kahanyahombe nanga falanga? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Lokuwa la mpɛmɔ lekɔ ehomɔ k’ohomba efula lo anya wa okatshi wa manamana. Koko lokuwa lakɔ lâmɛ lekɔ wâle efula le onto lele bu la yambalo y’efula. Naka onto nkamba la falanga dimɛna, kete ndo yɔ kokaka monga ehomɔ k’ohomba efula. Koko, wanɛ ‘wamboyashikikɛ dia ngɔna’ ndjoshishaka mbala efula lɔngɛnyi lele lam’asawɔ l’anto akina, l’ase nkumbo ndo la Nzambi. Etombelo wele la dui sɔ ele, vɔ ndjatshatshaka “la nyangu ya wulu efula.”—Adia 1 Timote 6:9, 10.
12 Ngande wakokanyu nkamba la falanga lo yoho ya dimɛna? Lande na kahanyayange alako le ambutshi anyu dia mbeya woho wa nkamba la falanga? Sɔlɔmɔna akafunde ate: ‘Kanga lomba ayohokamɛ ndo ayokondja wetshelo efula ndo onto lele la yimba ekɔ onto latokondjaka ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika.’ (Tuk. 1:5) Osekaseka ɔmɔtshi welɛwɔ Anna akayange ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika oma le ambutshi ande. Nde mbutaka ate: “Papa akambetsha woho wa nkamba la falanga ndo nde akamɛnya ohomba wa ndjakongɛ dimɛna dia mbeya nkamba la falanga ya lo nkumbo.” Nyango aki Anna nde lawɔ akawetsha wetshelo w’ohomba. Anna mbutaka ɔnɛ: “Mama akamɛnya ohomba wa mbɛdikaka eshinga la ntondo ka nsomba ɛngɔ.” Wahɔ akɔna wakakondja Anna oma l’alako asɔ? Nde kadimolaka ate: “Ɛlɔ kɛnɛ, laya l’akoka wa nkamba dimɛna la falanga yami hita. Dimi mbidjaka yimba lo adepasɛ wasalami, ɔnkɔnɛ, lekɔ la lotshungɔ ndo la wɔladi wa lo yimba waya lo mbewɔ abasa w’anyanya.”
13. Ngande wakokanyu ndjahokola lo kɛnɛ kendana l’osalelo w’adepasɛ?
13 Nyu mbeyaka ndjokama abasa kaa mpo, naka nyu sombaka diangɔ osombasomba kana salaka adepasɛ paka dia mambiya angɛnyi anyu. Kakɔna kakoka nyokimanyiya dia nyu mbewɔ tolonga tɔsɔ? Lo kɛnɛ kendana l’osalelo w’adepasɛ, nyu pombaka mbeka dia ndjahokola. Kɛsɔ mbakasale Ellena leke kodikotshaka ɛnɔnyi 20 l’ɛmɔtshi. Nde mbutaka ate: “Etena katombami l’angɛnyi ami, dimi takongɛki ndo tashikikɛki yɛdikɔ ya falanga yayomokamba la yɔ. Ndo nto, dimi mɛnaka ɔlɔlɔ ntshɔ tosomba diangɔ paka l’angɛnyi ami wakamba dimɛna la falanga yawɔ ndo wayokeketsha dia mbɛdika eshinga la ntondo ka nsomba ɛngɔ kɛmɔtshi, koko aha nsomba ɛngɔ mbala ka ntondo kakiɛnami.”
14. Lande na kahombanyu ndjalama oma lo “lukesu l’ekundji”?
14 Nyanga ndo nkamba la falanga ekɔ dui dimɔtshi di’ohomba dia lo lɔsɛnɔ. Koko, Yeso akate dia ‘wanɛ weya ehomba awɔ wa lo nyuma’ mongaka la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. (Mat. 5:3) Nde akɛnya dia akambo wele oko “lukesu l’ekundji” koka nkitshakitsha nsaki kele l’onto l’akambo wa lo nyuma. (Mako 4:19) Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba nyu nɔmbwamaka nshi tshɛ la Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo monga la kanyi yele la wɛdimo lo dikambo dia falanga.
Nyɔlɔmbwamake la Ɔtɛkɛta wa Nzambi etena kenyu nyamɛ
15. Etena kakɔna kaleka kɔlamelo yanyu le Nzambi mbɔtɔ l’ohemba?
15 Etena kakɔna kafɔnyanyu kakoka kɔlamelo yanyu le Nzambi ndeka mbɔtɔ l’ohemba, onde etena kenyu nyu l’anto akina kana kenyu nyamɛ? Ondo etena kenyu la kalasa kana l’olimu mbalekanyu mamɛ lonyuma lanyu. Nyu mbidjaka yimba lo awui wakoka mbidja lonyuma lanyu lo wâle. Etena kakɔkɔlanyu alemba ndo kahanyaleke mambalɛ lo nyuma mbalekanyu monga lo wâle wa nsekola ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ.
16. Lande na kahombanyu monga la nsaki ka nkitanyiya Jehowa kânga etena kenyu nyamɛ?
16 Lande na kahombanyu monga la nsaki ka nkitanyiya Jehowa kânga etena kenyu nyamɛ? Nyohɔke dia nyu kokaka nyangiya Jehowa kana mbɔngɛnyangɛnya. (Etat. 6:5, 6; Tuk. 27:11) Ditshelo dianyu diekɔ la shɛngiya le Jehowa nɛ dia nde “atunyukanelaka.” (1 Pet. 5:7) Nde nangaka dia nyu mbohokamɛ nɛ dia dikambo sɔ kokaka monga la wahɔ le nyu. (Is. 48:17, 18) Etena kakɔnyɔlaka ekambi waki Jehowa ɛmɔtshi wa l’Isariyɛlɛ w’edjedja alako ande, dui sɔ diakonyangiyaka. (Osam. 78:40, 41) Lo wedi okina, Jehowa akokaka ɔprɔfɛta Danyɛlɛ ngandji k’efula, diakɔ diakawelɛ ondjelo ɔmɔtshi ɔnɛ: “Untu lalangema efula.” (Dan. 10:11) Lande na? Nɛ dia Danyɛlɛ akatshikala la kɔlamelo le Nzambi aha paka etena kakinde kâmɛ l’anto akina, koko kânga etena kakinde ndamɛ.—Adia Danyele 6:10.
17. Ambola akɔna wakokanyu ndjaoka etena kasɔnanyu tɔkɛnyɔ ta nkɛnya?
17 Dia ntshikala la kɔlamelo le Nzambi etena kenyu nyamɛ, nyu pombaka nkamba la ‘akoka anyu w’ekanelo ka yimba dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ’ ndo mbekiya akoka akɔ ‘lo nkamba la wɔ’ dia nsala kɛnɛ keyanyu dia kekɔ ɔlɔlɔ. (Heb. 5:14) Ɛnyɛlɔ, etena kasɔnanyu mishiki wa mpokamɛ, filmɛ ya menda kana sitɛ y’Ɛtɛrnɛtɛ ya ndihola, ambola wayela anɛ wayonyokimanyiya dia nsɔna kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo mbewɔ kɛnɛ kele kɔlɔ. Nyoyambole ɔnɛ: “Onde awui anɛ wayokeketsha dia monga la kɛtshi ko kana wayɔsɛngiya dia ngɛnangɛna la ‘asui wele la onto okina’?” (Tuk. 17:5) “Onde awui akɔ wayokimanyiya dia ‘nanga kɛnɛ kele ɔlɔlɔ’ kana wayoshimba diaha ‘mpetsha kɛnɛ kele kɔlɔ’?” (Am. 5:15) Kɛnɛ kasalanyu etena kenyu nyamɛ mɛnyaka awui akɔna mɛtɛ wɔsanyu la nɛmɔ.—Luka 6:45.
18. Kakɔna kahombanyu nsala naka nyakasale dui dimɔtshi dia kɔlɔ lo woshɛshɛ ndo lande na?
18 Kakɔna kahombanyu nsala naka nyakasale lo woshɛshɛ dui dimɔtshi dieyanyu dia diekɔ kɔlɔ? Nyohɔ dia “one latusheka kolo yandi, hatongonaka. Keli one latushulaka ndu latosekaka kolo yandi, ayukama ketshi.” (Tuk. 28:13) Ayonga mɛtɛ dui di’enginya dia nyu ntetemala lo mboka ka kɔlɔ ndo ‘nyangiya nyuma k’ekila kaki Nzambi’! (Ef. 4:30) Nyu pombaka mɛtɛ mbishola kɔlɔ kosadinyu la ntondo ka Nzambi ndo k’ambutshi anyu. Lo dikambo sɔ, “dikumanyi dia [l’etshumanelo]” kokaka nyosha ekimanyielo k’efula. Ombeki Jakɔba akate ate: “Vo w[a]lombele [otshi wa kɔlɔ], wûkiti iso lu lukumbu la Khumadiondjo. Dombelo dia mbetawo diayushimbela kanga hemo, ku Khumadiondjo ayuwulula. Naka ndi akatshi kolo, kolo yandi yayudimanyema.” (Jak. 5:14, 15) Lo mɛtɛ, dui sɔ koka mbisha onto yema ya lonyangu ndo monga la etombelo ɛmɔtshi wa kɔlɔ le nde. Koko naka nyu monga la dihonga dia nyanga ekimanyielo, kete nyu kokaka ndjakokɛ oma lo etombelo ekina wa kɔlɔ ndo nyayokondja ekeketshelo kaya oma lo monga la nkum’otema ka pudipudi.—Osam. 32:1-5.
Nyɔngɛnyangɛnyake otema wa Jehowa
19, 20. Kakɔna kanyokombolɛ Jehowa ndo ahombanyu nsala?
19 Jehowa ekɔ ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,’ ndo nde kombolaka dia nyu lawɔ monga la ɔngɛnɔngɛnɔ. (1 Tim. 1:11) Nde ndjashaka efula le nyu. Oyadi anto akina hawɛnyi welo wadjanyu dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, nde ekɔ lo mɛna. Ndoko dui diashama lo washo waki Jehowa. Nde hanyɔsɛdingola dia nyonda la dikɔmɔ, koko dia nsukɛ welo wadjanyu dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Nzambi “atukaka ashu andi lu kete tshe, dia nsukela waku weli la etema tshe le ndi.”—2 Ek. 16:9.
20 Ɔnkɔnɛ, nyetawɔ dia nɔmbwamaka la Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo nyokambake l’alako wa lɔkɔ. Lo nsala ngasɔ, nyayokondja lomba ndo ewo kenyu la tɔ ohomba dia ntondoya ekakatanu wa wolo ndo dia nsala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna lo lɔsɛnɔ. Nyayɔngɛnyangɛnya aha tsho ambutshi anyu la Jehowa, koko nyayonga ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ lo lɔsɛnɔ.
[nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Nkombo yakatshikitanyema.
Ngande wayoyokadimola?
• Kakɔna kakoka ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka nsala dia mbetawɔ ndo nkondja wahɔ oma lo ɛlɛmbɛ ndo engwelo k’ambutshi awɔ?
• Lande na ekɔ ohomba monga la kanyi yele la wɛdimo lo dikambo dia falanga?
• Ngande wakokanyu ntshikala la kɔlamelo le Jehowa kânga etena kenyu nyamɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 6]
Onde nyayotshikala la kɔlamelo le Nzambi etena kenyu nyamɛ?