Elambo wa lotombo wangɛnyangɛnya Jehowa
“Nyolambole alemba anyu oko olambo wasɛna, w’ekila, ndo wetawɔma le Nzambi.”—RƆMƆ 12:1, NW.
1. Kakɔna kata Bible lo kɛnɛ kendana l’ɛlɔlɔ wa tshanda w’elambo wakakimɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ na?
“NE DIA elembe waki didjidji tu dia akambu w’ololo wayayi, waha efanelu mete mete ka diango so, haweyi nduwanya waku watusukanaka la elambu watuwulambulaka l’eleku l’eleku.” (Heberu 10:1) Oma l’ɛtɛkɛta ɛsɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya dia elambo tshɛ wakakimɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ kokokaka mbisha anto panda ka pondjo.—Kolosai 2:16, 17.
2. Lande na kele bu kɔlɔ sho nyanga dia shihodia tokambokambo tshɛ ta lo Bible tendana la weshasha ndo l’elambo wakakimɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ?
2 Onde lâsɔ dikambo sɔ nembetshiyaka di’awui tshɛ wofundami l’abuku atanu w’etatelo wa lo Bible lo kɛnɛ kendana la weshasha ndo la elambo bu ohomba le Akristo ɛlɔ kɛnɛ? Atete ndoko edja, anto wakafundja nkombo lo Kalasa k’Olimu wa Teokrasi lo tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia l’andja w’otondo, mala shidiya la ndjela ekongelo ka wadielo w’abuku atanu wa ntondo wa lo Bible l’edja k’ɔnɔnyi ɔtɔi la ngɔndɔ mɔtshi. Amɔtshi wakatshe la wolo tshɛ dia mbadia ndo shihodia akambo tshɛ wofundami lo mikanda ɛsɔ. Onde weolo wakawadje ɛsɔ wekɔ anyanya? Kema, nɛ dia “akambu tshe wakawafundi ntundu wakafundama dia ntulakanya dia shu ndjala la elungamelu uma lu etetemalu la uma lu ekikitshelu ka lu afundelu.” (Romo 15:4) Lâsɔ, wombola wakokaso ndjâmbola vɔ ɔnɛ: “wetshelo” ndo “ekeketshelo” kakɔna kakokaso kondja oma l’akambo wa l’Ɛlɛmbɛ wendana la weshasha ndo l’elambo na?
Dikambo dia wetshelo ndo di’ekeketshelo kaso
3. Ɛngɔ kakɔna kele laso mɛtɛ ohomba?
3 Kânga mbahawatɔlɔmbɛ dia nambola elambo woho wakawalambolaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ, polo nd’ɛlɔ kɛnɛ, lo yɛdikɔ mɔtshi, tekekɔ l’ohomba wa kɛnɛ kakakotshamaka oma lo tshimbo y’elambo le ase Isariyɛlɛ, dikambo diakɔ ko: kondja edimanyielo ka pɛkato yaso ndo mbetawɔma le Nzambi. Ko lam’ele hatoyolambola weho w’elambo ɛsɔ, ngande wakokaso kondja ɛlɔlɔ wa ngasɔ na? L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnya akambo wele kokotshama oma l’elambo wa nyama, Paulo akafunde ate: “Okone lam’akayi [Yeso] la kete, ndi akati ati: We kunanga elambu la eshasha, keli we akanongoswela dimba. We kongenangena lu elambu wa luntshumba, kana lu elambu wa kolo. Ku dimi lakati nti: Enda, dimi lambuya, dia ndjutsha lulangu laye, we [Nzambi].”—Heberu 10:5-7.
4. Ngande wakakambe Paulo l’Osambu 40:6-8 lo dikambo dia Yeso Kristo?
4 Lo vusola ɛtɛkɛta wa l’Osambu 40:6-8, Paulo akɛnya dia Yeso kondja dia ndjetsha anto woho wa vɔ tetemala nambola ‘elambo ndo weshasha,’ mbut’ate ‘elambo tshɛ wa lotshumba ndo elambo wa pɛkato,’ nɛ dia nshi yakafunde Paulo awui anɛ ko Nzambi hayetawɔ weho w’elambo ɛsɔ. Koko, Yeso akaye la demba diakalɔngɔswama oma le She lele l’olongo, demba diɛdimi tshɛ lo tshɛ la nɛ diakasha Nzambi Adama Lam’akandotonge. (Etatelu 2:7; Luka 1:35; 1 Koreto 15:22, 45) Oko wakinde Ɔnaki Nzambi la kokele, Yeso mbaki ‘lɔtɔngɔ’ la womoto lakatatami l’Etatelo 3:15. Nde mbayohomba ‘minola Satana l’ɔtɛ,’ kânga mbele Yeso ndamɛ akahombe ‘numatama l’etshindji.’ Oma lo tshelo shɔ, mbakayokomaka Yeso ehomɔ kakalɔngɔsɔla Jehowa dia mbisha anto panda, ehomɔ kele anto anɛ waki la mbetawɔ wakakombolaka dia kiɛna tatɛ oma ko nshi y’Abɛlɛ.
5, 6. Naa ehomɔ koleki dimɛna kele l’Akristo ka vɔ ndjasukanya otsha le Nzambi?
5 Lam’akandatɛkɛtaka dikambo di’ohomba w’ɔkɛndɛ wa laande waki Yeso wendana la panda k’anto, Paulo akate ate: ‘Ɔnɛ laki komonga la pɛkato, [Nzambi] akawɛmbiya pɛkato dikambo diaso, dia sho monga anto wosembwe lo washo wa Nzambi diɛsɛ oma lo tshimbo yande.’ (2 Koreto 5:21) Etelo k’ɔnɛ ‘akawɛmbiya pɛkato’ kokaka kadimwama nto ɔnɛ ‘akawetɛ olambo dikambo dia pɛkato.’ Ɔpɔstɔlɔ Joani akate ate: “Ndi keli ulambu wa ntulambwela dia kolo yasu, aha ulambu asu shame atu, keli weko ndu wa antu tshe wa la kete.” (1 Joani 2:2) Ɔnkɔnɛ, kânga mbakakokaka ase Isariyɛlɛ ndjasukanya l’etena kɛmɔtshi otsha le Nzambi oma l’ekimanyielo k’elambo awɔ, Akristo wekɔ l’ehomɔ koleki tshɛ ka vɔ ndjasukanya otsha le Nzambi, ehomɔ kakɔ ko—olambo wa Yeso Kristo. (Joani 14:6; 1 Petero 3:18) Naka sho monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo wakalɔngɔsɔla Nzambi ndo mbôkitanyiya, kete sho kokaka kondja edimanyielo ka pɛkato yaso ndo mbetawɔma le Nzambi ndo kondja ɛtshɔkɔ oma le nde. (Joani 3:17, 18) Onde ɔsɔ kema kiɔkɔ y’ekeketshelo? Ko lâsɔ, ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la mbetawɔ l’olambo wa tshungo na?
6 L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya di’Akristo wekɔ l’ehomɔ koleki dimɛna ka vɔ ndjasukanya otsha le Nzambi, oko wakokaso mbadia lo Heberu 10:22-25, ɔpɔstɔlɔ Paulo akashile weho esato wakokaso kɛnɛmɔla mbetawɔ kaso ndo lowando laso lo yɛdikɔ yaki Nzambi ya ngandji. Kânga mbele dako diaki Paulo diakendanaka efula la wanɛ wayonga la ‘diaaso dia mbɔtɔ lo dihole di’ekila,’ mbut’ate Akristo w’akitami wele la leeta l’otsha l’olongo, anto tshɛ pombaka mɛtɛ mbidja yimba l’ɛtɛkɛta waki Paulo wakasambiyama oma lo wolo wa nyuma naka vɔ nangaka kondja wahɔ oma l’olambo waki Yeso w’edimanyielo ka pɛkato.—Heberu 10:19.
Tolambole elambo wa pudipudi ndo waha l’ɛkɔmɔ
7. (a) Ngande wakɛnɛmɔla Heberu 10:22 kɛnɛ kakasalemaka lo kɛnɛ kendana l’olambo? (b) Kakɔna kakahombamaka salema dia ndjashikikɛ ɔnɛ olambo wambetawɔma le Nzambi?
7 Ntondotondo, Paulo keketshaka Akristo ɔnɛ: “Okone tusukani l’etema a mete wuludi la mbetawo, la etema asu wolongoswami uma lu khum’etema ya kolo, la alimba asu wotshami l’ashi a pudipudi.” (Heberu 10:22) Ɛtɛkɛta wakandakambe lawɔ lanɛ, mɛnyaka kɛnɛ tshɛ kakasalemaka lam’akalambɔmaka elambo lo ndjela Ɛlɛmbɛ. Ekɔ ngasɔ nɛ dia la ntondo ka Nzambi ndjetawɔ olambo, vɔ wakahombamaka kimɔma l’otema w’ɔlɔlɔ ndo monga ɛngɔ ka pudipudi ndo kaha l’ɛkɔmɔ. Olambo wa nyama wakɔsamaka oma l’ɔnɔngɔ wa dongalonga, kana wa lemba l’ɛkɔkɔ, mbut’ate nyama yele pudipudi, ndo y’‘amɛna,’ yaha la dikɔmɔ. Ko naka olambo wambɔsama oma l’atei wa tofudu, kete vɔ wakahombaka monga benga kana ana wa tokudumba. Paka etena kakakotshaka onto akambo asɔ tshɛ mbakahombamaka mbetawɔma ‘olambo [ande] w’edimanyielo ka kɔlɔ l’ɔlɔlɔ tshɛ.’ (Akambu w’Asi Lewi 1:2-4, 10, 14; 22:19-25) Olambo wa shima kopombaka monga la wodoya, nɛ dia wodoya aki didjidji dia ɛhɔndɛlɔ; kana mbidja osanga, ashi w’elowa watosalaka edoyelo lo shima. Lam’akalambɔmaka elambo oyadi wa nyama kana wa shima, vɔ wakadjaka lɛhɔ nɛ dia lɔ lekɔ ɛngɔ kakokɛ ema diaha tɔ mpɔda.—Akambu w’Asi Lewi 2:11-13.
8. (a) Kakɔna kakawalɔmbaka ɔnɛ lakakimɔka olambo? (b) Ngande wakokaso ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa mbetawɔka ɔtɛmwɛlɔ wakiso?
8 Ko kayotota dikambo di’onto lakakimɔka olambo na? Ɛlɛmbɛ wakataka ɔnɛ onto tshɛ lakahombe ndjâka dia ndjemala la ntondo ka Jehowa akahombaka monga pudipudi ndo aha la mindo. Onto lakayadjaka mindo lo yoho mɔtshi akahombaka ntondotondo talambodi olambo w’onongo dia nde tanema pudipudi la ntondo ka Jehowa woho w’olambo ande wa lotshumba kana wa diokanelo mbetawɔma le Nde. (Akambu w’Asi Lewi 5:1-6, 15, 17) Onde sho tamboka bonde kahombaso tshikalaka wonya tshɛ pudipudi la ntondo ka Jehowa? Naka sho nangaka di’ɔtɛmwɛlɔ wakiso mbetawɔma le Nzambi, kete sho pombaka nɔngɔsɔla akambo esadi esadi etena kasekolaso ɛlɛmbɛ ande. Sho la dia monga suke dia ndjela tɛdikɔ takɔshi Nzambi dia tokimanyiya, mbut’ate woho wakandatosha ‘dikumanyi dia l’etshumanelo’ ndo Yeso Kristo ɔnɛ lele ‘olambo w’edimanyielo ka pɛkato yaso.’—Jakoba 5:14; 1 Joani 2:1, 2.
9. Naa otshikitanu wa woke waki lam’asa elambo wakawalambolaka Jehowa la wɛnɛ wakawalambolaka tozambizambi ta kashi?
9 Woho wakawatɛtɛka di’aha onto ndjadja mindo oyadi lo woho akɔna tshɛ mbaki otshikitanu wa woke lam’asa elambo wakawalambolaka Jehowa la wɛnɛ wakawalambolaka tozambizambi taki anto wa lo wedja wakadinge Isariyɛlɛ. Dibuku dimɔtshi diakatɛkɛta dikambo di’otshikitanu waki l’elambo wakalambɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ diakate ɔnɛ: “Awui w’alɔhɔ komongaka, kana ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ, kana w’anto ndjalanya vamɛ, kana loseka la l’ɔtɛmwɛlɔ, awui wa mindo ndo olelo wa tshambandeko wakasekɛmaka; vɔ kotshumbaka anto oko elambo; ndo konambolaka wanɛ wambovɔ diangɔ.” Akambo asɔ tshɛ kotolaka yambalo yakiso lo dikambo ɔtɔi, dikambo diakɔ ko: Jehowa ekɔ ekila, ndo nde hetawɔ akambo wa kɔlɔ ndo pɛkato kana akambo wa mindo wa weho akɔna tshɛ. (Habakuka 1:13) Ɔtɛmwɛlɔ ndo elambo wakinde pombaka monga pudipudi ndo aha mindo—ka lo demba, ka lo yimba, kana ka lo nyuma.—Akambu w’Asi Lewi 19:2; 1 Petero 1:14-16.
10. Lo ndjela dako dia Paulo dia lo Romo 12:1, 2, lo dikambo diakɔna diahombaso ndjasɛdingola l’onto ndo l’onto?
10 Lo ndjela dikambo sɔ, sho pombaka ndjasɛdingola dimɛna l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ laso dia ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa mbetawɔka olimu wokambɛso. Hatohombe ndjakesa pondjo ɔnɛ lam’ele tekɔ lo mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo ndo tekɔ lo sambisha, lâsɔ kete kɛnɛ kasalaso lo woshɛshɛ kema kɔlɔ. Hatohombe nto fɔnya dia naka tekɔ lo ndjakimɔ l’elimu w’Akristo, kete lâsɔ sho kokaka sekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi l’akambo amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ. (Romo 2:21, 22) Hatokokaki nongamɛ ɛtshɔkɔ waki Nzambi ndo mbetawɔma le nde naka tayetawɔ dia ɛngɔ kɛmɔtshi kele mindo lo washo wakinde ndanya tokanyi kana ditshelo diakiso. Tohɔ ɛtɛkɛta wakafunde Paulo wata ɔnɛ: “Anyasu, dimi lambunyosengasenga uma l’akambu wa ketshi wa [Nzambi] nti: Nyulambuli alimba anyu uku ulambu wa lumu, la w’ekila, la wa ngenyangenya [Nzambi]. Wuhu oso mbukukinyu ntsha. Tanyuyafanyaki la akambu wa la kete. Keli nyuhilwami lu yimba y’uyuyu, kanyeyi okone weli lulangu la [Nzambi], l’ololo latôngenyangenyaka, ndu l’uluwanyi.”—Romo 12:1, 2.
Tolambole elambo wa lotombo l’otema ɔtɔi
11. Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wa lo Heberu 10:23 w’ɔnɛ ‘etelo ka lo sɛkɛ’?
11 Lo mukanda ande wakandafundɛ ase Hɛbɛru, Paulo akatɛkɛta dikambo dimɔtshi di’ohomba diendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, nde akate ate: ‘Tokukute etelo ka lo sɛkɛ k’elongamelo kaso aha la ndjɛkayɛka, nɛ dia ɔnɛ lakalake dikambo sɔ ekɔ la kɔlamelo.’ (Heberu 10:23) Ɛtɛkɛta w’ɔnɛ ‘etelo ka lo sɛkɛ’ nembetshiyaka ‘mbishola,’ ndo Paulo akatɛkɛta nto dia ‘olambo wa lotombo.’ (Heberu 13:15) Dikambo sɔ toholaka woho w’olambo wakalambola anto wele oko Abɛlɛ, Nɔa, la Abarahama.
12, 13. Etena kakakimɔka ose Isariyɛlɛ olambo wa lotshumba, dikambo diakɔna diakandeyaka, ndo kakɔna kakokaso sala dia kɛnɛmɔla yimba yakɔ yamɛ?
12 Lam’akalambolaka ose Isariyɛlɛ olambo wa lotshumba, nde akokimɔka ‘la lolango lande ndamɛ la ntondo ka Jehowa.’ (Akambo w’Ase Lewi 1:3) Oma lo woho w’olambo ɔsɔ, nde akasalaka etelo ka lo sɛkɛ la lolango lande, kana mɛnya ɛtshɔkɔ ndo otema w’ɔlɔlɔ waki Jehowa otsha le ekambi ande. Ohɔ dia kɛnɛ kakatshikitanyaka olambo wa lotshumba la elambo ekina ele, vɔ wakatshumbaka olambo ɔsɔ la tshondo lâdiko w’elambwelo, djembetelo yakɛnyaka mɛtɛ omamemelo ndo ndjakimɔ ka la tshondo le Jehowa. Lo yoho yakɔ yamɛ, ɛlɔ kɛnɛ, sho mɛnyaka mbetawɔ kaso l’olambo wa tshungo ndo lowando laso lo yɛdikɔ shɔ lam’alambolaso Jehowa la lolango laso ndo l’otema ɔtɔi ‘olambo wa lotombo, mbut’ate elowa w’oma l’ɛlɔmɔ aso.’
13 Kânga mbele ɛlɔ kɛnɛ Akristo hawolambola elambo wa waa nyama kana wa tombatomba, vɔ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ndo mbetɛ anto ambeki wa Yeso Kristo. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Onde wɛ kambaka la waaso tshɛ wakondjayɛ dia sambisha lo sɛkɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi woho w’anto efula mbeya akambo wa diambo wamombɛ Nzambi anto wele l’okitanyiya? Onde la lolango layɛ, wɛ mbetshaka wenya ayɛ ndo kambaka wolo dia mbetsha anto wayasha l’akambo wa mɛtɛ ndo mbakimanyiya dia koma ambeki wa Yeso Kristo? Ohetoheto aso l’olimu w’esambishelo ngɛnyangɛnyaka Nzambi, oko wakandangɛnangɛnaka diɔwɔ di’ɔlɔlɔ di’akatombaka oma l’olambo wa lotshumba.—1 Koreto 15:58.
Tɔngɛnɛngɛnɛ la lɔngɛnyi lele lam’asaso la Nzambi ndo l’anto
14. Ngande wɔtɔnganɛ ɛtɛkɛta waki Paulo wa lo Heberu 10:24, 25, la kanyi y’olambo wa diokanelo?
14 L’ekomelo, Paulo kotolaka yambalo yaso oya lo diokanelo diele lam’asaso l’anyaso Akristo wanɛ watɛmɔla laso Nzambi. “Tukananeli untu l’untu dia ntomboshanya lu ngandji la lu elimu w’ololo. Tanyukimoki nsangana kame, uku eli etshelu k’amotshi, keli tukikitshanyaki. Tuleki ntsha okone, ne dia nyambena nyati: Lushi lako laya suki.” (Heberu 10:24, 25) Ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “ntomboshana lu ngandji ndu lu elimu w’ololo,” “tanyukimoki nsangana kame,” ndo “[ny]ukeketshanyaki” toholaka wahɔ wakakondjaka ekambi waki Nzambi l’Isariyɛlɛ diɛsɛ oma l’olambo wa diokanelo.
15. Diɔtɔnganelo diakɔna diele lam’asa olambo wa diokanelo la nsanganya y’Akristo?
15 Tshɛkɛta “olambo wa diokanelo” kadimɔmaka ɔnɛ “olambo wa wɔladi.” Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi lanɛ ɔnɛ “wɔladi” yekɔ l’efula, ondo dia mɛnya ɔnɛ nsangana kâmɛ l’elambo ɛsɔ akɛnyaka wɔladi wele lam’asa onto la Nzambi ndo lam’asande l’anyande atɛmɔdi. Lo kɛnɛ kendana l’olambo wa diokanelo, nomb’ewo kɛmɔtshi akate ate: “Ɔsɔ aki etena kakongaka onto la diɔtɔnganelo di’ɔngɛnɔngɛnɔ kamɛ la Nzambi ka Toseke, etena kakandaholɔka dia ndjala Ɔngɛndangɛnda wa wodja w’Isariyɛlɛ lo dambo di’olambo, watenaka oko nde okongaka nshi tshɛ Ɔngɛndangɛnda wakiwɔ.” Dikambo sɔ toholaka daka diaki Yeso di’ɔnɛ: ‘Lɛnɛ osanganyi anto ahende kana asato lo lokombo lami, dimi lekɔ l’atei awɔ.’ (Mateu 18:20) Mbala tshɛ kɔtɔso lo losanganya lɔmɔtshi l’Akristo, sho kondjaka ɛlɔlɔ lo monga kâmɛ l’ɛngɛnyi w’eshika, sho kondjaka nto wetshelo washa ekeketshelo ndo ngɛnangɛnaka lo mbeya ɔnɛ Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo ekɔ l’atei aso. Dikambo sɔ mbetɛka nsanganya y’Akristo etena mɛtɛ k’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kakeketsha mbetawɔ kaso.
16. Naka sho kanyiya woho wakasalemaka olambo wa diokanelo, kakɔna kahomba mbetɛ nsanganya y’Akristo etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ efula?
16 Lo olambo wa diokanelo, wata wa nyama tshɛ—wadinga ɛsɔhi, wadinga awondo, wadinga ovɔ, ndo ɛsɛsɔ watongaka l’ɔkɔngɔ wa nyama suke l’awondo, mbidja ndo wata watongaka lo wela wa nyama k’ɔkɔkɔ wakalambɔmaka le Jehowa oko olambo wa lotshumba dia tondja dinga diele la diɔwɔ dia dimɛna oma lâdiko di’elambwelo. (Akambu w’Asi Lewi 3:3-16) Wata wa nyama wakɔsamaka oko etenyi koleki vitaminɛ ndo koleki dimɛna lo nyama. Lâsɔ, nambola wata lâdiko di’elambwelo aki djembetelo ya mbisha Jehowa ɛngɔ kɛnɛ koleki dimɛna. Aha paka wetshelo walongolaso mboleki mbetɛ nsanganya y’Akristo etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ efula koko ndo nto lotombo lashaso Jehowa. Sho tombolaka Jehowa lo salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso sala lam’awembɛso esambo l’otema ɔtɔi, wahokamɛso la yambalo tshɛ, ndo washaso kɔmatɛrɛ lo nsanganya naka diaaso diambotanema. Omembi w’esambo akembe ate: ‘Nyotombole Yah. Nyembe Jehowa osambo w’oyoyo, nyôtombole l’atei w’etshumanelo k’anto wa kɔlamelo.’—Osambu 149:1.
Ɛtshɔkɔ w’amɛna efula oma le Jehowa wekɔ lo tokongɛ
17, 18. (a) Olambo akɔna wa woke wakakimɔ Sɔlɔmɔna lam’akandasapolaka tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma? (b) Ɛtshɔkɔ akɔna wakalongola anto l’ekomelo ka difɛstɔ di’osapwelo wa tɛmpɛlɔ?
17 Lam’akandasapolaka tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma, lo ngɔndɔ k’esambele ka l’ɔnɔnyi wa 1026 N.T.D., Nkumekanga Sɔlɔmɔna akalambola ‘olambo wa woke la ntondo ka Jehowa,’ nde akalambola ‘olambo wa lotshumba ndo olambo wa shima ndo wata w’elambo wa diokanelo.’ Lâdiko w’olambo wa shima, nde akalambola nto ngɔmbɛ 22 000 ndo ɛkɔkɔ 120 000 lo diaaso sɔ.—1 Khumi ya Dikanga 8:62-65.
18 Onde wɛ kokaka kanyiya oshinga waki la diangɔ sɔ tshɛ ndo olimu wa woke wakasalema lo difɛstɔ sɔ dia woke? Koko, ɛtshɔkɔ wakalongola wodja w’Isariyɛlɛ akaleke ndo oshinga wa diangɔ sɔ tshɛ la fwa. Lam’akashile difɛstɔ sɔ, Sɔlɔmɔna “akadianganya antu. Vo wakatatshokodi khum’ekanga, ku vo tshe wakatshu utsha la wakawo l’ongenongeno a wuki l’etema, ne dia akambo w’ololo tshe wakatshela [Jehowa] ukambi andi Davidi la wudja andi Isariyele.” (1 Khumi ya Dikanga 8:66) Lo mɛtɛ, oko wakadifunde Sɔlɔmɔna, “otshoko wa [Jehowa] mbatongonyaka. Ndi hataheka lunyangu ladiku diawo.”—Tukedi 10:22.
19. Kakɔna kahombaso sala dia kondja ɛtshɔkɔ wa weke oma le Jehowa oma ko kakianɛ ndo lo pondjo?
19 Ɛlɔ kɛnɛ tekɔ lo sɛna l’etena kalembetshiya ‘kitshumudi ya mɛtɛ mɛtɛ y’elambo ɛsɔ’ koko aya bu nto ‘didjidji di’akambo w’ɔlɔlɔ wokoya,’ oko wakadiatamaka lo nshi shɔ. (Heberu 10:1) Nɛ dia, Yeso Kristo, lele l’ɔkɛndɛ wa monga Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko wa woke wa mɛtɛ mɛtɛ, amboshilaka mbɔtɔ l’olongo ndamɛ ndo ambokimɔka kɛnɛmɔ ka dikila diande dia dimanyiya kɔlɔ ya wanɛ tshɛ wele la mbetawɔ l’olambo wakinde. (Heberu 9:10, 11, 24-26) Diakɔ mbele, l’ekimanyielo k’olambo ɔsɔ wa woke ndo lo nambola Nzambi l’otema ɔtɔi elambo wa lotombo wa pudipudi ndo waha l’ɛkɔmɔ, sho lawɔ kokaka tshɔ otsha la ntondo ‘l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’etema woludi la wangasanu,’ talongamɛ ɛtshɔkɔ wa diambo oma le Jehowa.—Malaki 3:10.
Ngande wayoyokadimola?
• Wetshelo ndo ekeketshelo kakɔna kakokaso kondja oma l’awui w’Ɛlɛmbɛ wendana l’elambo ndo la weshasha?
• Kakɔna kakalɔmbamaka ntondo di’olambo mbetawɔma, ndo dikambo sɔ diekɔ la kitshimudi yakɔna le so?
• Kakɔna kakokaso nambola kafɔna l’olambo wa lotshumba?
• Lo toho takɔna takoka nsanganya y’Akristo mbɛdikama l’olambo wa diokanelo?
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Olambo wa tshungo waki Yeso wakakimɔma oma le Jehowa dikambo dia panda k’anto.
[Osato wa lo lɛkɛ 14]
Di’olimu aso mbetawɔma le Jehowa, sho hatohombe ndjadja woho wa mindo tshɛ
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Sho mbetawɔka ɔlɔlɔ waki Jehowa lo sɛkɛ lam’ayakimɔso l’esambishelo