BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w13 2/15 lk. 3-7
  • Sango diaso dia lo nyuma

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Sango diaso dia lo nyuma
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • TƆSHI SANGO DIASO DIA LO NYUMA LA NƐMƆ
  • JEHOWA AKALAME ƆTƐKƐTA ANDE
  • JEHOWA AKALAME LOKOMBO LANDE
  • JEHOWA AKALAME AKAMBO WA MƐTƐ
  • JEHOWA KOMBETAWƆ DIA SATANA NSHISHA AKAMBO WA MƐTƐ
  • Jehowa ekɔ lo nkidia lokombo lande
    Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo mbolɛ
  • Tɔlɛmiya lokombo la woke la Jehowa
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Sango diaso di’oshinga wolo—alembetshiyadiɔ le yɛ?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2000
  • A4 Lokombo laki Nzambi lo Afundelo wa lo Hɛbɛru
    Bible—Ekadimwelo k’andja w’oyoyo
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
w13 2/15 lk. 3-7

Sango diaso dia lo nyuma

“Oso eli sangu di’ekambi wa [Jehowa].”​—IS. 54:17.

NGANDE WAYOYOKADIMOLA?

  • Kakɔna kakasale Nzambi dia nde nama Ɔtɛkɛta ande?

  • Ngande wakalame Jehowa lokombo lande di’ekambi ande kambaka la lɔ?

  • Lembetshiya woho wakalame Nzambi akambo wa mɛtɛ kaanga mbakalɔsha Satana wolo dia mbashisha.

1. Kakɔna kakalame Jehowa la ngandji tshɛ dikambo di’anto?

JEHOWA “NZAMBI kasɛna ndo ka pondjo” akalame Bible, Ɔtɛkɛta ande dikambo di’anto. Diakɔ diata Bible ɔnɛ: “Ɔtɛkɛta wa Jehowa totshikalaka pondjo.” (1 Pet. 1:23-25) Sho mɛtɛ pombaka monga la lowando le Jehowa lo woho wakandalame Bible, Ɔtɛkɛta ande la ngandji tshɛ dikambo diaso.

2. Kakɔna kakalame Nzambi lo Ɔtɛkɛta ande dikambo di’anto?

2 Lo Ɔtɛkɛta ande Bible, Nzambi akalame lokombo lande la shikaa lakandayasha ndamɛ l’oyango wa sho lieya. Ɛnyɛlɔ, Afundelo nimolaka lokombo ‘Jehowa Nzambi’ lo “okondo w’etungelu k’ulungu la kete.” (Etat. 2:4) Lokombo laki Nzambi lakafundamaka mbala efula lo pase di’ave lo yoho ya dihindo ndo Ɛlɛmbɛ dikumi wakatanemaka lɔkɔ. Ɛnyɛlɔ, ɔlɛmbɛ wa ntondo wakatanemaka lɔkɔ tatɛka l’ɛtɛkɛta w’ɔnɛ: “Dimi keli [Jehowa, Nzambi] aye.” (Etum. 20:1-17) Lokombo laki Nzambi lakalamema nɛ dia Nkumadiɔndjɔ Jehowa akakokɛ Ɔtɛkɛta ande ndo lokombo lande oma lo welo tshɛ wakadje Satana dia mbashisha.​—Osam. 73:28.

3. Kaanga mbambofulanɛ kashi y’ase ɛtɛmwɛlɔ, kakɔna kakatolamɛ Nzambi?

3 Jehowa akalame nto akambo wa mɛtɛ lo Ɔtɛkɛta ande. Kaanga mbambofulanɛ kashi y’ase ɛtɛmwɛlɔ l’andja w’otondo, tekɔ la lowando l’efula le Nzambi lo woho wakandatongamulɛ osase wa lo nyuma ndo wakandatosha akambo wa mɛtɛ! (Adia Osambu 43:3, 4.) Kaanga mbele anto efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ lo wodjima wa lo nyuma, sho tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkɛndakɛnda l’osase wa lo nyuma wakatosha Nzambi.​—1 Jni. 1:6, 7.

TƆSHI SANGO DIASO DIA LO NYUMA LA NƐMƆ

4, 5. Naa diɛsɛ dia laande diakatalongola oma ko 1931?

4 Oko weso Akristo, sho pombaka mbɔsa sango diaso dia lo nyuma la nɛmɔ di’efula. Lo ndjela diksiɔnɛrɛ dimɔtshi (Collins Cobuild English Dictionary), sango kɛdikɛdi “losha lɔmɔtshi, mbekelo ndo waonga wasambiyama oma le lɔlɔnga lɔmɔtshi otsha le lokina ndo vɔ tshikalaka l’edja k’ɛnɔnyi efula.” Sango diaso dia lo nyuma mendanaka ndo la ewo k’oshika k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo eokelo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ wendana la nde ndo l’asangwelo ande. Dui sɔ mendanaka ndo la diɛsɛ dimɔtshi dia laande.

Taki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia nkondja lokombo la Ɛmɛnyi wa Jehowa lo losanganya la woke lakasalema lo 1931

5 Diɛsɛ sɔ diakonge tshondo ya sango etena kakasalema losanganya laso la Columbus, Ohio, lo wodja w’États-Unis lo 1931. Alɛta wa lokanga anɛ: “JW” waki laadiko di’ekongelo ka losanganya lɔsɔ. Kadiyɛso kɛmɔtshi akate ate: “Anto wakatatɛ ndjambola dia mbeya kɛnɛ kalembetshiya alɛta ‘JW’ wakafundama lo Angɛlɛ. Amɔtshi wakate dia vɔ nembetshiyaka ɔnɛ nkonga kana nsungukala, ndo akina ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa.” Takelamɛka ntondo Ambeki wa Bible, koko Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’esambele 26, 1931, yɛdikɔ yakɔsama dia sho ntatɛ mbelamɛ ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa. Aki mɛtɛ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia nongola lokombo la l’Afundelo lɔsɔ. (Adia Isaya 43:12.) Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbutaka ate: “Hambohɛki pondjo ekoko ndo nsaka y’ɔngɛnɔngɛnɔ yakadama lo losanganya lɔsɔ.” Kaanga mbele ndoko onto la l’andja ɔnɛ lalanga lokombo lɔsɔ, Nzambi ambotɔtshɔkɔla dia sho monga la lokombo la laande lɔsɔ l’edja k’ɛnɔnyi ndekana 80 w’etondo. Ande diɛsɛ dia laande dia monga Ɛmɛnyi wa Jehowa lee!

6. Sango diaso dia lo nyuma mendanaka nto l’akambo akɔna wa mɛtɛ?

6 Etenyi kɛmɔtshi ka sango diaso dia lo nyuma mendanaka nto la akambo wa mɛtɛ ndo w’ohomba wele lo Bible wendana l’ɛkɔndɔ w’ekambi waki Jehowa wa lo nshi y’edjedja. Tɔtɛkɛtɛ yema dikambo dia Abrahama, Izaka ndo Jakɔbɔ. Apami asɔ kaamɛ la nkumbo yawɔ wakakɛtshanyaka mbala la mbala dia mbeya woho wa ngɛnyangɛnya Jehowa. Diakɔ diele, kema dui dia diambo lo woho wakatone Yɔsɛfu dia nsala awui wa mindo wa dieyanelo diaha nde “ntshela [Nzambi] kolo.” (Etat. 39:7-9) Mbekelo efula y’Akristo djɔ lawɔ yakasambiyama oma l’ɛtɛkɛta kana oma l’ɛnyɛlɔ. L’atei wa mbekelo shɔ mbaki ndo Dambo dia dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ diakatɛ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ Akristo dia vɔ salaka. (1 Kɔr. 11:2, 23) Ɛlɔ kɛnɛ, akambo efula watokimanyiya dia ntɛmɔla Nzambi “lo nyuma ndo lo mɛtɛ” tanemaka l’Ɔtɛkɛta ande Bible. (Adia Joani 4:23, 24.) Eelo mɛtɛ, Bible kakafundama lo dikambo di’anto tshɛ, koko sho ekambi wa Jehowa mbaleka kiɔsa la nɛmɔ.

7. Sango diaso dia lo nyuma mendanaka ndo la daka diakɔna diananda otema?

7 Lo wedi ɔmɔtshi, sango diaso dia lo nyuma mendanaka nto la nyemba nyemba y’ekanda watondjama ndo dui sɔ mɛnyaka dia ‘Jehowa ekɔ lo wedi aso.’ (Osam. 118:7) Kɛsɔ tokimanyiyaka dia sho ndjaoka l’ekokelo kaanga etena kahɛnyahɛnyamaso. Kɛnɛ kaleka munanda etema aso lo dikambo dia sango diaso dia lo nyuma ele, daka dia lo Bible diata ɔnɛ: “Ehumo tshe kambutshulama dia ndo la ye huluwana. Lulimi tshe layukutungela dikambo l’elumbwelu, we ayuludja mananu. Oso eli sangu di’ekambi wa [Jehowa]. Oso eli eyindjamelu kawo uma le mi, mbata [Jehowa].” (Is. 54:17) Ndoko kaanga ɛngɔ ɔtɔi ka l’andja ɔnɛ waki Satana kakoka tosalɛ kɔlɔ lo yoho ya pondjo pondjo.

8. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ ndo diayela?

8 Satana akahembe dia ndanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi, minya lokombo Jehowa ndo nshisha akambo wa mɛtɛ. Koko welo ande tshɛ wakɔtɔ l’ashi nɛ dia Jehowa hetawɔki pondjo dia dui dia ngasɔ salema. Lo sawo nɛ ndo diayela, tayɛna 1) woho wakalame Nzambi Ɔtɛkɛta ande; 2) woho wakalame Jehowa lokombo lande; ndo 3) woho wele Shɛso lele l’olongo Kiɔkɔ ndo Olami w’akambo wa mɛtɛ wele la so.

JEHOWA AKALAME ƆTƐKƐTA ANDE

9-11. Naa bɛnyɛlɔ diɛnya di’anto efula wakayange dia nshisha Bible?

9 Jehowa akalame Ɔtɛkɛta ande oma lo welo tshɛ wakadje atunyi ande dia mboshisha. Dibuku dimɔtshi (Catholic Encyclopedia) mbutaka ɔnɛ: “Lo 1229, ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ wa la Toulouse wakashimbe anto diaha vɔ nkamba la Bible [ya l’ɛtɛkɛta wakalekaka anto mbeya] l’ɔtɛ wakawalɔshanaka la djui mɔtshi y’ase ɔtɛmwɛlɔ yakawelɛka Albigeois. . . . Wakadje didjango diakɔ diaamɛ lo losanganya lakalɔmbwama lo 1234 oma le James la Tarragona, l’Espagne. . . . Lo 1559, ase Rɔma wakekɛ lonya mbala ka ntondo etena kakashimbe ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ Paul IV dia ntondja Bible l’ɔtɛkɛta waleka anto mbeya aha la nongola lotshungɔ oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ.”

10 Koko kaanga mbakadjama welo efula dia nshisha Bible, tɔ kakalamema. Oya l’ɔnɔnyi 1382, John Wycliffe nde l’asekande amɔtshi wakatondja Bible ka ntondo kakakadimɔma lo Angɛlɛ. Yɔnɛ William Tyndale, laki ndo nde lawɔ okadimudi wa Bible akadiakema lo 1536. La ntondo ka nde mvɔ, nde akaawana la dui dia wolo ate: “Nkumadiɔndjɔ le, odihole washo w’ɛlɔhɛ wa lo wodja w’Angleterre.” Oma laasɔ, wakohanɛ ko wakotshumbe.

11 Kaanga mbaki ɛlɔshamelo ɛsɔ tshɛ wolo, Bible koshishɔ. Ɛnyɛlɔ, lo 1535, yɔnɛ Miles Coverdale akatondja ekadimwelo kɛmɔtshi ka Bible lo Angɛlɛ. Coverdale akakambe la ekadimwelo ka “Daka di’oyoyo” ndo etenyi kɛmɔtshi ka lo “Daka di’edjedja,” k’oma lo Etatelu polo lo Ekondo kakatafundji yɔnɛ Tyndale. Nde akakadimola tenyi dikina dia Bible oma lo Latin, ndo dikina oma lo Bible kaki yɔnɛ Martin Luther lo Allemand. Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula ngɛnangɛnaka Bible ka Ekadimwelo k’andja w’oyoyo lo woho wokɛmatɔ hwe, wetɔ mɛtɛ ndo wetɔ wɔdu nkamba la tɔ l’esambishelo. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula dia mbeya ɔnɛ oyadi onto kana Satana ndamɛ, ndoko lele l’akoka wa nshisha Ɔtɛkɛta wa Jehowa.

JEHOWA AKALAME LOKOMBO LANDE

Tyndale nde l’apami akina wakadiakema l’ɔtɛ w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi

12. Kakɔna kakasale Bible ka Ekadimwelo k’andja w’oyoyo lo kɛnɛ kendana l’olamelo wa lokombo laki Nzambi?

12 Jehowa Nzambi akasale dia lokombo lande ntshikala lo Ɔtɛkɛta ande Bible. Bible ka Ekadimwelo k’andja w’oyoyo kekɔ ohomba efula lo dikambo sɔ. Kɔmite k’akadimudi wa Bible kakɔ wakafunde lo mbɔtwɛlɔ katɔ ɔnɛ: “Ekadimwelo ka Bible kɛnɛ kamboyokaloya lokombo l’ekila laki Nzambi lo ahole alɔ tshɛ. Tɔ kakakadimɔma l’ɛtɛkɛta wokɛma hwe ndo lokombo ‘Jehowa’ lakatanema mbala 6 973 lo Afundelo w’ase Hɛbɛru ndo mbala 237 lo Afundelo w’ase Grɛkɛ.” Bible ka Ekadimwelo k’andja w’oyoyo, oyadi otondo kana ɛtshi, kaya kakianɛ l’ɛtɛkɛta 116 ndo ndekana kɔpi 178 545 862 yambotondjama.

13. Lande na kataso ɔnɛ anto wokeyaka lokombo laki Nzambi ntatɛ oma k’etongelo k’andja?

13 Anto wokeyaka lokombo laki Nzambi oma k’etatelo k’etongelo k’andja. Ɛnyɛlɔ, Adama nde l’Eva wakalieyaka ndo vɔ wakeyaka lielɛ. Etena kakɔnyɔla Hama she l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola, Nɔa akate ate: “[Jehowa, Nzambi] a Sheme, atumbwami. [Ɔna Hama k’ose] Kanana ayali [ɔhɔmbɔ] a Sheme.” (Etat. 4:1; 9:26) Nzambi ndamɛ akate ate: “Dimi keli [Jehowa]. Oso keli lukumbu lami. Dimi halakimo lutumbu lami le ukina.” Nde akate nto ate: “Dimi keli [Jehowa], nduku ukina, ee, nduku [Nzambi] ukina weko.” (Is. 42:8; 45:5) Jehowa akasɛnɛ wolo dia nkokɛ lokombo lande ndo dia lɔ mbeyama le anto tshɛ wa la nkɛtɛ. Ande diɛsɛ diele la so dia nkamba la lokombo Jehowa ndo mbelamɛ Ɛmɛnyi ande lee! Aha la taamu, tekɔ lo mbuta la dui dia wolo ɔnɛ: “Tayuhaneka ekuhu ka koi lu lukumbu la [Nzambi] asu!”​—Osam. 20:5.

14. Laadiko dia lokombo laki Nzambi tanema lo Bible, lende akalatanema nto?

14 Lokombo laki Nzambi halotanema tsho paka lo Bible. Tende kɛnɛ kakashɔma lo Dive dimɔsthi di’ase Mɔaba diakatanemaka la Dhiban (Dibon) mangana kilɔmɛtrɛ 21 lo ɛstɛ ka ndjale ka Lɛhɔ. Lo dive sɔ, wakatane ɔkɔndɔ wakatɛkɛtaka dikambo dia Omri nkumekanga k’Isariyɛlɛ ndo ɔkɔndɔ wendana la woho wakalɔsha Mesha nkumekanga ka Mɔaba wodja w’Isariyɛlɛ. (1 Khum. 16:28; 2 Khum. 1:1; 3:4, 5) Koko Dive di’ase Mɔaba sɔ diekɔ la losango la dimɛna nɛ dia lokombo la Nzambi lakafundama lo alɛta anɛi wa lo Hɛbɛru lɔkɔ. Alɛta anɛi wa lokombo laki Nzambi asɔ wakashɔma nto lo tɛtshi t’ave ta l’Isariyɛlɛ taki la alɛta wa Lakish.

15. Ekadimwelo ka la Septante kɛdikɛdi na, ndo ngande wakawayokikondja?

15 Lo nshi y’edjedja, akadimudi wa Bible wakakimanyiya dia lokombo laki Nzambi namema. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ wa vɔ tɔlama lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna lo 607 T.N.D. ndo ndjotshungɔma lo 537 T.N.D., ase Juda efula kokalola nto la Juda ndo l’Isariyɛlɛ. Koko lo ntambe ka sato T.N.D., ase Juda efula wakonɔ otsha la Alesanderiya, la Edjibito lɛnɛ akalekaka tɛkɛtama Grɛkɛ ndo vɔ waki l’ohomba wa ekadimwelo k’Afundelo wa lo Hɛbɛru oya lo Grɛkɛ nɛ dia vɔ mbaki ɔtɛkɛta w’anto tshɛ. Ekadimwelo kɛsɔ ka Bible kakayoshilaka kadimɔma lo ntambe ka hende T.N.D., ndo kakayelamɛka ɔnɛ la Septante. Tenyi dimɔtshi dia Bible kɛsɔ dia lo Hɛbɛru diaki la lokombo Jehowa.

16. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakawakambe la lokombo laki Nzambi lo dibuku di’Esambo dia ntondo diakatombe lo 1640.

16 Ekadimwelo ka ntondo ka dibuku di’Esambu kakatondjama oma le wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ l’Angleterre kaki la lokombo laki Nzambi. Ekadimwelo kɛsɔ kakakadimɔma oma lo Hɛbɛru oya l’Angɛlɛ, tɔ kakelamɛka ɔnɛ dibuku di’Esambo dia Bay ndo diakatondjama mbala ka ntondo (l’ɔnɔnyi wa 1640). Tɔ kaki la lokombo laki Nzambi lo avɛsa efula, ɛnyɛlɔ lo Osambu 1:1, 2, lɛnɛ atawɔ ɔnɛ ‘atshɔkwami’ hawoyele mboka k’atshi wa kɔlɔ, ‘koko vɔ ngɛnangɛnaka lo ɛlɛmbɛ waki Jehowa.’ Dia wɛ mbeya awui akina wendana la lokombo laki Nzambi, enda lo biukubuku Le nom divin qui demeure à jamais.

JEHOWA AKALAME AKAMBO WA MƐTƐ

17, 18. a) Mbuta “mɛtɛ” lo dikambo dimɔtshi kɛdikɛdi na? b) “Akambo wa mɛtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ” mendanaka ndo la na?

17 Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia kambɛ ‘Jehowa Nzambi ka mɛtɛ.’ (Osam. 31:5) Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi (Collins Cobuild English Dictionary) mbutaka ɔnɛ: “Mbuta mɛtɛ lo dikambo dimɔtshi kɛdikɛdi, mbuta akambo tshɛ wendana la dui diakɔ, koko aha akambo wa lokanyiya kana wa lɔfɔnya.” Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yakadimɔma mbala efula lo Bible ɔnɛ ‘mɛtɛ’ mbelaka kanyi y’ɛngɔ kele mɛtɛ, kakokaso mbɛkɛ otema ndo kietawɔ. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ ‘mɛtɛ’ mbelaka kanyi y’ɛngɔ kele mɛtɛ, ka shikaa ndo kakokaso ndjaɛkɛ lɔkɔ.

18 Jehowa akalame akambo wa mɛtɛ ndo nde akatokimanyiya dia sho ndeka monga l’ewo ka l’Afundelo. (2 Jni. 1, 2) Eokelo kaso k’akambo wa mɛtɛ kekɔ lo tahame yema yema nɛ dia “mbuka k’untu ololo keli uku usasi w’ehutwelu k’unya, watufulanelaka edja ndu w’unya l’atei ote.” (Tuk. 4:18) Diakɔ dietawɔso tshɛ lo tshɛ ɛtɛkɛta wa Yeso wakandatɛ Nzambi lo dɔmbɛlɔ ate: “Ɔtɛkɛta ayɛ wekɔ mɛtɛ.” (Jni. 17:17) Ɔtɛkɛta waki Nzambi wekɔ la “akambo wa mɛtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ” wakenga wetshelo tshɛ w’Akristo. (Ngal. 2:14) L’atei awɔ mbele ndo akambo wa mɛtɛ wendana la lokombo la Jehowa, lowandji lande, olambo wa tshungo waki Yeso, eolwelo ndo Diolelo diaki Nzambi. Nyɛsɔ tɔsɛdingolake kakianɛ woho wakalame Nzambi akambo wa mɛtɛ kaanga mbakalange Satana mbashisha.

JEHOWA KOMBETAWƆ DIA SATANA NSHISHA AKAMBO WA MƐTƐ

19, 20. Nimɛrɔdɛ akinde, ndo oyango akɔna waki la nde wakakite tatala?

19 L’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola, ‘Nimɛrɔdɛ akakome ɔndɔshi wa wolo wa Jehowa.’ (Etat. 10:9) Oko wakinde ɔndɔshi wa Jehowa Nzambi, Nimɛrɔdɛ akakambɛka Satana olimu ndo nde aki oko atunyi akina wakate Yeso lo dikambo diawɔ ate: “Ana wa Diabolo mbenyu ndo nyekɔ lo nanga nsala lolango la shɛnyu. Nde . . . koshikikala lo mɛtɛ.”​—Jni. 8:44.

20 Nimɛrɔdɛ akolɛka osomba wa Babɛlɛ ndo esomba ekina waki lam’asa ɔkɛdi wa Tigrɛ la w’Efarata. (Etat. 10:10) Ondo lo ɛlɔmbwɛlɔ kande mbakakama Babɛlɛ ndo luudu lawɔ l’etangelo oya l’ɔnɔnyi wa 2269 T.N.D. Otshikitanyi la sangwelo diaki Jehowa di’anto fulanɛ lo nkɛtɛ k’otondo, ambiki wa luudu l’etangelo la Babɛlɛ asɔ wakate ɔnɛ: “Tuyahikeli usumba, ndu luudu l’etangelu layukuma ote alo pulu ndu l’ulungu. Tuyali la lukumu, tutukudiangana la kete tshe.” Koko vɔ wakatshike mbika luudu lɔsɔ etena “ka[ka]futanya [Jehowa] oteketa wakawateketaka lu kete tshe” ndo kakandadianganya ambiki wa luudu lɔsɔ. (Etat. 11:1-4, 8, 9) Satana akalange dia nshisha ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ko nkonya anto tshɛ dia vɔ mbɔtɛmɔla. Koko Jehowa akalame ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ɔsɔ, ndo l’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, anto wekɔ lo ntetemala mbɔtɛmɔla.

21, 22. a) Lande na kahatotetemala ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ndɔsha ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

21 Lo mɛtɛ, ɛtɛmwɛlɔ wa kashi hawototetemala ndɔsha ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Lande na? Nɛ dia Jehowa lele Ombetsha aso wa woke ayotetemala nama Ɔtɛkɛta ande, lokombo lande ndo akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma. (Is. 30:20, 21) Ntɛmɔla Jehowa lo yoho yetawɔnde telaka ɔngɛnɔngɛnɔ efula, koko dia nsala dui sɔ, sho pombaka ntetemala nsungukala lo nyuma, ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma kande k’ekila.

22 Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola wetshelo ɛmɔtshi wa kashi wambokokanɛ. Tayɛna nto dia wetshelo ɛsɔ ntshikitana etale la kɛnɛ ketsha Bible. L’ekomelo, tayɛna woho watɔtshɔkɔla Jehowa lalama akambo wa mɛtɛ lo tosha wetshelo wa mɛtɛ wele etenyi kɛmɔtshi ka sango diaso dia lo nyuma.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto