Onde wɛ ayɔkɛndakɛnda la Nzambi?
‘Kɛndakɛnda la okitshakitsha kâmɛ la Nzambi kayɛ.’—MIKA 6:8.
1, 2. Ngande wakoka mbɛdikama nsaki yele la Jehowa oya le so la nyɛ yonga la ombutshi wetsha ɔnande dia kɛndakɛnda?
ƆNA ambemala atshingatshinga. Nde ambɔlɛkɛ ombutshi ande lonya ndo ombutshi nde lawɔ ambɔlɛkɛ anya ko ɔnakɔ ambotakola wanya ande wa ntondo. Dui sɔ mbeyaka mɛnama oko dui dia tshitshɛ, koko le papa la mama, ɔsɔ ekɔ lushi la woke ndo lawasha eshikikelo lo dikambo dia nshi yayaye. Ambutshi nongamɛka la asolo walomɔlomɔ dia kɛndakɛnda kâmɛ la ɔnawɔ lonya lo lonya lo ngɔndɔ kana ɛnɔnyi wayaye. Lo toho efula, vɔ nongamɛka dia nɔmbɔla ndo sukɛ ɔnawɔ polo lo nshi yayaye.
2 Jehowa Nzambi ekɔ la nsaki ya woho ɔsɔ otsha le anande wa la nkɛtɛ. Mbala kɛmɔtshi, nde akate lo dikambo dia wodja w’Isariyɛlɛ kana Efarayima ate: “Dimi laketshaka Efarayima lokendo, latûkimela lu anya [ami] . . . Dimi lakâkutula la eshinga wa ketshi, la ekodi wa ngandji.” (Hosea 11:3, 4) Lo divɛsa nɛ, Jehowa ndjaɛnyaka ndamɛ oko ombutshi wa ngandji wetsha ɔnande la lotutsha tshɛ dia kɛndakɛnda ondo lo mbokimɛ la anya Ande etena kakɔnde. Jehowa, Ombutshi woleki dimɛna kombolaka efula dia tetsha woho wa sho kɛndakɛnda. Nde ngɛnangɛnaka nto totshindɛ etena katatatetemala sala ehamelo. Oko wɛnya divɛsa diosuke wekelo aso, sho kokaka kɛndakɛnda la Nzambi! (Mika 6:8) Ko kakɔna kalembetshiya kɛndakɛnda la Nzambi? Lande na kahombaso sala dui sɔ? Ngande wakoka dui sɔ salema? Ndo ɛtshɔkɔ akɔna waya lo kɛndakɛnda la Nzambi? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ambola anɛi asɔ lo ɔmɔmɔ.
Kakɔna kalembetshiya kɛndakɛnda la Nzambi?
3, 4. a) Kakɔna kele diambo lo ɛtɛkɛta wa diambo wendana la kɛndakɛnda la Nzambi? b) Kɛndakɛnda la Nzambi kɛdikɛdi na?
3 Lo mɛtɛ, onto lele la demba di’emunyi la dikila hakoke kɛndakɛnda lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ la Jehowa lele nyuma. (Etumbelu 33:20; Joani 4:24) Lâsɔ etena katɛkɛta Bible dikambo dia anto wakɛndakɛnda la Nzambi, tɔ kambaka la ɛtɛkɛta wa didjidji. Tɔ kambaka la ɛtɛkɛta wa diambo efula, mbuta ate ɛtɛkɛta wahadje yimba lo wodja kana lo yoho ya lɔsɛnɔ y’onto ndo wɔtɔnɛ la anto wa lo tena tshɛ. Lo mɛtɛ, lo dihole diakɔna kana lo eleko kakɔna kahakoke onto shihodia kanyi ya onto kɛndakɛnda kâmɛ la onto okina na? Shi ɛtɛkɛta wa diambo ɛsɔ mbishaka kanyi ya diɔtɔnganelo dia dimɛna ndo dia ma ma? Nsaki ya ngasɔ tokiyaka yema kɛnɛ kalembetshiya kɛndakɛnda la Nzambi. Koko, nyɛsɔ toleke shikikɛ akambo.
4 Tohɔ Ɛnɔka la Nɔa, apami wa kɔlamelo. Lande na katawɔ ɔnɛ vɔ wakakɛndakɛndaka la Nzambi? (Etatelu 5:24; 6:9) Lo Bible, tshɛkɛta “kɛndakɛnda” nembetshiyaka mbala efula ndjela yoho mɔtshi ya lɔsɛnɔ. Ɛnɔka la Nɔa wakasɔnɛ yoho ya lɔsɛnɔ yakɔtɔnɛka la lolango la Jehowa Nzambi. Otshikitanyi la anto wakâdinge, vɔ wakayange dia Jehowa mbâlɔmbɔla ndo wakayele ɛlɔmbwɛlɔ kande. Vɔ wakayaɛkɛ le nde. Onde dui sɔ nembetshiyaka ɔnɛ Jehowa akawaɔsɛka tɛdikɔ? Kema. Jehowa akasha anto lotshungɔ la sɔna kɛnɛ kalangawɔ ndo nde nangaka dia sho kamba la lotshungɔ laso kâmɛ la ‘akoka aso w’ekanelo ka yimba.’ (Romo 12:1) Koko etena kɔsaso tɛdikɔ, sho tshikɛka la okitshakitsha tshɛ akoka aso w’ekanelo ka yimba dia vɔ nɔmbwama la yimba ya Jehowa yoleki tshɛ. (Tukedi 3:5, 6; Isaya 55:8, 9) Diakɔ diele lo mboka ka lɔsɛnɔ, sho mundaka lɔkɛndɔ lɔsɔ kâmɛ la Jehowa.
5. Lande na kakatɛkɛta Yeso dia kotsha lokubita lo otale wa lɔsɛnɔ l’onto?
5 Mbala efula Bible mbɛdikaka lɔsɛnɔ la lɔkɛndɔ kana la wɛɛngɔ ɔmɔtshi. Esangɔ ɛmɔtshi, wɛdikelo mbokɛmaka mbala kakɔ ɔtɔi, koko esangɔ ekina vɔ hawoleke manema fundo. Ɛnyɛlɔ, Yeso akate ate: “Untu akona l’atei anyu, lam’ayunduyakananya, ku ndi ayeya mbudia utali andi kubita otoi?” (Mateu 6:27) Lo ɛtɛkɛta ɛnɛ, ekɔ dui dimɔtshi diakodja yema l’okandokando. Lande na kakatɛkɛta Yeso dia kotsha “kubita otoi,” mbuta ate yɛdikɔ yɛdikawɔ diangɔ di’otale la ‘otale wa lɔsɛnɔ’ l’onto lɛdikama lo tena?a Mbokɛmaka hwe dia Yeso akɔsaka lɔsɛnɔ oko lɔkɛndɔ. Ɔnkɔnɛ, nde aketsha dia ndjakiyanya efula hokokimanyiya dia wɛ kotsha kânga nna dia tshitshɛ lo lɔkɛndɔ latayande lo lɔsɛnɔ layɛ. Onde lâsɔ, sho pombaka mbuta ɔnɛ ndoko dikambo diakokaso ntsha lo kɛnɛ kendana la otale wa lɔkɛndɔ layotɔkɛndakɛnda la Nzambi? Kema! Dimbola sɔ tokonyaka lo dimbola diaso dia hende diata ɔnɛ: Lande na kahombaso kɛndakɛnda la Nzambi?
Lande na kahombaso kɛndakɛnda la Nzambi?
6, 7. Anto wele kema kokele wekɔ la ohomba w’efula wa na, ndo lande na kahombaso kadimɔ otsha le Jehowa dia kotsha ohomba ɔsɔ?
6 Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wahombaso kɛndakɛnda la Jehowa Nzambi nembetshiyama lo Jeremiya 10:23 ɔnɛ: “[Jehowa] li, dimi mbeyaka nti: Untu hakendakendaka lu mbuka uma lu wulu andi! Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.” Sho anto bu l’akoka kana la lotshungɔ la nɔmbɔla lɔsɛnɔ laso hita. Tekɔ l’ohomba w’efula wa ɛlɔmbwɛlɔ. Wanɛ watetemala kɛndakɛnda lo yoho yawɔ hita aha la ekimanyielo ka Nzambi salaka woho wa munga kakasale Adama la Eva. Wadi la omi wa ntondo asɔ wakayasha lotshungɔ la shikikɛ vɔamɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. (Etatelu 3:1-6) Lo tshena pe lotshungɔ lɔsɔ ‘kema laso.’
7 Onde wɛ bu la ohomba wa ɛlɔmbwɛlɔ lo lɔkɛndɔ l’otsha lo lɔsɛnɔ? Lushi tshɛ, sho tanemaka la ntondo ka tɛdikɔ ta totshitshɛ ndo ta weke ta mbɔsa. Tɛdikɔ tɔmɔtshi mongaka wolo efula ndo kokaka monga la shɛngiya lo nshi yaso yayaye ndo ya wakiso wa ngandji. Ohokanyiya yema dia onto lotoleki opalanga ndo lomba efula ambɔngɛnangɛna dia tosha ɛlɔmbwɛlɔ ka la ngandji dia sho mbɔsa tɛdikɔ tɔsɔ! Lonyangu ko, anto efula ɛlɔ kɛnɛ nangaka mbɛkama tokanyi tawɔ hita ndo nɔmbɔla wanya awɔ hita. Vɔ mɔnyɔlaka mɛtɛ kele lo Tukedi 28:26 kata ɔnɛ: “One latekamaka utema andi hita, eli kanga enginya. Keli one latokendakendaka lu akambu a yimba, ayushimbamela.” Jehowa nangaka dia sho shimbamɛ lo wâle waya oma lo mbɛkama otema w’onto wa lokeso. (Jeremiya 17:9) Nde nangaka dia sho kɛndakɛnda la lomba, ndjaɛkɛ le nde oko wende Ɔnɔmbɔdi wa lomba ndo Ombetsha aso. Etena kasalaso ngasɔ, wɛɛngɔ aso w’otsha lo lɔsɛnɔ kokamɛka, mongaka ɔlɔlɔ ndo la difuto.
8. Pɛkato ndo eongelo kaha kokele konyaka anto lo dihole diakɔna, ko kakɔna katokombolɛ Jehowa?
8 Ɔkɔkɔ okina wahombaso kɛndakɛnda la Nzambi mendanaka la otale wa lɔkɛndɔ lalangaso munda. Bible tɛkɛtaka dikambo dimɔtshi dia kandji efula. Lo yoho mɔtshi, anto tshɛ wele kema kokele wekɔ lo takɛndakɛnda otsha lo dihole diâmɛ. Etena katɛkɛtatɔ dia ekakatanu waya oma lo lotshundu l’osombe, Undaki 12:5 mbutaka ɔnɛ: “Untu lutsha ntsho utsha l’edjaselu kandi ka pundju; la asi utanda wayeteta lu esese.” Naa ‘edjaselo ka pondjo’ kɛsɔ? Ɔsɔ ekɔ diombo, lɛnɛ atokonya pɛkato ndo eongelo kaha kokele. (Romo 6:23) Koko, Jehowa tokombolɛka awui efula, koko aha lɔsɛnɔ la mondo la mbotɔ, diɛnɛ la asui ko l’ɔkɔngɔ diko ntshɔ otsha lo diombo. (Jobo 14:1) Paka sho mbɔkɛndjikɛndji la Nzambi mbakokaso kondja diaaso dia kɛndakɛnda edja efula oko watokombolɛnde, mbuta ate pondjo pondjo. Shi kɛsɔ mbalangayɛ? Lâsɔ, mbokɛmaka hwe dia wɛ pombaka kɛndakɛnda la Shɔ.
Ngande wakokaso kɛndakɛnda la Nzambi?
9. Lande na kayashɛ Jehowa tena dimɔtshi le ekambi ande, ko eshikikelo kakɔna kashande lo Isaya 30:20?
9 Dimbola dia sato diayangaso sɛdingola nɔmbaka dia sho mbidja yimba yoleki tshɛ. Dimbola diakɔ ko: Ngande wakokaso kɛndakɛnda la Nzambi? Sho kondjaka okadimwelo lo Isaya 30:20, 21: “Umbetsha anyu hunyushama ntu, keli ashu anyu wayenaka umbetsha anyu. Lam’ayunyuyanga mbetola lu lunya la pami kana la lomoso, atui anyu wayuka diui uma l’okongo ati: mbuka keku, nyokendekende loko! Nyokendekende loko!” Lo divɛsa nɛ diakeketsha, ondo ɛtɛkɛta waki Jehowa wele lo Isa 30 divɛsa 20 wakohola ekambi ande dia naka vɔ mboka ɔkɔngɔ, kete nde ayoyashɛ oma le wɔ. (Isaya 1:15; 59:2) Lo divɛsa nɛ, Jehowa mɛnyama aha oko eshamelo, koko oko onto lemadi lo yoho yɛnama la ntondo k’ekambi ande wa kɔlamelo. Sho mbeyaka kanyiya dikambo dia ombetsha ɔmɔtshi wemadi la ntondo ka ambeki ande, awaɛnya kɛnɛ kalangande dia vɔ mbeya.
10. Lo yoho yakɔna yakokayɛ ‘mboka dui l’ɔkɔngɔ ayɛ’ oma le Ombetsha ayɛ woleki Woke?
10 Lo Isa 30 divɛsa 21, wambokamba la yoho kina ya ɛtɛkɛta. Jehowa mɛnyama oko onto latakɛndakɛnda l’ɔkɔngɔ w’ekambi ande, awaɛnya mboka ka dimɛna ka vɔ kɛndakɛnda. Waa nomb’ewo y’awui wa lo Bible wakɛnya dia etelo kɛsɔ mbeyaka mendana la woho watoyelaka olami wa ɛkɔkɔ, ɛkɔkɔ ande mbala mɔtshi, lo mbaelɛ dia mbalɔmbɔla diaha vɔ ntshɔ lo mboka ka kɔlɔ. Ngande wɔtɔnɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ la so? Lo mɛtɛ, etena kayangaso dia Ɔtɛkɛta wa Nzambi tɔlɔmbɔla, sho mbadiaka ɛtɛkɛta wakafundama ambeta nunu dia ɛnɔnyi. Ekɔ oko tekɔ lo mboka dui l’ɔkɔngɔ aso, oko akadiokɛma lo nshi yakete. Eelo, ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ ohomba efula ɛlɔ kɛnɛ oko wakiwɔ lo nshi yakawafundama. Alako wa lo Bible koka tɔlɔmbɔla lo tɛdikɔ tɔsaso lushi la lushi ndo vɔ kokaka tokimanyiya dia ndjalɔngɔsɔlɛ nshi yaso yayaye. (Osambu 119:105) Etena kayangaso la etete tshɛ alako asɔ ndo kakambaso la wɔ, Jehowa mongaka Ɔnɔmbɔdi aso. Etena kɛsɔ, sho kɛndakɛndaka la Nzambi.
11. Lo ndjela Jeremiya 6:16, dako diakɔna dia dimɛna diakasha Jehowa wodja ande, ko ngande wakawasale?
11 Onde sho mbetawɔka dia Ɔtɛkɛta wa Nzambi tɔlɔmbɔla dimɛna? Ekɔ dimɛna dia sho tokemala yema ndo ndjasɛdingola la losembwe tshɛ. Tɔsɛdingole divɛsa dimɔtshi diayotokimanyiya dia sho sala ngasɔ: “[Jehowa] kata okone ati: Nyemali lu mbuka, nyendi, nyumbuli mbuka y’edjedja len’eli mbuka k’ololo. Nyokendekende loko, ku nyu nyayutana ki lu etema anyu.” (Jeremiya 6:16) Ɛtɛkɛta ɛsɔ mbeyaka tohola ombetshetshi wambemala yema lo asanga wa mboka dia mumbola mboka kahombande ndjela. Lo yoho ya lo nyuma, ekambi waki Jehowa wakatɔmbɔkɔ wa lo Isariyɛlɛ wakahombe sala dui dia ngasɔ. Vɔ wakahombe mbishola “mbuka y’edjedja” yakawayelaka. “Mbuka k’ololo” kɛsɔ aki mboka kakakɛndakɛnda wa tshɛwɔ waki la kɔlamelo, mboka kakawayotakɔka la enginya tshɛ. Lonyangu ko, ase Isariyɛlɛ wakatone kɛnɛ kakawaohola Jehowa la ngandji tshɛ. Divɛsa diâmɛ sɔ tetemalaka mbuta ɔnɛ: “Keli vo wakakaluya diui vati: Shu hatokendakenda loko.” Koko nshi nyɛ, ekambi wa Nzambi kitanyiyaka dako sɔ.
12, 13. a) Ambeki waki Kristo w’akitami akawatshe la dako diele lo Jeremiya 6:16? b) Ngande wakokaso ndjasɛdingola shoamɛ lo kɛnɛ kendana la mboka katatakɛndakɛnda ɛlɔ kɛnɛ?
12 Oya l’ekomelo ka ntambe 19, ambeki wa Kristo w’akitami wakɛnya dia dako diele lo Jeremiya 6:16 mendanaka la wɔ. Oko olui, vɔ wakakalola l’otema ɔtɔi lo “mbuka y’edjedja.” Otshikitanyi la Lokristokristo l’apɔsta, vɔ wakayele la kɔlamelo tshɛ ‘lokongɛ l’awui w’eshika’ lakashikikɛma oma le Yeso Kristo ndo lakasukɛ ambeki ande wa kɔlamelo wa lo ntambe ka ntondo T.D. (2 Timote 1:13) Polo ndo ɛlɔ, akitami kimanyiyanaka lam’asawɔ ndo vɔ kimanyiyaka “ekoko ekina” w’asekawɔ dia vɔ ndjela yoho ya lɔsɛnɔ ya dimɛna ndo y’ɔngɛnɔngɛnɔ yakatone Lokristokristo.—Joani 10:16.
13 Oko washa olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo mbo ya ndɛ lo etena k’ɔlɔlɔ, dui sɔ diambokimanyiya miliyɔ y’anto dia mbishola “mbuka y’edjedja” ndo kɛndakɛnda la Nzambi. (Mateu 24:45-47) Onde wɛ ekɔ l’atei wa miliyɔ y’anto shɔ? Naka eelo, kakɔna kakokayɛ ntsha diaha wɛ takɔ mboka kɛsɔ ko ndjela yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ? Ekɔ dikambo dia lomba dia memalaka tena la tena ndo sɛdingolaka woho wakɛndakɛndayɛ lo lɔsɛnɔ. Naka wɛ mbadiaka Bible ndo ekanda walembetshiya Bible la kɔlamelo tshɛ ndo mbɔtɔka lo ekongelo ka wetshelo kasha akitami ɛlɔ kɛnɛ, kete lâsɔ wɛ ekɔ lo mbetshama dia kɛndakɛnda la Nzambi. Ndo etena kakambayɛ la okitshakitsha tshɛ la alako wakoshawɔ, wɛ ekɔ lo kɛndakɛnda la Nzambi lo ndjela “mbuka y’edjedja.”
Tɔkɛndɛkɛndɛ oko anto ‘wɛna Ɔnɛ lahɛnama’
14. Naka Jehowa ekɔ onto la mɛtɛ le so, ngande wayɛnama dui sɔ lo tɛdikɔ tɔsaso?
14 Dia sho kɛndakɛnda la Jehowa, nde pombaka monga onto la mɛtɛ le so. Tohɔ dia Jehowa akashikikɛ anto waki la kɔlamelo lo Isariyɛlɛ w’edjedja dia nde hoyashɛ le wɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, nde ndjaɛnyaka le ekambi ande dia nde ekɔ Ombetsha a Woke. Onde Jehowa ekɔ onto la mɛtɛ le yɛ, mbuta ate ekɔ oko onto lemadi la ntondo kayɛ dia ketsha? Ɔsɔ ekɔ yoho ya mbetawɔ yahombaso monga la yɔ naka sho nangaka kɛndakɛnda la Nzambi. Mɔsɛ aki la mbetawɔ ka ngasɔ, diakɔ diele “ndi akatetemala, uku untu lena one lahenamaka.” (Heberu 11:27) Naka Jehowa ekɔ onto la mɛtɛ le so, kete tayodja yimba lo tokanyi tande etena kɔsaso tɛdikɔ. Ɛnyɛlɔ, sho hatotokanyiya dia sala awui wa kɔlɔ ko ndjoyanga l’ɔkɔngɔ diko woho wa mbishɛ pɛkato yaso le dikumanyi dia Akristo kana le ase nkumbo kaso. Koko, sho salaka la wolo dia kɛndakɛnda la Nzambi kânga etena kahakoke onto tɛna. Lo ɛnyɛlɔ ka nkumekanga Davidi ka lo nshi y’edjedja, tamboyashikikɛ ɔnɛ: “Dimi layuyalaka la utema w’ololo, l’atei a luudu lami.”—Osambu 101:2.
15. Ngande wayotokimanyiya otshumanelo wa la anangɛso la akadiyɛso w’Akristo dia mɛna ɔnɛ Jehowa ekɔ onto la mɛtɛ le so?
15 Jehowa mbeyaka dia sho kema kokele, dia tekɔ ditongami dia l’emunyi ndo ɔnɛ tena dimɔtshi sho koka mɛna wolo dia mbetawɔ kɛnɛ kahatakoke mɛna. (Osambu 103:14) Nde tokimanyiyaka efula dia sho tondoya wɛɔdu ɛsɔ. Ɛnyɛlɔ, nde ambotshumanya kâmɛ ‘anto dikambo dia lokombo lande’ oma lo wedja tshɛ wa la nkɛtɛ. (Etsha 15:14) Etena kakambaso kâmɛ, sho keketshanaka onto la onyande. Mpokamɛ woho wakakimanyiya Jehowa ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi ka lo nyuma dia tondoya wɛɔdu ɛmɔtshi kana dia kandola ehemba ɛmɔtshi wa wolo ndekaka mbetɛ Nzambi kaso onto la mɛtɛ le so.—1 Petero 5:9.
16. Ngande wele mbeka awui wendana la Yeso ayotokimanyiya dia kɛndakɛnda la Nzambi?
16 Lâdiko dia tshɛ, Jehowa akatosha ɛnyɛlɔ k’Ɔnande. Yeso akate ate: “Dimi leli mbuka, mete la lumu. Nduku untu laya le Papa, tshikima uma le mi.” (Joani 14:6) Yoho mɔtshi yoleki tshɛ dimɛna ya mbetɛ Jehowa onto la mɛtɛ le so ele mbeka lɔsɛnɔ laki Yeso la la nkɛtɛ. Kɛnɛ tshɛ kakate Yeso ndo kakandasale akɛnyaka dia nde akakɛnɛmɔlaka lo yoho ya kokele lonto la She lele l’olongo ndo mboka yande. (Joani 14:9) Etena kɔsaso tɛdikɔ, sho pombaka kana yimba efula lo woho wakakandolaka Yeso awui. Sho ndjelaka wanya waki Yeso etena kakɛnɛmɔla tɛdikɔ taso ndo alɔmbɛlɔ aso kanyi shɔ. (1 Petero 2:21) Lo ntsha ngasɔ, sho mɛnyaka dia tekɔ lo kɛndakɛndaka la Nzambi.
Naa ɛtshɔkɔ wayotokondja?
17. Naka sho kɛndakɛnda la Jehowa, “ki” kakɔna kayotokondja dikambo dia anima aso?
17 Kɛndakɛnda la Jehowa Nzambi konyaka lo lɔsɛnɔ lele la difuto. Tohɔ kɛnɛ kakalake Jehowa wodja ande lo kɛnɛ kendana la oyangelo wa “mbuka k’ololo.” Nde akate ate: “Nyokendekende loko, ku nyu nyayutana ki lu etema anyu.” (Jeremiya 6:16) “Ki” kɛsɔ alembetshiyatɔ? Onde tɔ nembetshiyaka nongamɛ monga la lɔsɛnɔ loludi la ɛngɛnɔngɛnɔ ndo la lomombo? Kema. Jehowa mbishaka anto ɛngɔ kɛmɔtshi koleki tshɛ dimɛna, ɛngɔ kele kânga akanga w’ɛngɔnyi wa lo andja ɔnɛ hawoleke kitana. Tanɛ anima ayɛ ki, kɛdikɛdi tana wɔladi, ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ wa l’etei k’otema ndo sala awui efula lo nyuma. Dui sɔ nembetshiyaka nto dia wɛ kokaka monga la eshikikelo dia wɛ ambɔsɔna yoho ya lɔsɛnɔ yoleki tshɛ dimɛna. Wɔladi ɔsɔ wa lo yimba ekɔ wolo tana ɛlɔ kɛnɛ!
18. Ɔtshɔkɔ akɔna walanga Jehowa kosha ndo wɛ amboyashikikɛ dia sala naa?
18 Lo mɛtɛ, lɔsɛnɔ lɔamɛ lekɔ ɔtshɔkɔ a woke. Oyadi lɔsɛnɔ la mondo ndeka nyɔi dimɛna. Koko, Jehowa halange dia wɛ monga la lɔsɛnɔ la mondo, mbuta ate ngɛnangɛna yema la nshi y’ɔlɔngɔlɔngɔ ko oma lâsɔ tshunda osombe. Jehowa nangaka dia wɛ monga la ɔtshɔkɔ woleki tshɛ woke. Nde nangaka dia wɛ kɛndakɛnda la nde pondjo pondjo! Dui sɔ mɛnyama dimɛna lo Mika 4:5, divɛsa diata ɔnɛ: “Wedja tshe, wudja la wudja, watuyelaka lukumbu la etemolatemola kawo, keli shu tayuyela lukumbu la [Jehowa, Nzambi k]asu, pundju pundju.” Onde wɛ nangaka ngɛnangɛna la ɔtshɔkɔ ɔsɔ? Onde wɛ nangaka nsɛna lɔsɛnɔ lelɛ Jehowa ɔnɛ ‘lɔsɛnɔ la mɛtɛ’? (1 Timote 6:19) Ɔnkɔnɛ, yashikikɛ dia kɛndakɛnda la Jehowa ɛlɔ, luyi, oseka lushi tshɛ ndo pondjo pondjo!
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Bible mɔtshi tshikitanyaka “kubita” lo divɛsa nɛ la yɛdikɔ ya tena lo mbuta ɔnɛ “etena ɔtɔi” (The Emphatic Diaglott) kana “minitɛ ɔtɔi” (A Translation in the Language of the People, kaki Charles B. Williams). Koko, tshɛkɛta yakawakambe la yɔ lo efundelo w’etatelo nembetshiyaka kubita ɔtɔi, kele la otale wa satimɛtɛlɛ 25.
Ngande wayoyokadimola?
• Kakɔna kalembetshiya kɛndakɛnda la Nzambi?
• Lande na keyɛ l’ohomba wa kɛndakɛnda la Nzambi?
• Kakɔna kayokokimanyiya dia wɛ kɛndakɛnda la Nzambi?
• Ɛtshɔkɔ akɔna wayokondja wanɛ wakɛndakɛnda la Nzambi?
[Esato wa lo lɛkɛ 29]
Lo Bible, sho mbokaka dui dia Jehowa l’ɔkɔngɔ aso diata ɔnɛ ‘mboka tɔ kɛnɛ’
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Lo nsanganya, sho nongolaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo etena k’ɔlɔlɔ