Toyange Jehowa l’otema wɔlɔngɔswami

ƐZƐRA, ɔlɔmbɛdi wa l’Isariyɛlɛ, aki onyangiyangi wa mamba, manyi, osangodi, ndo ombetsha wa manamana w’Ɛlɛmbɛ. Le Akristo wa nshi nyɛ, nde ekɔ nto ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula k’onto lakakambɛ Nzambi la tshondo yande tshɛ. Lo yoho yakɔna na? Lo yoho yakandatetemala mamema Nzambi kânga lam’akinde la Babilɔna, osomba wakalole tɔ la tozambizambi ta kashi ndo l’ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ.

Koko, dionga di’Ɛzɛra dia mamema Nzambi kondja le nde oyaya. Nde akatshe tshɛ dia monga la dionga sɔ. Ɛzɛra totɛka ɔnɛ nde ‘akalɔngɔsɔla otema ande dia mbeka ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo mbakitanyiya.’​—Ezera 7:10.

Oko Ɛzɛra, ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ nangaka ntsha tshɛ kawalɔmba Jehowa kânga mbasɛnawɔ l’andja wahetsha ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tɔmɔtshi takokaso sho lawɔ nɔngɔsɔla etema aso, mbut’ate lonto laso la letei k’otema​—kâmɛ ndo tokanyi, waonga, ndo nsaki yaso​—dia ‘mbeka ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo mbakitanyiya.’

Woho wakokaso nɔngɔsɔla otema aso

“Nɔngɔsɔla” kɛdikɛdi “nɔnga dikambo dimɔtshi la ntondo: konya ɛngɔ kɛmɔtshi suke dia kinanda kana kamba latɔ olimu lo yoho mɔtshi ya lânde.” Lo mɛtɛ, naka wɛ ekɔ l’ewo k’oshika k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo ambokimɔka lɔsɛnɔ layɛ le Jehowa, kete otema ayɛ wambɔlɔngɔswama ndo kokaka fɔnyama la ‘nkɛtɛ y’ɔlɔlɔ’ yakatɛkɛta Yeso lo wɛɛla ande w’omboki a woho.​—Mateu 13:1-23.

Koko, sho pombaka sɛdingolaka otema aso mbala la mbala ndo mbowɛdiaka. Lande na? Lo ɛkɔkɔ ehende ɛnɛ. Ntondotondo, tokanyi ta kɔlɔ tele oko adiyo wa kɔlɔ l’ekambɔ, kokaka esadi eto ndjoka edio lɔkɔ, djekoleko lo ‘nshi y’ekomelo’ nyɛ yele ‘hiɛlɛlɛ kana lɔpɛpɛ’ l’andja ɔnɛ wa Satana lambolodja andja ɔnɛ la ntɔngɔ ya kɔlɔ yele tokanyi ta demba. (2 Timote 3:1-5; Efeso 2:2) Ɔkɔkɔ wa hende mendanaka la nkɛtɛ yɔ yâmɛ. Nkɛtɛ naka sho ndjinya yimba, kete yɔ mbeyaka koma shɛnga kana kolo esadi eto, ko monga aya bu l’ɛtɛtɔ ka tɔsha elowa. Kana nto, naka anto wayokindjakindjaka l’ekambɔ, kete nkɛtɛ ndjokoma paka wolo wolo oto. Ngasɔ mbele ndo nkɛtɛ ya didjidji y’otema aso. Yɔ mbeyaka ndjohomba ɛtɛtɔ, naka sho ndjinya yimba ndo naka anto wahayakiyanya dia lonyuma laso ndjikamɛkamɛka.

Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula sho tshɛ kitanyiya dako nɛ diatosha Bible ɔnɛ: “Okolamelaki nama utema aye l’eteti, ne dia uma loko katutumbaka teko dia lumu.”​—Tukedi 4:23.

Akambo washa ‘nkɛtɛ’ y’otema aso ɛtɛtɔ

Tênde awui kana waonga amɔtshi wakoka mbisha ‘nkɛtɛ’ y’otema aso ɛtɛtɔ dia demba diaso monga dimɛna. Ekɔ akambo efula wakoka ndowanya otema aso, koko tayɔsɛdingola paka asamalo anɛ: mbeya ɔnɛ tekɔ ase wola lo nyuma, ndjâkitshakitsha, losembwe, wɔma wa Nzambi, mbetawɔ, la ngandji.

Yeso akate ate ‘wanɛ weya ɔnɛ vɔ wekɔ ase wola lo nyuma wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (Mateu 5:3) Oko watotoholaka ndjala ka lo demba ɔnɛ lâsɔ aya paka mbidja yangɔ l’onyɔ, mbele ndo wola aso wa lo nyuma, toshaka ndjala ka mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Oma ko mbotwelo, anto wokongaka la mposa k’efula ka diangɔ dia ndɛ nɛ dia diɔ mbishaka lɔsɛnɔ oyango ɔmɔtshi. Tɔsɛngiya t’oma l’andja ɔnɛ wa Satana kana ɛnɛndɛ ka mbeka mbeyaka ndjotokonya lo ndjɔnyɔla ohomba wa dikambo sɔ. Kânga mbediɔ ɔsɔku, Yeso akate ate: ‘Onto hasɛnɛ la mbo ya ndɛ tsho, koko sɛnaka ndo l’ɛtɛkɛta w’oma l’onyɔ wa Jehowa.’​—Mateu 4:4.

Lo mɛtɛ mɛtɛ, olelo wa mbala la mbala, wa lo yɛdikɔ yɛdimi, ndo wa mbo y’eshika mbishaka onto demba wolo ndo mposa ka nyomɔlɛ lam’akoka etena kekina ka ndɛ. Ngasɔ mbele ndo lo nyuma. Wɛ mbeyaka ndjaɔsa dia wɛ bu l’etete lo wekelo, koko, naka wɛ ayonga la mbekelo ka mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi la lushi, ndo mbekaka ekanda walembetshiya awui wa lo Bible, kete wɛ ayɛna dia nsaki kayɛ ka mbekaka kayohama. Ngasɔ mbayolongamɛka l’asolo walokɔlokɔ etena kakayalɔngɔsɔla dia wekelo ayɛ wa Bible. Ɔnkɔnɛ, tɔkɔmɔke esadi; ntsha tshɛ dia fudia nsaki ka ndɛ maa dia lo nyuma.

Ndjâkitshakitsha nɛndjalɛndjaka otema

Ndjakitshakitsha ekɔ ohomba efula di’onto monga l’otema wɔlɔngɔswami nɛ dia dionga sɔ tokonyaka anto walanga ndakanyema ndo tokimanyiyaka efula dia sho mbetawɔ alako la engwelo koludi la ngandji katoshawɔ. Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka Nkumenga Jɔsiya. Lo nshi yakandolɛka, wakashola wɔɔmbɔ w’Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi anto lo tshimbo ya Mɔsɛ. Lam’akoke Jɔsiya ɛtɛkɛta w’oma l’Ɛlɛmbɛ ko mbeya nganɛ wakatakɔ watshɛnde mboka k’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, nde akâtshatsha ahɔndɔ ande ndo akalele la ntondo ka Jehowa. Bonde kakananda Ɔtɛkɛta wa Nzambi otema wa nkumekanga ngasɔ na? Ɔkɔndɔ ɔsɔ mbutaka ɔnɛ otema ande ‘wakalɛmbɛ,’ ko nde akayâkitshakitsha lam’akandoke ɛtɛkɛta wa Jehowa. Jehowa akɛnyi ndjâkitshakitsha ka Jɔsiya ndo woho wakinde komonga l’otema wa lonyû ko akɔtshɔkɔla efula.​—2 Khumi ya Dikanga 22:11, 18-20.

Ndjâkitshakitsha akakimanyia ambeki wa Yeso wanɛ waki ‘anto k’anto ndo waki kombeyaka mukanda’ dia vɔ shihodia ndo kamba l’akambo wa lo nyuma waheye akanga a ‘lomba ndo ambewi w’ekanda’ wanɛ weya paka ‘akambo wa lo demba.’ (Etsha 4:13; Luka 10:21; 1 Koreto 1:26) Ambewi a mukanda kɔnɔngɔsɔla etema awɔ dia mbetawɔ ɔtɛkɛta wa Jehowa nɛ dia wakakeketsha etema awɔ oma lo lotamanya lawɔ. Onde lâsɔ sho kokaka mamba dia mboka ɔnɛ Jehowa petshaka akanga wa lotamanya?​—Tukedi 8:13; Danyele 5:20.

Losembwe la wɔma wa Nzambi

Omvutshi Jeremiya akafunde ate “utema ndeka diango tshe lukeso, vo weko kolo efula. Akona ayeya mbulimbitela?” (Jeremiya 17:9) Lokeso lɔsɔ mɛnamaka lo toho efula, oko ɛnyɛlɔ lam’ayangaso tɛkɛ nɛndɛ wonya watshaso dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ. Lɔ kokaka mɛnama nto lam’ashɛso lɔkɛwɔ laso la kɔlɔ. Koko, losembwe ayotokimanyiya dia sho mbidja otema aso wa lokeso otshumba lo tokimanyiya dia sho ndjaeya eso woho wa sho mbeya ndjalowanya. Losembwe la ngasɔ mbaki l’omembi w’esambo lam’akandalɔmbɛ ate: ‘Jehowa le, ɔsɛdingole ndo ombidje l’ohemba; ɔmbɛdia yimba ndo otema.’ Mɛnamaka hwe di’omembi w’esambo akalɔngɔsɔla otema ande nɛ dia nde aketawɔ Jehowa mbɛ̂dia ndo mbohemba, kânga mbakandahombe mbetawɔ waonga amɔtshi wa kɔlɔ waki lande ndo mbalɛndja.​—Osambu 17:3; 26:2.

Wɔma wa Nzambi, walembetshiya nto ‘lohetsho l’akambo wa kɔlɔ,’ kokaka tokimanyiya efula naka sho nangaka ndjaɛdia. (Tukedi 8:13) Oyadi kânga onto ngɛnangɛnaka ngandji la ɔlɔlɔ w’otema wa Jehowa, naka mɛtɛ nde mbôkaka wɔma, kete nde ayeyaka ɔnɛ Jehowa ekɔ la wolo wa mbisha anto wahakitanyiya awui ande dilanya kana mbadiaka. Jehowa akɛnya dia anto wawoka wɔma wayokitanyiyaka awui ande lam’akandate dikambo di’Isariyɛlɛ ate: “Utunduyala vo wayalaki la etema ene etu, wa vo mbukakami woma la nkitanyiaka elembe ami tshe, dia vo ndjala la ongenongeno pundju ndu vo ndu an’awo li!”​—Euhwelu k’Elembe 5:29.

Oyango wahombaso mboka Nzambi wɔma kema wa mbokitanyiya l’ekombakomba, koko wa totshutshuya dia kitanyiya Shɛso ka ngandji ɔnɛ leyaso ɔnɛ nde ndjâkiyanyaka dia sho ndeka sɛna dimɛna. Omalɔkɔ, onto loka Nzambi wɔma ayodiyama ndo ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, oko wakadiɛnya Yeso Kristo ndamɛ.​—Isaya 11:3; Luka 12:5.

Onto lele l’otema wɔlɔngɔswami mongaka la mbetawɔ k’efula

Otema wele nge lo mbetawɔ mbeyaka ɔnɛ kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba kana katolaka Jehowa l’Ɔtɛkɛta ande mongaka nshi tshɛ l’ɔlɔlɔ ndo lo wahɔ wakiso. (Isaya 48:17, 18) Onto lele l’otema wa ngasɔ ayɔngɛnangɛna efula naka nde kitanyiya dako dia lo Tukedi 3:5, 6 diata ɔnɛ: “Ekamaki [Jehowa] l’utema aye tshe, tekamaki yimba yaye hita. Uwetawoki lu akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.” Koko, otema wele bu la mbetawɔ mɛnaka wolo ndjaɛkɛ le Jehowa, djekoleko naka dikambo sɔ mbɔlɔmbaka dia nde ndjahombia awui amɔtshi, oko ɛnyɛlɔ, monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ dia mbika washo paka lo wahɔ wa Diolelo. (Mateu 6:33) Diɔ diakɔ diele otema wele bu la mbetawɔ wekɔ ‘kɔlɔ’ le Jehowa.​—Heberu 3:12.

Mbetawɔ kaso le Jehowa mɛnamaka l’awui efula, mbidja nd’awui watshaso lo luudu laso. Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ ka kɛnɛ katawɔ lo Ngalatiya 6:7 ɔnɛ: “Tuyadimbiyaki, [Nzambi] hasokama; untu tshe ayuna diango diakandune.” Mbetawɔ kele laso lo dako sɔ kayɛnama l’akambo anɛ: tɔkɛnyɔ tendaso, abuku wadiaso, woho wekaso Bible, ndo oma l’alɔmbɛlɔ aso. Eelo, mbetawɔ ka wolo katotshutshuya dia monɛ ‘lo nyuma’ mbele dikambo dioleki ohomba naka sho nangaka monga l’otema wamboyalɔngɔsɔla dia mbetawɔ Ɔtɛkɛta wa Jehowa ndo mbokitanyiya.​—Ngalatiya 6:8.

Dionga dioleki woke ko ngandji

Oleki waonga akina tshɛ, ngandji mbadja nkɛtɛ ya l’otema aso ɛtɛtɔ dia mbetawɔ Ɔtɛkɛta wa Jehowa. Ɔnkɔnɛ, lam’akandakiɛdikaka la mbetawɔ ndo l’elongameko, ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ate ngandji ‘ndeka waonga asɔ woke.’ (1 Koreto 13:13) Otema woludi tɔ la ngandji ka Nzambi ngɛnangɛnaka efula lam’awokitanyiyande; ndo vɔ mɛtɛ ngɛnangɛnaka ɛlɛmbɛ wa Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Joani akate ate: “Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.” (1 Joani 5:3) Lo kanyi yakɔ yâmɛ, Yeso akate ate: “Lam’ayunanga untu, ndi ayukitanyia diui diami. Papa ayuwulanga.” (Joani 14:23) Tolembete dia ngandji kɛsɔ kekɔ lo wedi akɔ ehende. Eelo, Jehowa nangaka efula wanɛ wakotwama le nde la ngandji.

Jehowa mbeyaka ɔnɛ tekɔ ekokele ndo mbosalɛka kɔlɔ mbala la mbala. Kânga mbediɔ ɔsɔku, nde kema etale oma le so. Kɛnɛ kalɔmba Jehowa ekambi ande ele ‘otema wa kokele,’ otema wayototshutshuya dia sho mbokambɛ la lolango laso ndo l’‘otema w’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (1 Ekondo 28:9) Lo mɛtɛ, Jehowa mbeyaka ɔnɛ dia sho ndjonga la waonga w’ɔlɔlɔ l’etema aso ndo tɔ elowa wa nyuma, sho pombaka ntsha la wolo ndo dikambo sɔ mbɔsaka toshi. (Ngalatiya 5:22, 23) Ɔnkɔnɛ, nde ekɔ la solo dia lotutsha oya le so, “ne dia ndi mbeyaka uma lu na akatatungama. Ndi atuhoka ati: Ditshu mbesu.” (Esambu 103:14) Yeso komingolaka ambeki ande la wolo oma lo munga yawɔ, koko nde akakimanyiyaka ndo akakeketshaka la lotutsha tshɛ, nɛ dia nde aki la dionga diele oko dia She. Shi ngandji, kɛtshi ndo lotutsha lele la Jehowa nde la Yeso, totshutshuyaka dia mbaoka ngandji efula?​—Luka 7:47; 2 Petero 3:9.

Naka tena dimɔtshi ekɔ ta dia ta le yɛ dia monula waonga ayɛ wa kɔlɔ wele oko adiyo wa kɔlɔ kana wɛ ekɔ awui wolo l’akambo amɔtshi kana hetawɔ diata onto, kete tɔkɔmɔke otema. Koko, tetemala ntsha tshɛ dia ndjalowanya lo ‘nɔmbaka l’etete,’ ndo lɔmbaka Jehowa mbala la mbala dia nde kosha nyuma kande k’ekila. (Romo 12:12) Oma l’ekimanyielo kande, wɛ mbeyaka tondoya ekakatanu ɛsɔ oko Ɛzɛra lo monga l’otema wɔlɔngɔswami dia ‘mbadiaka ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo mbakitanyiyaka.’

[Osato wa lo lɛkɛ 31]

Ɛzɛra akatetemala mamema Nzambi kânga lam’akinde la Babilɔna

[Efundelo wɛnya kanga osato wa lo lɛkɛ 29]

Garo Nalbandian