‘Jehowa ndamɛ’ mbatshumanya nkumbo kande
‘Lambonyɔsɛngasɛnga dia nyu monga kâmɛ lo nyuma.’—EF. 4:1, 3.
NGANDE WAYOYOLEMBETSHIYA?
Naa oyango wele la ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi?
Ngande wakokaso ‘monga kâmɛ lo nyuma’?
Kakɔna kayotokimanyiya dia ‘monga la lɔsɛngɔ lam’asaso’?
1, 2. Naa sangwelo diaki Jehowa lo dikambo dia nkɛtɛ ndo di’anto?
TSHƐKƐTA nkumbo mbelaka kanyi yakɔna lo yimba yayɛ? Onde ngandji? Ɔngɛnɔngɛnɔ? Nkamba kâmɛ dia nkotsha oyango ɔmɔtshi? Dihole dia wɔladi dia mbodia ana ndo dia mbeka kana mbishana tokanyi? Naka wɛ ekɔ ose nkumbo kɛmɔtshi, kete ondo tokanyi tɔsɔ koka koyɛ lo yimba nɛ dia Jehowa ndamɛ mbele Otungi wa nkumbo. (Ef. 3:14, 15) Sangwelo diande aki dia ditongami diande tshɛ monga lo lotui tshitshi, mbɛkanɛ etema, ndo ndjala kâmɛ.
2 L’ɔkɔngɔ w’Adama l’Eva nsala pɛkato, anto komonga nto la diɛsɛ dia ndjala lo nkumbo kaki Nzambi ka l’andja w’otondo, koko dui sɔ koshimba dia sangwelo diande kotshama. Nde ayosala dia Paradiso ka la nkɛtɛ ndola la tokanula taki Adama l’Eva. (Etat. 1:28; Is. 45:18) Nde akɔshi tɛdikɔ tshɛ tahombama dia sangwelo diande sɔ kotshama. L’atei wa tɛdikɔ tɔsɔ mbele ndo kɛnɛ katanema lo dibuku di’Efeso lɛnɛ alekawɔ ntɛkɛta dia kâmɛ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole avɛsa amɔtshi wa lo dibuku diakɔ, kele tende woho wakokaso nkimanyiya dia sangwelo diaki Jehowa diendana la ntshumanya ditongami diande tshɛ kotshama.
AKAMBO WAYOSALA ƐLƆMBWƐLƆ KAKI JEHOWA
3. Naa ɛlɔmbwɛlɔ kɔtɛkɛtshiwɔ lo Efeso 1:10, ndo etena kakɔna kakatatɛ etenyi katɔ ka ntondo?
3 Mɔsɛ akatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “[Jehowa, Nzambi k]asu, ndame keli [Jehowa].” (Euh. 6:4) Kɛnɛ kasala Jehowa mbɔtɔnɛka l’asangwelo ande tshɛ lo tshɛ. Ɔnkɔnɛ, “dia ntukutshiya dikukelu di’enonyi,” Nzambi akɔshi yɛdikɔ ya ntshumanya ditongami diande tshɛ l’ekimanyielo ka ‘ɛlɔmbwɛlɔ’ kande. (Adia Efeso 1:8-10.) Ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ kekɔ la tenyi dihende. Etenyi ka ntondo ele, nɔngɔsɔla Akristo w’akitami dikambo dia lɔsɛnɔ l’otsha l’olongo kâmɛ la Yeso Kristo lele Ɔtɛ awɔ. Dui sɔ diakatatɛ lo Pɛntɛkɔsta 33 T.D., etena kakatatɛ Jehowa ntshumanya wanɛ wayotolɛ kâmɛ la Kristo l’olongo. (Etsha 2:1-4) Lam’ele Akristo w’akitami mbɔsamaka oko anto w’ɛlɔlɔ l’ɔtɛ wewɔ la mbetawɔ l’olambo wa tshungo wa Kristo, vɔ mbeyaka dia vɔ mbɔsamaka oko ‘ana wa yanyi waki Nzambi.’—Romo 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.
4, 5. Etenyi ka hende ka ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi mendanaka la waa na?
4 Etenyi ka hende k’ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ ele, nɔngɔsɔla wanɛ wayɔsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ lo Diolelo diaki Mɛsiya, mbuta ate “ului a wuki w’antu.” (Eny. 7:9, 13-17; 21:1-5) Lo Ɛlɔmbwɛlɔ kande k’ɛnɔnyi kinunu, lemba la woke l’anto lɔsɔ layonga kâmɛ la miliyara y’anto wayolɔ. (Eny. 20:12, 13) Ohokanyiya waaso w’efula wayonga la so wa mɛnya ɔnɛ tekɔ kâmɛ! L’ekomelo k’Ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu kaki Yeso, “diango dia la kete,” mbuta ate anto, wayodjama l’ohemba w’ekomelo. Wanɛ wayotetemala monga la kɔlamelo wayɔsɛna la nkɛtɛ pondjo pondjo oko ‘ana wa Nzambi.’—Romo 8:21; Eny. 20:7, 8.
5 Ɛlɔ kɛnɛ, Jehowa ekɔ lo nɔngɔsɔla Akristo w’akitami dia vɔ tɔsɛna l’olongo ndo ɛkɔkɔ ekina dia vɔ ndjɔsɛna la nkɛtɛ. Ko ngande wakoka ɔmɔmɔ la l’atei aso ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi kɛsɔ?
‘TONGE KÂMƐ LO NYUMA’
6. Lo ndjela Afundelo, kakɔna kahomba Akristo nsala lâdiko dia sanganaka kâmɛ?
6 Afundelo mɛnyaka hwe di’Akristo pombaka sanganaka kâmɛ. (1 Kor. 14:23; Heb. 10:24, 25) Kɛsɔ nɔmbaka akambo efula lâdiko dia tshɔka tsho dia tosangana kâmɛ lo dihole dimɔtshi, oko wasala anto watshɔ otsha lo mingu kana l’ahole wa tɔkɛnyɔ. Paka sho mbokitanyiyisha alako watosha Jehowa ndo mbetawe nɔmbwama la nyuma kande k’ekila mbakokaso monga kâmɛ.
7. ‘Monga kâmɛ lo nyuma’ kɛdikɛdi na?
7 Kânga mbɔsa Jehowa Akristo w’akitami ndo ɛkɔkɔ ekina oko anto w’ɛlɔlɔ l’ɔtɛ wewɔ la mbetawɔ l’olambo wa tshungo waki Kristo, ekakatanu ɛmɔtshi koka ntomba lam’asaso lam’ele sho tshɛ tâkasɛnɛ l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ. (Romo 5:9; Jak. 2:23) Diakɔ mbatolaka Bible dia sho ntetemala ‘mbikikanɛ kɔlɔ.’ Ko kakɔna kahombaso nsala dia sho monga kâmɛ? Sho pombaka monga ‘l’okitshakitsha ndo la memakana.’ Ndo nto, Paulo akatokeketsha dia sho mbidja welo wa l’otema ɔtɔi dia ‘monga kâmɛ lo nyuma lo dimama dia ki.’ Nde akafunde ate: “Ɔnkɔnɛ, dimi lele lo lokanu l’ɔtɛ wa Nkumadiɔndjɔ, lambonyɔsɛngasɛnga dia nyu nkɛndakɛnda lo yoho yɔtɔnɛ la leeta lakanyelamɛ, la okitshakitsha ndo la memakana tshɛ, la solo dia lotutsha, nyakikanɛ kɔlɔ la ngandji tshɛ, nyadja welo wa l’otema ɔtɔi dia monga kâmɛ lo nyuma lo dimama dia wɔladi.” (Ef. 4:1-3, NW) Nkitanyiya dako sɔ nembetshiyaka mbetawɔ dia nyuma kaki Nzambi tɔlɔmbɔla ndo nkɛnɛmɔla elowa atɔ. Elowa wa nyuma ɛsɔ keketshaka dimama dia lam’asaso, otshikitanyi l’etsha wa demba wadja diatɔnelo.
8. Ngande wadja wanɛ wayasha l’etsha wa demba diatɔnelo?
8 Tende woho wakoka “etsha wa dimba” mbidja diatɔnelo. (Adia Ngalatiya 5:19-21.) Onto lasala monanyi ndjanganyaka la Jehowa ndo la etshumanelo, ɔnɛ lasala loseka kakitolaka elonganyi kana ana la ambutshi awɔ. Onto lasala awui wa mindo ndanyaka kâmɛ kele lam’asande la Nzambi ndo la wanɛ wawoka ngandji. Dia nkakatanya diangɔ dihende, sho pombaka ntondotondo ndjashikikɛ dia bɛkɛ diakɔ pende diekɔ pudipudi. Onto lele la lɔkɛwɔ la mindo mɛnyaka dia nde halɛmiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la lɔkɛwɔ. Etsha tshɛ wa demba mbidjaka diatɔnelo lam’asaso ndo tokakitolaka la Nzambi. Jehowa petshaka wanɛ tshɛ wayasha l’akambo asɔ.
9. Ambola akɔna wakokaso ndjaoka dia mbeya kana tekɔ lo ‘nsala la wolo dia monga kâmɛ lo nyuma’?
9 Onto l’onto ayambole ɔnɛ: ‘Onde dimi salaka la wolo dia ‘monga kâmɛ lo nyuma lo dimama dia wɔladi’? Kakɔna katomosalaka etena kongami l’okakatanu l’ɔnangɛmi kana la kadiyɛmi kɛmɔtshi? Onde dimi totatɛka sanyɛ anto akina dui diakɔ, ɛnyɛlɔ oko angɛnyi ami l’oyango wa vɔ swɛlɛmi? Onde dimi tolongamɛka dia dikumanyi swɛlɛmi lo dihole dia dimɛ mbidja welo dia nɔngɔsɔla kâmɛ kambɔtɔ lo wâle? Onde dimi tokomaka lo mbewewɔ onto lele la mi l’okakatanu l’oyango waha sho nsawola dia mbidja ki?’ Naka mɛtɛ kɛsɔ mbatomosalaka, onde dimi mɛnyaka ɔnɛ lekɔ lo nkamba la Nzambi dia nkotsha sangwelo diande diendana la ntshumanya anto tshɛ dia vɔ monga nto nkumbo ɔtɔi kalɔmbwama oma le Kristo?
10, 11. a) Lande na kele ekɔ ohomba dia sho monga anto wasɛna lo wɔladi lam’asaso? b) Ahombaso nsala dia sho mbidja wɔladi ndo mpama lo nyuma?
10 Yeso akate ate: “Okone naka we eko lu nkimo ushasha aye l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi, kuyukimo ushasha aye. [Tôkanyi] la utunyi aye esadi lam’ekinyu lu mbuka.” (Mat. 5:23-25) Ombeki Jakɔba akayofundaka nde lawɔ ate: “Eluwa w’akambu w’ololo wambunema lu ki le antu watuyangaka ki.” (Jak. 3:17, 18) Ɔnkɔnɛ, hatokoke ntetemala nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ naka sho bu la wɔladi lam’asaso l’anto akina.
11 Dia nembetshiya mɛtɛ k’ɛtɛkɛta ɛsɔ, nyɛsɔ tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ. Lo wedja efula walɔma ata, suke la pursa 35 y’ekonda wa lo wedja akɔ koka kambema otondongaka akambi wa dikambɔ bu la wɔma wa waa bɔmbɛ yakundɛwɔ lo nkɛtɛ. Vɔ wekɔ la wɔma nɛ dia wonya watondɔ bɔmbɛ shɔ, vɔ pombaka ntshika ekonda awɔ. Etombelo wele la dui sɔ ele, ase ngelo ndjodiɛnɛka la ndjala ndo esomba wa weke ndjohombaka mbo ya ndɛ. Woho akɔ wâmɛ mbele, hatotohama lo nyuma naka sho tetemalaka monga la waonga wakoka mfukutanya kâmɛ kele lam’asaso l’anangɛso ndo l’akadiyɛso. Koko, naka sho monga suke dia dimanyiya anto akina ndo nkamba lo wahɔ awɔ, kete tayonga kâmɛ ndo Jehowa ayotɔtshɔkɔla efula.
12. Ngande watokimanyiya dikumanyi dia sho monga kâmɛ?
12 Ndo nto, ‘apami wele oko weshasha,’ mbuta ate dikumanyi wekɔ la shɛngiya ya wolo efula lo kɛnɛ kendana la kâmɛ nɛ dia vɔ tokimanyiyaka dia sho ‘monga kâmɛ lo mbetawɔ.’ (Ef. 4:8, 13) Dikumanyi tokimanyiyaka dia sho ndeka monga la waonga w’Okristo etena kakambɛwɔ Jehowa kâmɛ la so ndo katoshawɔ alako wotumbi oma lo Bible. (Ef. 4:22-24) Onde etena kakolakawɔ, wɛ mɛnaka dia Jehowa mbakokimanyiya dia wɛ ndjɔtɔ l’andja w’oyoyo? Dikumanyi le, onde nyekɔ lo mingola ɛkɔkɔ l’oyango wa vɔ ndjɔtɔ l’andja w’oyoyo?—Ngal. 6:1.
‘TONGE LA LƆSƐNGƆ LAM’ASASO’
13. Etombelo akɔna wa kɔlɔ wayonga naka hatokitanyiyisha dako diaki Paulo dia lo Efeso 4:25-32?
13 Efeso 4:25-29 mɛnyaka awui amɔtshi wahombaso mbewɔ. L’atei w’awui akɔ mbele ndo kashi, nkɛlɛ ka tshambandeko, nɛndɛ ndo ɛtɛkɛta wa sɔnyi. Naka onto ntetemala nsala awui asɔ, kete nde mbeyaka ndjonyangiya nyuma k’ekila kaki Nzambi nɛ dia tɔ kekɔ wolo ande watokimanyiya dia sho monga kâmɛ. (Ef. 4:30) Ekɔ awui akina nto wakafunde Paulo wahombaso nsala naka talanga nsɛna lo wɔladi ndo monga kâmɛ. Nde akafunde ate: ‘Nyonya weho tshɛ wa lotunu, nkɛlɛ, odudu, ehangohango, ntɛngɔ ndo awui tshɛ wa kɔlɔ. Koko nyoyale la lɔsɛngɔ lam’asanyu, nyokanake kɛtshi k’efula, nyodimanyiyanake tshɛ lo tshɛ oko wakanyodimanyiya Nzambi tshɛ lo tshɛ lo tshimbo ya Kristo.’—Ef. 4:31, 32.
14. a) Etelo k’ɔnɛ ‘nyonge la lɔsɛngɔ’ alangatɔ mbuta? b) Kakɔna kayotokimanyiya dia monga la lɔsɛngɔ?
14 Etelo k’ɔnɛ ‘nyonge la lɔsɛngɔ’ halembetshiya ɔnɛ sho bu la lɔ, koko mbelaka kanyi ya sho nyomoleka nsala la wolo dia monga la dionga sɔ. Dui sɔ nembetshiyaka nto dia sho pombaka mbetsha wahɔ w’anto akina la ntondo ka waso. (Fil. 2:4) Ɛnyɛlɔ, lo tena dimɔtshi, wɛ mbeyaka nyanga dia ntɛkɛta dui dimɔtshi diakoka mbɔdia anto kana mbaɛnya ɔnɛ wɛ ekɔ la yimba efula. Ko tɔshi dia vɔ wambonyanga, onde wɛ fɔnyaka dia wɛ ekɔ la lɔsɛngɔ? Diakɔ diele, ekɔ ohomba efula sho takanaki yimba la ntondo ka ntɛkɛta nɛ dia dui sɔ diayotokimanyiya dia sho ‘monga la lɔsɛngɔ.’
TONGE LA NGANDJI NDO LA DILƐMIƐLƆ LO NKUMBO
15. Ngande wakimanyiya Efeso 5:28 omi dia nde nshihodia woho wahombande mbokoya Kristo?
15 Bible mbɛdikaka diɔtɔnganelo diele lam’asa Yeso l’etshumanelo la nɛ diatongaka lam’asa omi la wadɛnde. Ɛnyɛlɔ kaki Yeso kimanyiyaka omi dia nde mbeya dia nde pombaka nɔmbɔla, nanga ndo nkotsha ehomba wa wadɛnde, ndo wadi nde lawɔ pombaka nɛmbɛ lowandji l’omɛnde ndo mbetawɔ awui ande. (Ef. 5:22-33) Ko kakɔna kakalange Paulo mbuta etena kakandafunde ate: “Dieli la waumi mbuka wadiewo ngandji uku wukawo alimba awo”? (Ef. 5:28) Nde akalangaka mɛnya woho wa ‘ngandji koka Kristo etshumanelo ndo woho wakandayakimɔ lo dikambo diatɔ ndo wakandakiɛdia l’ashi w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ Ɔnkɔnɛ, omi ekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya ose nkumbo tshɛ dia nde monga la lonyuma la dimɛna. Naka nde nsala ngasɔ, kete nde ayɛnya dia nde ekɔ lo nkamba la Jehowa dia nkotsha sangwelo diande diendana la ntshumanya anto tshɛ dia vɔ ndjala nkumbo ɔtɔi kayɔlɔmbwama oma le Kristo.
16. Etombelo akɔna wayonga naka ambutshi mɛmba ɔkɛndɛ wakawasha Jehowa dimɛna?
16 Ambutshi pombaka mbohɔka dia vɔ wakalongola ɔkɛndɛ oma le Jehowa dia nkokɛ anawɔ. Ekɔ mɛtɛ dui dia lonyangu dia mɛna dia ɛlɔ kɛnɛ, anto efula waya bu la “ngandji ka mete.” (2 Tim. 3:1, 3) Ambutshi efula w’apami minyaka nkumbo yawɔ yimba, ndo dui sɔ ndjongaka l’etombelo wa kɔlɔ efula le anawɔ. Koko Paulo akasha ambutshi tshɛ w’apami dako nɛ ate: “Ndu nyu washi, tanyutshaki ananyu kele, keli nyuwaudia lu elembe la lu wetshelu wa Khumadiondjo.” (Ef. 6:4) Shi lo nkumbo mbatatɛ ɔna mbeka woho wa mboka anto akina ngandji ndo nɛmbɛ lowandji? Ambutshi wetsha anawɔ akambo asɔ mɛnyaka dia vɔ wekɔ lo nkamba kâmɛ la Jehowa dia nkotsha sangwelo diande diendana la ntshumanya anto tshɛ. Ambutshi le, naka nyu nsala dia nkumbo yanyu monga ahole wokana anto tshɛ ngandji, wele bu nkɛlɛ ndo wahatondjanɛ ase nkumbo ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, kete nyayɛnya dia nyekɔ lo mbetsha ananyu wetshelo w’ohomba efula wendana la ngandji ndo woho wa nɛmiya lowandji. Kɛsɔ ayowakimanyiya dia vɔ ndjɔsɛna l’andja w’oyoyo.
17. Kakɔna kahombaso nsala dia nshika tanga la ntondo ka nkeso yaki Satana?
17 Sho pombaka mbeya dia Satana lele onto la ntondo lakalanya kâmɛ k’anto wa l’andja w’otondo ekɔ lo ndɔshana la so wolo diaha sho ntetemala nsala lolango laki Nzambi. Anto efula wa l’andja w’otondo wekɔ lo nsala kɛnɛ kalanga Satana etena kadiakawɔ awala aha l’ɔkɔkɔ wetawɔ l’Afundelo, kadjasɛ pami la womoto aha la mfundja diwala diawɔ laka lɛɛta ndo katshukana apami l’apami. Koko, sho hatetawɔ dia waonga wa mindo wele l’anto wa l’andja ɔnɛ tokonya dia sho nsala akambo oko vɔ nɛ dia tekɔ lo mbokoya Kristo. (Ef. 4:17-21) Sho keketshamaka dia ndɔta “eloto tshe wa ta wa [Nzambi]” dia sho mbeya nshika tanga la ntondo ka nkeso yaki Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande.—Adia Efeso 6:10-13.
‘TOTETEMALE NKƐNDAKƐNDA LO NGANDJI’
18. Kakɔna kayotokimanyiya dia monga kâmɛ l’asekaso Akristo?
18 Dui dioleki ohomba diayotokimanyiya dia sho monga kâmɛ ele monga la ngandji. Naka sho mboka Jehowa, Yeso ndo asekaso ambetawudi ngandji, kete tayɛnya mɛtɛ dia tekɔ lo ‘nsala la wolo dia monga kâmɛ lo nyuma lo dimama dia wɔladi.’ (Ef. 4:3-6) Yeso akalɔmbɛ Jehowa lo dikambo dia ngandji kɛsɔ ate: ‘Lambokɔlɔmba, aha dikambo dia wanɛ ato, koko ndo dikambo dia wanɛ wonga la mbetawɔ le mi lo tshimbo y’ɔtɛkɛta awɔ, dia vɔ tshɛ monga kâmɛ oko weyɛ, wɛ Papa kâmɛ la mi ndo dimi kâmɛ la yɛ, dia vɔ lawɔ monga kâmɛ la so. Dimi lakawaewoya lokombo layɛ ndo layowaewoyalɔ dia ngandji kakayamboke monga le wɔ ndo dimi monga kâmɛ la wɔ.’—Joa. 17:20, 21, 26.
19. Kakɔna kamboyoyashikikɛ dia nsala?
19 Naka tekɔ la dionga dimɔtshi dia kɔlɔ diele tekɔ l’okakatanu dia ditshikitanya, kete ngandji pombaka totshutshuya dia sho nɔmba Jehowa oko wakɔlɔmbɛ omembi w’esambo ate: “Olongosole utema ami, dia dimi mbuka lukumbu laye woma.” (Osam. 86:11) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ sho tshɛ onto l’onto tosale la wolo dia nshika tanga lo welo wadja Satana dia tokakitola la Shɛso ka ngandji ndo l’asekaso ambetawudi. Nyɛsɔ tosalake kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia ‘mbokoya Nzambi oko weso anande wa ngandji ndo totetemale nkɛndakɛnda lo ngandji’ lo nkumbo yaso, etena keso l’esambishelo ndo l’atei w’etshumanelo.—Ef. 5:1, 2.
[Osato wa lo lɛkɛ 29]
Onto akatshikaka olambo l’ediakelo, ko tokotshɔ dia todja wɔladi lam’asande l’ɔnango
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Ambutshi le, nyetshake ananyu dia vɔ monga la dilɛmiɛlɔ