Kakɔna katɔlɔmba Jehowa?
‘Kakɔna kakɔlɔmba Jehowa naka aha dia ntsha akambo wa losembwe, nanga ɔlɔlɔ ndo kɛndakɛnda la ndjâkitshakitsha kâmɛ la Nzambi kayɛ?’—MIKA 6:8.
1, 2. Bonde kakoka ekambi waki Jehowa ɛmɔtshi kɔmɔ otema, ko kakɔna kakoka mbakimanyiya lo dikambo sɔ?
VERA ekɔ Okristo ɔmɔtshi wa kɔlamelo wele l’ɛnɔnyi oko 75 ndo nde bu la demba dia dimɛna. Nde akate ate: “Mbala efula dimi nengɛka oma lo didishi ko mɛnaka woho watasambisha anangɛmi l’akadiyɛmi w’Akristo lo luudu la luudu. Dui sɔ kɛdiakami asɔyi lo washo nɛ dia dimi kombolaka sambisha kâmɛ la wɔ, koko l’ɔtɛ wa hemɔ dimi bu l’akoka wa ndjasha efula l’olimu wa Jehowa.”
2 Onde wɛ amboyaokaka woho ɔsɔ lushi lɔmɔtshi? Eelo, anto tshɛ woka Jehowa ngandji nangaka kɛndakɛnda lo lokombo lande ndo kotsha kɛnɛ kâlɔmbande. Ko, kayotosala naka taya bu la yônge ya demba ya dimɛna, taya osombe kana taya l’ɛkɛndɛ ekina l’atei wa nkumbo? Sho mbeyaka kɔmɔ otema lo yɛdikɔ mɔtshi nɛ di’akambo asɔ mbeyaka toshimba dia sala kɛnɛ tshɛ kakombola otema aso dia sala l’olimu waki Nzambi. Naka ngasɔ mbediɔ, kete ɔsɛdingwelo w’ɛtɛkɛta wa Mika wakasambiyama wele lo tshapita 6 ndo 7 wayotokeketsha efula. Totshapita tɔsɔ mɛnyaka dia kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa kokaka ndo kema wolo kikotsha.
Dionga diele la Nzambi otsha le ekambi ande
3. Dionga dia woho akɔna diaki la Jehowa otsha le as’Isariyɛlɛ wakatɔmbɔkɔ?
3 Nyɛsɔ tende ntondo Mika 6:3-5 dia menɛ kɛnɛ kakasalɛ Jehowa ekambi ande. Tohɔ dia lo nshi ya Mika, ase Juda wakatɔmbɔkɔ. Koko kânga mbakawatɔmbɔkɔ, Jehowa mbaelɛka la ngandji tshɛ ate, “Wudja ami.” Nde akâsɛngasɛnga ate: “Nyu wudja ami, [lam’alanganyu], nyuho kakiane.” Lo dihole dia mbahangwɛ la wolo, nde ekɔ lo pemba dia minanda etema awɔ lo mambola ate: ‘Dikambo diakɔna diakamanyotshela na?’ Nde akakome polo ndo lo mbatɛ ate “nyumvuteli.”
4. Shɛngiya yakɔna yahomba monga l’ɛnyɛlɔ kaki Nzambi ka kɛtshi le so?
4 Jehowa akatosha sho tshɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula mɛtɛ! Nde akelɛ la kɛtshi tshɛ ase Isariyɛlɛ l’ase Juda wakatɔmbɔkɔ wa lo nshi ya Mika ate “wudja ami” ndo nde akâsɛngasɛnga. Lo mɛtɛ, sho la dia monga la dionga dia kɛtshi ndo monga ɔlɔlɔ otsha le ase etshumanelo. Ɔsɔ kema dikambo dia tshitshɛ le amɔtshi, ondo mbeyaka monga ko vɔ wekɔ wɔdu lo nyuma. Koko, naka vɔ mbokaka Jehowa ngandji, kete sho pombaka mbakimanyiya ndo mbaoka kɛtshi.
5. Naa dui di’ohomba efula diele lo Mika 6:6, 7?
5 Nyɛsɔke tende Mika 6:6, 7. Mika amboka wembola efula ate: “La na ayumusukana la ntundu ka [Jehowa], ndu ayumokolama la ntundu ka [Nzambi], Khum’Ulungu? Dimi layuya la ntundu kandi la elambu wa lutshumba, la esongo wa ngombe wa eleku otoi? [Jehowa] ayongenangena la nunu dia waumi w’ekoko, kuyanga la nunu dikumi dia ekedi wa biso [oka]? Dimi layukimo on’ami l’enundu ne dia ehedia ami, etenyi kami k’osohi ne dia kolo k’utema ami?” Kema, hatokokaki ngɛnyangɛnya Jehowa “la nunu dia waumi w’ekoko, kuyanga la nunu dikumi dia ekedi wa biso.” Koko ekɔ dikambo dimɔtshi diayowɔngɛnyangɛnya. Naa dikambo diakɔ na?
Sho pombaka monga la losembwe
6. Naa akambo asato watɔlɔmba Nzambi wele lo Mika 6:8?
6 Lo Mika 6:8, omvutshi tɛnyaka kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa. Mika ekɔ lo mimbola ate: “Kakona katuyangaka [Jehowa] uma le ye? [Naka aha] dia tsha akambu [wosembwe], dia nanga [ɔlɔlɔ], ndu dia kendakenda la ndjakitshakitsha kame la [Nzambi k]aye?” Akambo asato wɛnya kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa mendanaka la woho wayaokaso, wakanyiyaso, ndo watshaso akambo. Sho la dia tshutshuyama dia mɛnya waonga asato asɔ, kana yimba lo woho wakokaso kɛnɛmɔla waonga akɔ ndo mbɔsa yɛdikɔ ya kɛnɛmɔla waonga akɔ lo lɔsɛnɔ laso. Nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo asato watɔlɔmbawɔ asɔ l’ɔmɔmɔ.
7, 8. (a) “Tsha akambu [wosembwe]” kɛdikɛdi na? (b) Akambo akɔna waha la losembwe wakakokanɛ lo nshi ya Mika?
7 “Tsha akambu [wosembwe]” kɛdikɛdi tsha kɛnɛ kele dimɛna. Woho wasala Nzambi akambo ekɔ ɛnyɛlɔ ka losembwe. Koko, anto wa lo nshi ya Mika komonga la losembwe, ndo akambo waha la losembwe mbakawatshaka. Lo toho takɔna na? Tende Mika 6:10. L’ekomelo ka divɛsa nɛ, vɔ mɛnyaka woho wakamba amindji w’okanda la “yediko ya tshitshe,” mbut’ate ya tshitshɛ efula. Mika 6 Divɛsa 11 mɛnyaka nto dia vɔ kambaka la “tediko ta wetshu ta lukesu.” Ndo Mika 6 divɛsa 12 mbutaka dia “nimi yawo yeli too la lukesu.” Ɔnkɔnɛ, tɛdikɔ ta kashi, tɛdikɔ ta wetsho ta lokeso, ndo nimi ya lokeso ekɔ akambo wakekɔnɛ le amindji w’okanda wa lo nshi ya Mika.
8 Aha paka l’akambo w’okanda ato mbakawakambaka la ditshelo sɔ di’aha la losembwe. Akambo wa woho ɔsɔ wakatanemaka nto efula ndo lo tuminadi. Mika 7:3 mbutaka dia “uwandji la umbadi watolombaka mbu y’utshu.” Embadi wakalongolaka kɔta mishiko dia mɛndja wanɛ waha l’onongo onongo. “Untu a wuki” kana onto la lokumu la lo wodja, atoyashaka ndo nde lawɔ l’awui wa ngala. Diakɔ diata Mika dia ewandji, embadi, ndo anto wa weke ‘watokimanɛka kâmɛ,’ dia sala ditshelo diawɔ dia kɔlɔ.
9. Ngande wakonge akambo waha la losembwe wakasalaka anto wa kɔlɔ la shɛngiya le Isariyɛlɛ la Juda?
9 Akambo wa kɔlɔ wakatshaka ɛnɔmbɔdi waki la shɛngiya le ase Juda ndo ase Isariyɛlɛ tshɛ. Mika 7:5 mɛnyaka dia woho waki losembwe komonga akayokonyaka anto dia kananɛ kɔlɔ, kânga lam’asa angɛnyi polo ndo lam’asa atshukanyi. Mika 7 Divɛsa 6 mbutaka dia dikambo sɔ diakayotondjaka lohetsho ndo ofukutanu oyadi lam’asa ewotɔ, ana w’apami l’ambutshi w’apami, ndo lam’asa ana a wamato l’ambutshi wa wamato.
10. Dionga diakɔna diahomba Akristo monga ladiɔ l’andja ɔnɛ wele kema la losembwe?
10 Ko kayotota dikambo dia nshi yaso nyɛ na? Onde hatɛnyi awui wa woho ɔsɔ? L’ɛnyɛlɔ ka Mika, sho tekɔ lo sɛna l’atei w’anto wele bu la losembwe, wahɛkɛ etema awɔ le anto akina ndo wele la lɔsɛnɔ la l’olui ndo la nkumbo lambolana. Koko, oko weso ekambi waki Nzambi wasɛna l’atei w’andja wambolola l’akambo wa kɔlɔ ɔnɛ, hatohombe mbetawɔ dia dionga diele l’anto wa kɔlɔ wa l’andja ɔnɛ mbɔtɔ l’atei w’etshumanelo k’Akristo. Sho la dia sala la wolo dia ndjela atɔndɔ wendana la losembwe ndo l’olowanyi, lo kɛnɛmɔlaka waonga asɔ l’akambo wasalaso lushi la lushi lo lɔsɛnɔ laso. Eelo, sho ‘nangaka ndjalɔmbɔla la losembwe l’akambo tshɛ.’ (Heberu 13:18) Onde wɛ hetawɔ dia lam’ongaso la losembwe sho kondjaka ɛtshɔkɔ efula waya oma lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango kele anto wa lɔkɔ hawokananɛ kɔlɔ?
Ngande woka anto ‘dui diaki Jehowa’?
11. Ngande wakotshama awui wele lo Mika 7:12?
11 Prɔfɛsiya ya lo dibuku dia Mika mɛnyaka dia kânga mambokokanɛ awui wa wɛngiya, losembwe layonga le oseka woho w’onto tshɛ. Omvutshi ɔsɔ akate di’anto wayotshumana “uma l’ashi a waki pulu l’ashi a waki akina, la uma l’ukungu pulu l’ukungu ukina,” dia monga atɛmɔdi wa Jehowa. (Mika 7:12) Ɛlɔ kɛnɛ, l’etenyi k’ekomelo k’ekotshamelo ka prɔfɛsiya kɛnɛ, aha wodja ɔmɔtshi wa lânde oto mbakondja wahɔ oma lo losembwe laki Nzambi laha la shɔnɔdi, koko anto w’oma lo wedja tshɛ. (Isaya 42:1) Lo woho akɔna wɛnama dikambo sɔ na?
12. Ngande woka anto ‘dui dia Jehowa’ ɛlɔ kɛnɛ?
12 Dia kadimola lo wombola ɔsɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛtɛkɛta w’etatelo wele lo Mika. Mika 6:9 mbutaka ɔnɛ: ‘Dui dia Jehowa diekɔ lo pangɔhangɔ l’osomba. Onto lele la lomba ayoka lokombo layɛ wɔma.’ Ngande woka anto wa lo wedja tshɛ ‘dui diaki Jehowa’ ndo ngande wendana dikambo sɔ la dionga dia losembwe diahombaso kɛnɛmɔla na? Lo mɛtɛ, anto hawoke dui dia Nzambi lo yoho yokɛma nganɛ. Koko, oma l’olimu aso w’esambishelo wakambema l’andja w’otondo, dui diaki Jehowa diekɔ lo mbokɛma le weho w’anto wa koho tshɛ ndo wele la weho wa nsɛnɔ yotshikitanyi. Etombelo wele la dikambo sɔ ele wanɛ wahokamɛ ‘mbokaka lokombo la Nzambi wɔma,’ ndo mbolilɛmiyaka efula. Sho kɛnɛmɔlaka mɛtɛ losembwe lam’akambaso oko apandjudi wa Diolelo wele l’ohetoheto. Lo mbewoya anto tshɛ lokombo laki Nzambi aha la shɔnɔdi, sho kɛnɛmɔlaka ‘losembwe.’
Sho pombaka nanga ɔlɔlɔ
13. Otshikitanu akɔna wele lam’asa ngandji ka shikaa la ngandji?
13 Oma lâsɔ, nyɛsɔke tɔsɛdingole dikambo dia hende diatɔlɔmbawɔ diele lo Mika 6:8. Jehowa tɔlɔmbaka dia sho ‘nanga ɔlɔlɔ.’ Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ ‘ɔlɔlɔ’ kadimɔma nto ɔnɛ “ngandji ka shikaa” kana “ngandji ka kɔlamelo.” Tshɛkɛta ngandji ka shikaa nembetshiyaka “mbidja anto akina yimba, kana mbakanɛ la kɛtshi tshɛ.” Ngandji ka shikaa tshikitana la dionga dia ngandji. Lo woho akɔna na? Ngandji ekɔ tshɛkɛta yendana l’akambo efula. Onto koka nanga diangɔ kana tokanyi tɔmɔtshi. Ɛnyɛlɔ, Afundelo tɛkɛtaka dikambo dia wanɛ “[w]atulangaka wanu la iso” ndo dia wanɛ “[w]atulangaka [lo]mba.” (Tukedi 21:17; 29:3) Koko, ngandji ka shikaa mendanaka paka l’anto, djekoleko wanɛ wakambɛ Nzambi. Mika 7:20 tɛkɛtaka dia “ngandji ka shikaa [kakawoke] Abarahama,” pami kakakambɛka Nzambi.
14, 15. Ngande wɛnyama ngandji ka shikaa ndo ɛnyɛlɔ kakɔna kɔtɛkɛtshiwɔ kɛnya dikambo sɔ?
14 Lo Mika 7:18, omvutshi mbutaka lo kɛnɛ kendana la Jehowa ate: “Ndi atongenangenaka lu ngandji ka shikaa.” Lo Mika 6:8, vɔ totɛka aha tsho dia mɛnya ngandji ka shikaa koko dia nanga dionga sɔ. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’avɛsa asɔ na? Ngandji ka shikaa kɛnɛmɔmaka la lolango laso shoamɛ nɛ dia sho nangaka mɛnya dionga sɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, sho ngɛnangɛnaka dia mɛnya dionga sɔ otsha le anto wele lo dihombo.
15 Ɛlɔ kɛnɛ, ngandji ka shikaa kɛsɔ ekɔ dionga diele l’ekambi waki Nzambi. Tɔshi ɛnyɛlɔ ɔtɔi keto: Lo Ngɔndɔ ka Samalo 2001, mvula ngembe kɛmɔtshi kakalɔ lo wodja wa Texas, l’États-Unis ndo tɔ kakalanya nunu dia mvudu ndo ndekana mvudu 700 ya l’atei ayɔ yaki mvudu y’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Dia kimanyiya anangɛwɔ w’Akristo waki lo dihombo, Ɛmɛnyi wa Jehowa suke la 10 000 wakayakimɔ la lolango lawɔ ndo aha la nɔmba falanga dia kimɔ wenya ndo welo awɔ woho wa kimanyiya anangɛwɔ asɔ. L’edja kolekanyi ngɔndɔ shamalo, anangɛso asɔ wakakambe aha la mpekɔ la tanyi ndo l’etsho, ndo lo nshi ya samalo la ya mingu dia mbika Mbalasa ya Diolelo 8 ndo mvudu ndekana 700 dikambo di’anangɛwɔ w’Akristo. Wanɛ waki komonga l’akoka wa kamba olimu ɔsɔ wakakimɔ mbo ya ndɛ, diangɔ dikina ndo falanga. Lande na kakakimanyiya nunu di’Ɛmɛnyi wa Jehowa sɔ anangɛwɔ na? Nɛ dia vɔ ‘nangaka ɔlɔlɔ.’ Asolo aso minandemaka dia mbeya di’etsha wa ngandji ka shikaa wa ngasɔ wekɔ lo mɛnyama oma le anangɛso wa l’andja w’otondo! Eelo, kotsha dikambo sɔ diatɔlɔmbawɔ, mbut’ate ‘nanga ɔlɔlɔ’ kema dikambo dia wotsho koko di’ɔngɛnɔngɛnɔ!
Tonge la ndjakitshakitsha lo kɛndakɛndaka la Nzambi
16. Ɛnyɛlɔ kakɔna katokimanyiya dia mbidja dikako vɔlɛ l’ohomba wa monga la ndjakitshakitsha lo kɛndakɛnda kâmɛ la Nzambi?
16 Dikambo dia sato diatɔlɔmbawɔ lo Mika 6:8 ele “nkendakenda la ndjakitshakitsha kame la [Nzambi kaso].” Dikambo sɔ nembetshiyaka dia sho pombaka mbeya elelo aso ndo mendɛka le Nzambi. Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Ohokanyiya yema dikambo dia yana ya yimato yokime she lo lonya la wolo tshɛ etena katawakɛndakɛnda lo mvula ngembe kɛmɔtshi. Yana ya yimato shɔ mbeyaka dia wolo ande wekɔ l’elelo, koko nde ekɔ lo mbɛkɛ otema ande le she. L’ɛnyɛlɔ ka yana ya yimato shɔ, sho lawɔ pombaka mbeya elelo wele laso ndo ndjaɛkɛ le Shɛso lele l’olongo. Ngande wakokaso tetemala monga la wɛkamu wa ngasɔ na? Ntondotondo, ele lo mbohɔka bonde kele ekɔ ohomba tshikalaka suke la Nzambi. Mika toholaka ɛkɔkɔ esato wahombaso ndjaɛkɛka tshɛ le Jehowa: Jehowa ekɔ Otshungodi, Ɔnɔmbɔdi, ndo Okokedi aso.
17. Woho akɔna wakatshungola Jehowa ekambi ande, ndo ngande wakandâlɔmbɔla ndo mbakokɛ lo nshi y’edjedja?
17 Nzambi mbutaka lo Mika 6:4, 5, ate: “Dimi lakanyutundja uma lu kete ya Edjibitu.” Eelo, Jehowa aki Otshungodi w’Isariyɛlɛ. Jehowa akate nto ate: “Dimi lakatumi Mose, Arona la Miriyama la ntundu kanyu.” Nde akakambe la Mɔsɛ nde la Arɔna dia nɔmbɔla wodja, ndo Miriyama akalɔmbɔla wamato w’ase Isariyɛlɛ dia vɔ kɛnya wɛnyɛ w’edjelo k’otshumba. (Etumbelu 7:2; 15:1, 19-21; Euhwelu k’Elembe 34:10) Jehowa akalɔmbɔla wodja ɔsɔ lo tshimbo y’ekambi ande. Lo Mika 6 divɛsa 5, Jehowa ekɔ lo mbohola wodja w’Isariyɛlɛ dia nde akâkokɛ oma l’anya w’atunyi awɔ, Balaka nde la Balama, ndo akâkokɛ l’etena k’ekomelo ka lɔkɛndɔ lawɔ tatɛ oma la Shitimɛ ka la Mɔaba polo la Ngilingalɛ lo Nkɛtɛ ya Daka.
18. Ngande wakamba Nzambi oko Otshungodi, Ɔnɔmbɔdi, ndo oko Okokedi aso nshi nyɛ na?
18 Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kakɛndakɛndaso la Nzambi, nde totshungolaka oma l’andja waki Satana, tɔlɔmbɔlaka l’ekimanyielo k’ɔlɔngɔswamelo Ande, ndo tokokɛka l’olui oma l’anya w’atunyi. Tekɔ mɛtɛ l’ɔkɔkɔ wa kukutɛ lonya laki Shɛso lele l’olongo la wolo tshɛ lam’atatakɛndakɛnda la nde l’etena k’ekomelo ka lɔkɛndɔ laso otsha lo dihole dioleki Nkɛtɛ ya Daka ya lo nshi y’edjedja dimɛna, mbut’ate otsha l’andja w’oyoyo waki Nzambi wosembwe.
19. Lo yoho yakɔna yele ndjakitshakitsha kakatana la mbeya elelo aso?
19 Kɛndakɛnda la Nzambi la ndjakitshakitsha ayotokimanyiya nto dia monga la kanyi ya dimɛna lo kɛnɛ kendana l’akoka wele laso. Ngasɔ mbediɔ nɛ dia onto layakitshakitsha mbeyaka elelo ande. Lotshundu kana hemɔ mbeyaka todjɛ elelo lo kɛnɛ kakokaso sala l’olimu waki Jehowa. Koko lo dihole dia sho tshika di’akambo asɔ tɔkɔmɔla otema, ekɔ ohomba sho mbohɔ dia Nzambi mbetawɔka welo wadjaso ndo kɛnɛ kakimɔso ‘lo ndjela akoka ndo kɛnɛ kele l’onto, koko aha lo ndjela kɛnɛ kende bu la tɔ.’ (2 Koreto 8:12) Lo mɛtɛ, Jehowa tɔlɔmbaka dia sho mbokambɛ l’anima aso tshɛ, lo sala kɛnɛ keso l’akoka wa sala. (Kolosai 3:23) Etena kasalaso l’otema ɔtɔi ndo l’ohetoheto kɛnɛ tshɛ kakokaso sala l’olimu ande, Nzambi tɔtshɔkɔlaka efula.—Tukedi 10:22.
Solo dia lotutsha mbelaka ɛtshɔkɔ
20. Ewo ka dikambo diakɔna kayotokimanyiya dia monga la solo dia lotutsha oko Mika?
20 Ɛtshɔkɔ wakondjaso oma le Jehowa totshutshuyaka dia mbokoya dionga diaki la Mika. Nde akate ate: “Dimi layulungamelaka le [Nzambi k]a panda kami.” (Mika 7:7) Ngande wendana ɛtɛkɛta ɛsɔ la woho watatakɛndakɛnda la ndjakitshakitsha sho la Nzambi na? Monga la solo dia lotutsha tokimanyiyaka di’aha sho monga la lonyangu lo woho wahataye lushi la Jehowa. (Tukedi 13:12) Lo mɛtɛ, sho tshɛ kombolaka ekomelo k’andja ɔnɛ wa kɔlɔ. Koko, lomingu tshɛ, nunu di’anto wekɔ lo tatɛ kɛndakɛnda la Nzambi. Lo mbeya dikambo sɔ, sho mɛnaka ohomba wa mata solo pɔlɛpɔlɛ. Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi waya edja efula l’etshumanelo k’Akristo akate ate: “Lam’okami washo l’ɔkɔngɔ lo ɛnɔnyi ndekana 55 wamomokamba olimu w’esambishelo, dimi ndjashikikɛka dia ndoko koshishishami lo kongɛ le Jehowa. Koko, lambokokamɛ oma l’awui efula wa lonyangu.” Onde ngasɔ mbediɔ ndo le yɛ?
21, 22. Ngande wakotshama Mika 7:14 ɛlɔ kɛnɛ?
21 Aha la tâmu, kɛndakɛnda la Jehowa telaka ɛtshɔkɔ efula. Oko wakatadisha lo Mika 7:14, Mika mbɛdikaka ekambi waki Nzambi l’ɛkɔkɔ wodjashi l’ekokelo tshɛ lale olami awɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, l’ekotshamelo ka woke ka prɔfɛsiya kɛnɛ, atshikadi w’Isariyɛlɛ wa lo nyuma ndo ɛkɔkɔ ekina tanaka ekokelo lam’ayaɛkɛwɔ le Jehowa, Olami awɔ. Vɔ mbidjasɛ “l’ukunda, l’atei wa kete ya dikambo,” mbut’ate lo nyuma, vɔ ndjakakitola l’andja ɔnɛ wataleke ndola l’awui w’ekiyanu.—Joani 10:16; Euhwelu k’Elembe 33:28; Jeremiya 49:31; Ngalatiya 6:16.
22 Ekambi waki Nzambi wekɔ l’ɔngɔnyi oko wakadiɛnya nto Mika 7:14. Lam’atɛkɛtande dikambo di’ɛkɔkɔ, kana di’ekambi waki Nzambi, Mika mbutaka ate: “Vo wali lu Bashana ndu lu Ngiliyade.” Oko waki ɛkɔkɔ waki la Bashana ndo la Ngiliyadɛ l’adiyo efula wa ndɛ ndo wakafulanɛka, mbele ndo ɛlɔ kɛnɛ ekambi waki Nzambi wekɔ l’ɔngɔnyi wa lo nyuma wele tshondo y’ɔtshɔkɔ okina le wanɛ wakɛndakɛnda la ndjakitshakitsha vɔ la Nzambi.—Walelu 32:1; Euhwelu k’Elembe 32:14.
23. Wetshelo akɔna wakondjaso lo sɛdingola Mika 7:18, 19?
23 Lo Mika 7:18, 19, omvutshi mɛnyaka nsaki kele la Jehowa ka dimanyiyɛ wanɛ wayatshumoya oma lo pɛkato yawɔ. Divɛsa 18 mbutaka dia Jehowa “[a]tudimanyiaka kolo” ndo ɔnɛ nde “[a]tuhelaka uhedia.” Ndo oko wadita Mika 7 divɛsa 19, nde “ayukadja kolo yasu tshe l’ehongo w’ashi a waki.” Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dikambo sɔ na? Sho mbeyaka ndjambola shoamɛ dia kana sho mbokoyaka Jehowa lo dikambo sɔ. Onde sho kimwɛka anto akina kɔlɔ yatosalɛwɔ? Lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Jehowa, naka anto wotosale kɔlɔ wamboyatshumoya ndo wekɔ lo nyanga dia tshikitanya lɔkɛwɔ lawɔ, kete sho pombaka mbadimanyiyɛ tshɛ ndo lo pondjo.
24. Wahɔ akɔna wamboyokondja oma l’ɔsɛdingwelo wa prɔfɛsiya ka Mika?
24 Wahɔ akɔna wambotokondja oma l’ɔsɛdingwelo wa prɔfɛsiya ka Mika? Vɔ wambotohola dia Jehowa ekɔ Nzambi kasha wanɛ wayasukanya otsha le nde elongamelo ka shikaa. (Mika 1:1-13) Tɔ kambotokeketsha dia sala kɛnɛ tshɛ kakokaso sala dia tɔla ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ otsha la ntondo woho wa sho kɛndakɛnda lo lokombo laki Nzambi pondjo pondjo. (Mika 2:12; 4:1-5) Tɔ kambotoshikikɛ sho tshɛ di’oyadi woho wa lɔsɛnɔ la ngande lele laso, sho kokaka kotsha kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa. Eelo, prɔfɛsiya ka Mika tokeketshaka mɛtɛ dia kɛndakɛnda lo lokombo la Jehowa.
Ngande Wayoyokadimola?
• Lo ndjela Mika 6:8, kakɔna katɔlɔmba Jehowa?
• Kakɔna kahombama naka talanga ‘monga la losembwe’?
• Ngande wakokaso mɛnya dia sho ‘nangaka ɔlɔlɔ’?
• Kakɔna kahombama dia ‘kɛndakɛnda la ndjakitshakitsha kâmɛ la Nzambi’?
[Esato wa lo lɛkɛ 18]
Kânga mbakasalemaka akambo wa kɔlɔ lo nshi yakandasɛnaka, Mika akakotshaka kɛnɛ kakalɔmbaka Jehowa. Ndo wɛ lawɔ koka la sɛna lo kotsha kɛnɛ kakɔlɔmba Jehowa
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Toyale la losembwe lo sambishaka weho w’anto tshɛ
[Esato wa lo lɛkɛ 20]
Ɛnya dia wɛ nangaka ɔlɔlɔ lo kimanyiyaka anto akina wele lo dihombo
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Sala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ sala lo mbeya la ndjakitshakitsha elelo wakiyɛ