Nyuma k’ekila toshaka wolo wa ndɔshana l’ehemba ndo l’ɔkɔmwɛlɔ
“Nyayulungula wulu lam’ayuya nyuma k’[ekila] le nyu.”—ETSHA 1:8.
1, 2. Ekimanyielo kakɔna kakalake Yeso ambeki ande, ndo lande na kewɔ l’ohomba atɔ?
YESO akeyaka dia la wolo awɔ vɔamɛ, ambeki ande totowokoka ntsha akambo tshɛ wakandawadjangela. Lo menda woke woke w’olimu awɔ w’esambishelo, wolo waki l’atunyi awɔ ndo woho waki alemba awɔ wɔdu, akɛnama hwe dia vɔ waki l’ohomba wa wolo woleki wɔnɛ wôkongaka l’onto. Ɔnkɔnɛ, la ntondo ka nde mbidɛ l’olongo, Yeso akashikikɛ ambeki ande ɔnɛ: “Nyu nyayulungula wulu lam’ayuya nyuma k’[ekila] le nyu. Nyu nyayuyala emenyi ami lu Jerusalema, lu Judiya tshe la Samariya edja ndu l’ekumelu ka kete.”—Etsha 1:8.
2 Daka sɔ diakatatɛ kotshama lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., etena kakasha nyuma k’ekila ambeki waki Yeso wolo wa ndodia Jerusalɛma la esambishelo kawɔ. Ndoko ɔlɔshamelo wakakoke memɛ olimu ɔsɔ. (Etsha 4:20) “Nshi tshe, edja ndu ekumelu k’andja,” ambeki wa kɔlamelo waki Yeso, mbidja ndo sho tekɔ l’ohomba wa wanyandja wa wolo w’oma le Nzambi ɔsɔ.—Mat. 28:20.
3. a) Lembetshiya otshikitanu wele lam’asa nyuma k’ekila la wolo. b) Wolo w’oma le Jehowa koka kokimanyiya dia nsala na?
3 Yeso akalake ambeki ande dia ‘vɔ wayolongola wolo etena kayoya nyuma k’ekila le wɔ.’ Kitshimudi ya tshɛkɛta “wolo” tshikitana la ya tshɛkɛta “nyuma.” Nyuma kaki Nzambi, mbuta ate wolo ande wakamba olimu wekɔ la nkudu kasha onto kana ɛngɔ wolo wa nsala lolango laki Nzambi. Koko, wolo kokaka nembetshiya “dikoka dia nsala dikambo dimɔtshi.” Vɔ koka ntshikala le onto kana ɛngɔ polo ndo lam’ayondonga l’ohomba awɔ dia nsala dikambo dimɔtshi. Ɔnkɔnɛ, nyuma k’ekila kokaka mbɛdikama la kura kadja dja lo bateri ndo wolo ekɔ oko dja yele lo bateri. Wolo washa Jehowa ekambi ande lo tshimbo ya nyuma k’ekila mbishaka ɔmɔmɔ la l’atei aso akoka wa nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la ndjakimɔ kaso k’Okristo ndo etena kele ohomba dia nshika tanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ.—Adia Mika 3:8; Kolosai 1:29.
4. Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ, ndo lande na?
4 Ngande wɛnama wolo watosha nyuma k’ekila? Nyuma k’ekila kokaka tokimanyiya dia sho nsala akambo lo yoho yakɔna? Etena kayangaso dia kambɛ Nzambi la kɔlamelo, sho pomanaka la wekamu efula waya oma le Satana, dikongɛ diande di’akambo kana oma le alemba aso wele kema kokele. Oko weso Akristo, ekɔ ohomba dia sho ntondoya wekamu ɛsɔ l’oyango wa ntetemala sambishaka mbala la mbala ndo nama diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asaso la Jehowa. Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho watokimanyiya nyuma k’ekila dia ndɔshana l’ehemba, l’ɔlɛmbɛlɔ ndo l’ɔkɔmwɛlɔ.
Nyuma k’ekila toshaka wolo wa ndɔshana l’ehemba
5. Ngande wakoka dɔmbɛlɔ tosha wolo?
5 Yeso aketsha ambeki ande dia nɔmbaka ɔnɛ: “Tutukumiaki lu ehimba, keli utushimbeli uma [le kanga] kolo.” (Mat. 6:13) Jehowa hakalɛki ekambi ande wa kɔlamelo wɔlɔmba dui sɔ. Lo diaaso dikina, Yeso akate dia ‘Shɛso lele l’olongo ayokimɔ nyuma kande k’ekila le wanɛ wɔlɔmbatɔ.’ (Luka 11:13) Ekɔ mɛtɛ dui di’ekeketshelo dia mbeya dia Jehowa ndakaka dia tosha wolo ɔsɔ wayotokimanyiya dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Kɛsɔ halange nembetshiya dia Jehowa ayotokokɛ diaha sho pembama. (1 Kor. 10:13) Koko, etena kahomanaso l’ehemba mbahombaso ndeka nɔmba efula.—Mat. 26:42.
6. Yeso akakambe la na dia nkadimola l’ehemba waki Satana?
6 Dia nkadimola lo ehemba waki Diabolo, Yeso akashile Afundelo. Yeso akohɔka dimɛna Ɔtɛkɛta wa Nzambi etena kakandakadimola ɔnɛ: “Akafundama ati: . . . Akafundama ntu ati: . . . Satana, mo! ne dia akafundama ati: Kotemolaki Khumadiondjo, [Nzambi k]aye, kûkambelaki ndame ulimu.” Ngandji kakandokaka Jehowa ndo Ɔtɛkɛta ande akatshutshuya Yeso dia nde nshika tanga la ntondo k’ehemba waki Ohembanyi. (Mat. 4:1-10) L’ɔkɔngɔ wa Yeso nshika tanga la ntondo k’ehemba mbala ko mbala, Satana akôtshike.
7. Ngande watokimanyiya Bible dia sho nshika tanga la ntondo k’ehemba?
7 Naka Yeso akayaɛkɛ l’Afundelo dia nshika tanga la ntondo k’ehemba waki Diabolo, kete hoke sho! Lo mɛtɛ, dia nshika tanga la ntondo ka Diabolo la anto ande, sho pombaka ntondo ndjashikikɛ dia mbeya ɛlɛmbɛ waki Nzambi ndo mbakitanyiya tshɛ lo tshɛ. Anto efula wakatshutshuyama dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi wa lo Bible etena kakaweke Afundelo ndo kakawashihodia lomba ndo losembwe laki Nzambi. Eelo, ‘Ɔtɛkɛta wa Nzambi’ wekɔ la wolo wa mbeya ‘tokanyi la nsaki ya l’otema.’ (Heb. 4:12) Lo yɛdikɔ yaleka onto mbadia ndo nkana yimba l’Afundelo mbayondoleka ‘nshihodia akambo wa mɛtɛ waki Jehowa.’ (Dan. 9:13) Oko wediɔ ngasɔ, sho pombaka kanaka yimba lo avɛsa wɔtɔnɛ la wɛɔdu aso.
8. Lo tshimbo ya na yakokaso nkondja nyuma k’ekila?
8 Yeso akakoke nshika tanga la ntondo k’ehemba nɛ dia lâdiko dia mbeya Afundelo, nde ‘akalodiama la nyuma k’ekila.’ (Luka 4:1) Dia sho monga la wolo ndo la dikoka dia ngasɔ, sho pombaka ndjasukanya la Jehowa lo nkamba dimɛna la tɛdikɔ tshɛ takandɔshi dia tosha nyuma kande. (Jak. 4:7, 8) L’atei wa tɛdikɔ tɔsɔ mbele ndo wekelo wa Bible, dɔmbɛlɔ ndo sanganaka kâmɛ l’asekaso ambetawudi. Anto efula nto wakakondja wahɔ lo monga l’ekongelo k’elimu w’Okristo kawakimanyiya dia nshikikɛ timba tawɔ l’akambo wa lo nyuma wakeketsha.
9, 10. a) Weho akɔna w’ehemba waleka mpomana l’anto l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ? b) Ngande wakoka ekanelo ka yimba la dɔmbɛlɔ kosha wolo wa ndɔshana l’ehemba kânga etena kayaokayɛ dia wɛ ambɔlɛmba?
9 Ehemba akɔna walɔshana la yɛ? Onde wɛ atahembamaka dia nkɛnya tɔkɛnyɔ ta kɔlɔ ta lo demba l’onto lele bu olonganyi ayɛ? Naka wɛ atatshukana, onde wɛ atatshutshuyamaka dia membɔna diembwanelo di’otsha lo diwala l’onto lele bu ombetawudi? Etena kendawɔ televiziɔ kana kakambawɔ la Ɛtɛrnɛtɛ, Akristo mbeyaka pembama lo shashimoya dia menda esato wa mindo. Onde dikambo dia ngasɔ diambokokomɛka? Naka eelo, kakɔna kakayasale? Ayonga dimɛna nkana yimba lo woho wele munga kɛmɔtshi koka nkonya onto lo nsala munga kekina ndo oma lâsɔ lo pɛkato ka woke. (Jak. 1:14, 15) Kana yimba lo woho wayoyonyangiya Jehowa, etshumanelo ndo ase nkumbo kayɛ naka wɛ nsala pɛkato ka woke. Lo wedi okina, kum’otema ka pudipudi ndjaka oma lo nkitanyiya la kɔlamelo tshɛ atɔndɔ waki Nzambi. (Adia Osambu 119:37; Tukedi 22:3.) Etena tshɛ kayoyohomana l’ehemba wa ngasɔ, yashikikɛ dia nɔmba Jehowa wolo wa nshika tanga la ntondo kawɔ.
10 Ekɔ dikambo dikina diahombaso mbohɔ lo kɛnɛ kendana la ehemba waki Diabolo. Satana akahembe Yeso l’ɔkɔngɔ wa Nde mbetsha nshi 40 aha la ndɛ l’oswe wa shɛnga. Aha la tâmu, Diabolo akɔshi dia ɔsɔ aki ‘etena ka dimɛna efula’ ka nde mpemba olowanyi waki Yeso. (Luka 4:13) Satana nyangaka etena ka dimɛna ka mbidja olowanyi aso l’ohemba. Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba sho nsala la wolo dia mongaka la lonyuma la dimɛna. Mbala efula Satana tohembaka etena kɛnande dia tekɔ wɔdu efula. Ɔnkɔnɛ, etena tshɛ kalɛmbaso kana kakɔmɔso, mbahombaso ndeka nɔmba Jehowa dia nde tokokɛ ndo tokimanyiya la nyuma k’ekila.—2 Kor. 12:8-10.
Nyuma k’ekila toshaka wolo wa ndɔshana l’ɔlɛmbɛlɔ ndo l’ɔkɔmwɛlɔ
11, 12. a) Lande na kakɔmɔ anto efula ɛlɔ kɛnɛ? b) Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ?
11 Oko weso kema kokele, sho kɔmɔka mbala la mbala. Dui sɔ mbeyaka ndeka monga mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ nɛ dia etena kasɛnaso k’ekɔ l’akambo efula wa lonyangu. Ondo teko lo nshi yoleki wolo yele l’ekakatanu wele anto lo tshɛ kawɔ watahomanaka la wɔ. (2 Tim. 3:1-5) Oko wayasukana Aramangɛdɔna, ekakatanu wendana l’ekondjelo ndo ekina wekɔ lo tafulanɛ. Diakɔ diele anto amɔtshi wekɔ lo taleke mboka wolo dia nama nkumbo yawɔ ndo nkotsha ehomba awɔ. Vɔ ndjaokaka dia wambɔlɛmba ndo wambɔkɔmɔ efula. Naka dui sɔ kokomɛka, ngande wakokayɛ ndɔshana la diɔ?
12 Tohɔ dia Yeso akashikikɛ ambeki ande dia nde ayowasha okimanyedi, mbuta ate nyuma k’ekila kaki Nzambi. (Adia Joani 14:16, 17.) Ɔsɔ ekɔ wolo woleki tshɛ l’andja w’otondo. L’ekimanyielo kawɔ, Jehowa kokaka tosha wolo weso l’ohomba ‘lo yɛdikɔ yoleki efula’ dia mbikikɛ oseka ohemba tshɛ. (Ef. 3:20) Paulo akate dia naka sho ndjaɛkɛ lo wolo akɔ, kete tayolongola ‘wolo woleki wɔnɛ wôkongaka l’onto’ oyadi kânga “tambusuyama lu beke tshe.” (2 Kor. 4:7, 8) Jehowa hatolake dia tonyɛ ekakatanu, koko nde toshikikɛka dia lo tshimbo ya nyuma kande, nde ayotosha wolo wa sho ndɔshana la wɔ.—Fil. 4:13.
13. a) Ngande wakakimanyiyama osekaseka ɔmɔtshi dia ndɔshana la pâ kaki la nde? b) Onde wɛ mbeyaka bɛnyɛlɔ dikina dia ngasɔ?
13 Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Stephanie, kadiyɛso kɛmɔtshi kele ombatshi mboka wa pondjo wele l’ɛnɔnyi 19. Lam’akinde l’ɛnɔnyi 12, wakawoshola dia nde aki la kasɛrɛ ka lo wɔɔngɔ. Ntatɛ oma l’etena kɛsɔ, wakosale epaso mbala hiende y’etondo ndo nde akalongola osakelo welɛwɔ radiothérapie, koko dikila diakemala lo wɔɔngɔ mbala hiende y’etondo ndo dikambo sɔ diakayokonyaka dia nde mbɔla lɛkɛ la lonya la lɔmɔsɔ l’otondo yɔɔ ndo nde kɔmɛnaka dimɛna nto. Stephanie akakambaka la yema ya wolo waki la nde l’akambo wakandɔsaka dia vɔ mboleki ohomba, mbuta ate nsanganya y’Akristo ndo olimu w’esambishelo. Koko, nde akɛnyi woho wakôkimanyiya nyuma kaki Jehowa dia nde mbikikɛ lo toho efula. Ekanda walembetshiya Bible wele la bɛnyɛlɔ dia kɛnɛ kakahomana l’asekaso Akristo wakôkeketsha etena kakandakɔmɔ. Anangɛso l’akadiyɛso wakôsukɛ lo mbofundɛ mikanda kana lo mbokeketshaka la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya. Anto wakayashaka l’akambo wa mɛtɛ vɔ lawɔ wakɛnya dia waki la lowando lo kɛnɛ kakawaetshaka Stephanie lo tshɔka lakande dia nde tekaka la wɔ Bible. Lo akambo asɔ tshɛ, Stephanie akayaoke dia nde ekɔ la dibasa dia woke dia mboka Jehowa losaka. Osambu 41:3 ekɔ divɛsa diangɛnangɛnande efula ndo nde mbɔsaka dia diɔ diakakotshama le nde.
14. Kakɔna kahombaso mbewɔ etena kambotɔkɔmɔ, ndo lande na?
14 Etena kambotɔlɛmba kana keso l’ekakatanu, hatohombe pondjo mfɔnya dia yoho ya nkandola akambo asɔ ele lo ntshika akambo wa lo nyuma. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayɔsa yɛdikɔ yoleki tshɛ kɔlɔ. Lande na? Nɛ dia wekelo wa Bible w’onto ndamɛ kana wa lo nkumbo, olimu w’esambishelo ndo wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ekɔ akambo watokimanyiya dia sho nongola wolo wa nyuma k’ekila. Elimu w’Okristo mongaka nshi tshɛ kiɔkɔ y’ekeketshelo. (Adia Mateu 11:28, 29.) Tena efula etena kakoma anangɛso l’akadiyɛso lo nsanganya, vɔ ndjaokaka oko wekɔ la wetsho, koko kam’ashila losanganya, vɔ ndjaokaka dia wolo awɔ wambokalola, ekɔ oko bateri awɔ wa lo nyuma wambɔtɔ dja.
15. a) Onde Jehowa ndakaka dia nde ayetɛ lɔsɛnɔ l’Okristo wɔdu? Lembetshiya lo nkamba l’Afundelo. b) Kakɔna katolaka Nzambi, ndo dui sɔ monyiyaka dimbola diakɔna?
15 Lo mɛtɛ, kɛsɔ halange mbuta dia yoho ya lɔsɛnɔ y’Okristo kema wotsho. Dia monga Okristo wa kɔlamelo, nɔmbamaka dia mbidja welo. (Mat. 16:24-26; Luka 13:24) Koko, lo tshimbo ya nyuma k’ekila, Jehowa kokaka mbisha onto lambɔlɛmba wolo. Ɔprɔfɛta Isaya akafunde ate: “Wane watukungelaka [Jehowa], watuludiamaka la wulu w’uyuyu. Vo watufumboka uku fudu ya pungu. Vo watulawoka, ku hawuheko, watokendakendaka, ku hawokomo.” (Is. 40:29-31) Lam’ele ekɔ ngasɔ, ayonga dimɛna sho ndjambola onɛ: Kakɔna mɛtɛ kele lo kiɔkɔ y’ɔlɛmbɛlɔ ami wa lo nyuma?
16. Kakɔna kakokaso nsala dia minya awui amɔtshi watɔlɛndja kana watɔkɔmɔla?
16 Ɔtɛkɛta wa Jehowa tokeketshaka dia ‘nshikikɛ akambo woleki ohomba.’ (Fil. 1:10) Lo mbɛdika lɔsɛnɔ l’Okristo la lowango l’otale, l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila, ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ate: “Tunya wetshu tshe, . . . tusaki esakelu kasu ka luwangu keli la ntundu l’eteti.” (Heb. 12:1) Kɛnɛ kakandalange mbuta ele sho pombaka mbewɔ eyango w’anyanya ndo wetsho w’anyanya wakoka tɔlɛndja. Mbeyaka monga ko amɔtshi l’atei aso wekɔ lo nyanga dia nsala elimu efula kamboleka. Ɔnkɔnɛ, naka mbala efula wɛ nɛmbaka, kete ayonga dimɛna wɛ nsɛdingola yɛdikɔ ya wolo wakɔsɛ olimu wa l’emunyi, efula ka mbala yandayɛ nkɛndɔ ya ndjangɛnyangɛnya ndo yɛdikɔ yayashayɛ lo tɔkɛnyɔ ndo lo awui akina. Ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo wɛdimo pombaka totshutshuya sho tshɛ dia mbeya elelo aso ndo nkitshakitsha wenya wayashaso l’akambo wele bu ohomba.
17. Lande na kambɔkɔmɔ anto amɔtshi, ndo eshikikelo kakɔna katosha Jehowa lo dikambo sɔ?
17 Mbeyaka monga nto ko amɔtshi l’atei aso wambɔkɔmɔ l’ɔtɛ wele ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo haye esadi woho wakatalongamɛka. (Tuk. 13:12) Koko, onto tshɛ layaoka ngasɔ mbeyaka keketshama la ɛtɛkɛta watanaso lo Habakuka 2:3 wata ɔnɛ: “Enelo kene keko ne dia etena kakasonwama. To kutsha nkuma l’ekumelu kato, to huta kashi. Kuyanga to kayutshimbatshimba nyukikungeli. To kayuya mete, hakiutshimbatshimba.” Jehowa ekɔ lo toshikikɛ dia ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo kayoya l’etena kakandashikikɛ.
18. a) Daka diakɔna diatokeketsha? b) Wahɔ akɔna wayotokondja oma lo sawo diayela?
18 Lo mɛtɛ, ekambi waki Jehowa tshɛ wa kɔlamelo wekɔ lo nongamɛ etena kele ɔlɛmbɛlɔ ndo ɔkɔmwɛlɔ wayoshila ndo etena kele anto tshɛ wayonga la lɔsɛnɔ wayonga la ‘wolo wa lo nshi y’ɔlɔngɔlɔngɔ.’ (Jobo 33:25) Kânga kakianɛ sho kokaka monga la wolo wa l’etei wakoka tosha nyuma k’ekila etena kayashaso l’akambo wa lo nyuma wakeketsha. (2 Kor. 4:16; Ef. 3:16) Tatetawɔke dia ɔlɛmbɛlɔ toshimba dia sho nkondja ɛtshɔkɔ wa pondjo. Ekakatanu tshɛ oyadi woye oma l’ehemba, ɔlɛmbɛlɔ kana ɔkɔmwɛlɔ wayoshila, kânga aha kakianɛ, kete l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola woho washa nyuma k’ekila Akristo wolo wa mbikikɛ ɔlɔshamelo, nshika tanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ t’oma le angɛnyi ndo mbikikɛ asui wa weho la weho.
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wakoka wadielo wa Bible tosha wolo?
• Ngande watosha dɔmbɛlɔ ndo ekanelo ka yimba wolo?
• Ngande wakokaso minya awui watɔkɔmɔla?
[Osato wa lo lɛkɛ 24]
Nsanganya y’Akristo kokaka tosha wolo wa lo nyuma