Tokimanyiya anto akina dia vɔ kɛndakɛnda oko walanga Jehowa
“Shu . . . hatuhiko nyolombela lu dombelo diasu, dia nyu . . . kendakenda ololo uku alanga [Jehowa], dia nyu nto elua lu elimu w’ololo tshe.”—KOLOSAI 1:9, 10.
1, 2. Lo yoho ya lânde, dikambo diakɔna diokoki monga kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ le so na?
ATSHUKANYI amɔtshi wakamba olimu wa tena tshɛ l’Afrique du Sud wakate vate: “Sho mbidjasɛ lo shamba mɔtshi, l’omusu ɔmɔtshi wa mutuka wakatalɔngɔsɔla dia mbidjasɛka. Lo monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ, sho mongaka la wenya efula wa sambisha anto lokumu l’ɔlɔlɔ. Dui sɔ diakatela ɛtshɔkɔ efula nɛ dia takonge l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa kimanyiya anto efula dia vɔ nambola nsɛnɔ yawɔ le Jehowa.”
2 Onde wɛ hetawɔ dia kimanyiya anto akina mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ? Anto amɔtshi wahemba mbala la mbala dia kimanyiya ase hemɔ, ase wola, kana ekalema w’anto, tanaka ɔngɛnɔngɛnɔ lo sala dikambo sɔ. Akristo wa mɛtɛ mbeyaka dia ndoko ekimanyielo kakokawɔ mbisha anto koleki mbâetsha dia vɔ mbeya Jehowa Nzambi la Yeso Kristo. Paka dikambo sɔ to mbokoki kimanyiya anto akina dia vɔ mbetawɔ olambo wa tshungo waki Yeso, dia vɔ monga la diɔtɔnganelo di’oshika la Nzambi ndo dia vɔ kondja lɔsɛnɔ la pondjo.—Etsha 3:19-21; 13:48.
3. Woho akɔna w’ekimanyielo wasungana sho kotola yambalo lɔkɔ?
3 Ko, kayotota lo dikambo di’ekimanyielo kahombaso mbisha wanɛ wamboshilaka monga ekambi waki Nzambi, mbut’ate wanɛ watayele “Mbuka” na? (Etsha 19:9) Aha la tamu, wɛ pombaka ndjasha tshɛ le wɔ, koko, mbeyaka monga ko wɛ hɛnyi ekimanyielo k’efula kakokayɛ mbasha kana kahombayɛ tetemala mbasha. Kana ekondjelo kayɛ mbeyaka kodjɛ wekamu lo ekimanyielo kalangayɛ mbasha, ɔnkɔnɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wahombayɛ kondja kokaka ndjônga l’elelo. (Etsha 20:35) Sho koka kondja wetshelo oma lo dibuku dia Kolosai lo kɛnɛ kendana l’akambo asɔ ahende.
4. (a) Woho akɔna w’akambo waki la Paulo lam’akandafundɛka ase Kɔlɔsai okanda? (b) Ngande wakendanaka Epafarata la dikambo sɔ na?
4 Lam’akafundɛ Paulo Akristo wa la Kɔlɔsai, nde aki la Rɔma lo lokanu, koko anto wakakokaka tshɔ dia towenda. Oko wakokayɛ fɔnya, Paulo akakambe la yema ya lotshungɔ laki lande dia sambisha awui wendana la Diolelo diaki Nzambi. (Etsha 28:16-31) Asekande Akristo wakakoke tshɔ dia tenda Paulo ndo ondo mbala mɔtshi amɔtshi wakadjama la nde lo lokanu. (Kolosai 1:7, 8; 4:10) Ɔmɔtshi l’atei awɔ aki Epafarata, osambisha w’ohetoheto w’oma l’osomba wa Kɔlɔsai wa la Furungiya, otsha l’okidi wa lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya lo wodja w’Ɛfɛsɔ l’Asie Mineure (welɛwɔ Turquie nshi nyɛ). Epafarata akasha lonya efula di’etshumanelo ka la Kɔlɔsai mbatema ndo nde akakimanyiya tshumanelo efula diaki suke la Laodikiya ndo la Hiyerapoli. (Kolosai 4:12, 13) Lande na kakatshu Epafarata otsha la Rɔma dia tenda Paulo, ndo wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo woho wakɛnyi Paulo lɔkɛndɔ lɔsɔ na?
Ekimanyielo ka wolo le ase Kɔlɔsai
5. Lande na kakafundɛ Paulo ase Kɔlɔsai kɛnɛ kakandasale?
5 Epafarata akande lɔkɛndɔ la wolo efula otsha la Rɔma l’oyango wa nde tosawola la Paulo lo kɛnɛ kendana l’akambo waketaka l’etshumanelo ka la Kɔlɔsai. Nde akɛmbɛ nsango yendana la mbetawɔ, ngandji, ndo welo wakadjaka Akristo asɔ l’esambishelo. (Kolosai 1:4-8) Lâdiko dia lâsɔ, nde akahombe nto mbêwoya okiyanu waki lande lo dikambo dia tɔsɛngiya ta kɔlɔ takalangaka nanya lonyuma l’ase Kɔlɔsai. Paulo akakadimola l’akambo asɔ lo funda mukanda wakasambiyama oma le nyuma k’ekila dia manya tokanyi tɔmɔtshi takadianganyaka embetsha wa kashi. Nde akaleke kotola yambalo l’ɔkɛndɛ wa woke wakalongola Yeso Kristo.a Onde nde akâkimanyiya tsho paka lo kɛnɛ kendana l’atshina w’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible? Naa woho okina wakandakimanyiya ase Kɔlɔsai, ndo wetshelo akɔna wakokaso kondja lo kɛnɛ kendana la woho wahombaso kimanyiyaka anto akina?
6. Lo dikambo diakɔna diakaleke Paulo tɛtɛ lo mukanda wakandafundɛ ase Kɔlɔsai?
6 L’etatelo ka mukanda ande, Paulo akɛnya woho w’ekimanyielo kahombaso nyangaka dia kisha. Ɔsɔ aki woho w’ekimanyielo kakatondja etombelo w’ɔlɔlɔ oma l’etale nɛ dia Paulo nde la Epafarata waki etale efula l’ase Kɔlɔsai. Paulo akate ate: “Shu tatukaka [Nzambi], Shi Khumesu Jesu Kristu, lusaka, [“lam’anyɔlɔmbɛso nshi tshɛ,” nɔtɛ] tatunyolombeka shi tshe.” Eelo, ɔsɔ aki alɔmbɛlɔ wakasalema lo yoho ya laande paka lo dikambo diaki Akristo wa la Kɔlɔsai. Paulo akate nto ate: “Dia dikambu ne, ndu shu, uma lu unya wakatuki lukumu lone, hatuheko nyolombela lu dombelo diasu, dia nyu ndudiama [la ewo ka] lulangu landi, dia nyu ndjala la yimba ya nshihudia akambu tshe wa Nyuma.”—Kolosai 1:3, 9.
7, 8. Akambo akɔna walekaso tɛkɛta mbala efula l’alɔmbɛlɔ aso wa shamɛ ndo wa l’etshumanelo?
7 Sho mbeyaka dia Jehowa ekɔ ‘Ɔnɛ lôka dɔmbɛlɔ,’ ɔnkɔnɛ, sho koka ndjaɛkɛ le nde lo woho wende suke dia mpokamɛ alɔmbɛlɔ aso wɔtɔnɛ la lolango lande. (Esambu 65:2; 86:6; Tukedi 15:8, 29; 1 Joani 5:14) Lâsɔ, ngande wahomba monga alɔmbɛlɔ aso etena kalɔmbaso dikambo di’anto akina na?
8 Mbala efula sho kokaka kanyiya ndo nɔmba dikambo dia ‘nkumbo k’anangɛso ka l’andja w’otondo.’ (1 Petero 5:9) Kana sho koka nɔmba Jehowa dikambo di’Akristo ndo di’anto akina wele l’ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ kamonandema la mpokoso kana la wâle ɔmɔtshi. Etena kakoke ambeki wa lo ntambe ka ntondo l’ahole tshɛ wakiwɔ dikambo dia ndjala ka kasha kaki la Judeya, vɔ wakalɔmbɛ efula dikambo di’anangɛwɔ kânga la ntondo ka vɔ toma ekimanyielo. (Etsha 11:27-30) Lo nshi yaso nyɛ, alɔmbɛlɔ wendana la nkumbo k’otondo k’anangɛso kana l’olui ɔmɔtshi w’anangɛso salemaka lo nsanganya y’Akristo lɛnɛ ahomba anto efula mboka ndo mbetawɔ ɔnɛ ‘Amɛ!’—1 Koreto 14:16.
Shikikɛ dikambo dialɔmbayɛ
9, 10. (a) Bɛnyɛlɔ diakɔna diɛnya dia ekɔ dimɛna tɔlɔnganya alɔmbɛlɔ aso l’anto amɔtshi lo yoho ya laande? (b) Ngande wakatɔlɔnganya anto alɔmbɛlɔ awɔ dikambo dia Paulo lo yoho ya laande?
9 Bible toshaka bɛnyɛlɔ di’alɔmbɛlɔ amɔtshi wa shikaa wakasalema dikambo di’anto akina, alɔmbɛlɔ wele vɔ wakashilaka ndo nkombo y’anto wakawalɔmbɛka. Nyɛsɔ tokane yimba l’ɛtɛkɛta waki Yeso wa lo Luka 22:31, 32. Nde aki kâmɛ l’apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo 11. Vɔ tshɛ waki l’ohomba w’ekimanyielo kaki Nzambi l’ɔtɛ wa tena dia wolo diaki la ntondo kawɔ, diakɔ diakalɔmbɛ Yeso dikambo diawɔ. (Joani 17:9-14) Koko, Yeso akalɔmbɛ lo yoho ya lânde dikambo diaki Petero, akalɔmbɛ paka lo dikambo di’ombeki ɔsɔ. Bɛnyɛlɔ dikina: Elisha akalɔmbɛ dia Nzambi kimanyiya onto ɔmɔtshi, onto akɔ ko okambi wakinde. (2 Nkumi ya Dikanga 6:15-17) Ɔpɔstɔlɔ Joani akalɔmbɛ lo dikambo diaki Ngayo dia nde tetemala ndjala la wolo lo demba ndo lo nyuma. (3 Joani 1, 2) Ndo alɔmbɛlɔ akina wakasalema paka dikambo dia djui mɔtshi y’anto.—Jobo 42:7, 8; Luka 6:28; Etsha 7:60; 1 Timote 2:1, 2.
10 Ekanda waki Paulo kotolaka yambalo l’akambo wahombama nɔmbaka lo yoho ya laande. Nde akalɔmbɛ dia vɔ nɔmba lo dikambo diakinde ndo di’asekande. Kolosai 4:2, 3 mbutaka ɔnɛ: “Nyutetemali nomba, nyosenaki la eukelu ka lusaka. Nyutolombelaki ndu shu, dia [Nzambi] ntudihwela lukuki, ne dia diui dia mvuta dikambu diushami dia Kristu, dia dikambu ne mbemi lu lukanu.” Nyɛsɔ tɔsɛdingole ndo bɛnyɛlɔ dikina nɛ: Romo 15:30; 1 Tesalonika 5:25; 2 Tesalonika 3:1; Heberu 13:18.
11. Lo dikambo diaki waa na diakalɔmbaka Epafarata lam’akinde la Rɔma?
11 Woho ɔsɔ mbakasale ɔngɛnyi waki Paulo la Rɔma. ‘Epafarata, loye oma l’atei anyu, . . . anyotomɛ mɔyɔ, nde atoyatshutshuyaka nshi tshɛ dia nyodja l’alɔmbɛlɔ ande.’ (Kolosai 4:12) Tshɛkɛta yokadimɔmi lanɛ ɔnɛ ‘atoyatshutshuyaka’ kokaka nembetshiya ‘sala la wolo tshɛ,’ oko wakasalaka ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ ta lo nshi y’edjedja. Onde Epafarata akalɔmbaka l’etete paka dikambo di’anango wa l’andja w’otondo kana dikambo di’atɛmɔdi wa mɛtɛ tshɛ wa l’Asie Mineure? Paulo akɛnya dia Epafarata akalɔmbaka lo yoho ya lânde dikambo dia wanɛ waki la Kɔlɔsai. Epafarata akeyaka kɛnɛ kakakomɛ anto asɔ. Sho hateye nkombo yawɔ tshɛ kana ekakatanu waki lawɔ, koko tende ekakatanu ɛmɔtshi wakakoke mbâkomɛ. Ondo dikɛnda diakawelɛka Lino akalɔshanaka la shɛngiya ya filozofi yakatakokanɛka, ndo ondo Rufo aki l’ohomba w’ekeketshelo di’aha nde kotwama nto la ditshelo diande di’edjedja dia lam’akinde l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda. Lam’ele nde aki l’omi laki komonga ombetawudi, Perisi aki l’ohomba wa monga l’ekikelo ndo la lomba woho wa nde mbeya mbodia anande lo Nkumadiɔndjɔ, ndo onde Asukirito laki la hemɔ ka wolo aki l’ohomba w’ekimanyielo ka laande? Eelo, Epafarata akeyaka anto asɔ waki l’etshumanelo ka lo ngelo kande, diakɔ diakandalɔmbaka l’etete dikambo diawɔ nɛ dia ndo nde ndo Paulo wakalangaka di’anto wakayakimɔ le Nzambi asɔ kɛndakɛnda oko walanga Jehowa.
12. Ngande wokokiso ndeka mbeya tɔlɔnganya alɔmbɛlɔ aso shamɛ lo yoho ya laande l’akambo wahombama?
12 Onde wɛ ambɛna ɛnyɛlɔ ka sho ndjela, mbut’ate woho wahombaso kimanyiya anto akina? Oko wambotodiɛna, esangɔ efula alɔmbɛlɔ wa lo sɛkɛ wasalema lo nsanganya y’Akristo hawotosembɔnɛka la dikambo dimɔtshi dia laande nɛ dia lo nsanganya shɔ tanemaka weho w’anto w’otshikitanyi. Koko, alɔmbɛlɔ wasalaso shamɛ kana lo nkumbo kokaka sembɔnɛ la dikambo dimɔtshi. Kânga mbakokaso nɔmba Nzambi lo tena dimɔtshi dia nde nɔmbɔla ndo tshɔkɔla emendji w’eteta tshɛ kana elami wa lo nyuma, onde hatokoke mbala mɔtshi sembɔnya dɔmbɛlɔ diaso la dikambo dimɔtshi? Oko ɛnyɛlɔ, lande na kahayalɔmbɛ dikambo di’omendji w’otshimbedi w’embola etshumanelo kanyu kana dikambo di’Ɔnɔmbɔdi anyu wa Wekelo wa Dibuku na? Filipi 2:25-28 ndo 1 Timote 5:23 mɛnyaka woho wakayakiyanyaka Paulo lo yoho ya laande dikambo dia yonge ya demba yaki Timɔtɛ nde la Epafarata. Onde hatokoke ndjakiyanya woho akɔ wamɛ dikambo dia wanɛ weyaso ɔnɛ wekɔ la hemɔ?
13. Weho akɔna w’akambo wasungana sho mbidja l’alɔmbɛlɔ aso w’onto ndamɛ?
13 Kânga mbahombaso mbewɔ dia ndjatambiya lo nsɛnɔ y’anto akina, ekɔ ohomba di’alɔmbɛlɔ aso kɛnɛmɔla woho wayashaso l’otema ɔtɔi dikambo dia wanɛ weyaso ndo wakanɛso. (1 Timote 5:13; 1 Petero 4:15) Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbeyaka shisha olimu ande koko sho kema l’akoka wa mbotanɛ olimu okina. Lâsɔ, sho kokaka mbôdja l’alɔmbɛlɔ aso w’onto ndamɛ, ndo tɛtɛ l’okakatanu wele lande. (Osambu 37:25; Tukedi 10:3) Onde sho mbeyaka kadiyɛso kɛmɔtshi kaya opalanga koko atakondja omi kana bu l’ana l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yakandɔshi ya tshukana paka lo “Khumadiondjo”? (1 Koreto 7:39) L’alɔmbɛlɔ ayɛ wa wɛmɛ, lande na kahayalɔmbɛ Jehowa dia nde mbɔtshɔkɔla ndo mbôkimanyiya dia nde tetemala la kamba olimu ande la kɔlamelo na? Ɛnyɛlɔ kekina, mbeyaka monga ko dikumanyi dihende wakasha ɔnangɛsɔ ɔmɔtshi lakasale kɔlɔ dako. Lâsɔ, lande na kahawakoke vɔ akɔ ahende mbôdja l’alɔmbɛlɔ awɔ wa laande mbala la mbala na?
14. Ngande wakoka alɔmbɛlɔ wa laande kimanyiya anto akina?
14 Waaso wekɔ efula wokokiyɛ nɔmba l’alɔmbɛlɔ ayɛ wa laande dikambo di’anto weyayɛ wate wekɔ l’ohomba w’ekimanyielo kaki Jehowa, w’esambelo, wa lomba ndo wa nyuma k’ekila kana elowa atɔ ɛmɔtshi. L’ɔtɛ wa woho wanganinyu etale kana oma lo wekamu ekina, wɛ koka mɛna dia ekɔ wolo wɛ mbasha ekimanyielo ka l’emunyi kakokayɛ mbasha kana mbakimanyiya ko wonya akɔ wamɛ wewɔ l’ohomba w’ekimanyielo. Koko, tohɛke dia nɔmba dikambo di’ananyɔ l’akadiyɛyɛ. Wɛ mbeyaka dia vɔ nangaka kɛndakɛnda oko walanga Jehowa, ndo vɔ mbeyaka monga l’ohomba w’ekimanyielo dia vɔ sala dikambo sɔ aha la mpekɔ. Kɛnɛ kakoka mbâkimanyiya ko alɔmbɛlɔ ayɛ.—Esambu 18:2; 20:1, 2; 34:15; 46:1; 121:1-3.
Sala dia keketsha anto akina
15. Lande na kahombaso mbidja yimba l’etenyi k’ekomelo ka dibuku dia Kolosai?
15 Lo mɛtɛ, nɔmba l’etete ndo tɔlɔnganya dɔmbɛlɔ diakɔ l’onto kana la dikambo dimɔtshi, kema woho wamɛ wakokayɛ kimanyiya anto akina, djekoleko wanɛ wokana layɛ ndo wokayɛ ngandji efula. Dibuku dia Kolosai mɛnyaka dikambo sɔ hwe. Efula ka waa nomb’ewo mbutaka ɔnɛ l’ɔkɔngɔ wa Paulo mbâfundɛ kɛnɛ kendana l’atshina w’akambo wa wetshelo ndo alako w’eshika nde akâtomɛ ndo mɔyɔ. (Kolosai 4:7-18) Lo wedi okina, sho tamboshilaka mɛna dia, etenyi k’ekomelo ka dibuku nɛ kekɔ la dako dia dimɛna efula ndo l’akambo efula wakokaso mbeka oma lɔkɔ.
16, 17. Kakɔna kokokiso mbuta dikambo di’anangɛso watawɔ lo Kolosai 4:10, 11?
16 Paulo akafunde ate: “Aristarako, unyami usi lukanu, ambunyutumela moyo, ndu Mako, onangu la Baranaba (lakanyutela dikambu diandi— naka ndi ambuya le nyu, kanyulunguli), la Jesu, latuwetaka vati: Justo. Vo atu mbeli antu wakahema uhekeli l’atei wa anyami ekambi w’ulimu wa diulelu dia [Nzambi]. Vo mbakankikitsha.”—Kolosai 4:10, 11.
17 Lo divɛsa nɛ Paulo akashile anango amɔtshi wakasunganaka nde tɛkɛta dikambo diawɔ. Nde akate ate vɔ wakikɔ l’atei w’ambahemi w’ohekele, mbut’ate waki ase Juda. Akikɔ ase Juda efula waki ambahemi w’ohekele la Rɔma ndo amɔtshi wakakome Akristo l’etena kɛsɔ. Koko, wanɛ wakashile Paulo lanɛ ele wanɛ wakôkimanyiya. Ondo vɔ komengenga dia mbɔtɔnɛ l’Akristo w’ase Wedja ndo wakakambe l’ɔngɛnɔngɛnɔ kâmɛ la Paulo dia nsambisha ase Wedja.—Romo 11:13, Ngalatiya 1:16; 2:11-14.
18. Ngande wakandola Paulo anto amɔtshi waki kâmɛ la nde?
18 Tende kɛnɛ kata Paulo: ‘Vɔ waki ekimanyielo kakeketsha.’ Nde akakambe la tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yatanema paka lo dihole nɛ to l’atei wa Bible. Akadimudi wa Bible efula ndjikadimolaka ɔnɛ: ‘ekeketshelo.’ Koko, ekɔ tshɛkɛta kina ya lo Grɛkɛ parakaléô yakadimolawɔ mbala efula ɔnɛ “esambelo.” Paulo akakambe la tshɛkɛta shɔ l’ahole akina lo dibuku nɛ koko aha lo Kolosai 4:11.—Mateo 5:4, Etsha 4:36; 9:31; 2 Kɔrɛtɔ 1:4; Kɔlɔsai 2:2; 4:8, NW.
19, 20. (a) Alembetshiya tshɛkɛta yakakambe la Paulo dikambo di’anango wakokimanyiyaka la Rɔma? (b) L’akambo akɔna wakakoke anangɛso asɔ kimanyiya Paulo?
19 Wanɛ wakashile Paulo nkombo yawɔ, wakôsalɛ akambo efula koko aha esambelo ka l’onyɔ keto. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ ‘ekimanyielo kakeketsha’ lo Kolosai 4:11 wakakambaka layɔ mbala mɔtshi l’ekanda wa l’andja ɔnɛ dia tɛkɛta dikambo di’okanga ɔmɔtshi wakitshakitsha pâ. Bible ka New Life Version kadimolaka divɛsa sɔ ɔnɛ: “Vɔ waki mɛtɛ ekimanyielo le mi!” Ndo Dyookaneelo Dy’oyooyo mbutaka ɔnɛ: “Vɔ mbaaki osukɔ waakimi wa woke.” Akristo asɔ wakasɛnaka suke la Paulo akawasale dia mbôkimanyiya na?
20 Anto wakakokaka tshɔ tenda Paulo lɛnɛ akinde lo lokanu, koko aki akambo efula wakinde kokokaka sala ndamɛ, oko ɛnyɛlɔ, somba diangɔ diaki lande ohomba, diangɔ dia ndɛ kana ahɔndɔ wa ndɔtaka lo eleko ka ntshitshi. Ngande wakandakoke kondja wɛɔmbɔ w’abuku wa mbekaka kana somba diangɔ dia fundaka na? (2 Timote 4:13) Onde wɛ hakoke fɔnya dia anangɛso asɔ mbakakimanyiyaka Paulo lo ehomba ande, oko lo tshɔka tosombɛ tangangɔ tɔmɔtshi kana mbeteta l’akambo akina? Nde aki l’ohomba wa mbeya kɛnɛ kaketaka l’etshumanelo kɛmɔtshi ndo kikeketsha. Koko, nde konkoka sala dikambo sɔ lam’akinde lo lokanu, lâsɔ ondo anango asɔ wakayaka ndjenda Paulo mbakatshɔka la nsango yakinde, ko l’ɔkɔngɔ vɔ ndjowela alapɔlɔ. Ɔsɔ mɛtɛ aki ekeketshelo k’efula!
21, 22. (a) Lande na kele awui wa lo Kolosai 4:11 mendanaka laso? (b) Naa toho tɔmɔtshi tokokiso kamba la bɛnyɛlɔ di’akatotshikɛ wanɛ wakakimanyiya Paulo?
21 Kɛnɛ kakafunde Paulo lo dikambo dia monga ‘ekimanyielo kakeketsha’ toshaka yimba lo woho wahombaso kimanyiya anto akina. Ondo vɔ wekɔ lo kɛndakɛnda oko walanga Jehowa lo nɛmiya ɛlɛmbɛ ande wendana la lɔkɛwɔ, lo mbɔtɔka lo nsanganya y’Akristo, ndo lo sambishaka. Sho kokaka mbawandola l’ɔtɛ w’akambo asɔ. Onde lâsɔ hatokoke nyomosala akambo efula, lo monga ‘ekimanyielo kakeketsha’ oko waki wanɛ waki kâmɛ la Paulo?
22 Naka wɛ mbeyaka kadiyɛso kɛmɔtshi kalɛmiya la lomba tshɛ kɛnɛ katama lo 1 Koreto 7:37 koko etena kɛnɛ nde aya bu l’owotɔ ɔmɔtshi wayasha le nde, onde hakoke wɛ mbodja l’ɔnɔngɔ w’akambo amɔtshi wa lo nkumbo kayɛ, ondo lo mbêta dia nde ndjɔlɛ yangɔ lakayɛ kana lo fɛtɛ kɛmɔtshi ka tshitshɛ kasalayɛ wɛ l’angɛnyi kana l’ewotɔ ayɛ? Bonde kahayawete dia nde munda lɔkɛndɔ kamɛ la nkumbo kayɛ otsha lo losanganya la woke kana otsha lo vakashi na? Kana mbɔ̂lɔmba l’etena kakoka dia nde kotshindɛ dia tosomba diangɔ dia ndɛ. Woho akɔ wamɛ mbokokiso sala ndo le wanɛ wakavusha waomɛwɔ kana wadɛwɔ kana ndo ondo le wanɛ wahayokoka kɛndakɛnda vamɛ nshi nyɛ. Wɛ koka kondja wahɔ oma le wɔ etena kayoyohokamɛ ɛkɔndɔ w’akambo wakawɛnyi lo lɔsɛnɔ, kana kondja ewo kele lawɔ ka mbeya sɔna diangɔ dimɔtshi, oyadi ɔsɔnwɛlɔ w’elowa kana w’ahɔndɔ w’ana. (Akambu w’Asi Lewi 19:32; Tukedi 16:31) Dikambo sɔ mbeyaka ndjonyokonya angɛnyi w’eshika. Ndo oma lâsɔ vɔ hawotengenga dia kɔlɔmba ekimanyielo naka wekɔ l’ohomba wa somba ekanga ɛmɔtshi lo farmasi kana ema kekina. Anangɛso waki la Paulo la Rɔma wakawosha ekimanyielo kaki ohomba ndo kakeketsha oko wakoka monga ekimanyielo kayɛ. Diɛsɛ dikina diakakondja anangɛso asɔ ndo diakokaso kondja sho lawɔ ɛlɔ kɛnɛ ele dimama diaso dia ngandji keketshamaka ndo sho ndjashikikɛka dia kambɛ Jehowa kâmɛ la kɔlamelo tshɛ.
23. Dikambo diakɔna diasungana ɔm’ɔmɔ l’atei aso disala?
23 Onto tshɛ l’atei aso kokaka kana yimba l’awui wele lo sawo nɛ. Kânga mbewɔ paka bɛnyɛlɔ to, awui anɛ kokaka tohola akambo w’eshika wakokaso monga tshondo ‘y’ekimanyielo kakeketsha’ le anangɛso l’akadiyɛso. Kɛsɔ halange nembetshiya di’ɔnɛ sho pombaka mbokoya dionga dia wanɛ watakahɛ ase kɛtshi diangɔ. Ɔsɔ komonga oyango w’anangɛso watɛkɛtawɔ dikambo diawɔ lo Kolosai 4:10, 11. Nɛ dia vɔ waki “ekambi w’ulimu wa diulelu dia [Nzambi].” Dikambo sɔ mbaki ntondo kiɔkɔ y’ekeketshelo kawɔ. Ngasɔ mbahombadiɔ monga ndo le so.
24. Ɔkɔkɔ akɔna waleka totshutshuya dia nɔmbaka ndo nyanga dia keketshaka anto akina?
24 Sho mbidjaka anto akina l’alɔmbɛlɔ aso wa laande ndo salaka la wolo dia mbâkeketsha l’ɔtɛ wa dikambo nɛ: Sho mbetawɔka shate anangɛso l’akadiyɛso nangaka ‘kɛndakɛnda ɔlɔlɔ oko walanga Jehowa polo l’ekomelo ndo mbɔngɛnyangɛnya l’akambo tshɛ.’ (Kolosai 1:10) Dikambo sɔ mbɔtɔnɛka la dui dikina diakatɛkɛta Paulo lam’akandafundaka lo kɛnɛ kendana la dɔmbɛlɔ diaki Epafarata lo dikambo di’ase Kɔlɔsai, dia vɔ mbeya ‘monga kokele ndo la mbetawɔ ka nge lo kɛnɛ kendana la lolango tshɛ laki Nzambi.’ (Kolosai 4:12) Woho akɔna wakokaso onto l’onto kotsha dikambo sɔ na? Nyɛsɔ tɔsɛdingole dikambo sɔ.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Enda lo Étude perspicace des Écritures, Vɔlimɛ 1, lɛkɛ 501-502, ndo lo “Toute Écriture est inspirée de Dieu et utile,” lɛkɛ 226-229, abuku wakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.
Onde wɛ akalembete?
• Ngande wokokiso kimanyiya anto efula oma l’alɔmbɛlɔ aso w’onto ndamɛ?
• Lo woho akɔna waki Akristo amɔtshi tshondo ‘y’ekimanyielo kakeketsha’ le Paulo?
• L’akambo akɔna wakokaso monga ‘ekimanyielo kakeketsha’?
• L’oyango akɔna wahombaso nɔmbaka ndo keketshaka anangɛso l’akadiyɛso?
[Osato wa lo lɛkɛ 11]
Onde wɛ hakoke mbeta Okristo okina dia ndjɛngɔla kamɛ la nkumbo kayɛ?
[Efundelo wɛnya kanga]
La lotshungɔ laki Green Chimney’s Farm