Onde alɔmbɛlɔ ayɛ ‘wambɔlɔngɔswama oko tshɔ ya lotshumba’?
‘Dɔmbɛlɔ diami dialɔngɔswame oko tshɔ ya lotshumba la ntondo kayɛ.’—OSAMBU 141:2.
1, 2. Otshumbelo wa tshɔ aki didjidji dia na?
JEHOWA NZAMBI akadjangɛ omvutshi ande Mɔsɛ dia nɔngɔsɔla tshɔ y’ekila ya tshumbaka lam’awɔtɛmɔlawɔ lo tabɛrnakɛlɛ ka l’Isariyɛlɛ. Nzambi ndamɛ akawotɛ woho wa kuwanya diangɔ nɛi di’epumu. (Etumbelu 30:34-38) Olambo ɔsɔ waki mɛtɛ l’opumu wa dimɛna efula.
2 Lo sheke y’Ɛlɛmbɛ yakɔtɔ wodja w’Isariyɛlɛ, vɔ wakahombaka tshumba tshɔ lushi la lushi. (Etumbelu 30:7, 8) Onde otshumbelo ɔsɔ wa tshɔ aki la kitshimudi mɔtshi ya lânde? Eelo, nɛ di’omembi w’Esambu akembe ate: ‘Dɔmbɛlɔ diami dialɔngɔswame oko tshɔ ya lotshumba la ntondo kayɛ wɛ [Jehowa Nzambi], ndo êdielo k’anya ami oko olambo wa shima wa dikɔlɔ.’ (Osambu 141:2) Ndo nto, lo dibuku di’Enyelo, ɔpɔstɔlɔ Joani mbutaka ɔnɛ wanɛ wodingi kiti kaki Nzambi ka l’olongo wekɔ l’alɔnga wa paonyi woludi tɔɔ la tshɔ. Ɔkɔndɔ wakasambiyama ɔsɔ mbutaka ɔnɛ: ‘tshɔ kɛdikɛdi alɔmbɛlɔ w’ekilami.’ (Enyelo 5:8) Ɔnkɔnɛ, alɔmbɛlɔ wetawɔma walɔmba ekambi wa Jehowa yanyi tshɛ nd’otsho tshɛ wekɔ didjidji dia tshɔ ya lotshumba yele l’opumu w’ɔlɔlɔ.—1 Tesalonika 3:10; Heberu 5:7.
3. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia ‘nɔngɔsɔla alɔmbɛlɔ aso oko tshɔ ya lotshumba la ntondo ka Nzambi’ na?
3 Di’alɔmbɛlɔ aso mbetawɔma le Nzambi, sho pombaka mbɔ̂lɔmba lo lokombo la Yeso Kristo. (Joani 16:23, 24) Ko ngande wakokaso ndowanya alɔmbɛlɔ aso? Ɔsɛdingwelo wa bɛnyɛlɔ dimɔtshi di’oma l’Afundelo ayotokimanyiya dia sho nɔngɔsɔla alɔmbɛlɔ aso oko tshɔ ya lotshumba la ntondo ka Jehowa.—Tukedi 15:8.
Tɔlɔmbake la mbetawɔ
4. Ngande wɔtɔnɛ mbetawɔ la dɔmbɛlɔ dietawɔma le Nzambi?
4 Di’alɔmbɛlɔ aso koma le Nzambi oko tshɔ ya lotshumba yele l’opumu w’ɔlɔlɔ, sho pombaka nɔmba la mbetawɔ. (Heberu 11:6) Naka dikumanyi di’Akristo wambɛna onto ɔmɔtshi lele la hemɔ lo nyuma letawɔ alako w’oma l’Afundelo, ‘dɔmbɛlɔ diawɔ dia la mbetawɔ diayɔkɔlɔnganya onto ɔsɔ.’ (Jakoba 5:15) Shɛso lele l’olongo ngɛnangɛnaka mɛna onto awɔlɔmba la mbetawɔ ndo eka Dui diande. Omembi w’esambu lakɛnya dionga sɔ akafunde ate: “Dimi layedia anya ami utsha l’elembe, watumulangaka. Dimi latukanaka yimba lu elembe aye. Umbetsha sambu k’ololo ndu ewu, ne dia dimi latetawoka elembe aye.” (Osambu 119:48, 66) Nyɛsɔ ‘têdia anya aso’ lo nɔmba la ndjakitshakitsha ndo tonge la mbetawɔ lo kitanyiya ɛlɛmbɛ wa Nzambi.
5. Ahombaso ntsha naka taya bu la lomba?
5 Tɔshi di’oko tambohomba lomba dia ndɔshana l’ohemba ɔmɔtshi. Ondo hatoleke shihodia ɔnɛ kana pɔlɔfɛsi kɛmɔtshi ka lo Bible mbakotshama. Lo dihole dia sho tshika ohotohoto ɔsɔ fukutanya lonyuma laso, tɔlɔmbɛ dia kondja lomba. (Ngalatiya 5:7, 8; Jakoba 1:5-8) Lo mɛtɛ, tatolongamɛke dia Nzambi tokadimola lo yoho ya diambo kana lo dihindo. Sho pombaka mɛnya di’alɔmbɛlɔ aso ndja oma ka tshina di’otema lo ntsha kɛnɛ kalɔmbande ekambi ande, mbut’ate: mbeka Afundelo lo yoho yodia mbetawɔ kawɔ l’ekimanyielo k’ekanda watondja ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ (Mateu 24:45-47; Jashua 1:7, 8) Tekɔ nto l’ohomba wa fudia ewo kaso lo mbishaka kɔmatɛrɛ mbala tshɛ yɔ̂tɔso lo nsanganya y’ekambi wa Nzambi.—Heberu 10:24, 25.
6. (a) Kakɔna kahombaso mbeya sho tshɛ lo kɛnɛ kendana la nshi yaso nyɛ ndo l’ekotshamelo ka pɔlɔfɛsi ya lo Bible? (b) Lâdiko dia sho nɔmba dia lokombo la Jehowa kidiama, ahombaso ntsha?
6 Ndjâka oko Akristo amɔtshi wambohɛ dia tamboleka nyɔngɔmɛ lo ‘etena k’ekomelo.’ (Danyele 12:4) Dui sɔ mɛnamaka oma lo woho watawalɔmbɔla nsɛnɔ yawɔ ndo oma l’awui walekawɔ ndjasha. Sunganaka nɔmbɛ Akristo asɔ dia vɔ pɛtshahɛtsha mbetawɔ kawɔ lo tolembetelo tasha Afundelo tɛnya ɔnɛ wôngelo wa Kristo wakamɛ lo 1914, etena kakawâhenya Jehowa l’okudi oko Nkumekanga ka l’olongo ndo dia vɔ mbetawɔ ɔnɛ nde ekɔ lo mbolɛ l’atei w’atunyi ande. (Osambu 110:1, 2; Mateu 24:3) Sho tshɛ la dia mbeya di’akambo asɔ tshɛ wakatama kokaka ndja la shashimoya ndo lo tshenyi ya wonya. Ɛnyɛlɔ oko, elanyelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi (‘Babilɔna ka Woke’), woho wayɔsɔmbwɛ Ngɔngɔ ka la Mangɔngɔ ekambi wa Jehowa, ndo woho wayôtokokɛ Nzambi Kanga-Nkudu-Tshɛ lo ta di’Armangɛdɔna. (Enyelo 16:14, 16; 18:1-5; Ezekiyele 38:18-23) Ɔnkɔnɛ, tɔlɔmbɛ ekimanyielo ka Nzambi dia sho mbeya sungukala lo nyuma. Ndo nto, tɔlɔmbake l’etete dia lokombo la Jehowa kidiama, dia Diolelo diande ndja, ndo dia lolango lande tshama la nkɛtɛ oko atshamalɔ l’olongo. Nyɛsɔ totetemale monga la mbetawɔ ndo mɛnya oma l’etsha aso ɔnɛ alɔmbɛlɔ aso bu wa lâdiko di’ɛlɔmɔ. (Mateu 6:9, 10) Ɔnkɔnɛ, onto tshɛ loka Jehowa ngandji ayange ntondo Diolelo la losembwe lande ndo asambishake lokumu l’ɔlɔlɔ lo yɛdikɔ yasungana la ntondo k’ekomelo ndja.—Mateu 6:33; 24:14.
Totombole Jehowa ndo towoke losaka
7. Kakɔna katâmbiya lo dɔmbɛlɔ diaki Davidi diɔkɔndwami lo 1 Ekondo 29:10-13?
7 Yoho ya dimɛna ya ‘nɔngɔsɔla alɔmbɛlɔ aso oko tshɔ ya lotshumba’ ele: tombola Jehowa ndo mbôka losaka oma k’ɛse otema. Woho wa dɔmbɛlɔ dia ngasɔ mbakalɔmbɛ Nkumekanga Davidi lam’akandakimɔka weshasha nde l’Ase Isariyɛlɛ dia mbika tɛmpɛlɔ ka Jehowa. Davidi akalɔmbɛ ate: “[Jehowa] li, we [Nambi k]a shesu Isariyele, utumbwami pundju, pundju! [Jehowa] li, we kukanga wuki, wulu, lutumbu, elembielo, la nemo! ne dia diango tshe dia l’ulungu ndu dia la kete, diaye mbedio. [Jehowa] li, we kukanga diulelu, we ambediama ladiku dia tshe! Ongonyi la lutumbu latuyakaka uma le ye, ne dia we kuledi tshe; we keli la wulu la khudu; we keli la wulu wa mpamia la nkikitsha tshe. Okone, we [Nzambi k]asu, kakiane shu tambukuka lusaka, tambandula lukumbu laye la lutumbu.”—1 Ekondo 29:10-13.
8. (a) Naa ɛtɛkɛta wa lotombo wele l’Osambu wa 148, 149 la 150 wananda otema ayɛ lo yoho ya lânde? (b) Ahombaso ntsha naka ndo sho munandemaka l’ɛtɛkɛta wa l’Osambu 27:4?
8 Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɛtɛkɛta w’ɛlɔlɔ wa lotombo ndo w’eokelo ka losaka! Oyadi kânga alɔmbɛlɔ aso bu wa lɔtɛlɛnganya ngasɔ, vɔ kokaka ndja oma ka tshina di’otema. Dibuku di’Esambu ndola l’alɔmbɛlɔ wa eokelo ka losaka ndo wa lotombo. L’Osambu wa 148, 149 la 150, sho tanaka ɛtɛkɛta w’eshika wɔsɔnwami dia tombola Nzambi. Lo Esambu efula ɛtɛkɛta wa mandola Nzambi wekɔ. Davidi akembe ate: “Engo otoi kakamalombe [Jehowa], to kayumuyangaka, dia dimi mbidjase lu luudu la [Jehowa] lu nshi tshe ya lumu lami; dia menda dimena dia [Jehowa], ndu dia mamba dia etemwelo kandi.” (Osambu 27:4) Nyɛsɔ toyaɔtɔnganyiya la weho w’alɔmbɛlɔ asɔ lo ndjakimɔ l’ohetoheto tshɛ l’elimu wakamba ekambi wa Jehowa lo nsanganya yawɔ. (Osambu 26:12) Naka tayotsha ngasɔ ndo tayokana lomba la Dui dia Nzambi lushi la lushi, kete tayokondja ɛkɔkɔ efula wa sho tombola Jehowa la mbôka losaka.
Toyange ekimanyielo ka Jehowa la ndjakitshakitsha tshɛ
9. Ngande wakalɔmbɛ Nkumekanga Asa, ndo kakɔna kakatombe?
9 Naka tekɔ lo kambɛ Jehowa l’otema ɔtɔi, oko Ɛmɛnyi ande, kete sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ nde ayotosha ekimanyielo kɔ̂lɔmbaso l’alɔmbɛlɔ aso. (Isaya 43:10-12) Tênde ɛnyɛlɔ ka Asa, Nkumekanga ka la Juda. Lo ɛnɔnyi 41 wakandolɛ (977-937 N.T.D.), anto wakasɛnaka lo wɔladi l’ɛnɔnyi 10 wa ntondo. L’ɔkɔngɔ diko, lemba la miliyɔ k’otondo k’alembe wakalɔmbɔma oma le Zɛra, Ose Etiyɔpiya, wakɔtwɛ Ase Juda la ta. Kânga mbaki alembe asɔ efula, Asa l’anto ande wakatshu dia tohomana lawɔ. Koko, la ntondo ka ta diakɔ, Asa akalɔmbɛ efula. Nde aki la mbetawɔ lo nkudu kele la Jehowa ka tshungola anto ande. Lam’akandalɔmbaka ekimanyielo, nde akate ate: “We [Jehowa Nzambi k]asu, utukimanyia, ne dia le ye kekamisu. Lu lukumbu laye mbambututumba dia ndjolo la ului one a wuki, [Jehowa] li, we keli [Nzambi k]asu, tetawoki untu nkolembia.” Jehowa akadjɛ Juda otshumba wa woke dikambo dia lokombo lande. (2 Ekondo 14:1-15) Oyadi kânga Nzambi ambototshungola oma l’ohemba ɔmɔtshi kana ambotokeketsha dia sho mbikikɛ, tamu kema dia nde mbokaka alɔmbɛlɔ aso dia kondja ekimanyielo.
10. Naka hatoyeya ka ntsha la ntondo ka wâle ɔmɔtshi, ngande wakokaso kondja yimba oma lo dɔmbɛlɔ diaki Nkumekanga Jɛhɔshafata?
10 Naka hateye ka ntsha la ntondo ka wâle ɔmɔtshi, sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa ayoka alɔmbɛlɔ aso ndo ayotokimanyiya. Kɛnɛ kakatombe l’ɛnɔnyi 25 wakôlɛ Nkumekanga Jɛhɔshafata la Judeya tatɛ lo 936 N.T.D., shikikɛka dikambo sɔ. Lam’akasangana Ase Mɔaba, Ase Amɔna la wanɛ wakadjasɛka l’okongo wa Sɛirɛ dia ndɔsha Juda, Jɛhɔshafata akalɔmbɛ ate: “[Nzambi k]asu li, we huwalumbuya? Shu kema la wulu la ntundu k’ului one a wuki wayayi dia ndjutolosha. Shu hateyi wuhu wa ntsha; ashu asu weko paka le ye.” Jehowa akoke dɔmbɛlɔ sɔ dia la ndjakitshakitsha, nde akalwɛ Ase Juda lo mbidja lofunge l’atei w’atunyi awɔ, ko wakadiakatana vamɛ. Dikambo sɔ diakôtsha wedja wakâdinge wɔma wa mamba, ko wɔladi wakayongaka la Juda. (2 Ekondo 20:1-30) Naka hatoyeya ka ntsha la ntondo k’okakatanu ɔmɔtshi wambotokomɛ, sho kokaka nɔmba oko Jɛhɔshafata ɔnɛ: ‘Jehowa le, ewo ambokomɛ, koko le yɛ mbendɛso.’ Nyuma k’ekila mbeyaka tohola akambo amɔtshi wa l’Afundelo wayotokimanyiya dia kandola okakatanu akɔ. Esangɔ ɛmɔtshi, Nzambi mbeyaka tokimanyiya lo yoho yahakoke onto mana fundo.—Romo 8:26, 27.
11. Naa wetshelo wakokaso kondja oma lo dɔmbɛlɔ dia Nehemiya lo dikambo di’ehele ka Jerusalɛma?
11 Mbala mɔtshi, sho pombaka tetemala la nɔmba dia kondja ekimanyielo kaki Nzambi. Nehemiya akalele, akakile mbo ya ndɛ ndo akalɔmbɛ nshi efula dikambo di’ehele ka Jerusalɛma kakanyukɔ ndo woho wakadiɛnɛka Ase Juda. (Nehemiya 1:1-11) Alɔmbɛlɔ ande wakakome le Nzambi oko opumu w’ɔlɔlɔ wa tshɔ ya lotshumba. Lushi lɔmɔtshi, Aratashasha, Nkumekanga ka Pɛrɛsiya akambola Nehemiya laki l’elundji k’olengolengo ate: “Kalombaye na?” Nehemiya ate: ‘Ko wonya akɔ, dimi lakalɔmbɛ Nzambi lele l’elongo.’ Dɔmbɛlɔ sɔ dia mondo ndo dia l’etei k’otema diakokɛma, nɛ dia Nehemiya akakondja lotshungɔ la ntsha kɛnɛ kakandakombolaka, mbut’ate ntshɔ la Jerusalɛma dia nyomotohika ehele kayɔ.—Nehemiya 2:1-8.
Yeso tetshaka woho wa nɔmba
12. Lo ɛtɛkɛta ayɛ hita, ngande wakokɛ mbuta lo tshena pe akambo w’ohomba wa lo dɔmbɛlɔ dia Yeso di’ɛnyɛlɔ?
12 Lo alɔmbɛlɔ tshɛ wele l’atei w’Afundelo, dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso Kristo diakɔsamaka oko tshɔ ya lotshumba yele l’opumu w’ɔlɔlɔ mboleki tosha wetshelo. Evanjiliɔ wa Luka mbutaka ɔnɛ: ‘Ombeki wa Yeso ɔmɔtshi akawombola ate: Nkumadiɔndjɔ, otetsha woho wa sho nɔmbaka, oko waketsha Joani ambeki ande. Ko nde akawatɛ ate: Lam’ayonyɔlɔmbaka, kanyotake nyate, Shɛso, lokombo layɛ lakidiame. Diolelo diayɛ diaye. Otosha mbo ya ndɛ ya lushi la lushi. Otodimanye pɛkato yaso, nɛ dia ndo sho lawɔ mbadimanyiyɛ akolami aso; ndo totokonyake l’ohemba.’ (Luka 11:1-4; Mateu 6:9-13) Dɔmbɛlɔ sɔ kofundama di’anto dikimɛ l’ɔtɛ ko ditaka, koko dia tɛnya kakɔna kahombaso nɔmbaka. Nyɛsɔ todisɛdingole.
13. Ngande wakokɛ nembetshiya kitshimudi y’ɛtɛkɛta w’ɔnɛ: ‘Shɛso, lokombo layɛ lakidiame’?
13 ‘Shɛso, lokombo layɛ lakidiame.’ Wanɛ wamboyakimɔ le Jehowa wekɔ la diɛsɛ dia lânde dia mbɔ̂sa oko Shɛwɔ. Oko ana wayasukanya mbala tshɛ le ombutshi awɔ wele la kɛtshi, sho pombaka mbishaka Nzambi lotombo ndo kɛnɛmɔ l’alɔmbɛlɔ aso. (Osambu 103:13, 14) Alɔmbɛlɔ aso la dia mɛnya ɔnɛ sho kiyanyaka dia lokombo la Jehowa kidiama, ɔnɛ sho kombolaka mɛna nganɛ wayolionyama oma lo sɔnyi tshɛ kamboloshama. Eelo, sho nangaka dia lokombo la Jehowa tshikala lânde ndo monga ekila.—Osambu 5:11; 63:3, 4; 148:12, 13; Ezekiyele 38:23.
14. Nɔmba ɔnɛ ‘Diolelo diayɛ diaye,’ alembetshiyande?
14 ‘Diolelo diayɛ diaye.’ Diolelo diekɔ lowandji laki Jehowa lolɛ l’olongo lo tshimbo y’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Yeso Mɛsiya w’Ɔnande kâmɛ la anyande ‘ekilami.’ (Danyele 7:13, 14, 18, 27; Enyelo 20:6) Kem’edja diɔ dianga ‘ndja’ dia ndjodiaka wanɛ tshɛ watona lowandji laki Nzambi lanɛ la nkɛtɛ. (Danyele 2:44) L’ɔkɔngɔ diko mbayosalema lolango laki Jehowa lanɛ la nkɛtɛ, oko watshamalɔ l’olongo. (Mateu 6:10) Ande ɔlɔ wayonga la ditongami tshɛ diakambɛ Nkum’olongo la kɔlamelo lee!
15. Nɔmba Jehowa dikambo dia ‘mbo ya ndɛ ya lo lushi’ ɛnyande?
15 ‘Otosha mbo ya ndɛ ya lushi la lushi.’ Nɔmba Jehowa mbo ya ndɛ ‘ya lo lushi’ mɛnyaka ɔnɛ sho hatɔlɔmbɛ dia nde toshadiɔ emete emete, koko paka kɛnɛ keso l’ohomba lushi la lushi. Kânga mbayaɛkɛso le Jehowa dia tokotshɛ ehomba aso, sho lawɔ kambaka ndo salaka totumutumu tokina tasungana dia kondja mbo ya ndɛ ndo kotsha ehomba ekina. (2 Tesalonika 3:7-10) Lo mɛtɛ, sho la dia mbisha Okahi aso wa l’olongo losaka nɛ dia oma lo ngandji kande, lomba lande ndo nkudu kande mbakondjaso diangɔ sɔ.—Etsha 14:15-17.
16. Ngande wakoka Nzambi todimanyiyɛ?
16 ‘Otodimanye pɛkato yaso, nɛ dia ndo sho mbadimanyiɛ akolami aso.’ Lam’ele sho bu kokele ndo sho ntshaka kɔlɔ, hatokoke kotsha kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba Jehowa. Omalɔkɔ, sho pombaka nɔmbaka dia nde todimanyiya oma l’ekimanyielo k’olambo wa Yeso w’etshungwelo. Koko, dia ‘Ɔnɛ loka alɔmbɛlɔ’ todimanyiyɛ pɛkato oma l’olambo ɔsɔ, sho pombaka ndjatshumoya ndo mbetawɔ ohokwelo kana lohango tshɛ lɛnande dimɛna tosha. (Osambu 65:2; Romo 5:8; 6:23; Heberu 12:4-11) Lâdiko dia lâsɔ, tshimaka sho ‘mbodimanyie akolami aso,’ mbut’ate wanɛ watotshɛ kɔlɔ, mbakokaso nongamɛ dia Nzambi todimanyiyɛ kɔlɔ yaso.—Mateu 6:12, 14, 15.
17. Ɛtɛkɛta w’ɔnɛ: ‘Totokonyake l’ohemba’ alembetshiyawɔ?
17 ‘Totokonyake l’ohemba.’ Mbala mɔtshi, Bible mbutaka ɔnɛ Jehowa ambotsha dikambo sɔ kapanda dia mɛnya ɔnɛ nde ambetawɔ diɔ tokomɛ. (Ruta 1:20, 21) Nzambi hatohembe dia sho ntsha pɛkato. (Jakoba 1:13) Diabolo, demba diaso di’ekokele l’andja ɔnɛ mbatohemba dia sho ntsha kɔlɔ. Satana mbele Ohembanyi ɔnɛ latsha tshɛ dia totshutshuya dia sho tɔmbɔkwɛ Nzambi. (Mateu 4:3; 1 Tesalonika 3:5) Etena kalɔmbaso ɔnɛ: ‘Totokonyake l’ohemba,’ sho nɔmbaka Nzambi di’aha nde mbetawɔ sho kɔ lam’ahembamaso dia mbɔtɔmbɔkwɛ. Nde kokaka tɔlɔmbɔla di’aha sho kɔ ndo di’aha Satana kanga ‘kɔlɔ’ tahemɛ.—Mateu 6:13; 1 Koreto 10:13.
Toyaɔtɔnganyiya l’alɔmbɛlɔ aso
18. Ngande wakokaso ndjaɔtɔnganyiya l’alɔmbɛlɔ aso wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala ndo la lɔsɛnɔ la dimɛna lo nkumbo?
18 Dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso diekɔ l’akambo woleki ohomba, koko ekɔ akambo akina wakokaso nɔmba. Oko ɛnyɛlɔ, sho kokaka nɔmba dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala. Sho kokaka nɔmba dia monga la ndjakimɛ dia tshikala pudipudi polo ndo lushi la diwala. Koko, sho la dia ndjaɔtɔnganyiya l’alɔmbɛlɔ aso lo mbewɔ abuku la tɔkɛnyɔ tɛnya awui wa mindo. Toyashikikɛ dia ‘tshukana paka lo Nkumadiɔndjɔ.’ (1 Koreto 7:39; Euhwelu k’Elembe 7:3, 4) L’ɔkɔngɔ wa sho tshukana, tatɔlɔmbake Nzambi tsho dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo diwala ko pe: tokitanyiya alako ande. Ndo naka tekɔ l’ana, kete hatotɔlɔmbaka tsho dia vɔ koma ekambi wa kɔlamelo waki Jehowa. Sho la dia ntsha tshɛ dia tɔtɔmiya akambo wa mɛtɛ waki Nzambi lo timba tawɔ lo tshimbo ya wekelo wa Bible ndo lo tshɔka la wɔ nshi tshɛ lo nsanganya y’Akristo.—Euhwelu k’Elembe 6:5-9; 31:12; Tukedi 22:6.
19. Ahombaso ntsha naka tekɔ lo nɔmba dikambo di’olimu aso?
19 Onde sho nɔmbaka dia kondja ɛtshɔkɔ l’olimu aso? Naka ngasɔ, kete toyaɔtɔnganyiya l’alɔmbɛlɔ asɔ lo sambishaka efula. Naka sho nɔmbaka dia kondja waaso wa kimanyiya akina dia vɔ mbɔtɔ lo mboka ka lɔsɛnɔ la pondjo, kete sho la dia nembetɛ wanɛ wayasha ndo monga la nshi shikaa ya mbaetshaka Bible lawakawɔ lo ndjela ekongelo kaso ka wenya. Ko kayotota naka sho nangaka kamba olimu wa lo tena tshɛ oko ombatshi mboka na? Naka ngasɔ, ko sho ntsha kɛnɛ kɔtɔnganɛ l’alɔmbɛlɔ aso lo ndeka sambisha ndo kamba kâmɛ l’ambatshi mboka. Lo ntsha ngasɔ mbayotɛnya ɔnɛ sho ndjaɔtɔnganyiyaka l’alɔmbɛlɔ aso.
20. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
20 Naka tekɔ lo kambɛ Jehowa la kɔlamelo, kete sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ nde ayoka alɔmbɛlɔ aso wɔtɔnɛ la lolango lande. (1 Joani 5:14, 15) Lo mɛtɛ, tambɛna akambo efula w’ohomba oma l’ɔsɛdingwelo ɔsɔ w’alɔmbɛlɔ amɔtshi wa lo Bible. Lo sawo diaso diayela, tayɛna alako akina wa l’Afundelo wakoka ndjela wanɛ wakombola ‘nɔngɔsɔla alɔmbɛlɔ awɔ oko tshɔ ya lotshumba la tondo ka Jehowa.’
[Caption on page 12]
[Review on page 12]
Ngande wayoyokadimola na?
◻ Lande na kahombaso nɔmbaka la mbetawɔ?
◻ Naa ohomba w’ɛtɛkɛta wa lotombo ndo w’eokelo ka losaka l’alɔmbɛlɔ aso?
◻ Bonde kakokaso nyanga l’eshikikelo tshɛ ekimanyielo ka Jehowa lo dɔmbɛlɔ?
◻ Naa akambo amɔtshi w’ohomba wele lo dɔmbɛlɔ dia Yeso di’ɛnyɛlɔ?
◻ Ngande wakokaso ndjaɔtɔnganyiya l’alɔmbɛlɔ aso?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 10]
[Caption on page 10]
Oko Nkumekanga Jɛhɔshafata, mbala mɔtshi sho koka nɔmba ɔnɛ: ‘Jehowa le, ewo kaso ambokomɛ, koko le yɛ mbendɛso’
[Caption on page 11]
[Caption on page 11]
Onde alɔmbɛlɔ ayɛ mbɔtɔnɛka la dɔmbɛlɔ dia Yeso di’ɛnyɛlɔ?