BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w05 9/1 lk. 4-7
  • Ɛlɔlɔ waya lo monga la kɔlamelo

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ɛlɔlɔ waya lo monga la kɔlamelo
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Kɔlamelo lo diwala ekɔ dikambo di’ohomba efula
  • Kɔlamelo kimanyiyaka dia diwala nomba
  • Kɔlamelo lam’asa ambutshi la ana
  • Kɔlamelo ekɔ ohomba efula lo lɔngɛnyi
  • Onto koka mbeka dia monga la kɔlamelo
  • Toshidiya Tɔfwɛfwɛ Ta Kɔlamelo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1996
  • Tênde Akanga Wa Kɔlamelo!
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1996
  • “Wɛmɛ oto kele kɔlamelo”
    Yasukanya la Jehowa
  • Onde ekɔ ohomba monga la kɔlamelo?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
w05 9/1 lk. 4-7

Ɛlɔlɔ waya lo monga la kɔlamelo

LO WEDJA ɛmɔtshi, ana kɛnyaka la angɛnyi awɔ lo mbakakatshiya mpongadikɔsɔ lo epila wele la waɔsa w’ɛkɔkɔ. Mpongadikɔsɔ yɔamɛ kakatɛka lo waɔsa w’opila ndo oyadi osekande kosalaka ngande, mbuta ate oyadi nde kɔkɛndakɛndaka, kolawɔlawɔka, kosutshasutshaka dihɔndɔ kana kofumbɔfumbɔka mpongadikɔsɔ shɔ hayokakitɔ. Yoho tshɔi ya minya tolowa tɔsɔ ele lo tinya tshɔi tshɔi. Le ana w’akɛnda ɔsɔ ekɔ kɛnyɔ mɔtshi ya dimɛna efula.

Lo mɛtɛ, aha onto tshɛ mbangɛnangɛna dia mpongadikɔsɔ kakatɛ lo ahɔndɔ ande, koko onto tshɛ mambaka dikoka diele la tototo tɔsɔ dia kakatɛ lo dihɔndɔ. Onto lele la kɔlamelo ekɔ la dionga diâmɛ sɔ. Kanga kɔlamelo tshikalaka ma ma la ɔngɛnyi ande. Nde kotshaka la kɔlamelo tshɛ ɛkɛndɛ ndo kɛnɛ kalɔmba diɔtɔnganelo sɔ oyadi lo tena diele ekɔ wolo sala dui sɔ. Tshɛkɛta kɔlamelo mbelaka kanyi ya waonga w’ɔlɔlɔ wele oko mɛtɛ, okitanyiya ndo omamemelo. Kânga mbakokɛ ngɛnangɛna etena konga anto akina la kɔlamelo otsha le yɛ, onde wɛ amboyashikikɛ dia monga la kɔlamelo le akina? Naka eelo, le onto akɔna ahombayɛ monga la kɔlamelo?

Kɔlamelo lo diwala ekɔ dikambo di’ohomba efula

Diwala ekɔ dihole dimɔtshi diele kɔlamelo ekɔ ohomba, koko lonyangu ko mbala efula yɔ bu l’atei a diwala. Wadi la omi wele la kɔlamelo lo dɔkɔlɔkɔ diawɔ dia diwala, mbuta ate wadjasɛ kâmɛ ndo wele onto la onto salɛka osekande kɛnɛ kele ɔlɔlɔ wambotakola nna di’ohomba efula dia vɔ kondja ɔngɛnɔngɛnɔ ndo lotui ntshitshi. Lande na? Nɛ dia anto wakatongama la ohomba wa monga la kɔlamelo le akina ndo wa akina monga la kɔlamelo le wɔ. Etena kakasalema diwala diaki Adama la Eva lo ekambɔ k’Ɛdɛna, Nzambi akate ate: “Pami ayutshika shi la nyangu, ayumamana la wadendi.” Tɔndɔ diakɔ diâmɛ sɔ kotshamaka ndo le womoto; nde pombaka mamema omɛnde. Wadi la omi pombaka monga la kɔlamelo ndo kamba kâmɛ lam’asawɔ.​—Etatelu 2:24; Mateu 19:3-9.

Lo mɛtɛ, aya nunu di’ɛnɔnyi diambeta dikambo sɔ. Ko onde dui sɔ nembetshiyaka dia kɔlamelo lo diwala ekɔ dui diambeta loowe ɛlɔ kɛnɛ? Anto efula wayokadimola ɔnɛ kema. Anyangiyangi wa lo wodja wa Allemagne wakɛnyi dia pursa 80 ya anto mbɔsaka dia kɔlamelo lo diwala ekɔ dikambo di’ohomba efula. Ɛkɔnya wa hende wakasalema dia mbeya dionga dioleki mbɔsama la nɛmɔ le apami la wamato. Wakalɔmbɛ olui ɔmɔtshi wa apami dia vɔ shila waonga atanu walekawɔ mandola le wamato ndo wakalɔmbɛ nto olui ɔmɔtshi wa wamato dia vɔ shila waonga atanu walekawɔ mandola le apami. Dionga diakaleke mandɔma oma le elui akɔ ehende ko kɔlamelo.

Eelo, kɔlamelo ekɔ dui dimɔtshi diakimanyiya dia diwala monga la ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, oko wakatɛnyi lo sawo diakete, tena efula anto efula mbɔsaka kɔlamelo la nɛmɔ, koko vɔ bu la yɔ. Ɛnyɛlɔ, lofulo latadɛ la odiakelo wa awala mɛnyaka dia anto efula waya bu la kɔlamelo. Ngande wakoka atshukanyi ndɔshana la dionga sɔ ndo tshikala la kɔlamelo lam’asawɔ?

Kɔlamelo kimanyiyaka dia diwala nomba

Kɔlamelo mɛnamaka etena kayanga atshukanyi waaso waha vɔ kakitɔna. Ɛnyɛlɔ, tena efula ekɔ dimɛna mbuta ɔnɛ “aso” lo dihole dia mbuta “ami,” mbuta ate angɛnyi aso, anaso, luudu laso, awui wakatokomɛ lo lɔsɛnɔ ndo awui akina. Wadi la omi pombaka mbidja yimba lo nsaki ndo lo tokanyi ta osekande etena kakongɛnde ndo kɔsande tɛdikɔ tɔmɔtshi tele oko ofutelo wa luudu, olimu, wodielo w’ɔna, tɔkɛnyɔ, vakashi kana awui wendana la ɔtɛmwɛlɔ.​—Tukedi 11:14; 15:22.

Olonganyi tshɛ mɛnyaka dia nde ekɔ la kɔlamelo otsha le osekande, etena kayangande dia kotsha nsaki kande. Onto lambotshuka kana lambotshukama ndjaokaka lo wâle etena kaleka olonganyi ande ndjaekesanyiya la onto okina lele bu pami kana womoto oko nde. Bible nɔmbaka pami dia nde mamema ‘wadɛnde la lo nshi yande y’ɔlɔngɔ a pami.’ Pami hahombe mbetawɔ dia otema ande kombola ngandji kawɛnya womoto okina lele kema wadɛnde. Lo mɛtɛ, nde pombaka mbewɔ dia ndjasha lo awui wa mindo wa dieyanelo la womoto okina. Bible mbutaka ɔnɛ: “One latunanaka la umuntu, kema la yimba; one latutshaka dikambu so, atuyalanyaka.” Tɔndɔ diâmɛ di’ohomba sɔ diendana la kɔlamelo mendanaka ndo la womoto.​—Tukedi 5:18; 6:32.

Onde ekɔ ohomba mbidja welo dia monga la kɔlamelo lo diwala? Eelo. Kɔlamelo kimanyiyaka dia diwala monga nge ndo nomba, ndo atshukanyi tshɛ kondjaka wahɔ l’onto ndo l’onto. Ɛnyɛlɔ, etena kakamba omi la kɔlamelo tshɛ dia ɔlɔlɔ wa wadɛnde, wadɛnde ndjaokaka lo lotui ntshitshi ndo nde salaka tshɛ dia kɛnɛmɔla waonga woleki ɛlɔlɔ. Dikambo sɔ diekɔ mɛtɛ ndo le omi. Woho wayashikikɛ omi dia monga la kɔlamelo otsha le wadɛnde mbokimanyiyaka dia nde mamema atɔndɔ wosembwe lo awui tshɛ wa lo lɔsɛnɔ lande.

Naka wadi la omi wekɔ lo tenyanya tena dia wolo, kete kɔlamelo ayowakimanyiya dia vɔ ndjaoka lo lotui ntshitshi. Lo wedi okina, naka atshukanyi kema la kɔlamelo, kete dui diatayɛka mbala efula lo yimba etena katomba ekakatanu, ele kakitɔna kana nyanga dia ndjaka diwala. Lo dihole dia tɔ kandola ekakatanu, okakitwanelo kana odiakelo wa diwala hakandola ekakatanu, koko konyaka mbala efula lo ekakatanu ekina. Yema tshitshɛ oya lo ɔnɔnyi 1980 pami kɛmɔtshi kakeyamaka dimɛna ndo kakakambaka olimu lo kɔpanyi kɛmɔtshi kakawasalaka ahɔndɔ akakakitɔna la wadɛnde ndo la nkumbo kande. Onde nde akakondja ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakandakome onyemba? Ɛnɔnyi akumi ahende l’ɔkɔngɔ, nde akasuya dia otshwelo ande akokonya dia nde “ndjaokaka oko okalema, akotshindjaka wɔɔngɔ ndo akolashaka engondo ndo nde komonga nto la akoka wa mbutɛ anande ɔnɛ djɔ y’ɔlɔlɔ.”

Kɔlamelo lam’asa ambutshi la ana

Naka ambutshi wekɔ la kɔlamelo lam’asawɔ, kete ana vɔ lawɔ wayeka dia vɔ lawɔ monga la kɔlamelo. Etena kakomawɔ epalanga, ana wakodiama lo nkumbo kele la kɔlamelo ndo la ngandji hawoyongaka la okakatanu dia monga la kɔlamelo otsha le elonganyi awɔ ndo otsha le ambutshi awɔ etena kongawɔ la hemɔ yendana la lotshundu.​—1 Timote 5:4, 8.

Lo mɛtɛ, aha tena tshɛ mbatongaka ambutshi la dikɔmɔ la ntondo ka anawɔ. Tena dimɔtshi ɔna ɔmɔ mbeyaka monga la ohomba wa vɔ kotshaka ehomba ande tena tshɛ. Herbert nde la Gertrud ka wadɛnde, vɔ tshɛ wekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa wakadiɛnɛ la dikambo sɔ olekanyi ɛnɔnyi 40. Ɔnawɔ la pami, Dietmar akasowe lɔsɛnɔ lande l’otondo la hemɔ ka dystrophie musculaire, mbuta ate hemɔ kalɛndja emunyi. Ɛnɔnyi esambele la ntondo ka nyɔi kande lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2002, Dietmar aki la ohomba wa ekimanyielo ndo wa ekokelo otsho oko otsho yanyi oko yanyi. La ngandji tshɛ, ambutshi ande wakakotsha ehomba ande. Vɔ wakakome polo ndo lo kitsha mashinyi ɔmɔtshi w’aseka enganga lakawɔ ndo wakeke woho wakamba la mashinyi ɔsɔ dia sakɛka ɔnawɔ. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka kɔlamelo ya lo nkumbo!

Kɔlamelo ekɔ ohomba efula lo lɔngɛnyi

Birgit mbutaka ate: “Onto koka monga la ɔngɛnɔngɛnɔ kânga nde bu la olonganyi, koko ekɔ wolo dia onto monga la ɔngɛnɔngɛnɔ naka nde kema la ɔngɛnyi.” Ondo wɛ mbetawɔka dui sɔ. Oyadi wɛ ambotshuka kana eke onyemba, kɔlamelo y’ɔngɛnyi w’ɔlɔlɔ ayɔhɛtshahɛtsha otema ayɛ ndo ayolowanya lɔsɛnɔ layɛ. Lo mɛtɛ, naka wɛ ambotshukana, kete olonganyi ayɛ mbele ɔngɛnyi ayɛ woleki tshɛ.

Ɔngɛnyi bu tsho onto ɔmɔtshi leyaso. Sho mbeyaka monga la anto efula weyaso, ɛnyɛlɔ asukanyi aso, asekaso wa l’olimu ndo anto wahomana la so tena dimɔtshi. Lɔngɛnyi la mɛtɛ nɔmbaka wenya, wolo ndo ngandji. Ekɔ mɛtɛ diɛsɛ dia monga ɔngɛnyi wa onto ɔmɔtshi. Kânga mbele lɔngɛnyi mbelaka ɛkɛndɛ, lɔ mbelaka ndo ɛlɔlɔ.

Ekɔ ohomba sawolaka dimɛna la angɛnyi aso. Sawo dia ngasɔ pombaka monga nɛ dia ekɔ tshondo y’ohomba. Birgit nembetshiyaka ɔnɛ: “Naka ɔmɔtshi l’atei aso ekɔ la okakatanu ɔmɔ, kete dimi la ɔngɛnyi ami wa womoto ɔsɔ sawolaka lo telefɔnɛ mbala ɔtɔi kana mbala hiende lo lomingu. Ekɔ mɛtɛ dui di’ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ nde ekɔ lâwɔ ndo ekɔ suke dia mpokamɛmi.” Etale kanganyi anto hahombe monga wekamu lo lɔngɛnyi. Gerda nde la Helga mbidjasɛ lo ngelo yanganyi nunu dia kilɔmɛtɛlɛ, koko aya ɛnɔnyi ndekana 35 wewɔ angɛnyi w’eshika. Gerda nembetshiyaka ate: “Sho fundanɛka mbala la mbala, sho kɔndwanɛka awui wakatokomɛ ndo mbishɔnɛka nsaki yaso y’oma k’ɛse otema, oyadi y’ɔngɛnɔngɛnɔ kana ya lonyangu. Mukanda watomɛ Helga ngɛnyangɛnyakami heyama. Sho mongaka la tokanyi tâmɛ.”

Kɔlamelo ekɔ ohomba efula lo lɔngɛnyi. Tshelo yaha bu la kɔlamelo koka ndanya kânga lɔngɛnyi laya edja efula. Mbala efula angɛnyi ndakanaka lam’asawɔ, oyadi lo awui wele sheke. Angɛnyi dihwanɛka etema aha la wɔma w’ɔnɛ ɔngɛnyi ayototɛ anto akina awui anɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ongenyi [wa mɛtɛ] atukaka untu ngandji tena tshe. Ndu lu nshi ya pa ndi atuyalaka uku onangu.”​—Tukedi 17:17.

Lam’ele angɛnyi aso wekɔ la shɛngiya lo woho wakanyiyaso, wayaokaso ndo wasalaso akambo, ekɔ ohomba efula sho mbɔtɔ lɔngɛnyi la anto wele yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ mbɔtɔnɛka la yaso. Ɛnyɛlɔ, yashikikɛ dia mbɔtɔ lɔngɛnyi la anto wele layɛ dietawɔ diâmɛ, kanyi yâmɛ lo awui wa lɔkɛwɔ ndo layela atɔndɔ wâmɛ wendana la ɔlɔlɔ ndo la kɔlɔ oko wɛ. Angɛnyi wa ngasɔ wayokokimanyiya dia wɛ kotsha eyango ayɛ. Lande na kalangayɛ mbɔtɔ lɔngɛnyi la onto lele bu la atɔndɔ ndo la lɔkɛwɔ lâmɛ layɛ na? Bible mɛnyaka ohomba wa sɔna angɛnyi w’ɛlɔlɔ etena katatɔ ɔnɛ: “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.”​—Tukedi 13:20.

Onto koka mbeka dia monga la kɔlamelo

Etena keya ɔna ɔmɔtshi woho wa mamatshiya mpongadikɔsɔ lo dihɔndɔ di’onto ɔmɔtshi, nde ayɔngɛnangɛnaka salaka ngasɔ mbala la mbala. Kɛsɔ mbakokaso mbuta dikambo dia onto lele la kɔlamelo. Lande na? Nɛ dia etena kaleka onto mɛnya kɔlamelo mbaleka dui sɔ monga wɔdu le nde. Naka onto ambeka oma ko dikɛnda dia monga la kɔlamelo lo nkumbo, kete hatonga wolo le nde dia monga la lɔngɛnyi lohikami lo kɔlamelo. L’ɔkɔngɔ diko, lɔngɛnyi la nge ndo la pondjo la ngasɔ mbeyaka kimanyiya dia kɔlamelo monga lo diwala. Kɔlamelo ayowokimanyiya dia nde monga la kɔlamelo lo lɔngɛnyi loleki tshɛ ohomba.

Yeso akate dia didjango dioleki woke ele nanga Jehowa Nzambi kaso la otema aso tshɛ, la anima aso tshɛ, la yimba ndo la wolo aso tshɛ. (Mako 12:30) Dui sɔ nembetshiyaka dia sho pombaka tshikala la kɔlamelo le Nzambi lo akambo tshɛ. Monga la kɔlamelo le Jehowa Nzambi mbelaka ɛtshɔkɔ efula. Nde hatotshaki sɔnyi pondjo, nɛ dia nde mbutaka lo dikambo diande ndamɛ ate: ‘Dimi lekɔ kanga kɔlamelo.’ (Jeremiya 3:12) Eelo, monga la kɔlamelo otsha le Nzambi mbelaka ɛlɔlɔ wa pondjo.​—1 Joani 2:17.

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 6]

Kɔlamelo ya ɔngɛnyi w’ɔlɔlɔ ayɔhɛtshahɛtsha otema ayɛ

[Osato wa lo lɛkɛ 5]

Kɔlamelo lam’asa ase nkumbo kimanyiyaka dia kotsha ehomba w’onto l’onto

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto