Bonde kahombaso nɛmiyaka wenya?

NƐMIYA wenya kana nkoma la wonya bu nshi tshɛ dui dia wɔdu. L’atei w’akambo wakonya anto diaha nkoma la wonya mbele ndo lɔkɛndɔ l’otale, mboka yambolola tɔɔ la mituka ndo monga la wesanu efula. Koko ekɔ ohomba dia nɛmiyaka wenya. Ɛnyɛlɔ, mbala efula anto mbɛkɛka otema le ose olimu lakoma l’olimu la wonya ndo lakamba olimu l’etete. Lo wedi okina, onto lele la mbekelo ka komaka l’ɔkɔngɔ kokaka monga la shɛngiya ya kɔlɔ l’olimu w’anto akina ndo lo kɛnɛ kahombawɔ nsala ndo lo otondo w’olimu. Ombeki wakoma la kalasa l’ɔkɔngɔ kokaka mpandja wetshelo ɛmɔtshi ndo ntshindjatshindja ohamelo ande wa la kalasa. Naka ɔkɔnyi komaka l’ɔkɔngɔ wa wonya wakandokana l’onganga dia mbosakɛ, kete dui sɔ mbeyaka monga la shɛngiya l’esakelo kalongolande.

Koko l’ahole amɔtshi, nɛmiya wonya hɔsama oko dikambo di’ohomba. L’ahole wa ngasɔ, sho mbeyaka ndjonga la mbekelo ka komaka paka l’ɔkɔngɔ. Naka ngasɔ mbediɔ, kete ekɔ ohomba dia sho monga la nsaki ka komaka la wonya. Lo mɛtɛ, mbeya lande na kele ekɔ ohomba nɛmiyaka wenya ayotokimanyiya dia nsala dui sɔ. Naa ɛkɔkɔ ɛmɔtshi wahombaso nɛmiyaka wenya? Ahombaso nsala dia komaka la wonya? Ɛlɔlɔ akɔna wakokaso nkondja naka sho nɛmiyaka wenya?

Jehowa ekɔ Nzambi kalɛmiya wenya

Ɔkɔkɔ woleki woke wakombolaso dia nɛmiyaka wenya ele nɛ dia sho kombolaka mbokoya Nzambi katɛmɔlaso. (Ef. 5:1) Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ koleki woke k’Onto lalɛmiya wenya. Nde hongaka pondjo l’ɔkɔngɔ. Nde ndjelaka ekongelo kande na lo na l’okotshamelo w’asangwelo ande. Ɛnyɛlɔ, etena kakɔshi Jehowa yɛdikɔ dia nanya andja wa kɔlɔ la Mvula k’elola, nde akatɛ Nɔa ate: “Kutshi watu a luudu l’etamba w’etshumbi.” Etena kakayasukanaka elanyelo kɛsɔ, Jehowa akalɔmbɛ Nɔa dia nde mbɔtɔ lo waato ndo akawotɛ ate: “Nshi esambeli tshu mbambutshikala, dia dimi ndosha mvula la kete tanyi akumi anei la etshu akumi anei. Dimi layudiaka diango tshe dieli la lumu, diakamatungi la kete.” Ɔnkɔnɛ, “lam’aketi nshi esambeli, ashi w’elula wakakukanela la kete.” (Etat. 6:14; 7:4, 10) Ohokanyiya yema kɛnɛ kakakoke salema otondongaka Nɔa nde la nkumbo kande kɔmbɔtɔ lo waato la wonya. L’ɛnyɛlɔ ka Nzambi kakawatɛmɔlaka, vɔ wakahombe nɛmiya wenya.

Ɛnɔnyi oko 450 l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’elola, Jehowa akatɛ Abarahama owandji wa nkumbo dia nde ayota ɔna lakahombe Kanula yakalakema ndjotɔ l’ɔlɔndji ande. (Etat. 17:15-17) Nzambi akate ɔnɛ Isaka ayotɔ “l’etena uku kene l’eleku k’uyuyu.” Onde dikambo sɔ diakasalema? Afundelo totɛka ɔnɛ: “Sara akatshu diemi, akutela Abarahama ona pami lu nshi yandi y’usumbi, l’etena kakûlaki [Nzambi] lam’akandasawulaka la ndi.”—Etat. 17:21; 21:2.

Bible ndola tɔɔ la bɛnyɛlɔ diɛnya woho walɛmiya Nzambi wenya. (Jer. 25:11-13; Dan. 4:20-25; 9:25) Bible tɔlɔmbaka dia sho ntetemala kongɛ lushi l’elombwelo laki Jehowa layaye. Kânga mbɛna anto dia elombwelo kakɔ kekɔ lo ‘ntshimbatshimba,’ tekɔ l’eshikikelo dia “to kayuya mete, hakiutshimbatshimba.”—Hab. 2:3.

Nɛmiya wenya ekɔ ohomba lo kɛnɛ kendana l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ

Apami w’ase Isariyɛlɛ tshɛ wakahombe tanemaka la wonya lo dihole diakawatɛ Nzambi dia mbohɔka “nshi ya waki ya [Jehowa].” (Lew. 23:2, 4) Ndo nto, Nzambi akashikikɛ tena diakahombaka nambɔma elambo ɛmɔtshi. (Etum. 29:38, 39; Lew. 23: 37, 38) Shi kɛsɔ mɛnyaka dia Nzambi nangaka di’ekambi ande nɛmiya wenya l’awui wendana l’ɔtɛmwɛlɔ?

Lo ntambe ka ntondo, etena kakalakaka ɔpɔstɔlɔ Paulo ase Kɔrɛtɔ lo kɛnɛ kendana la woho wa nɔmbɔla nsanganya y’Akristo, nde akâkeketsha ate: “Akambu tshe watshami la dimena ndu uluwanyi.” (1 Kor. 14:40) Mbokɛmaka hwe dia nsanganya y’Akristo yakahombaka ntatɛ lo tena diakashikikɛma. Woho wɔsa Jehowa mbekelo ka nɛmiyaka wenya atatshikitana. (Mal. 3:6) Ko lâsɔ, tɛdikɔ takɔna takokaso mbɔsa dia nɛmiyaka wenya lo nsanganya y’Akristo?

Woho wa ntondoya okakatanu wa nɛmiyaka wenya

Anto amɔtshi wakɛnyi dia takonge akambo la ntondo mbakimanyiyaka dia nkoma la wonya. (Tuk. 21:5) Ɛnyɛlɔ, naka sho pombaka munda lɔkɛndɔ l’otale dia nkoma lo dihole diatatatshu la wonya, shi ayonga dui dia dimɛna dia sho ndjaombɛ etena kayotokimanyiya dia sho nkoma lo dihole diakɔ l’etena kakashikikɛma? Shi honga dimɛna dia sho nkonga dia paka ambotshikala minitɛ yema tshitshɛ ko sho ndjotshɔ diaha tokoma l’ɔkɔngɔ kânga naka ‘akambo wa shashimoya’ wayotokomɛ lo mboka? (Und. 9:11) Joséa ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi wakalɛmiyaka wenya akate ate: “Dikambo dimɔtshi diakoka nkimanyiya onto tshɛ dia nde komaka la wonya otsha lɛnɛ atandatshu ele mbeya lofulo la minitɛ layondɔkɛndakɛnda polo lɛkɔ.”

Le ase olimu amɔtshi, mbeyaka monga ohomba dia vɔ tɔshi tɛdikɔ tahombama woho wa vɔ mumɔ oma l’olimu wenya efula la ntondo dia vɔ monga l’akoka wa nkoma lo nsanganya y’Akristo la ntondo ka yɔ ntatɛ. Kɛsɔ mbakasalaka Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo wodja wa Éthiopie etena kakandɛnyi dia nde komaka lo nsanganya ya l’etshumanelo minitɛ 45 l’ɔkɔngɔ nɛ dia nde akahombaka nkonga osekande la l’olimu lakahombaka ndja dia ndjɔhɛna. Nde akakongɛ woho w’osekande la l’olimu ndjaka la wonya dia ndjɔhɛna woho wa nde tshɔka lo nsanganya ya l’akɔlɔ. Lo wedi ande, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔsɔ aketawɔ dia kambaka wenya esambele wa lâdiko w’osekande la l’olimu lakɔhɛnaka.

Naka tekɔ l’ana w’akɛnda, kete sho pombaka mbidja welo wa lânde dia nkoma lo nsanganya la wonya. Mbala efula, mama ka nkumbo mbonga l’ɔkɛndɛ wa nɔngɔsɔla ana, koko ase nkumbo akina kokaka ndo pombaka mbosha lonya. Esperanza kadiyɛso kɛmɔtshi ka lo wodja wa Mexique ekɔ lo mbodia ana enanɛi ndamɛ. Ɔna l’enondo ekɔ l’ɛnɔnyi 23 ndo ɔna la kose ɛnɔnyi 5. Esperanza ekɔ lo nembetshiya woho wayalɔngɔsɔla nkumbo kande dia komaka la wonya lo mbuta ɔnɛ: “Anami wa wamato wa nondo kimanyiyakami lo nɔngɔsɔla akosɛwɔ. Kɛsɔ kimanyiyakami dia nɔngɔsɔla luudu woho wa sho ntshɔ otsha lo nsanganya la wonya wakatokana.” Nkumbo kɛsɔ wakokana wonya shikaa wakawahombaka mumɔ oma la ngelo ndo onto tshɛ akashaka lonya dia vɔ mumɔ lo wonya akɔ.

Wahɔ wakokaso nkondja naka sho komaka la wonya lo nsanganya

Nkana yimba l’ɛtshɔkɔ wakondjaso lo komaka la wonya lo nsanganya y’Akristo kokaka nkeketsha nsaki ndo yɛdikɔ yaso ya komaka la wonya. Sandra womoto ɔmɔtshi l’osekaseka lele la mbekelo ka komaka lo nsanganya la wonya mbutaka ate: “Kɛnɛ kalekami ngɛnangɛna lo komaka esadi ele, dimi mongaka la diɛsɛ dia mbishaka anangɛmi l’akadiyɛmi mɔyɔ, sawolaka la wɔ ndo mbaeya dimɛna.” Naka sho komaka esadi lo Mbalasa ka Diolelo, kete sho kokaka nkondja wahɔ lo mpokamɛ woho wakakambe anangɛso l’akadiyɛso olimu l’etete ndo la kɔlamelo. Monga lo nsanganya ndo sawolaka asawo wakeketsha kokaka monga la shɛngiya y’ɔlɔlɔ le anangɛso l’akadiyɛso ndo ‘mbatshutshuya lo ngandji la l’elimu w’ɔlɔlɔ.’—Heb. 10:24, 25.

Osambo la dɔmbɛlɔ diadihola nsanganya tshɛ y’Akristo ekɔ etenyi kɛmɔtshi k’ɔtɛmwɛlɔ aso. (Osam. 149:1) Esambo aso tombolaka Jehowa, toholaka waonga wahombaso nkɛnɛmɔla ndo tokeketshaka dia sho nkamba olimu aso l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Ko kayotota dikambo dia dɔmbɛlɔ dia ndjihwelo? Lo nshi y’edjedja, Jehowa akelɛka tɛmpɛlɔ kande ɔnɛ “luudu la dombelo.” (Is. 56:7) Nshi nyɛ, sho sanganaka dia nɔmba Nzambi lo nsanganya yaso. Lo dɔmbɛlɔ dia ndjihwelo, hatɔlɔmbɛ tsho ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa la nyuma kande k’ekila, koko sho nɔngɔsɔlaka ndo timba l’etema aso dia nongola wetshelo wayowotetsha. Sho pombaka ndjashikikɛ dia komaka la wonya lo nsanganya yaso woho wa sho monga laawɔ etena kayembama osambo wa ndjihwelo ndo kayosalema dɔmbɛlɔ dia ndjihwelo.

Lam’akandalembetshiyaka ɛkɔkɔ wakandakomaka lo nsanganya la wonya, Helen osekaseka wele l’ɛnɔnyi 23 akate ate: “Dimi mbɔsaka dia ɔsɔ ekɔ yoho ya mɛnya ngandji kokami Jehowa lam’ele nde mbakanga wetshelo tshɛ washama, mbidja ndo osambo la dɔmbɛlɔ dia ndjihwelo.” Shi sho pombaka mɛna akambo lo yoho yakɔ yâmɛ? Ɔsɔku mbediɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tosale la wolo dia monga la mbekelo ka nɛmiyaka wenya l’awui aso tshɛ, djekoleko l’awui wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa Nzambi ka mɛtɛ.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 26]

Toyalɔngɔsɔlɛ dimɛna la ntondo

[Osato wa lo lɛkɛ 26]

Tombe minitɛ mɔ dia ‘akambo wa shashimoya’

[Esato wa lo lɛkɛ 26]

Tokondja ɛtshɔkɔ waya lo komaka lo nsanganya la ntondo ka wonya