Tɔ̂sake Nsanganya Y’akristo La Nɛmɔ
“Tukananeli untu l’untu dia ntomboshanya lu ngandji la lu elimu w’ololo. Tatukimoki nsangana kame.”—HEBERU 10:24, 25.
MBƆTƆ lo losanganya l’Akristo ekɔ diɛsɛ dia woke, oyadi kânga Akristo wosangani hawokuki dikumi ko kana nunu di’atɛmɔdi wa Jehowa mbosanganyi, nɛ dia Yeso akate ate: “Lene asangana ahendi kana asatu lu lukumbu lami, dimi ndjalaka l’atei awo”! (Mateu 18:20) Lo mɛtɛ, lo mbisha daka sɔ, Yeso akataka di’enongo wayoyohombaka wanɛ walɔmbɔla etshumanelo pembola aha la shɔnɔdi. (Mateu 18:15-19) Ko onde ɛtɛkɛta ɛsɔ wa Yeso kokaka kambema ndo lo dikambo dia nsanganya tshɛ y’Akristo yatatɛ ndo yakomɛ la dɔmbɛlɔ lo lokombo lande oka? Eelo. Tôhɔ dia, lam’akandasha ambeki ande ɔkɛndɛ wa mbetɛ anto ambeki, Yeso akâlake ate: “Nyulungi, dimi leko lanyu nshi tshe, edja ndu ekumelu k’andja.”—Mateu 28:20.
2 Tamu bu dia Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo, Owandji w’etshumanelo k’Akristo, ndjashaka efula lo dikambo dia nsanganya y’ambeki ande wa kɔlamelo. Ndo sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ nde mongaka la wɔ oma lo tshimbo ya nyuma k’ekila kaki Nzambi. (Etsha 2:33; Enyelo 5:6) Ndo Jehowa Nzambi mbayasha lo woho wasanganaso kamɛ. Oyango wa ntondo wa nsanganya ya ngasɔ ele dia lotombo mbudɛ otsha l’olongo le Nzambi ‘l’atei w’elui w’anto wotshumanyi.’ (Osambu 26:12) Ɛɔtwɛlɔ kaso lo nsanganya ya l’etshumanelo mɛnyaka nganɛ wawokaso ngandji.
3 Tekɔ l’ɛkɔkɔ ekina w’ɔlɔlɔ wɛnya lande na kahombaso mbɔsaka nsanganya y’Akristo la nɛmɔ. La ntondo ka nde mbudɛ l’olongo, Yeso Kristo akasɔnɛ ambeki ande w’akitami dia vɔ ndjâla “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” dia mbishaka ase luudu la mbetawɔ mbo ya ndɛ ya lo nyuma la wonya. (Mateo 24:45, NW) Yoho mɔtshi y’ɔlɔlɔ ya vɔ kondjaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma ele lo tshimbo ya nsanganya ya lo tshumanelo, lo nsanganya ya weke efula yele oko: assemblées. Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo mbalɔmbɔla ɔhɔmbɔ akɔ dia vɔ mbewoyaka anto awui w’ohomba efula lo nsanganya yakɔ lo dikambo dia wanɛ tshɛ wakombola pandɔ l’ekomelo ka dikongɛ nɛ dia kɔlɔ ndo monga la lɔsɛnɔ l’andja waki Nzambi w’oyoyo ndo w’osembwe.
4 Omalɔkɔ, ndoko Okristo wahomba ndjela yoho ya mbekelo ya wâle yakakɔkɔmiya ɔpɔstɔlɔ Paulo, lam’akandafunde ate: “Tukananeli untu l’untu dia ntomboshanya lu ngandji la lu elimu w’ololo. Tatukimoki nsangana kame, uku eli etshelu k’amotshi, keli tukikitshanyaki. Tuleki ntsha okone, ne dia nyambena nyati: Lushi lako laya suki.” (Heberu 10:24, 25) Naka sho kana yimba ɔlɔlɔ lo diɛsɛ ndo l’ɛlɔlɔ wayotokondja lo mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo, kete tayokimanyiyama dia sho ndjisukɛka la kɔlamelo ndo l’otema aso tshɛ.
Nsanganya Yakeketshana
5 Lam’ele Akristo nɔmbaka dia nyuma k’ekila ka Jehowa kamba olimu lo nsanganya y’Akristo, onto tshɛ l’ɔ̂tɔ lɔkɔ la dia ntsha la wolo ande dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katɔ koko ‘aha dia nyangiya nyuma k’ekila ka Nzambi.’ (Efeso 4:30) Etena kakafunde ɔpɔstɔlɔ Paulo ɛtɛkɛta ɛsɔ wakasambiyama, nde akataka dikambo dia kamba l’awui watɛkɛtaso lo yoho y’ɔlɔlɔ. Awui wataso wônge dia ‘keketsha akina naka ohomba wekɔ, dia wanɛ wâlonga kondja ekimanyielo.’ (Efeso 4:29) Ɔsɔ ekɔ dui di’ohomba efula lo nsanganya y’Akristo. Lo mukanda wakandafundɛ Ase Kɔrɛtɔ, Paulo akatɛtɛ di’ohomba w’anto kondjaka ekeketshelo, wetshelo la ekimanyielo lo nsanganya. (1 Koreto 14:5, 12, 19, 26, 31) Ampokami tshɛ kondjaka wahɔ oma lo nsanganya yakɔ, kamɛ ndo eyoyo, wele ondo vɔ kokaka mbuta ɔnɛ: “[Nzambi] eko l’atei anyu mete.” (1 Koreto 14:25) Di’ɔkɔkɔ ɔsɔ, sho la dia mbelɛ anto w’eyoyo wayasha dia vɔ ndjosangana la so nɛ dia naka sho sala ngasɔ, kete tayowakimanyiya dia vɔ pama esadi esadi lo nyuma.
6 Anto tshɛ washawɔ ɛkɛndɛ wele oko alako, ɛkɔnya (interviews), kana diɛnyɛlɔ dia sala lo nsanganya y’Akristo pombaka ndjashikikɛ ɔnɛ awui wayowɔtɛkɛta wayokeketsha ampokami ndo mbɔtɔnɛ la kɛnɛ kata Bible, Dui dia Nzambi diakafundama. Lâdiko dia mbutaka awui w’eshika, sho la dia kɛnɛmɔlaka tokanyi ndo nsaki yaso yɔtɔnɛ la lonto la Nzambi ndo la Kristo lolodi la ngandji. Naka nkum’otema ka wanɛ tshɛ wasala asawo lo nsanganya mbasɛngiya dia vɔ tondja ‘elowa wa nyuma ka Nzambi’ wele oko ɔngɛnɔngɛnɔ, memakana, la mbetawɔ, kete mɛtɛ, ampokami tshɛ wayoka ɔnɛ tambokeketshama.—Ngalatiya 5:22, 23.
7 Kânga mbele paka anto yema tshitshɛ tsho mbayala l’ɛkɛndɛ wa kotsha lo nsanganya ya lo tshumanelo, anto tshɛ kokaka mbisha lonya dia yɔ keketshaka akina. Mbala efula, ampokami kondjaka waaso wa kadimola lo wembola. Ɔsɔ ekɔ waaso wa sho mbutaka mbetawɔ kaso lo sɛkɛ. (Romo 10:9) Vɔ bu waaso wa tondjaka tokanyi taso hita, wa funaka di’ewo kaso kana awui amɔtshi wambotosala, kana wa mɔnyɔlaka anyaso ambetawudi. Shi ntsha ngasɔ nyangiyaka nyuma ka Nzambi? Ndeka ɔlɔlɔ sho shidiyaka esanyi wasaso l’anyaso ambetawudi lo yishɛshɛ ndo la yimba ya ngandji. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyukani ketshi, nyuyali la memakana, nyudimanyanyiani uku akanyudimanyiya [“Nzambi oma le,” NW] Kristu.” (Efeso 4:32) Ande diaaso dia dimɛna efula diakondjaso lo nsanganya y’Akristo dia sho kamba la dako di’ɔlɔlɔ sɔ lee! Dia mɛnya akina ngandji kawɔ, amɔtshi komaka lo nsanganya k’ɔlɔmɔ ndo hawosase dia kalola esadi eto kam’ashila losanganya. Ntsha ngasɔ kimanyiyaka nto eyoyo wayasha lo mɛtɛ, wanɛ wele l’ohomba wa lânde wa vɔ ndjaoka ɔnɛ wakâlungudi dimɛna. Ɔnkɔnɛ, Akristo tshɛ wamboyakimɔka wekɔ l’ɔkɛndɛ wa kotsha dia mbetɛ nsanganya ahole w’ekeketshelo dia ‘sho sɛdingɔnaka ndo tshutshuyanaka lo ngandji ndo l’etsha w’ɔlɔlɔ.’
Yâlɔngɔsɔlaka Dimɛna
8 Etena kele ondo bu pâ le amɔtshi dia vɔ mbɔtɔka nsanganya y’Akristo, akina diɛnɛka nshi tshɛ dia ndjiɔtɔka. Oko ɛnyɛlɔ, waale ɔmɔtshi a womoto w’Okristo wakamba olimu wa l’emunyi dia kotsha ehomba wa nkumbo kande kalolaka nshi tshɛ oma l’olimu demba kɔmɔɔ. Ondo nde pombaka katɛ anande diangɔ dia ndɛ kam’akomande la ngelo ndo mbalɔngɔsɔla dia vɔ ntshɔ lo losanganya. Akristo akina kɛlakɛlaka lo nsanganya l’ahole wa tale, kana mbeyaka monga ko wekɔ akanga wa tshumbe kana waya epalanga efula. Lo mɛtɛ, Jehowa Nzambi mbeyaka okakatanu wele l’onto tshɛ lakɔlamɛ mbɔtɔ lo nsanganya, oko ateyaka olami w’ɛkɔkɔ wa ngandji okakatanu w’ɔkɔkɔ l’ɔkɔkɔ wa lo lokoto lande. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] ayuleshaka ekoko andi uku ulami. Ndi ayosa ana w’ekoko l’anya andi; ndi ayuwakhumbatela lu tulu. Ndi ayolombola wali la tana tawo okoke.”—Isaya 40:11.
9 Wanɛ wahomba ntshaka tshɛ di’aha pandja ndoko losanganya mbeyaka pomba ndo etena ka nɔngɔsɔlaka awui wayowoteka. Nama ekongelo ka mbalaka Bible lomingu la lomingu kondjiyɛka onto l’ɔtɔ lo Kalasa k’Olimu wa Teokrasi ɛlɔlɔ w’efula. Woho akɔ mbele, nɔngɔsɔla nsanganya nkina ka ntondo, ɛnyɛlɔ oko Wekelo wa Dibuku wa l’Etshumanelo ndo wa Tshoto y’Etangelo kundjiyɛka onto wahɔ efula mɛtɛ. Lo mbalaka asawo wa wekelo la ntondo ndo lo mbahɛka yambalo kânga lo avɛsa amɔ wakawashile, wanɛ wele l’ɛkɛndɛ lo nkumbo ndo wahomba ndjatshungolɛ etena wayonga la diaaso dia mbisha wa kɔmatɛrɛ y’eshika lo ɔkɛtshanyelo akɔ wa Bible.
10 Akina, wanɛ wele la wenya efula, kokaka mbetsha wenya efula dia nɔngɔsɔla nsanganya. Oko ɛnyɛlɔ vɔ kokaka sala eyangelo (recherches) lo avɛsa woshidiwɔ koko hawavusodi. Ɔnkɔsɔ, anto tshɛ wayokokaka ndjalɔngɔsɔla dia kondja wahɔ w’efula oma lo nsanganya ndo wayokimanyiyaka efula dia keketsha etshumanelo oma l’asawo la kɔmatɛrɛ yawɔ. Lo ndjalɔngɔsɔla dimɛna, dikumanyi la ekambi w’olimu wayoshaka ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo mbishaka ekadimwelo wa tomondo ndo wokɛma hwe. Dia mɛnya ɔnɛ sho mbɔsaka tɛdikɔ ta Jehowa la nɛmɔ, ampokami kawewɔke di’aha sala awui amɔtshi wakoka fukutanya akina wonya wa losanganya.—1 Petero 5:3.
11 Elimu la tɔkɛnyɔ tɔmɔ tele bu ohomba efula lo lonyuma laso mbeyaka tɔsɛ wenya efula. Naka ngasɔ, kete toyasɛdingole ‘diaha ndjâla oko akanga a dinginya’ lo woho wakambaso la wenya aso. (Efeso 5:17) Oyango aso ele wa ‘somba wenya’ oma l’elimu waha ohomba efula dia sho ndeka mbetsha wenya lo wekelo aso wa Bible w’onto ndamɛ ndo lo nɔngɔsɔlaka sanganya, la tombaka l’olimu wa Diolelo. (Efeso 5:16) Sho mbeyaka ɔnɛ aha nshi tshɛ mbatongaka dui sɔ wɔdu, sho pombaka ndjahokola. Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wakamba la wenya awɔ la lomba ndjahikɛka etshina k’ɔlɔlɔ lo dikambo dia nshi yayaye. Paulo akafundɛ onyande Timɔtɛ la kiɛndakɛnda ate: “Utetemali lu akambu aso [dako dia Paulo le Timote]; uyakimo l’utema aye tshe loko, ne dia uhamelu aye wenami le antu tshe.”—1 Timote 4:15.
Bɛnyɛlɔ di’oma lo Dui dia Nzambi
12 Tende ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kakasha nkumbo ka waa Samuɛlɛ, kakayele tɛdikɔ takɔsama ta tshɔka mbala tshɛ dia tosangana la anyawɔ atɛmɔdi la Shilo lɛnɛ aki tabɛrnakɛlɛ ka Nzambi. Paka apami ato mbakawalɔmbɛ dia tshɔka ɔnɔnyi tshɛ lo afɛstɔ wakasalemaka lɛkɔ. Koko Ɛlɛkana, she Samuɛlɛ akɔsɛ nkumbo kande k’otondo, “akunelaka uma l’usumba andi l’eleku l’eleku utsha la Shilo, dia ntotemola [Jehowa], Kanga lulimbilimbi, la dia ntûlambula elambu.” (1 Samuele 1:3-5) Ramatayina-Zɔfima “ka lu leke l’akuna wa Efarayima” mbaki osomba wa lotɔ waki Samuɛlɛ, ondo vɔ waki suke l’omamu wa ndjale lɛnɛ ele osomba welɛwɔ nshi nyɛ ɔnɛ Rentis. (1 Samuele 1:1) Omalɔkɔ, lɔkɛndɔ l’otsha la Shilo aki la kilɔmɛtɛlɛ suke la 30, lɔkɛndɔ la pâ efula lo nshi shɔ. Lɔkɛndɔ la ngasɔ mbakandaka nkumbo kaki Ɛlɛkana la kɔlamelo tshɛ “l’eleku l’eleku, [lam’akawatshɔka] utsha lu luudu la [Jehowa].”—1 Samuele 1:7.
13 Ndo Yeso mbakole lo nkumbo ka woke. Ɔnɔnyi tshɛ, nkumbo kawɔ kakandaka lɔkɛndɔ la suke la kilɔmɛtɛlɛ 100 oma la Nazarɛtɛ, lo lɛkɛ la sudɛ otsha lo difɛstɔ di’Elekanelo diakasalemaka la Jerusalɛma. Aki paka etadimbo ehende mbakawahombaka mbɔsa. Otadimbo wa hiembola aketaka oma lo Okidi wa Megido ko todɛ dikona diangani l’ebamubamu ka ndjale suke la mɛtɛlɛ 600 polo lo ngelo y’Ase Samariya ko tokoma la Jerusalɛma. Otadimbo okina wakalekaka anto mbeta ele wɔnɛ wakadjɛ Yeso lo lɔkɛndɔ lande l’ekomelo otsha la Jerusalɛma lo 33 T.D. Otadimbo akɔ aketaka oma lo Okidi wa Jɔrɔdana l’omamu wa ndjale polo ndo ‘l’olelo wa Judeya . . . la wedi wa Jɔrɔdana.’ (Mako 10:1) oma lo dihole sɔ, “mbuka [k]’utsha la Jerusalema” aki etale ka suke la kilɔmɛtɛlɛ 30, lo yɛdikɔ y’otale woleki mɛtɛlɛ 1100 lâdiko di’ebamubamu ka ndjale. (Mako 10:32) Mbala tshɛ, elui w’anto wa kɔlamelo wakatshɔka lo difɛstɔ wakandaka lɔkɛndɔ la pâ oma la Ngalileya otsha la Jerusalɛma. (Luka 2:44) Ande ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ le ekambi wa Jehowa wa lo wedja efula wa nshi nyɛ, wanɛ wele efula kawɔ kokaka mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo aha l’okakatanu l’ekimanyielo ka dihomɔ diɛmba anto ɛlɔ kɛnɛ lee!
14 Ɛnyɛlɔ kekina ele kaki Ana, wadi aki odo l’ɛnɔnyi 84. Bible mbutaka ɔnɛ: “ndi kumumoka lu [“tɛmpɛlɔ,” NW].” (Luka 2:37) Lâdiko dia lâsɔ, Ana akayashaka la ngandji tshɛ le anto akina. Lam’akandɛnyi Yeso eke ɔn’ashashi ndo lam’akandeye ɔnɛ nde mbaki Mɛsiya wakalakema, akandasale na? Nde akoke Nzambi losaka ndo akamɛ “[mbuta] dikambu diandi le antu wakalungamelaka etshungwelu ka Jerusalema.” (Luka 2:38) Ɔsɔ mɛtɛ aki dionga di’ɔlɔlɔ, ɛnyɛlɔ ka dimɛna le Akristo wa nshi nyɛ!
15 Eelo, wɔtwɛlɔ ndo woshelo wa kɔmatɛrɛ lo nsanganya mbeyaka tɔngɛnyangɛnya efula, oko Ana, tatetshake nsanganya kânga lushi ɔtɔi. Anto efula weke eyoyo mbeyaka mandola nsanganya woho akɔ wamɛ. Lam’ele wambotomba oma lo wodjima ko wambɛna osase wa mamba waki Nzambi, vɔ kombolaka mbeka efula lo ndjela akoka awɔ, ndo efula kawɔ mongaka la wangasanu w’efula lo mbɔtɔka nsanganya y’Akristo. Lo wedi okina, wanɛ waya edja lo mɛtɛ la dia ndjalama diaha ‘shisha ngandji kaki lawɔ l’etatelo.’ (Enyelo 2:4) Mbala mɔtshi, ekakatanu wa hemɔ kɛmɔ ka l’emunyi kana awui akina wakoka ndeka onto wolo mbeyaka ndjôshimba diaha nde mbɔtɔka nsanganya mbala tshɛ. Koko, tatetawɔke dia saki ka lomombo, tɔkɛnyɔ, kana oshishelo wa saki toshimba diaha sho ndjalɔngɔsɔlaka, kana ndjâla tosuwasuwa, kana mbetshaka nsanganya.—Luka 8:14.
Ɛnyɛlɔ Koleki Tshɛ Ɔlɔlɔ
16 Yeso akasha ɛnyɛlɔ ka woke efula lo kɛnɛ kendana la woho wahombaso mbɔsaka nsanganya ya lo nyuma la nɛmɔ. Lam’akinde l’ɛnɔnyi 12, nde akɛnya woho wakandalangaka luudu la Nzambi la Jerusalɛma. Ambutshi ande wakoshisha ko wakatowosholaka lo tɛmpɛlɔ akɛtshanya l’embetsha lo Dui dia Nzambi. La dilɛmiɛlɔ tshɛ, Yeso akakadimola ambutshi ande wakayakiyanyaka, lo mbambola ate: “Nyu hanyeyi nyati: Dieli la mi dia ndjala lu luudu la Papa?” (Luka 2:49) L’okitshakitsha tshɛ, Yeso, ɔlɔngɔlɔngɔ a pami akakalola l’ambutshi ande la Nazarɛta. Lɛkɔ nde akatotetemala mɛnya ngandji kakandokaka nsanganya lo mbɔtɔka lo shinangɔnga tena tshɛ. Omalɔkɔ, lam’akandatatɛ olimu ande, Bible totɛka ɔnɛ: “Jesu akayi la Nazareta, lene akanduli. Ndi akoto [“lo shinangɔnga,” NW] lushi l’ekila, uku aki etshelu kandi. Ndi akemala dia mbala; sho mbɛnganyisha alɛta ango.” L’ɔkɔngɔ wa Yeso mbala ndo nembetshiya awui wa lo Isaya 61:1, 2, ampokami “wakambi dia aui wa ngandji ka mamba, wakatumbi uma lu unyo andi.”—Luka 4:16, 22.
17 Ngasɔ mbasalema nsanganya y’Akristo ɛlɔ kɛnɛ. L’ɔkɔngɔ wa losanganya tatɛ l’osambu ndo la dɔmbɛlɔ, avɛsa w’oma lo Bible (kana wanɛ wovusudiwɔ lo sawo dia wekelo wa Bible) mbalemaka ndo nembetshiyamaka. Akristo wa mɛtɛ la dia ndjela mbekelo k’ɔlɔlɔ kɛsɔ kaki Yeso Kristo. Edja tshɛ kayowokondjaka diaaso, vɔ wayɔngɛnangɛnaka mbɔtɔka lo nsanganya y’Akristo nshi tshɛ.
Bɛnyɛlɔ dia Nshi Nyɛ
18 Lo bɛkɛ dimɔ di’ase weola, anangɛso efula mbishaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo woho wɔsaso nsanganya y’Akristo la nɛmɔ. La Mozambique, Orlando, omendji wa distrikɛ la wadɛnde Amélia kɛndakɛndaka eshidi a tango 45 l’etale ka kilɔmɛtɛlɛ 90 ndo mbudɛka dikona dia woke efula dia tɔlɔmbɔla assemblée. Ko lo dikalo, vɔ wakande lɔkɛndɔ lakɔ lamɛ nto dia tɔlɔmbɔla assemblée wayela. Aha la sɛma, Orlando akakɔndɔla ate: “Takayaoke dioko ndok’ema kakatasale lo mbɛdika la kɛnɛ kakatshe anangɛso w’oma l’etshumanelo ka Bawa. Dia ndja l’assemblée ndo kalola lakawɔ, vɔ wakahombe munda lɔkɛndɔ la kilɔmɛtɛlɛ 400 l’edja ka nshi shamalo y’etondo l’ekolo, ndo ɔnangɛso l’ɛnɔnyi 60 mbaki l’atei awɔ!”
19 Kayotota lo dikambo dia mbɔsaka nsanganya yaso ya lo tshumanelo ya mingu tshɛ la nɛmɔ na? Kashwashwa Njamba, kadiyɛso kɛmɔ k’ɛnɔnyi 70 ambɔkɔmɔ demba mɛtɛ. Nde mbidjasɛ la Kaisososi, ngielongelo mɔtshi yangani kilɔmɛtɛlɛ tshanu la Rundu, lɛnɛ ele Mbalasa kawɔ ka Diolelo lo wodja wa Namibie. Dia nde mbɔtɔ lo nsanganya, nde mundaka lɔkɛndɔ la kilɔmɛtɛlɛ dikumi lo ntshɔ la kalola l’atei a ngamba. Wambokengola anto efula lo mboka kɛsɔ dia mbasalɛ kɔlɔ, koko Kashwashwa akɔlamɛkɔ ntshɔ lo nsanganya mbala tshɛ. Nsanganya efula salemaka l’ɛtɛkɛta wahandoke. Ko ngande wakondjande wahɔ oma lo nsanganya yakɔ na? Kashwashwa ate: “Lam’ayelami afundelo, dimi salaka tshɛ dia mbishola otsha lɛnɛ atatshu dako.” Ko lam’ele nde heye mukanda, ngande wayelande avɛsa wâdiawɔ na? Nd’ate: “Dimi mpokɛka lotui lo avɛsa weyami l’ɔtɛ.” Ndo l’edja k’ɛnɔnyi efula, nde ambomba kanda y’ɔlɔlɔ y’avɛsa l’ɔtɛ. Dia ndowanya akoka ande wa kambaka la Bible, nde mbɔtɔka lo kalasa ka mbeya mbala la funda kakalɔngɔsɔla etshumanelo. Nd’ate: “Dimi nangaka mbɔtɔ lo nsanganya. Awui w’eyoyo wa mbeka hawohandɔka. Dimi nangaka sangana l’analengo. Kânga mbahamakoke sawola la wɔ tshɛ, nshi tshɛ, vɔ ndjombishaka mɔyɔ. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, dimi mbeyaka nte lam’ɔtɔmi lo nsanganya, dimi ngɛnyangɛnyaka otema wa Jehowa.”
20 Oko Kashwashwa, miliyɔ y’atɛmɔdi wa Jehowa wa lo nkɛtɛ k’otondo mɛnyaka nganɛ wɔsawɔ nsanganya y’Akristo la nɛmɔ. Lam’ele andja wa Satana ambɛlɛ otsha l’elanyelo, hatohombe mbohɛ nsanganaka kamɛ. Koko, nyɛsɔ tosungukalake lo nyuma ndo tɔsake nsanganya ya tshumanelo, ya weke ndo assemblée la nɛmɔ di’efula. Lo ntsha ngasɔ, tayɔngɛnyangɛnya otema wa Jehowa, ndo nsanganya yakɔ yayotɔngɔnya l’ɛtshɔkɔ efula etena kayotolongolaka wetshelo w’oma le Nzambi watɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.—Tukedi 27:11; Isaya 48:17, 18; Mako 13:35-37.
Miliyɔ y’anto mbidjasɛ l’esomba w’akanga a weola efula ndo woludi l’awui a ngala. Kânga mbediɔ ɔsɔku, Akristo wa mɛtɛ wa l’esomba ɛsɔ mbɔsaka nsanganya y’Akristo la nɛmɔ di’efula. Ekumanyi ka l’etshumanelo kɛmɔ ka la Soweto lo prɔvɛsɛ ka Gauteng l’Afrique du Sud ate: “Lo etshumanelo k’Ɛmɛnyi ndo apandjudi wahatabatizama 60, sho komaka l’asa anto 70 la 80 lo nsanganya, ndo mbala mɔtshi lofulo lakɔ ndekanaka lâsɔ. Kânga mbahatshu anangɛso etale dia tɔ̂tɔ lo nsanganya, lo dihata dia Soweto nɛ, dja mbahɛtahɛta l’awui wa ngala. Wakahumuya ɔnangɛso ɔmɔ l’ɔkɔngɔ lam’akandatatshɔka otsha lo losanganya. Wambokengola suke l’akadiyɛso ahende dia mbava mbo yawɔ. Koko dui sɔ hâshimbe dia vɔ ndja lo nsanganya. Lushi la Lomingu tshɛ, l’ɔkɔngɔ wa losanganya, sho vusolaka esambu l’edja ka taahe 15. Suke l’anto 95 lo lokama tshikalaka nshi tshɛ l’ɔkɔngɔ wa losanganya dia memba esambu tshɛ wayembama lo nsanganya ya lomingu layaye. Dui sɔ kimanyiyaka eyoyo wayasha dia vɔ mbeka esambu ndo membaka kamɛ.”
Wanɛ wadjasɛ lo tosamba wekɔ l’ekakatanu ekina wele oko: kɛlakɛlaka l’ahole wa tale mbala shato lo lomingu dia tɔtɔ lo nsanganya. Atshukanyi amɔtshi ahende wâkeke Bible mangana la Mbalasa ka Diolelo ka la Lobatse, lo Botswana kilɔmɛtɛlɛ 15. Ɔnɔnyi wetshi ɔnɛ, vɔ wakɔtɔka nsanganya yakɔ tshɛ vɔ l’anawɔ ahende. Omi sabata mbalɔngɔsɔlɛnde anto dia ndeshaka nkumbo kande. Waadi sondjaka tângangɔ tatotshitshɛ dia vɔ kondjaka woho wa futɛka bisi lo ntshɔ la kalola lo nsanganya.
La dikɔlɔ dia lushi lɔmɔ l’eleko k’avula, l’ɔkɔngɔ wa losanganya lakawɔtɔ l’omendji w’otshimbedi, nkumbo kɛsɔ kakasune lo dihole diatowɔsaka bisi polo l’eshidi 9 w’otsho vamɛ ato. Bisi yakakomɛ mbeteta k’ɔlɔmɔ nɛ dia wonya takiwɔ dimɛna. Nkumanda kɛmɔtshi k’apulushi akayemala lalewɔ la mutuka ande wakayakotolaka pusupusu ko akawambola kɛnɛ kakawatshaka. Lam’akandoke okiyanu awɔ, nde akawaoke kɛtshi ko akawaɛmbɛ polo lakawɔ l’etale ka kilɔmɛtɛlɛ 15 y’etondo. Wadi lele opandjudi wahatabatizama mbatɛnde omɛnde ate: “Wɛ ambɛna, naka sho mbidjaka nsanganya lo dihole dia ntondo, kete Jehowa ayotokimanyiyaka nshi tshɛ.” Ɛlɔ kɛnɛ, omɛnde ambɛnya saki kande ka ndjâla opandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ ndo nde lawɔ.
[Study Questions]
1, 2. (a) Bonde kele mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo wa mɛtɛ ekɔ tshondo ya diɛsɛ na? (b) Lo woho akɔna wônga Yeso lo nsanganya y’ambeki ande?
3. Di’ɔkɔkɔ akɔna w’ohomba efula wɔsaso nsanganya y’Akristo la nɛmɔ?
4. ‘Mbekelo’ kakɔna ka wâle katawɔ lo Bible, ndo kakɔna kayotokimanyiya dia sho kiewo?
5. (a) Shɛngiya yakɔna yahomba ndjâla l’ɛtɛkɛta aso lo nsanganya? (b) Bonde kahombaso mbelɛka anto wayasha oya lo nsanganya yaso?
6. Naa awui amɔtshi wahombama dia sho mbetɛ nsanganya yaso ahole w’ekeketshelo?
7. Kakɔna kakoka sala ampokami tshɛ dia nsanganya yakɔ tokeketsha na?
8. (a) Pâ yakɔna yɛna anangɛso amɔtshi wakokaso mandola dia mbɔtɔka lo nsanganya? (b) Ɛnyɛlɔ kakɔna katosha Jehowa oko wende olami w’ɛkɔkɔ?
9, 10. Ngande wakokaso kondja wahɔ w’efula oma lo nsanganya?
11. Lande na kele di’onto nɔngɔsɔlaka nsanganya, nde pombaka ndjahokola na?
12. Ɛnyɛlɔ kakɔna ka dimɛna efula kakasha nkumbo ka waa Samuɛlɛ?
13. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakasha Ase Juda wa kɔlamelo lo nshi yaki Yeso la nkɛtɛ?
14, 15. (a) Ɛnyɛlɔ kakɔna kakasha Ana? (b) Wetshelo akɔna wakokaso kondja lo menda dionga diele l’eyoyo ɛmɔ wambomɛ mbɔtɔ nsanganya?
16, 17. (a) Ngande wakɔsaka Yeso nsanganya ya lo nyuma? (b) Mbekelo kakɔna ka dimɛna kahomba Akristo tshɛ ndjelaka?
18, 19. Bɛnyɛlɔ diakɔna di’ɛlɔlɔ efula diasha anangɛso wa lo wedja wa weola lo dikambo dia nsanganya ya l’etshumanelo, waa assemblées, ndo nsanganya ya weke na?
20. Bonde kahatahombe mbohɛ nsanganya yaso y’Akristo?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 31]
[Box on page 31]
Vɔ Mbɔsaka Nsanganya Ya Lomingu La Lomingu La Nɛmɔ
[Caption on page 32]
[Caption on page 32]
Ɛmɛnyi, ɛnyɛlɔ oko wa lo Roumanie anɛ mbishaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo mbɔsaka nsanganya y’Akristo la nɛmɔ
[Caption on page 32]
[Box on page 32]
Wembola w’Ovuswelo
◻ Bonde kele ekɔ tshondo ya diɛsɛ ya mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo?
◻ Ngande wakoka ompokami tshɛ mbisha lonya dia nsanganya tokeketsha na?
◻ Ɛnyɛlɔ kakɔna koleki ɔlɔlɔ kakasha Yeso Kristo?
◻ Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma le anangɛso wa lo wedja wa weola na?