Olami wa kɔlamelo ndo Olui-walɔmbɔla wakinde
“Ulami akona weli la kolamelu la yimba, wayukitsha uwandji andi ladiku dia wa lu luudu landi, dia mbakahelaka mbu ya nde lu tena diayo?”—LUKA 12:42.
1, 2. Dimbola diakɔna di’ohomba diakonyiya Yeso etena kakandasha djembetelo ya tenyi tenyi ya nshi y’ekomelo?
ETENA kakandashaka djembetelo ya tenyi tenyi ya nshi y’ekomelo, Yeso akonyiya dimbola nɛ: “[Ɔhɔmbɔ] akona weli la kolamelu la [kɛsɔ], wakakitsha khumendi ladiku dia antu wa luudu landi, dia mbashaka mbu ya nde yawo lu tena diayo?” Oma lâsɔ, Yeso akate dia l’ɔtɛ wa kɔlamelo yande, ɔhɔmbɔ ɔsɔ ayokitshama lâdiko dia diangɔ tshɛ diaki Nkumɛnde.—Mat. 24:45-47.
2 Ngɔndɔ ngana la ntondo ka lâsɔ, Yeso akoke dimbola dimɔtshi diafɔna la diɔ. (Adia Luka 12:42-44.) Nde akelɛ ɔhɔmbɔ ɔnɛ “ulami” ndo ‘ase olimu’ ɔnɛ ‘anto wa lo luudu lande.’ Olami ekɔ onto lalama ase olimu akina. Koko, olami ekɔ nde lawɔ ose olimu. Ele ɔhɔmbɔ ɔsɔ kana olami, ndo ngande washande “mbu ya nde . . . lu tena diayo”? Ekɔ ohomba dia sho tshɛ mbeya ehomɔ kakamba la Nzambi dia mbisha anto mbo ya ndɛ ya lo nyuma.
3. a) Ngande walembetshiya ase Lokristokristo kɛnɛ kakate Yeso lo dikambo dia ‘ɔhɔmbɔ’? b) Ele “ulami” kana ‘ɔhɔmbɔ,’ ndo waa na wele ‘ase olimu’ kana ‘anto wa lo luudu’?
3 Tena efula, ase Lokristokristo mbɔsaka dia ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ mendanaka l’anto wele la dihole dia lâdiko l’atei w’anto wayata ɔnɛ Akristo mbewɔ. Koko, Yeso lele ‘nkumi’ lo wɛɛla ɔnɛ kombuta dia ɛhɔmbɔ wayodiangana l’ɛtɛmwɛlɔ wotshikitanyi wa lo Lokristokristo. Koko, nde akate hwe dia ayonga paka “ulami” kana ‘ɔhɔmbɔ’ ɔtɔi wakandahombe kitsha lâdiko dia diangɔ diande tshɛ. Ɔnkɔnɛ, oko wokodiɛnyaka periodikɛ kɛnɛ, olami ɔsɔ pombaka monga didjidji dia “limba la tshitshe” l’ambeki w’akitami lo tshɛ kawɔ kana oko olui. Lo ndjela ɔkɔndɔ w’Evanjiliɔ wa Luka, Yeso aki oma la tɛkɛta dikambo di’anto asɔ. (Luka 12:32) ‘Anto wa lo luudu’ kana ‘ase olimu’ ekɔ paka anto wa l’olui ɔsɔ, koko lo tɔtɔmiya ɔkɛndɛ wele l’onto l’onto. Dimbola di’ohomba efula nɛ monyiyamaka: Onde onto tshɛ la l’olui w’ɔhɔmbɔ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbisha mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo etena kahombama? Sho kondjaka okadimwelo lo sɛdingola dimɛna dimɛna kɛnɛ kata Afundelo.
Okambi waki Jehowa wa lo nshi y’edjedja
4. Ngande wakelɛ Jehowa wodja wa Isariyɛlɛ w’edjedja, ndo dui diakɔna di’ohomba diahombaso mbeya lo kɛnɛ kendana la wodja ɔsɔ?
4 Jehowa akelɛ ekambi ande, mbuta ate wodja wa Isariyɛlɛ w’edjedja lo tshɛ kawɔ ɔnɛ okambi. “Emenyi ami mbenyu, mbata [Jehowa]. Nyu nyeli [o]kambi ami wakamasonola.” (Is. 43:10) Wodja w’otondo wakakengaka olui w’okambi ɔsɔ. Koko, ekɔ ohomba dia mbeya dia paka ɛlɔmbɛdi eto kâmɛ la ase Lɛwi waki komonga ɛlɔmbɛdi mbaki l’ɔkɛndɛ wa mbetsha wodja Ɛlɛmbɛ.—2 Ek. 35:3; Mal. 2:7.
5. Lo ndjela Yeso, otshikitanu akɔna wa woke wakahombe salema?
5 Onde wodja wa Isariyɛlɛ mbele ɔhɔmbɔ wakatɛkɛtaka Yeso? Kema. Sho mbeyaka dikambo sɔ oma lo kɛnɛ kakatɛ Yeso ase Juda wa lo nshi yande ɔnɛ: “Wayunyokosola diulelu dia [Nzambi], ku wayudisha wudja watotokaka elua adio.” (Mat. 21:43) Mbokɛmaka hwe dia otshikitanu wakahombe salema. Jehowa akahombe kamba la wodja w’oyoyo. Kânga mbakidiɔ ngasɔ lo kɛnɛ kendana la wetshelo wa lo nyuma, olimu waki ɔhɔmbɔ wakatɛkɛta Yeso wakahombe ndjela ɛnyɛlɔ kaki ‘okambi’ waki Nzambi wa lo Isariyɛlɛ w’edjedja.
Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ambeyama
6. Wodja akɔna w’oyoyo wakotɔ lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., ndo waa na wakenga wodja ɔsɔ?
6 Wodja w’oyoyo, mbuta ate “Isariyele wa [Nzambi],” kengama la ase Isariyɛlɛ wa lo nyuma. (Ngal. 6:16; Romo 2:28, 29; 9:6) Wodja ɔsɔ wakotɔ etena kakatshulwama nyuma kaki Nzambi lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D. L’ɔkɔngɔ diko, Akristo tshɛ w’akitami wa nyuma mbakayokengaka wodja ɔsɔ wakamba kakianɛ oko olui w’ɔhɔmbɔ wakasɔnama oma le Nkumɛwɔ Yeso Kristo. Onto tshɛ la lo wodja ɔsɔ akalongola ɔkɛndɛ wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbetɛ anto ambeki. (Mat. 28:19, 20) Ko onde onto tshɛ la lo olui ɔsɔ mbele l’ɔkɛndɛ wa mbisha mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo tena diahombama? Nyɛsɔ tende okadimwelo washa Afundelo lo dimbola sɔ.
7. L’etatelo, olimu wa ntondo waki l’apɔstɔlɔ wakendanaka la na, ndo ɛkɛndɛ akɔna wakawayolongolaka nto?
7 Etena kakasɔnɛ Yeso apɔstɔlɔ ande 12, olimu awɔ wa ntondo wakendanaka la ntshɔ dia tosambisha anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. (Adia Mako 3:13-15.) Ɔkɛndɛ ɔsɔ wakɔtɔnɛka la kitshimudi ya tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ apostolos, yoye oma lo vɛrbɛ yalembetshiya “tomama.” Koko, lam’akatetaka nshi ndo kakahombe etshumanelo k’Akristo shikikɛma, ɔkɛndɛ w’ɔpɔstɔlɔ wakayonga wa ‘nama.’—Etsha 1:20-26.
8, 9. a) Dia dikambo diakɔna diakalekaka apɔstɔlɔ 12 ndjakiyanya? b) Waa na nto wakalongola ɛkɛndɛ ekina oma le olui-walɔmbɔla?
8 Kakɔna kakalekaka apɔstɔlɔ 12 ndjakiyanya? Okadimwelo kokaka tanema lo akambo wakayosalemaka l’ɔkɔngɔ wa lushi la Pɛntɛkɔsta. Etena kakatombe owanu lo kɛnɛ kendana la okahanyelo wa mbo ya ndɛ ya lushi la lushi le wadi waki edo, apɔstɔlɔ 12 wakatshumanya ambeki ndo wakate vɔate: “Hasungana dia shu nkimo diui dia [Nzambi] la ntsha ulimu a mesa.” (Adia Etsha 6:1-6.) Oma lâsɔ, apɔstɔlɔ wakasɔnɛ anangɛso akina waki l’akoka wa lo nyuma dia kamba ‘olimu w’ohomba’ ɔsɔ di’apɔstɔlɔ ndjasha tshɛ lo ‘olakanyelo w’ɔtɛkɛta.’ Jehowa akatshɔkɔla yɛdikɔ shɔ nɛ dia “diui dia [Nzambi] diakafuli. Ambeki wakafuli la Jerusalema otekoya.” (Etsha 6:7) Ɔnkɔnɛ, apɔstɔlɔ mbakatshikala l’ɔkɛndɛ wa mbisha anto mbo ya ndɛ ya lo nyuma.—Etsha 2:42.
9 Nyuma k’ekila kakalɔmbɔla apɔstɔlɔ etena kakawashaka anto akina ɛkɛndɛ. L’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila, etshumanelo ka l’Atiyɔka kakatome Paulo la Baranaba oko waa misiɔnɛrɛ. Vɔ wakeyama nto oko apɔstɔlɔ kânga mbakiwɔ komonga l’atei w’apɔstɔlɔ 12 wa ntondo. (Etsha 13:1-3; 14:14; Ngal. 1:19) Olui-walɔmbɔla waki la Jerusalɛma wakayoshikikɛka ɔsɔnwɛlɔ awɔ. (Ngal. 2:7-10) Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Paulo sɔnama oko ɔpɔstɔlɔ, nde akayongaka l’ɔkɛndɛ wa mbisha anto mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Nde akafunde mukanda ande wa ntondo wakasambiyama.
10. Onde Akristo w’akitami wa nyuma tshɛ wa lo ntambe ka ntondo waki l’ɔkɛndɛ wa nɔngɔsɔla mbo ya ndɛ ya lo nyuma? Lembetshiya.
10 Ko, onde Akristo w’akitami tshɛ waki l’ɔkɛndɛ wa menda olimu w’esambishelo ndo wa nɔngɔsɔla mbo ya ndɛ ya lo nyuma? Kema. Ɔpɔstɔlɔ Paulo totɛka ɔnɛ: “Atumami mbewo tshe uka? Amvutshi mbewo tshe? Embetsha mbewo tshe? Atshi w’akambu wa mamba mbewo tshe?” (1 Kor. 12:29) Kânga mbele Akristo tshɛ wakakitama nyuma wakayasha l’olimu wa sambisha, paka angana ato, mbuta ate apami enanɛi mbakafunde abuku 27 wakenga Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ.
Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo lo nshi yaso nyɛ
11. Ɔhɔmbɔ akakitshama lâdiko dia “diango” diakɔna?
11 Ɛtɛkɛta waki Yeso wele lo Mateu 24:45 mɛnyaka hwe dia olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ wayotetemala monga polo lo nshi y’ekomelo. Enyelo 12:17 tɛkɛtaka dikambo di’olui ɔsɔ oko ‘atshikadi’ wa Kanula ya womoto. Oko olui, atshikadi asɔ wakakitshama lâdiko dia diangɔ diaki Kristo tshɛ diele lanɛ la nkɛtɛ. L’atei wa “diango” diele olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo akakondja ɔkɛndɛ wa dilamaka mbele ndo wahɔ wa Nkumɛwɔ wele la nkɛtɛ mbidja ndo ambolami wa Diolelo wa la nkɛtɛ ndo mvudu la diangɔ diakamba la wɔ dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.
12, 13. Ngande weya Okristo dia nde ekɔ l’elongamelo ka ntshɔ l’olongo?
12 Ngande weya Okristo dia nde ekɔ l’elongamelo ka ntshɔ l’olongo ndo ɔnɛ nde ekɔ l’atei w’atshikadi wa lo Isariyɛlɛ wa lo nyuma? Okadimwelo tanemaka l’ɛtɛkɛta waki ɔpɔstɔlɔ Paulo otsha le wanɛ waki l’elongamelo kâmɛ la kande ka ntshɔ l’olongo w’ɔnɛ: “Wane tshe watolombwamaka le nyuma ka [Nzambi] mbeli ana wa [Nzambi]. Nyu kunungula nyuma ka lohombo ka nyukaluya lu woma. Keli nyu nyakalungula nyuma ka nyete ana wa luta. Uma lu dikambu so, mbatutetaka [Nzambi] shati: Aba! Shesu! Nyuma ambuyaete omenyi kame la nyuma yasu ati: Ana wa [Nzambi] mbesu. Naka shu tambuyala ana, keti ndu ekito mbesu. Shu teko ekito wa [Nzambi], ndu ekito kame la Kristu; naka shu tatusuwaka kame la ndi keti shu tayutumbwama kame la ndi.”—Romo 8:14-17.
13 Lo tshena pe, anto asɔ sɔnamaka oma le nyuma k’ekila ka Nzambi ndo nongolaka “leta” la ntshɔ l’olongo. (Heb. 3:1) Nzambi ndamɛ mbawaelɛ. Lo wedi awɔ, vɔ mbetawɔka aha la mbidja tâmu kana mboka wɔma wa mbetawɔ dia monga ana wa yanyi wa Nzambi. (Adia 1 Joani 2:20, 21.) Ɔnkɔnɛ, aha onto ndamɛ mbasɔna dia ntshɔ l’olongo koko Jehowa mbasɔna anto asɔ lo mbakita nyuma kande k’ekila.—2 Kor. 1:21, 22; 1 Pet. 1:3, 4.
Kanyi y’ɔlɔlɔ
14. Ngande wɔsa akitami leeta lawɔ?
14 Ngande wahomba akitami asɔ ndjaɔsa etena kakawakonge dia ntshɔ l’olongo? Vɔ mbeyaka dia kânga mbakawalongola leeta la diambo efula, ɔsɔ ekɔ tsho leeta. Vɔ pombaka tshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi dia vɔ nongola difuto sɔ. L’okitshakitsha tshɛ, vɔ mbetawɔka ɛtɛkɛta waki Paulo ɛnɛ: “Anyami, dimi hayadia uku untu lakalungula. Keli dikambu otoi mbatumutshaka: dimi lambuhela akambu wa l’okongo, lambokolamela utsha lu akambu weli la ntundu. Dimi lambusamanya utsha lu dihuli diatamatshu, dia nungula difutu dia leta l’uma l’ulungu, lakambeti [Nzambi] le Kristu Jesu.” (Fil. 3:13, 14) Atshikadi w’akitami pombaka sala la wolo dia ‘kɛndakɛnda lo yoho yɔtɔnɛ la leeta lakawalongola la okitshakitsha tshɛ’ ndo vɔ salaka dikambo sɔ la “woma la lukumba.”—Ef. 4:1, 2; Fil. 2:12; 1 Tes. 2:12.
15. Ngande wahomba Akristo mbɔsa wanɛ walɛ mapa la vinyɔ lo Eohwelo, ndo ngande wayaɔsa akitami vɔamɛ?
15 Lo wedi okina, ngande wahomba Akristo akina mbɔsa onto lata dia nde ambokitama nyuma k’ekila ndo ambotatɛ ndɛ mapa la vinyɔ lo Eohwelo? Hatohombe nombosha onto ɔsɔ. Dikambo sɔ diekɔ lam’asande la Jehowa. (Romo 14:12) Koko, Akristo wakakitama mɛtɛ nyuma k’ekila hawoyange dia vɔ mbadja yimba lo yoho ya lânde. Vɔ hawɔshi dia woho wambowokitama nyuma k’ekila mbashaka shɛnɔdi ya lânde yoleki nyɛ yakoka monga la anto amɔtshi wa lo “ului a wuki” wambohokɔ akambo. (Eny. 7:9) Vɔ hawɔshi dia lo weho akɔ tshɛ vɔ wekɔ la nyuma k’ekila oleki asekawo “ekoko ekina.” (Joa. 10:16) Vɔ hawolongamɛ di’anto mbasalɛ akambo lo yoho ya lânde kana hawɔshi dia woho walɛwɔ mapa la vinyɔ mbakitshaka lâdiko dia dikumanyi diakasɔnama l’etshumanelo.
16-18. a) Onde akitami tshɛ mbele l’ɔkɛndɛ wa nembetshiya akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma? Sha ɛnyɛlɔ. b) Lande na kele bu ohomba dia Olui-walɔmbɔla mimbola kanyi y’onto tshɛ layata ɔnɛ okitami mbende?
16 Onde akitami tshɛ wa lo nkɛtɛ k’otondo pombaka kɛtshanyaka dia nembetshiya akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma? Kema. Kânga mbele olui w’ɔhɔmbɔ mbele l’ɔkɛndɛ wa mbishaka anto diangɔ dia ndɛ dia lo nyuma, aha anto tshɛ wa l’olui ɔsɔ mbele l’ɔkɛndɛ wâmɛ ɔsɔ. (Adia 1 Koreto 12:14-18.) Oko wakatadiɛnyi la ntondo, lo ntambe ka ntondo anto tshɛ waki l’ɔkɛndɛ w’ohomba wendana l’esambishelo. Koko, paka anto yema tshitshɛ tsho mbaki la diɛsɛ dia funda abuku wa lo Bible ndo wa nama etshumanelo k’Akristo.
17 Ɛnyɛlɔ: Tena dimɔtshi, Afundelo mbutaka dia ‘etshumanelo’ kandolaka akambo amɔtshi wendana la kilombo. (Mat. 18:17) Koko lo mɛtɛ, ekɔ paka dikumanyi mbasala dikambo sɔ oko wewɔ enyimpala w’etshumanelo. Dikumanyi hawombola anto tshɛ wa l’etshumanelo dia vɔ mbisha tokanyi tawɔ la ntondo ka vɔ mbɔsa yɛdikɔ. Lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi, vɔ kotshaka ɔkɛndɛ wakawalongola ndo vɔ salaka akambo lo wahɔ w’etshumanelo k’otondo.
18 Woho akɔ wâmɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, yema y’apami w’akitami tshitshɛ mbele enyimpala w’olui w’ɔhɔmbɔ. Vɔ mbakenga Olui-walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Apami wakakitama nyuma asɔ wekɔ lo nɔmbɔla olimu wa Diolelo ndo wa woshelo wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Oko wakidiɔ lo ntambe ka ntondo, Olui-walɔmbɔla hambola oseka onto tshɛ la lo olui w’ɔhɔmbɔ la ntondo ka mbɔsa tɛdikɔ. (Adia Etsha 16:4, 5.) Koko, Akristo w’akitami tshɛ ndjashaka l’olimu w’ohomba efula wa dinela wasalema nshi nyɛ. Oko olui, ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ekɔ demba ɔtɔi, koko onto l’onto ekɔ l’ɔkɛndɛ w’olimu wotshikitanyi.—1 Kor. 12:19-26.
19, 20. Kanyi yakɔna yele la wɛdimo yele la olui a woke lo dikambo dia ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ la Olui-walɔmbɔla wakinde?
19 Akambo wɔtɛkɛtshiso ladiko ango pombaka monga la shɛngiya yakɔna le olui a woke w’anto watatetemala pama ndo wele l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ? Oko wewɔ etenyi kɛmɔtshi ka diangɔ dia Nkumekanga, vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia kamba kâmɛ la tɛdikɔ t’oma le Olui-walɔmbɔla wele onyimpala wa ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ Anto wa lo olui a woke ngɛnangɛnaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma yatondja Olui-walɔmbɔla. Kânga mbalɛmiyawɔ olui w’ɔhɔmbɔ, anto wa l’olui a woke hawɔshi dia onto tshɛ layata dia nde ekɔ okitami ndeka Akristo akina. Ndoko Okristo wakakitama mɛtɛ nyuma kaki Nzambi wakombola kana walongamɛ dia vɔ mbɔsa dia nde ndeka Akristo akina.—Etsha 10:25, 26; 14:14, 15.
20 Oyadi tekɔ ‘ase olimu,’ wele l’atei w’atshikadi w’akitami kana tekɔ anto wa l’olui a woke, nyɛsɔ toyashikikɛ dia kambaka kâmɛ la olami wa kɔlamelo ndo la Olui-walɔmbɔla wakinde. Nyɛsɔ sho tshɛ ‘tosungukalake’ ndo tosalake la wolo dia tshikala la kɔlamelo polo l’ekomelo.—Mat. 24:13, 42.
Onde wɛ âkohɔ?
• Ele ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ ndo waa na wele ase olimu?
• Ngande weya onto dia nde ambelamɛ dia ntshɔ otsha l’olongo?
• Waa na wele l’ɔkɛndɛ wa nɔngɔsɔla mbo ya ndɛ ya lo nyuma?
• Ngande wahomba okitami ndjaɔsa?
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Ɛlɔ kɛnɛ, Olui-walɔmbɔla ekɔ onyimpala w’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ. Ngasɔ mbakidiɔ ndo lo ntambe ka ntondo