“Nyosemaneli l[a] Uhimbanyi”
“Nyosemaneli l[a] Uhimbanyi, ku ndi ayunyulawo.”—JAKOBO 4:7.
1. Akokaso mbuta lo kɛnɛ kendana l’andja ɔnɛ, ndo bonde kahomba akitami w’esɔ vɔ la anyawɔ nsɛna wolo?
“NZAMBI aya bu, koko Satana ekɔ.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ waki André Malraux, ofundji ɔmɔtshi wa la France kokaka mbɔtɔnɛ dimɛna l’akambo wɛnaso l’andja ɔnɛ wasɛnaso nɛ dia mɛnamaka di’awui wasala anto kɛnɛmɔlaka ditshelo diaki Satana lo dihole dia kɛnɛmɔla lolango laki Nzambi. Satana ekɔ lo minganyiya anto “la wulu tshe, ndu la tulimbitelu, ndu la akambu wa mamba wa kashi ndo la kesu tshe ya kolo ya wane wambushisho.” (2 Tesalonika 2:9, 10) Koko lo “nshi y’ekumelu” nyɛ, Satana ekɔ lo ndeka sɔmana l’ekambi waki Nzambi wamboyakimɔ le nde, ekɔ lo ndɔsha Akristo w’akitami w’esɔ, “wane watukitanyiaka elembe wa [Nzambi], watulamaka diui dia Jesu.” (2 Timote 3:1; Enyelo 12:9, 17) Ekambi waki Nzambi w’akitami w’esɔ vɔ l’anyawɔ wele l’elongamelo ka sɛna lanɛ la nkɛtɛ pombaka nsɛna wolo.
2. Satana woho akɔna wakandanganyiya Eva, ndo wɔma akɔna waki l’ɔpɔstɔlɔ Paulo?
2 Satana ekɔ lo kesa anto lo weho tshɛ. Lo kamba l’olui oko okombɔ, nde akakonya Eva dia kanyiya ɔnɛ nde kokaka tana ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo nyanga lotshungɔ oma le Nzambi. (Etatelu 3:1-6) Oma l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi oko nunu nɛi, ɔpɔstɔlɔ Paulo akokɛ Akristo w’akitami w’esɔ wa la Kɔrɛto wɔma wa vɔ nkɔ lo nkeso yaki Satana. Paulo akafunde ate: “Keli dimi lambuka woma nti: Uku akadimbiya ului Eva la lukesu landi, tukanyi tanyu tatukulana uma l’uluwanyi a mete la pudipudi utsha le Kristu.” (2 Koreto 11:3) Satana ekɔ lo ndanya tomba ndo tokanyi t’anto. Oko wakandakɔsha Eva, mbakokande konya Akristo dia ndjakesa ndo fɔnya ɔnɛ vɔ mbeyaka kondja ɔngɛnɔngɛnɔ lo sala dikambo dimɔtshi diahalange Jehowa nde l’Ɔnande.
3. Naa ekokelo kasha Jehowa di’anto ndjakokɛ oma le Diabolo?
3 Satana kokaka mbɛdikama la omundji wa tofudu wâmba tolonga dia munda tofudu taha bu la kɛsɔ. Dia mbewɔ tolonga taki Satana, sho pombaka ‘mbidjasɛ lo ekombelo ka Nkum’Olongo,’ mbut’ate dihole dia didjidji di’ekokelo diambɔlɔngɔsɔlɛ Jehowa anto wɛnya oma lo kɛnɛ kasalawɔ dia vɔ mbetawɔka ndo kitanyiyaka lowandji lande la l’andja w’otondo. (Osambu 91:1-3) Sho tshɛ tekɔ l’ohomba w’ekokelo kasha Nzambi oma l’ekimanyielo k’Ɔtɛkɛta ande, ka nyuma k’ekila ndo k’ɔlɔngɔswamelo ande dia sho “mbeya nshikikala la ntundu ka kesu tshe ya [Diabolo].” (Efeso 6:11) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimwami ɔnɛ “keso” kokaka kadimwama nto ɔnɛ “ditshelo dia mayɛlɛ.” Aha la tâmu, Satana kambaka la ditshelo efula dia woshamu ndo dia mayɛlɛ lo welo wadjande dia tadia ekambi waki Jehowa.
Tolonga takambe Satana Akristo wa ntondo
4. Akristo wa ntondo wakasɛnaka l’atei w’anto wa woho akɔna?
4 Akristo wakasɛnaka lo ntambe ka ntondo la ka hende T.D., wakasɛnaka l’etena kele Diolelo di’ase Rɔma diakakome lo kondoko yadiɔ. Wɔladi wa kawotake waki lo wodja wa Rɔma akakimanyiya di’olimu w’okanda kɛndakɛnda dimɛna efula. L’ɔtɛ w’ɔngɔnyu ɔsɔ ɛnɔmbɔdi wa wodja waki la tena efula dia vɔ ndjangɛnyangɛnyaka vɔ la anyawɔ ndo vɔ wakɛnyi dia pombaka tondjɛ anto k’anto tɔkɛnyɔ efula ta vɔ lawɔ ndjangɛnyangɛnyaka di’aha vɔ ndjɔtɔmbɔkɔ. Lo tena dimɔtshi, nshi ya fɛtɛ yakayongaka efula watekana oko nshi yakawakambaka elimu. Ɛnɔmbɔdi wakakambaka l’akuta wa lɛɛta dia mbishaka anto mbo ya ndɛ ndo mbalɔngɔsɔlɛka tɔkɛnyɔ ta kɛnyaka, mbut’ate lushi tshɛ anto waki paka otondo mbeto dikundju mbeto ndo wakakɔkɔlaka wɛɔngɔ awɔ lo ndjakimɔ lo tɔkɛnyɔ.
5, 6. (a) Lande na kele komongaka ɔlɔlɔ di’Akristo mbɔtɔka l’ahole wa tɔkɛnyɔ takasalaka ase Rɔma? (b) Tshelo yakɔna ya mayɛlɛ yakakambe la Satana ndo woho akɔna wakakokaka Akristo ndjiewɔ?
5 Onde dikambo sɔ diaki wâle le Akristo wa lo ntambe ka ntondo? Lo kana yimba dimɛna l’alako wakafunde afundji waki la lɔsɛnɔ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ w’apɔstɔlɔ, ɛnyɛlɔ oko Tertullien, efula ka tɔkɛnyɔ ta l’etena kɛsɔ takalole l’awui waki wâle efula lo lonyuma ndo lo lɔkɛwɔ l’Akristo wa mɛtɛ. Wâle ɔmɔtshi ele afɛstɔ ndo tɔkɛnyɔ efula takasalemaka dia tombola tozambizambi t’apanganu. (2 Koreto 6:14-18) Tɔkɛnyɔ efula takalole l’awui wa mindo ndo wa diakatanelo. L’edjedja ka wonya, anto wakayomɛka nanga weho ekina wa tɔkɛnyɔ, mbut’ate, filmɛ kana anɔshi wa mindo wele anto salaka paka tɔjɛstɛ toto aha l’ɛtɛkɛta tomba. Lo dibuku diande Daily Life in Ancient Rome, ombewi w’ɛkɔndɔ wakawelɛka Jérôme Carcopino mbutaka ate: “Lo nshi shɔ akɛnyi wa tɔkɛnyɔ wa wamato waki la lotshungɔ la ndɔta kânga tohembe t’ahɔndɔ kana ahɔndɔ watshika tenyi dia demba efula l’andja . . . Akila w’anto wakakɛdjamaka woho w’anyanya. . . . Ase kapitalɛ efula wakayoyashaka ɔtɛkɔya lo weho wa tɔkɛnyɔ tɔsɔ ta mindo. Vɔ kombokaka tɔkɛnyɔ ta mindo ndo t’awui wa ngala tɔsɔ nyɔmi nto nɛ dia tɔ takayokonyaka etema awɔ lonyû ndo asolo awɔ kɔkɛtaka nto la ntondo k’awui asɔ.”—Mateu 5:27, 28.
6 L’ahole wa tɔkɛnyɔ asɔ, apami wakalɔshanaka lam’asawɔ polo lo ndjakana, kana ndɔshana la nyama ya ngala yele vɔ wakakokaka ndjidiaka kana yɔ mbadiaka. L’ɔkɔngɔ diko, anto waki l’enongo wa weke ndo Akristo efula wakakashemaka le nyama ya pango. Kânga lo nshi ya ntondo shɔ, ditshelo dia woshamu diaki Satana diaki l’oyango wa tshutshuya tokanyi t’anto otsha l’awui wa mindo ndo wa ngala edja ndo akambo asɔ wambokokanɛ l’ahole tshɛ ndo anto efula wolangaka akambo asɔ lo dihole dia mbahetsha. Kɛnɛ kakahombamaka sala dia mbewɔ tolonga tɔsɔ aki paka tshika ntshɔ l’ahole wakasalemaka tɔkɛnyɔ tɔsɔ.—1 Koreto 15:32, 33.
7, 8. (a) Lande na kele Akristo takawahombaka ntshɔ l’ahole wakasɛmanɛka anto mango ya lo waa pusupusu? (b) Ngande wakakoke Satana kamba la pisinɛ ya la Rɔma dia tadja Akristo?
7 Mango yakasɛmanɛka anto lo waa pusupusu dia tshimbaka lo dihole dimɔtshi yakangɛnyangɛnyaka anto efula, koko tɔkɛnyɔ tɔsɔ kombetawɔmaka le Akristo nɛ dia nyemba y’anto wakayakimɔka mbala efula l’awui wa ngala. Ofundji ɔmɔtshi wa lo ntambe ka sato akakɔndɔla ate amendji amɔtshi wa tɔkɛnyɔ tɔsɔ wakalɔshana lam’asawɔ, ndo Carcopino akate ate: “Wanɛ wasala diendja dia tɔɔtɔ ndo waa numba wakasalaka awui awɔ” lo dihole diakasalemaka tɔkɛnyɔ tɔsɔ. Mbokɛmaka hwe di’Akristo takawahombaka tanema lo dihole sɔ.—1 Koreto 6:9, 10.
8 Ko kayotota dikambo dia pisinɛ ya lokumu efula yaki la Rɔma na? Lo mɛtɛ, kema kɔlɔ onto mbɔka dia ndjaetɛ pudipudi. Koko pisinɛ efula ya la Rɔma yakadingama la mvudu ya weke yaki la toshambrɛ takalɔngɔsɔlaka anto alemba, toshambrɛ ta tɔkɛnyɔ, ndo ahole w’anto ndɛka la nɔka. Kânga mbele apami waki la wonya awɔ wakawahombaka ndja ndjɔka ndo wamato la wonya awɔ, mbala efula akanga w’ahole asɔ waketawɔka di’apami la wamato mbɔka kâmɛ. Clément ka l’Alexandrie akafunde ate: “Wakadiholɛka apami la wamato pisinɛ shɔ aha la shɔnɔdi; ndo wakatshikalaka etakataka dia ndjakimɔ l’awui wa mindo.” Ɔnkɔnɛ, Satana akakokaka kamba esadi eto la dihole sɔ dia tadja Akristo lo tolonga tande. Anto waki la tomba kotshɔka l’ahole wa ngasɔ.
9. Naa tolongola takahombaka Akristo wa ntondo mbewɔ?
9 Owale mbaki kɛnyɔ yakalekaka nanga anto lam’akakome Lowandji l’ase Rɔma lo kondoko yalɔ. Akristo wa ntondo wakakokaka mbewɔ dikɔmɔdi diakongaka l’ahole wakasɛmanɛka anto mango lo waa pusupusu lo tshikala lawakawɔ. Djui mɔtshi y’anto wakokaka owale lo mvudu ya totshitshɛ yaki l’ɔkɔngɔ wa mvudu yakawahangiyaka ambetshetshi ndo yakawasondjaka wanu. Akɛnyi w’owale asɔ wakɔkɛnyaka l’ɔnɔngɔ ɔnɛ mboka k’okina mbahola edja ndo le onto la komelo. Owale akangɛnyangɛnyaka anto efula nɛ dia kɛnyɔ yakɔ yakashaka anto elongamelo ka kondja falanga aha la mɛna pâ efula. (Efeso 5:5) Lâdiko dia lâsɔ, wamato wakalongolaka anto lo wa barɛ waki mbala efula nseka ndo wakakokaka kɔsha anto l’awui wa mindo wa dieyanelo. Ɔsɔ aki tolonga tɔmɔtshi takambaka Satana Akristo wakadjasɛka l’esomba wa la Diolelo di’ase Rɔma. Onde awui asɔ tshikitana la wanɛ wɛnaso nshi nyɛ?
Tolonga takamba la Satana nshi nyɛ
10. Woho akɔna wafɔna awui weta nshi nyɛ l’awui wakakokanɛ lo Diolelo di’ase Rɔma na?
10 Lo menda lo tshɛ, Satana atatshikitanya ditshelo dia mayɛlɛ diambokamba lande ɛnɔnyi nkama. Di’aha Akristo wakasɛnaka l’osomba wa Kɔrɛtɔ wakalole l’awui wa mindo ‘mundama lo tolonga ta Satana,’ ɔpɔstɔlɔ Paulo akawasha dako dia wolo efula. Nde akate ate: “Shu mbeyaka ditshelu diandi, [mbut’ate diaki Satana].” (2 Koreto 2:11) Lo wedja efula w’ɛngɔnyi, awui weta nshi nyɛ hawotshikitana la wanɛ waketaka lo Diolelo di’ase Rɔma lam’akadiakome lo kondoko yadiɔ. Anto efula wamboleka monga la tena dia ndjangɛnyangɛnya. Tɔkɛnyɔ t’owale talɔngɔsɔla lɛɛta mbishaka kânga ase wola elongamelo ka kondja falanga. Wambotondjɛ anto diangɔ dia tɔkɛnyɔ efula di’oshinga wɔdu di’aha vɔ mongaka oko anto wahɛnyi kɛnɛ ka sala. Ahole wa tɔkɛnyɔ wekɔ tshavutshavu, anto wekɔ lo kɛnya owale, mbala efula nyemba y’anto ndjakimɔka l’awui wa ngala, ndo akɛnyi wa tɔkɛnyɔ ndjakimɔka vɔ lawɔ l’awui wa ngala. Mishiki wa kɔlɔ wekɔ lombola anto atui ndo l’ahole wa tɔkɛnyɔ kana lo waa televiziɔ tɔkɛnyɔ t’awui wa mindo mbalekawɔ mɛnya. Lo wedja ɛmɔtshi, apami la wamato wekɔ la mbekelo ka mbɔkaka kâmɛ ndo vɔ mbɔkaka etakataka l’asɛnga amɔtshi w’ashi. Hatshikitana woho wakandahembaka Akristo lo ntambe ya ntondo, Satana ekɔ lo pemba dia munda ekambi waki Nzambi l’ekimanyielo ka tɔkɛnyɔ t’ase andja ɔnɛ.
11. Tolonga takɔna tele l’edia ka tɔkɛnyɔ?
11 L’andja ɔnɛ wele ekiyanu amboka l’anto ngelo, anto ngɛnangɛnaka ndjakimɔ yema lo tɔkɛnyɔ dia tokohɛ ekiyanu akɔ. Koko oko waki pisinɛ ya lo wodja wa Rɔma l’akambo wakakokaka monga wâle le Akristo wa ntondo mbele ahole amɔtshi watshɔ anto dia tetsha vakashi mongaka oko tshondo ya djonga yakamba la Satana dia konya Akristo l’awui wa mindo kana wa edjwelo ka wanu. Paulo akafundɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ ate: “Tanyukesamaki. Diendje dia kolo diatulanyaka ditshelu di’ololo. Nyosene lu akambu w’ololo, tanyutshaki akambu wa kolo, ne dia amotshi haweyi [Nzambi].”—1 Koreto 15:33, 34.
12. Naa totshelo tɔmɔtshi ta mayɛlɛ takamba la Satana nshi nyɛ dia tadja ekambi waki Jehowa?
12 Lo kɛnɛ kendana l’Eva, sho mɛnaka woho wakakambe Satana l’awui wa kashi dia ndanya tokanyi tande. (2 Koreto 11:3) Nshi nyɛ, tshelo mɔtshi ya mayɛlɛ yakamba la Diabolo ele ya konya Akristo dia vɔ kanyiya ɔnɛ naka vɔ ndjakimɔ l’akambo wasala as’andja ɔnɛ, kete wayɛnya di’Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ oko anto akina tshɛ ndo wayotondoya dia kotola amɔtshi oya l’akambo wa mɛtɛ w’Akristo. Mbala mɔtshi, vɔ ndjokomaka oko anto wele kema ambetawudi, ndo ndjɔkɔka l’ehemba. (Hangai 2:12-14) Tshelo kina ya mayɛlɛ yakamba la Satana ele ya tshutshuya Akristo wambôyakimɔka oyadi w’akɛnda kana w’epalanga dia sɛna lɔsɛnɔ la dungi pende ndo ‘nyangiya nyuma k’ekila kaki Nzambi.’ (Efeso 4:30) Anto amɔtshi wakakɔ lo djonga shɔ lo kamba l’Internet lo yoho ya kɔlɔ.
13. Naa djonga mɔtshi ya woshamu yele tshelo mɔtshi ya mayɛlɛ yakamba la Diabolo, ndo dako diakɔna dia lo dibuku dia Tukedi diele ohomba efula lanɛ?
13 Djonga kina yakakambaka la Satana ele awui w’ɛdiɛngɛ wa woshamu efula. Ndoko Okristo wa mɛtɛ wayetawɔ la lolango lande dia ndjakimɔ l’awui wa Satana kana w’ɛdiɛngɛ. Koko aha la vɔ mbeya, amɔtshi ndjɔkɔka l’awui asɔ lo menda waa filmɛ, tɔkɛnyɔ ta lo televiziɔ kana ta lo vidɛo, ndo lo mbadia abuku w’ana w’akɛnda ndo ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wa tɔɔla wakɛnɛmɔla awui wa ngala kana ditshelo dimɔtshi diaheyama ɔtɛ l’ekolo. Akristo pombaka mangana etale la weho w’akambo asɔ tshɛ. Yokedi mɔtshi ya lomba mbutaka ate: “Atende la tulunga watuyalaka lu mbuka k’untu a kolo. Keli one latulamaka utema andi, atanganaka etali uma le wo.” (Tukedi 22:5) Lam’ele Satana ekɔ ‘jambinzambi ya l’andja ɔnɛ,’ oseka dikambo tshɛ diambokokanɛ le anto mbeyaka mbishɛ ndjonga yande mɔtshi.—2 Koreto 4:4; 1 Joani 2:15, 16.
Yeso akashike tanga la ntondo ka Satana
14. Woho akɔna wakashike Yeso tanga l’ohemba wa ntondo waki Satana?
14 Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’onto lakashike tanga la ntondo ka Diabolo ndo lakolawoya. L’ɔkɔngɔ wa nde batizama ndo wa kila mbo ya ndɛ nshi 40, Satana akahembe Yeso. (Mateu 4:1-11) Ohemba wa ntondo wakendanaka la woho wakakambe Satana la ndjala kaki la Yeso oma l’ɔkɔngɔ wa nde ndjakidia. Nde akalɔmbɛ Yeso dia sala dihindo diande dia ntondo dia kotsha ehomba ande wa l’emunyi. Lo vusola awui wa lo Euhwelu k’Elembe 8:3, Yeso akatone dia kamba la nkudu kande lo yoho ya lokaki ndo nde aketsha mbo ya ndɛ ya lo nyuma la ntondo ka mbo ya ndɛ ya l’emunyi.
15. (a) Naa nsaki kokongaka l’onto kakakambe la Satana dia pemba Yeso? (b) Naa tshelo yoleki mayɛlɛ yakamba la Satana dia kotola ekambi waki Nzambi nshi nyɛ, ndo woho akɔna wakokaso mbotona?
15 Kanyi mɔtshi yakotola yambalo yaso yendana l’ohemba ɔnɛ ele Satana kopemba Yeso dia nde sala pɛkato ka monanyi. Ndjala kele tɔ kokoshaka onto mposa ka mbo ya ndɛ mbaki nsaki ka lo demba kakaleke wolo kakakambe lande l’etena kɛsɔ dia pemba Yeso. Ko ehemba akɔna wakamba la Satana dia kotola ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ? Ehemba wekɔ efula ndo weho la weho, koko nde ekɔ lo kamba l’ohemba wendana l’awui wa dieyanelo oko tshelo yoleki woshamu lo welo wadjande dia ndanya kɔlamelo y’ekambi waki Jehowa. Naka tayokoya Yeso, kete tayokoka shika tanga la ntondo ka Diabolo ndo k’ehemba. Oko wakahekoya Yeso Satana lo mbohɔ avɛsa amɔtshi wakoka, sho lawɔ kokaka mbohɔ avɛsa wele oko Etatelu 39:9 ndo 1 Koreto 6:18.
16. (a) Satana woho akɔna wakandahembe Yeso mbala ka hende? (b) Toho takɔna takoka Satana totshutshuya dia sho pemba Jehowa?
16 Oma lâsɔ, Diabolo akahembe Yeso lo mbotɛ dia nde fumbɔ oma la diko dia tɛmpɛlɔ ndo pemba wolo wele la Nzambi wa mbokokɛ oma l’ekimanyielo k’andjelo. Lo vusola ɛtɛkɛta wa l’Euhwelu k’Elembe 6:16, Yeso akatone dia mbidja She l’ohemba. Ondo Satana hatotohemba dia sho fumbɔ oma la diko dia tɛmpɛlɔ, koko nde kokaka totshutshuya dia sho pemba Jehowa. Onde sho pembaka dia menda woho wakokaso ndeka mbokoya mɔdɛlɛ w’ase andja ɔnɛ oyadi l’ɔlɔtɔ aso kana lo wonyelo aso wa divo aha l’onto tolaka? Onde sho pembamaka lo kɛnɛ kendana l’awui wa tɔkɛnyɔ? Sho mbeyaka ndjonga ko tekɔ lo pemba Jehowa. Naka tayongaka la tokanyi ta ngasɔ, kete lo dihole dia nde tolawɔ, Satana ayotɔlɛndamaka wonya tshɛ, ndo ayotetemalaka pemba woho wa tokotola dia sho monga lo wedi ande.
17. (a) Diabolo woho akɔna wakandahembe Yeso mbala ka sato? (b) Ngande wakoka kotshama Jakoba 4:7 lo dikambo diaso?
17 Etena kakasha Satana Yeso waolelo tshɛ wa la nkɛtɛ ɔnɛ kele awɔtɛmɔlɛ, Yeso akotone lo mbovusolɛ awui w’oma l’Afundelo, lo mɛnya dia paka She oto mbahombande tɛmɔla. (Euhwelu k’Elembe 5:9; 6:13; 10:20) Mbeyaka monga ko Satana hatotosha waolelo wa l’andja ɔnɛ, koko nde mbeyaka totshutshuya dia ndjasha l’eyango wa diangɔ dia l’emunyi, kânga tokonya vandji wandji mɔtshi. Onde sho salaka woho wakasale Yeso lo mamema Jehowa la tshondo yaso tshɛ? Naka tayosala ngasɔ, kete kɛnɛ kakakomɛ Yeso kayotokomɛ ndo sho lawɔ. Ɔkɔndɔ waki Mateo mbutaka ɔnɛ: “Uhimbanyi akûtshiki.” (Mateu 4:11) Satana ayotolawɔ naka sho tayoshika tanga la ntondo kande lo mbohɔka atɔndɔ amɔtshi wa lo Bible ndo lo kamba lawɔ. Ombeki Jakɔba akafunde ate: “Nyosemaneli l[a] uhimbanyi ku ndi ayunyulawo.” (Jakoba 4:7) Okristo ɔmɔtshi akafundɛ filialɛ k’Ɛmɛnyi wa Jehowa ka la France ate: “Satana ekɔ mɛtɛ okesanyi. Kânga mbemi l’eyango woleki tshɛ amɛna, lekɔ l’okakatanu wa mamba dia dimi mbikikɛ nsaki la mposa yami. Koko la dihonga, la solo dia lotshutsha ndo djekoleko l’ekimanyielo kaki Jehowa, dimi lambotondoya dia nama kɔlamelo yami ndo dia kokutɛ akambo wa mɛtɛ la wolo tshɛ.”
Tekɔ la dihomɔ efula dia ndɔshana la Diabolo
18. Naa dihomɔ dia lo nyuma diele laso dia ndɔshana la Diabolo?
18 Jehowa akatosha ɛlɔtɔ efula wa ta wa lo nyuma wakoka tokeketsha dia “mbeya nshikikala la ntundu ka kesu tshe ya uhimbanyi.” (Efeso 6:11-18) Ngandji kaso k’akambo wa mɛtɛ ayonga oko oya lo lokende laso kana tɔlɔngɔsɔla dikambo di’olimu w’Akristo. Eshikikelo kaso ka ndjela ɛlɛmbɛ w’osembwe waki Jehowa wayonga oko engawo kakokɛ otema aso. Naka tayɔlɔta lokumu l’ɔlɔlɔ l’ekolo aso oko elato, kete vɔ wayotɛmbaka mbala la mbala otsha l’olimu w’esambishelo, ndo dui sɔ diayotokeketsha ndo diayotokokɛ lo nyuma. Mbetawɔ kaso ka wolo kayonga oko engawo ka woke katokokɛ oma l’“akuwa tshe wa dja wa kanga kolo,” mbut’ate tolonga tande ta mayɛlɛ ndo ehemba ande. Elongamelo kaso ka shikaa l’ekotshamelo k’alaka waki Jehowa ayonga oko lofulɛ lakokɛ akokaso w’ekanelo ka yimba ndo ayotosha ki ka lo yimba. (Filipi 4:7) Naka tambokoma tomanyi l’okambelo wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, kete vɔ wayonga oko yɔɔmbɔ yakoka kamba dia tshungola anto wele Satana ambowanda lo lɔhɔmbɔ la lo nyuma. Sho kokaka kamba la wɔ dia ndjakokɛ shamɛ, oko wakasale Yeso etena kakandahembama.
19. Lâdiko wa ‘ntona Diabolo,’ kakɔna kele nto ohomba?
19 Naka tayɔlɔta ‘ɛlɔtɔ wa ta tshɛ w’oma le Nzambi’ ndo tetemalaka la dɔmbɛlɔ, kete sho kokaka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayotokokɛ etena kayôtɔlɔsha Satana. (Joani 17:15; 1 Koreto 10:13) Koko Jakɔba akɛnya dia hatohombe komɛ tsho lo ‘ndɔshana la Diabolo.’ Lâdiko di’akambo asɔ tshɛ, sho pombaka nto ‘kitanyiya awui wa Nzambi,’ ɔnɛ lele okokedi aso. (Jakoba 4:7, 8) Sawo diayotɔsɛdingola mbala kayaye diayotɛnya woho wakokaso sala dikambo sɔ.
Ngande wayoyokadimola?
• Naa tolonga taki Satana takahombe Akristo wa lo ntambe ka ntondo mbewɔ?
• Naa ditshelo dia mayɛlɛ diakamba la Satana nshi nyɛ dia nde minda ekambi waki Jehowa?
• Yeso woho akɔna wakandalɔshana l’ehemba waki Satana?
• Dihomɔ diakɔna dia lo nyuma diatokimanyiya dia ndɔshana la Diabolo?
[Osato wa lo lɛkɛ 9]
Yeso akatone Diabolo la wolo tshɛ
[Esato wa lo lɛkɛ 10]
Akristo wa lo ntambe ka ntondo kɔmbɔtɔka lo tɔkɛnyɔ t’awui wa ngala ndo wa mindo
[Efundelo wɛnya kanga]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck